Organizacja i zarzadzanie I


  1. Drogi rozwoju zarządzania

Historia zarządzanie w starożytności :

Myśl w dziedzinie zarządzania kształtowała się przez całe wieki pod wpływem trzech głównych zespołów sił, które do dziś wpływają na współczesną teorię zarządzania

      1. Siły społeczne - to normy i wartości, które cechują kulturę

      2. Siły ekonomiczne - to siły związane z systemami gospodarczymi i ogólnymi warunkami i tendencjami w gospodarce

      3. Siły polityczne - to instytucje sprawujące władzę polityczną oraz ogólna polityka i postawa rządu wobec działalności gospodarczej

Podejście klasyczne w zarządzaniu składa się z dwóch wyodrębnionych gałęzi:

Naukowe zarządzanie to podejście do zarządzania zajmującego się poprawą wyników osiąganych przez poszczególnych robotników. Wyodrębniamy 4 podstawowe kroki w naukowym zarządzaniu :

  1. naukowo opracować każdy element pracy na danym stanowisku w miejsce praktykowanych metod typu „mniej więcej”

  2. naukowo dobierać pracowników i następnie szkolić ich do wykonywania pracy zgodnie z krokiem 1

  3. nadzorować pracowników, by mieć pewność, że będą się stosować do przypisanych im metod wykonywania pracy

  4. dalej planować pracę, ale wykorzystać robotników do faktycznego wykonywania pracy

Zarządzanie administracyjne to podejście do zarządzania, koncentrując się na zarządzaniu całą organizacją. Twórcami tego kierunku byli Henri Fayol, Lyndall Urwick, Max Weber i Chester Barnard. Fayol ujął praktykę zarządzania w 14 zasadach :

  1. Podział pracy - wysoki poziom specjalizacji powinien przynieść wzrost efektywności, specjalizacji podlega zarówno praca techniczna, jak i kierownicza

  2. Autorytet - do wykonywania obowiązków kierowniczych potrzebny jest autorytet, autorytet formalny do wydawani poleceń i autorytet osobisty wynikający z wiedzy i doświadczenia

  3. Dyscyplina - członkowie organizacji muszą szanować reguły rządzące organizacją

  4. Jedność rozkazodawstwa - każdy pracownik powinien otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego

  5. Jedność kierownictwa - podobne czynności w organizacji powinny być zgrupowane i podległe tylko jednemu kierownikowi

  6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu - interesy jednostek nie powinny być przedkładane ponad cele całej organizacji

  7. Wynagrodzenie - wynagrodzenie powinno być sprawiedliwe zarówno dla pracowników, jak i dla organizacji

  8. Centralizacja- władza i autorytet powinny być możliwie silnie skoncentrowane na wyższych szczeblach organizacji

  9. Hierarchia - linia władzy powinna być przebiegać z góry na dół organizacji i należy jej zawsze przestrzegać

  10. Ład - zasoby ludzkie i rzeczowe powinny być koordynowane tak, by znalazły się na właściwym miejscu we właściwym czasie

  11. Sprawiedliwość - menedżerowie powinni być uprzejmi i sprawiedliwi w stosunkach do podwładnych

  12. Stabilizacja personelu - należy unikać dużej fluktuacji pracowników

  13. Inicjatywa - podwładni powinni mieć swobodę inicjatywy

  14. esprit de corps Harmonia - praca zespołowa, duch zespołu, poczucie jedności i przynależności do jednej grupy powinny być popierane i podtrzymywane

SPOJRZENIE KLASYCZNE

Obejmowało ono dwa główne kierunki. I tak naukowe zarządzanie koncentrowało się na pracownikach w organizacji i na sposobach podniesienia ich wydajności. Kierunek administracyjny natomiast koncertował się na całej organizacji i na sposobach uczynienia jej bardziej sprawną i skuteczną.

Od 1895 r do połowy lat trzydziestych XX wieku spojrzenie klasyczne było pojmowane jako narzędzie obniżki kosztów i zwiększenia wydajności. Szczególnymi osiągnięciami spojrzenia klasycznego było to że stworzono podstawy do dalszego rozwoju teorii zarządzania, wskazano kluczowe procesy, funkcje i umiejętności kierownicze, skoncentrowano uwagę na zarządzaniu jako przedmiocie badań naukowych. Niestety spojrzenie klasyczne bardziej odpowiednie było dla stabilnych i prostych organizacji niż dla organizacji współczesnych, dynamicznych i złożonych.

Teoria X i Y

Założenie teorii X :

  1. Ludzie nie lubią pracować i starają się unikać pracy

  2. Ponieważ ludzie nie lubią pracować, menedżerowie, by skłonić ich do pracy na rzecz realizacji celów organizacji, muszą ich kontrolować, zmuszać, kierować nimi i grozić im karami

  3. Ludzie wolą, by nimi kierowano, pragną unikać odpowiedzialności, pragną też bezpieczeństwa. Ich ambicje są niewielkie.

Założenia teorii Y :

  1. Ludzie nie wykluczają przyrodzonej awersji do pracy, pracy jest naturalną częścią ich życia

  2. Ludzie są wewnętrznie motywowani do osiągnięcia celów, do których są przywiązani

  3. Ludzie są przywiązani do celów w stopniu odpowiadającym osobistym nagrodom, jakie otrzymują za osiągnięcie tych celów

  4. We właściwych warunkach ludzie dążą do odpowiedzialności oraz ją podejmują

  5. Ludzie zdolni są do nowatorskiego podejścia do rozwiązywania problemów organizacji

  6. Ludzie nie są głupi, ale w najczęstszych warunkach organizacyjnych ich możliwości intelektualne są wykorzystywane tylko częściowo

SPOJRZENIE BEHAWIORALNE

Koncentruje się ono na zachowaniu pracownika w kontekście organizacyjnym. Zachowanie organizacyjne, współczesne odgałęzienie kierunku behawioralnego, czerpie z interdyscyplinarnej podstawy i dostrzega złożoność ludzkiego zachowania w układzie organizacyjnym. Kierunek zachowania organizacyjnego jest przedmiotem zainteresowania badaczy i menedżerów. Podejście behawioralne przyniosło ważne wnioski badawcze w dziedzinie motywacji dynamiki grupowej i innych procesów interpersonalnych w organizacjach, podważyło pogląd, że pracownicy są narzędziem i upowszechniło przekonanie, że są oni raczej cennym zasobem. Złożoność zachowania indywidualnego utrudnia jego trafne przewidywanie. Wiele koncepcji behawioralnych nie zostało dotąd w ogóle wprowadzonych w życie ze względu na niechęć menedżerów.

SPOJRZENIE ILOŚCIOWE

Podejście do zarządzania, w którym stosuje się techniki ilościowe. Ilościowa teoria zarządzania to podejście do zarządzania koncentrujące się zwłaszcza na opracowaniu modeli matematycznych. Spojrzenie ilościowe koncentruje się na zastosowaniu modeli i procesów matematycznych do sytuacji kierowniczych. Zarządzanie operacyjne koncentruje się bardziej bezpośredni na zastosowaniu ilościowej teorii zarządzania w organizacjach. Systemy informowania kierownictwa są systemami opracowanymi dla celów informowania menedżerów. Podejście ilościowe jest bardzo użyteczne w procesie planowania i kontrolowania. Nie jest one jednak w stanie wyjaśnić czy przewidzieć ludzkich zachowań w organizacjach.

Popularne Teorie zarządzania to nowe, przemysłowe podejście do zarządzania, obejmujące m.in. model typu Z oraz troskę o doskonałość. Model typu Z to próba zintegrowania rozpowszechnionych praktyk gospodarowania w Stanach Zjednoczonych i w Japonii w jeden model pośredni.

WSPÓŁCZESNE WYZWANIA ZARZĄDZANIA

Obejmują globalizację działalności gospodarczej , jakość i wydajność, zmniejszenie rozmiarów produkcji i redukcję personelu, problemy własności, etyki i odpowiedzialności społecznej, a także różnorodności siły roboczej.

Model zarządzania europejskiego :

Model amerykański :

Model japoński :

  1. Istota zarządzania

Istota zarządzania dzieli się na trzy podstawowe pojęcia :

  1. sterowanie

  2. kierowanie

  3. przywództwo

Sterowanie

Sterowanie z znaczeniu ogólnym dzielimy na sterowanie automatyczne i na kierowanie w znaczeniu ogólnym, kierowanie w znaczeniu ogólnym na kierowanie rzeczami o zwierzętami oraz na kierowanie ludźmi, kierowanie ludźmi na bezpośrednie kierowanie ludźmi i na pośrednie kierowanie ludźmi.

Sterowanie to wszelkie celowe oddziaływanie jednego systemu na inny w celu otrzymania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania lub stany sterowanego systemu w danej chwili, które uważa się za pożądane.

Kierowanie

Kierowanie jest procesem dobrowolnego lub wymuszonego ograniczenia swobody działań ludzi, realizowanym dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego. Istotą tego procesu jest koordynacja zbiorowych wysiłków na pożądanym poziomie.

Kierowanie to :

Przywództwo

Przywództwo polega na tworzeniu stanów emocjonalnych uczestników organizacji, skłaniających ich do zaangażowania realizowania celu wraz z przywódcą, który on sformułował i do osiągnięcia którego ich pociąga siłą swojego oddziaływania.

Weber wymienia cztery rodzaje przywództwa:

  1. Wspieranie - to postępowanie przywódcy, sprzyjające powstawaniu u podwładnych poczucia własnej wartości. W ten sposób będą oni skłonni do tworzenia i ujawnienia pomysłów na nowe działanie

  2. Ułatwienie współdziałania - poprzez tworzenie klimatu do współdziałania członków zespołu miedzy sobą oraz między sobą i przywódcą, tworzy się klimat do osiągania znakomitych wyników pracy zespołowej.

  3. Wzbudzenie entuzjazmu do realizacji celu - poprzez umiejętne formułowanie celu oraz tworzenie klimatu wokół jego realizacji, przełożony zmierza do tego, aby przewodzeni byli pochłonięci jego realizacją

  4. Ułatwienie działań - poprzez uwolnienie podwładnych od organizacyjnych, materialnych i technicznych kłopotów realizacji zadań, przywódca stwarza warunki do emocjonalnego zaangażowania się przewodzonych w pracę.

Bass wyróżnia natomiast dwa typy zachowań przywódczych :

  1. Przywódcy transakcyjni - starają się przekonać swoich podwładnych, iż poprzez zaangażowanie wykonywanie zadań i podnoszenie kwalifikacji pełniej zrealizują cele organizacji, a co za tym idzie, także własne. Pomagają także podwładnym nabrać pewności siebie, aby byli w stanie zaproponować lepsze sposoby realizacji celów i zadań.

  2. Przywództwo transformacyjne - to rozbudzenie poczucia ważności i wartości wśród innych, z jednoczesnym pobudzaniem ich do działania na rzecz zespołu, organizacji i społeczeństwa. Przywódca zmierza do osiągnięcia tych celów poprzez podniesienie poziomu potrzeb na wyższe szczeble.

ZARZĄDZANIE

W nauce o organizacji i zarządzaniu tak samo powszechne jak kierowanie jest pojęcie zarządzanie, które w literaturze polskiej jest traktowane bardzo często jako przypadek kierowania.

Zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów podległej organizacji oraz dysponowaniu jej zasobami dla osiągnięcia tych celów. Prawo zarządzającego do dysponowania zasobami wynika z tytułu własności środków i dyspozycji nimi. Zarządzający jest kierownikiem o szczególnym zakresie uprawnień i odpowiedzialności. Jego zachowania koordynujące odnoszą się do zachowań ludzi, lecz także do zachowań organizacji rozumianej jako twór złożony z ludzi i technicznych środków działania.

Funkcje zarządzania :

Styl zarządzania to względnie trwały i powtarzalny sposób oddziaływania przełożonego na zachowanie podwładnych.

Potencjalny styl kierowania jest zbiorem metod i technik oddziaływania kierownika na podwładnych, który jego zdaniem winien być stosowany dla najsprawniejszego wywiązania się akceptowanych ról przełożonego.

Rzeczywisty styl zarządzania to system metod i technik oddziaływania kierownika na podwładnych, który jest faktycznie stosowany ze względu na aktualne cele postawione kierownikowi przez jego zwierzchników oraz warunki, w których przyszło je realizować.

  1. Zarządzanie w warunkach internacjonalizacji i globalizacji gospodarek

Znaczenie pojęcia przedsiębiorstwa międzynarodowego :

    1. Przedsiębiorstwo krajowe - to przedsiębiorstwo, które nabywa całość swych zasobów i sprzedaje całość swych produktów i usług w jednym kraju

    2. Przedsiębiorstwo międzynarodowe - to przedsiębiorstwo, które zlokalizowane jest głownie w jednym kraju, lecz pozyskuje znaczną część swoich zasobów lub dochodów z innych krajów

    3. Przedsiębiorstwo wielonarodowe - to przedsiębiorstwo, które nabywa surowce, zaciąga pożyczki, produkuje swoje wyroby i sprzedaje je na rynku o zasięgu światowym

    4. Przedsiębiorstwo globalne - to przedsiębiorstwo, które przekracza granice państwowe i nie jest przywiązane do jednego kraju macierzystego

ISTOTA MIĘDZYNARODOWEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Eksport - to produkcja wyrobu na rynku wewnętrznym firmy i jego sprzedaż w innym kraju

Import - to sprowadzanie z zagranicy do kraju macierzystego towarów, usług lub kapitału.

Licencja - to porozumienie, zgodne z którym jakaś firma zezwala innej firmie na użycie swej marki, znaku handlowego, technologii, patentu, praw autorskich lub innych aktywów w zamian za opłaty licencyjne, których wysokość uzależnione jest od sprzedaży.

Wspólne przedsięwzięcie- sojusz strategiczny - kilka firm tworzących wspólną operację opartą na współwłasności kapitału

Inwestycja bezpośrednia - firma zlokalizowana w danym kraju buduje lub nabywa urządzenia produkcyjne lub usługowe albo tworzy filię za granicą

Maquiladoras - zakłady lekkiego montażu zbudowane w północnym Meksyku niedaleko granicy ze Stanami Zjednoczonymi, które uzyskują od rządu Meksyku specjalne ulgi podatkowe

STRUKTURA GOSPODARKI GLOBALNEJ

Składa się ona z :

  1. Dojrzałej gospodarki i systemów rynkowych

  2. Gospodarki krajów rozwijających się

  3. Innej gospodarki

Systemy rynkowe- grupy krajów utrzymujących wysoki poziom handlu wzajemnego

Gospodarka rynkowa - gospodarka oparta na prywatnej własności przedsiębiorstwa, która pozwala, by strategia przedsiębiorstwa była określana przez czynniki rynkowe, jak podaż i popyt.

ŚRODOWISKOWE WYZWANIA DLA ZARZĄDZANIA MIĘDZYNARODOWEGO

  1. Otoczenie ekonomiczne - składa się z systemu gospodarczego, zasobów naturalnych i infrastruktury

  2. Otoczenie polityczne - składa się ze stabilności rządu, zachęty dla handlu międzynarodowego, kontroli handlu międzynarodowego i wspólnoty gospodarczej

  3. Otoczenie kulturalne - składa się z wartości, symboli i wierzeń oraz języka

Cło - podatek pobierany od towarów przekraczających granice państwa.

Kontyngent - ograniczenie liczby lub wartości towarów będących przedmiotem handlu.

Porozumienia o samoograniczeniu eksportu - umowy międzynarodowe, w których kraje dobrowolnie ograniczają ilość lub wartość towarów eksportowanych do innych krajów.

Wspólnota gospodarcza - grupa krajów, która uzgadnia znaczące zmniejszenie lub zniesienie barier handlowych pomiędzy krajami członkowskimi.

  1. Nowoczesne metody zarządzania organizacjami gospodarczymi

ANALIZA SWOT

Analiza SWOT to analiza silnych i słabych stron danej firmy oraz okazji i zagrożeń rynkowych. Metoda SWOT jest metodą analizy atutów i słabości przedsiębiorstwa w warunkach okazji i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów strengths -mocne strony, weaknesses -słabe strony, opportunities -szanse i threats -zagrożenia.

Analiza SWOT obejmuje :

Metodę SWOT dzieli się na etapy, z którym cztery pierwsze należą do analizy, natomiast trzy ostanie to czynności zmierzające do wyboru strategii przedsiębiorstwa :

  1. Uzyskanie odpowiedzi na pytanie dotyczące profilu działania przedsiębiorstwa, zakresu jego działania, określenie klientów i ich potrzeb oraz orientacji kierownictwa

  2. Identyfikacja makrootoczenia przedsiębiorstwa, otoczenia konkurencyjnego oraz ocena szans i zagrożeń

  3. Sporządzenie analiz bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa oraz prognoz na przeszłość w kontekście przewidywanych szans i zagrożeń płynących z otoczenia

  4. Określenie słabych i mocnych stron organizacji i skupienie się na wewnętrznych zasobach przedsiębiorstwa, którymi będzie ono dysponowało w przyszłości

  5. Sformułowanie wariantów strategii przedsiębiorstwa

  6. Określenie działań i taktyk przedsiębiorstwa dla osiągnięcia celów strategicznych, przeprowadzenie ponownej analizy od etap 1 do etapu 6 w celu wyeliminowania ewentualnych sprzeczności

  7. Przygotowanie planu strategicznego, będącego wypadkową analizy słabych i mocnych stron organizacji w powiązaniu z szansami oraz zagrożeniami występującymi w otoczeniu

W wyniku analizy SWOT każde przedsiębiorstwo może być zakwalifikowane do jednego z czterech typów sytuacji strategicznej :

LEAN MANAGEMENT - LEAN PRODUCTION

To nowa koncepcja tzw. „odchudzającego” lub „wyszczuplającego” zarządzania. Celem tej koncepcji jest przekształcanie organizacji i zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa, dostosowujące je do warunków gospodarki rynkowej. Istota jej polega na ciągłym, powolnym ale gruntownym „odchudzaniu” przedsiębiorstwa.

Jest to forma organizacji stosowana na całym świecie, skuteczna dla wszystkich typów przedsiębiorstw. Właściwa rewolucja polega na „ odchudzaniu” lub „spłaszczaniu” hierarchii. Zwiększa zdolność konkurencyjną firmy. Dużym wyzwaniem dla odchudzonej produkcji jest tworzenie w firmie klimatu zaufania i partnerskiej współpracy z klientami i z dostawcami.

Skłania d zmian zewnętrznych i wewnętrznych funkcji przedsiębiorstwa.

Najbardziej charakterystyczne cechy zarządzania, w myśl koncepcji Lean Management to:

Praktyka wymaga od ludzi wdrażających koncepcje Lean Management i uczestniczących w zarządzaniu według niej przestrzegania niżej wymienionych zasad myślenia, tj. :

BENCHMARKETING

Jest systematycznym i stałym procesem poszukiwania, pomiaru i wdrażania najlepszych rozwiązań. W Procesie tym porównuje się najważniejsze procesy gospodarcze w danej organizacji z procesami liderów w skali światowej z zamiarem uzyskania informacji w celu zastosowania lub zaadoptowania najlepszego rozwiązania, co ma pozwolić na poprawę wyników działania danej organizacji w zakresie jej produktów, usług i procesów do poziomu uzyskiwanego przez organizacje wzorcowe.

Benchmarketing to metoda porównywania własnych rozwiązań z najlepszymi raz ich udoskonalania przez uczenie się od innych i wykorzystanie ich doświadczeń.

Koncepcja ta polega na analizowaniu osiągnięć firmy w zakresie określonego czynnika sukcesu i poszukiwaniu takiej podstawy odniesienia, która umożliwiłaby mu znaczne ich poprawianie.

Można więc wyszczególnić cele działalności benchmarketingu :

  1. identyfikacja kluczowych mierników działania każdego funkcjonalnego obszaru działalności firmy

  2. pomiar poziomu wyników działania w obrębie firmy, jak również poziomu konkurencji

  3. porównanie wyników działania w celu określenia obszarów przewagi konkurencyjnej oraz niższości wobec niej

  4. wdrażanie przedsięwzięć zmierzających do wypełnienia luki pomiędzy poziomem własnych wyników a poziomem wyników innych firm.

Głównymi zasadami tej koncepcji są :

Rodzaje benchmarketingu:

Etapy Benchmarketingu :

CONTROLLING

To nowoczesna metoda kierowania przedsiębiorstwami polegającą na tworzeniu i aktualizowaniu architektury systemu planowania, konstruowania wskaźników i mierników oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz przygotowaniu informacji bieżących i strategicznych dla podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie. Potocznie rozumie się controlling jako kontrolę w znaczeniu cybernetycznym, a więc jako kierowanie, sterowanie, utrzymywanie czegoś pod kontrolą.

Zadaniem controllera jest opracowanie instrukcji planowania oraz jej bieżące modyfikowanie. Instrukcja ta obejmuje harmonogram sporządzanie planów i formularze plastyczne, jakie powinien wykorzystywać każdy z kierowników. Należy ją udostępnić każdemu kierownikowi uczestniczącemu w procesie planowania.

Controller musi wprowadzać i rozwijać w przedsiębiorstwie system, który osobom na stanowiskach kierowniczych umożliwi samodzielne planowanie w podległych im działaniach. Na postawie sprawozdań, które powinny napływać co miesiąc, kierownicy będą mogli w znacznym stopniu sami skontrolować, czy udało im się osiągnąć wyznaczone cele, czy też nie. Występujące odchylenia są następnie postawą przy podejmowaniu decyzji odnośnie wprowadzenia środków zaradczych we właściwych jednostkach organizacyjnych podlegających pracownikom zarządu. Kierowanie powinno być w miarę możliwości przeprowadzone przez kierowników samodzielnie. Controller ma więc do spełnienia funkcję koordynatora, doradcy lub nawigatora, czuwającego nad tym, aby zostały osiągnięte zaplanowane zyski.

Treść systemu controllingu :

Zakres działań controllingu :

Wyróżniamy controlling strategiczny i operatywny. Controlling powinien być konstruowany stopniowo, co pozwoli dyrekcji i kadrze kierowniczej przedsiębiorstwa opanować nowy sposób myślenia. Należy przy tym uwzględnić następujące etapy :

    1. analiza stanu istniejącego

    2. analiza słabych miejsc

    3. formułowanie celów

    4. koncepcja stanu pożądanego

    5. sprawdzenie warunków

    6. wdrożenie controllingu

    7. regularne kontrole

    8. wprowadzenie modyfikacji

5. Zarządzanie innowacjami w organizacji.

Automatyzacja - proces projektowanie pracy w taki sposób, by mogła być ona całkowicie lub niemal całkowicie wykonywana przez maszyny

Projektowanie wspomagane komputerowo - wykorzystanie komputerów do projektowania części i produktów oraz do symulacji ich funkcjonowania w sposób, który eliminuje konieczność budowy prototypów.

Produkcja wspomagana komputerowo - wykorzystanie komputerów do planowania i sterowania procesami wytwarzania

Wytwarzanie zintegrowane komputerowo - komputer sterujący produkcją ma dostęp do informacji komputera projektującego i może odpowiednio przygotować ustawienie maszyn, tak by w razie potrzeby podjąć produkcję.

Elastyczne systemy wytwarzania - zrobotyzowane jednostki robocze lub stanowiska robocze, linie montażowe, zrobotyzowane wózki albo inne formy sterowanego komputerem systemu transportowego, który przesuwa materiały w miarę potrzeby pomiędzy różnymi częściami systemu.

Robot - urządzenie będące tworem człowieka, które może wykonywać funkcje przysługujące normalnie ludziom.

Zdolności poznawcze - zdolność danej osoby do inteligentnego myślenia i skutecznego analizowania sytuacji i danych.

Inkubacja - okres mniej wytężonej, świadomej koncentracji, kiedy to wiedza nabyta w fazie przygotowawczej dojrzewa i rozwija się.

Przełomowe odkrycie - spontaniczny przełom prowadzący do zgłębienia problemu czy sytuacji.

Weryfikacja - eksperymenty, próby praktyczne lub opracowanie prototypu , których zadaniem jest sprawdzenie wiarygodności czy prawidłowości przełomowego odkrycia.

INNOWACJA

Oznacza nowy, nie znany dotychczas sposób zaspokojenia nowych potrzeb. Innowacje jako synonim nowych sposobów realizowania określonych potrzeb, odnosić można do wszystkich aspektów działalności ludzkiej. Innowacja to zmiana w wyrobach lub metodach wytworzenia związana z przyswojeniem w produkcji części zasobów wiedzy technologicznej, prowadząca do zwiększenia udziału nowszych lub doskonalszych wyrobów lub metod wytworzenia w gospodarce przebiegająca stopniowo lub skokowo, której rezultatem jest zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów gospodarczych znajdujących cię w dyspozycji określonego układu gospodarczego.

Istotą procesu innowacyjnego jest doprowadzenie innowacjo do praktycznego zastosowania i dalsze jej doskonalenie.

Klasyfikacje innowacji :

Innowacje radykalne - nowe produkty, usługi i technologie, które całkowicie zastępują dotychczasowe

Innowacje stopniowe - nowe produkty, usługi lub technologie, które tylko modyfikują dotychczasowe

Innowacje techniczne - zmiany wyglądu fizycznego produktu lub usługi, parametrów osiągnięć lub procesów produkcyjnych

Innowacje kierownicze - zmiany w procesach kierowania sposobem obmyślania, tworzenia i dostarczania klientom produktów i usług

Zarządzanie innowacyjne stanowi zinstytucjonalizowany mechanizm tworzenia, rozwijania i promowania nowych pomysłów i rozwiązań oraz zapewnia przedsiębiorstwu stałą, a nie okazjonalną działalność proinnowacyjną, ułatwiającą szybkie i elastyczne reagowanie na sygnały i wyzwania rynku, a zarazem realizację obranej strategii

Potencjał innowacyjny to zdolność firmy do efektywnego wprowadzania nowych pomysłów produkcji, a w następstwie i na rynek, zaś orientacja strategiczna, to koncepcja długookresowej aktywności, która ma zastosowanie do wszystkich głównych operacji.

Przy wyborze konkretnego sposobu zarządzania innowacjami w organizacji bierze się pod uwagę kryteria uwzględniające w pierwszej kolejności :

Etapy metody zarządzania przez innowację :

  1. Doprowadzenie do przełomu w świadomości i sposobach działania

Polega na doprowadzeniu do istotnych przełomów zapewniających dynamiczny rozwój organizacji czyli przełomu w świadomości pracowników, że tylko aktywny i ofensywny sposób działania w każdym obszarze gwarantuje rozwój organizacji. Polega również na przełomu w dotychczasowych sposobach działania organizacji zapewniających ekspansję technologiczną, asortymentową, jakościową, marketingową, organizacyjną i finansową.

  1. Analiza strategiczna organizacji

Polega na przeprowadzeniu analizy strategicznej organizacji opierającej się na diagnozie potencjału wewnętrznego organizacji pozwalającej na identyfikację jej mocnych stron i możliwości rozwojowych oraz mankamentów i słabości oraz na diagnozie stanu otoczenia prowadzącej do identyfikacji pojawiających się szans i okazji oraz z drugiej strony zagrożeń.

  1. Opracowanie listy problemów do rozwiązania oraz programu przedsięwzięć organizacyjno - technicznych

Polega na opracowaniu listy problemów do rozwiązania oraz planu przedsięwzięć organizacyjno - technologicznych, które należy wdrożyć aby osiągnąć wyższy poziom efektywności pod kątem zniewolenia zidentyfikowanych słabości, lepszego wykorzystania swoich atutów, wykorzystania pojawiających się szans i okazji oraz zabezpieczenia się przed zagrożeniami.

  1. Analiza ekonomiczna opłacalności projektowania zmian

Polega na przeprowadzeniu analizy ekonomicznej opłacalności przewidywanych innowacji oraz skutków społecznych związanych z projektowanymi zmianami.

  1. Zmiana nastawienia całej kadry kierowniczej

Polega na zmianie nastawienia i wzmocnieniu motywacji kadry kierowniczej do nowych, koniecznych do podjęcia zadań poprzez rozmowy, szkolenia, harmonogramy wdrożeniowe i system ocen i motywacji.

  1. Przewidywanie i rozpoznanie ewentualnych oporów wdrożeniowych

Polega na rozpoznaniu ewentualnych oporów i źródeł konfliktów, które mogą się pojawić w związku ze zmianami i które mogą naruszać czyjeś interesy i przyzwyczajenia.

  1. Wdrożenie programu przedsięwzięć połączone z monitoringiem skutków i efektów

Polega na ostrożnym wdrażaniu nowych rozwiązań połączonych z budową systemu wczesnego ostrzeżenia i monitorowaniu z jednej strony wewnętrznego procesu wdrożeniowego, z drugiej reakcji konkurentów i klientów.

  1. Kontrola efektywności wdrażanych zmian oraz ewentualna korekta i uzupełnianie programu przedsięwzięć

Polega na kontroli efektywności dokonanych zmian połączonej z ewentualną korektą tych przedsięwzięć, które okazały się nietrafne i nie dają szans na spodziewaną poprawę efektywności.

Literatura tematu przedstawia strukturę barier z jakimi spotyka się innowacja w organizacji. Do Głównych barier innowacyjnych należy zaliczyć :

Angielski socjolog A. S. Judson wymienia cztery główne postawy wobec innowacji :

Innowacje produktowe a innowacje procesowe

Innowacja produktowe to zmiany fizycznej charakterystyki lub osiągów istniejących produktów i usług albo tworzenie całkowicie nowych produktów i usług.

Innowacje procesowe to zmiany w sposobie wytwarzania, tworzenia lub dystrybucji produktów i usług. Innowacją procesową jest np. zastosowanie robotów. O ile innowacje kierownicze na ogół wpływają na szerszy kontekst rozwoju w całej organizacji i sposób kierowania organizacją, innowacje procesowe dotyczą raczej bezpośrednio samej techniki.

Dla menedżerów ważne jest rozróżniane innowacji strategicznych i taktycznych

Innowacje strategiczne dotyczą przedsięwzięć innowacyjnych o charakterze długofalowym, wpływającym w sposób istotny na rozwój całego przedsięwzięcia, poszczególne jego dziedziny i funkcje.

Innowacje taktyczne to wszelkiego rodzaju bieżące zmiany produkcie, metodach produkcji i organizacji. Celem tych innowacji jest podniesienie sprawności funkcjonowania firmy, a także przez wprowadzenie nowych produktów i doskonalenie jakości, lepsze zaspokojenie potrzeb rynku.

Innowacje zarówno taktyczne jak i strategiczne są rezultatem procesu innowacyjnego. Obejmuje on zespół działań składających się na powstanie oraz pierwsze zastosowanie nowego rozwiązania, którym może być nowy lub modyfikowany wyrób, proces wytwórczy bądź zmiana organizacyjna. Proces ten ma charakter liniowy i składa się z trzech faz, którymi są :

  1. generowanie idei innowacyjnej

  2. rozwijanie idei w projekt innowacyjny

  3. wdrażanie innowacji

Innowacje podażowe a innowacje popytowe

Innowacje podażowe są następstwem odkryć, wynalazków i nowych pomysłów. Powstają pod wpływem dociekliwości badawczej i predyspozycji twórczych uczonych oraz pod wpływem indywidualnej potrzeby osiągnięć.

Innowacje popytowe są stymulowane przez potrzeby rynku. Szukanie odpowiedniego rozwiązania i wdrażanie wynalazku jest odpowiedzią na istniejące na rynku zapotrzebowanie.

Literatura ponadto klasyfikuje innowacje również :

Podstawowe funkcje metody zarządzania przez innowację to :

    1. Funkcja zarządzania - realizowana jest w podsystemie inicjująco -sterującym, z zasady jest to zarząd organizacji

    2. Funkcja merytoryczna - realizowana jest w podsystemie dokonywania wynalazku lub odkrycia przez specjalne zorganizowane zespoły zadaniowe, tworzone w różnych strukturach organizacyjnych

    3. Funkcja logistyczna - realizowana jest w podsystemie logistyki, zabezpiecza informacje oraz środki materialne i finansowe na potrzeby tworzonej innowacji

    4. Funkcja wdrożeniowa - realizowana jest w podsystemie wdrożeń, wykorzystuje potencjał własny i obcy, najczęściej za pośrednictwem specjalnie powoływanych zespołów wdrożeniowych

    5. Funkcja promocyjna - realizowana jest w podsystemie promocji, którego głównym celem jest zabezpieczenie praw do wynalazku i jego skomercjalizowanie.

Właściwa realizacja wszystkich funkcji prowadzi organizację do umocnienia pozycji na rynku.

6. Zarządzanie jakością i wydajnością pracy.

Jakość - to ogół cech produktu lub usługi decydujących o ich zdolności do zaspokojenia stwierdzonych i potencjalnych potrzeb.

Osiem wymiarów jakości :

      1. wyniki

      2. cechy

      3. niezawodność

      4. zgodność

      5. trwałość

      6. łatwość obsługi

      7. estetyka

      8. postrzegana jakość

Wydajność - ekonomiczna miara efektywności ujmująca wielkość produkcji odniesioną do wielkości zasobów użytych do jej wytworzenia.

Zarządzanie jakością oparte jest na trzech podstawowych procesach :

    1. planowaniu jakości

    2. sterowaniu jakością

    3. doskonaleniu jakością

Na proces zarządzania jakością składa się :

Odpowiedzialność za zarządzanie jakością spoczywa na wszystkich szczeblach zarządzania, lecz kierować nim musi najwyższe kierownictwo. Wdrożenie zarządzania jakością wymaga zaangażowania i udziału wszystkich członków organizacji.

Kompleksowe zarządzanie jakością - to strategiczne zaangażowanie najwyższego kierownictwa na rzecz zmiany całego podejścia do prowadzenie działalności gospodarczej, które uczyniłoby jakość najwyższym czynnikiem we wszystkich poczynaniach organizacji.

Zarządzanie prze jakość albo kompleksowe zarządzanie jakością jest to metoda zarządzania przedsiębiorstwem skoncentrowana na jakości. Metoda ta polega na zapewnieniu współdziałania wszystkich komórek i pracowników organizacji na rzecz uzyskiwania długotrwałego sukcesu zadowolenia klienta oraz korzyści przedsiębiorstwu i społeczeństwu.

Wdrożenie zarządzania przez jakość wymaga działań w trzech obszarach :

Normy ISO serii 9000 opisują taki system zarządzania jakością, który gwarantuje jakość produktu niezależnie od pojedynczych osób i organizacji.

Zespół norm ISO 9000

ISO 8402 - Zarządzanie jakością i zapewnianie jakości. Terminologia.

W tej normie została zebrana terminologia dotycząca zarządzania jakością, która jest używana we wszystkich normach ISO. Norma ta jest najstarszą normą z serii ISO 9000. Celem tej normy jest określenie terminów dotyczących zarządzania jakością, które będzie zapobiegać różnym interpretacją tych samych terminów.

Charakterystyka poszczególnych norm :

  1. Norma ISO 9000 - Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Wytyczne wyboru i stosowania norm ISO 9001-9003

Celem tej normy jest dostarczenie wskazówek do wyboru i korzystania z norm międzynarodowych w zakresie jakości, które mogą być wykorzystywane w przedsiębiorstwie do wewnętrznego oraz zewnętrznego zarządzania jakością i zapewnienia jakości.

  1. Norma ISO 9001 - Model zapewnienia jakości podczas projektowania, konstruowania, produkcji, instalowania i obsługi.

Wdrożenie tej normy zalecane jest w firmach, które muszą udokumentować zdolność do zapewnienia jakości w zakresie projektowanie, produkcji, instalowania i obsługi, zgodnie z umową między zamawiającym, a odbiorcą. Celem tej normy jest zapobieganie występowaniu wad na wszystkich etapach życia wyrobu

  1. Norma ISO 9002 - Model zapewnienia jakości podczas produkcji i instalowania

Jest stosowana w firmach, gdzie zachodzi konieczność udokumentowania jej zdolności do zapewnienia jakości w zakresie produkcji i instalowania, zgodne z wymogami jakościowymi dotyczącymi wyrobu, ustalonymi z zamawiającym w dokumentacji technicznej. Celem tej normy jest ujawnienie wad podczas produkcji i instalowania oraz stosowanie środków zapobiegających ponownemu ich wystąpieniu.

  1. Norma ISO 9003 - Model zapewnienia jakości podczas kontroli i badań ostatecznych

Może być stosowana w firmach, gdzie zachodzi konieczność udokumentowania zdolności do zapewnienia jakości w zakresie kontroli i badań ostatecznych. Celem tej normy jest zapobieganie wystąpieniu wad produktu, ich ujawnieniu się w czasie kontroli i badań ostatecznych

  1. Norma ISO 9004 - Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne.

Wyjaśnia potrzebę wprowadzenia w przedsiębiorstwie systemu jakości i opisuje jego ogólny model. Określa elementy, za pomocą których można zaprojektować i wdrożyć system jakości.

Dokumenty zewnętrzne są obligatoryjne dla każdego przedsiębiorstwa.

Dokumenty wewnętrzne i dokumenty systemu jakości:

  1. Księga jakości - stanowi opis systemu jakości działającego w konkretnym przedsiębiorstwie. Przedstawiona jest w niej polityka jakości przedsiębiorstwa oraz ogólna struktura systemu jakości.

  2. Procedury systemu jakości - opisują one cele, odpowiedzialność oraz sposób realizacji systemu jakości. Precyzują gdzie, kiedy, przez kogo i w jaki sposób zadania te mają być realizowane.

  3. Instrukcje - są dokumentami szczegółowo opisującymi jak działania przewidziane w procedurach są realizowane na poszczególnych stanowiskach pracy.

  4. Zapisy jakości - stanowią dowód, ze w systemach zarządzania jakością są realizowane cele nakreślone w księdze jakości a następnie uszczegółowione w procedurach.

7. Zarządzanie zasobami osobowymi

Zarządzanie zasobami ludzkimi dzielimy na :

  1. sterowanie zasobami ludzkimi

  2. organizowanie zasobów ludzkich

  3. motywowanie pracowników

  4. kontrolowanie procesów pracy

Analiza stanowisk pracy - systematyczne procedury zbierania i rejestrowanie informacji dotyczących poszczególnych stanowisk pracy.

Tablica rotacji - wyszczególnia wszystkie ważne stanowiska kierownicze w organizacji, osoby, które je zajmują, oczekiwany czas ich pozostawiania na danym stanowisku, a także osoby posiadające już teraz lub w przyszłości odpowiednie kwalifikacje, by daną osobę zastąpić.

System informacji o pracownikach tzw. Inwentarz kwalifikacji - zawiera informację o wykształceniu, praktyce i aspiracjach zawodowych poszczególnych pracowników, zwykle skomputeryzowany.

Rekrutacja - proces przyciągania jednostek do ubiegania się o wolne stanowiska pracy.

Rekrutacja wewnętrzna - rozważanie już zatrudnionych pracowników jako kandydatów na wyższe stanowiska w organizacji.

Rekrutacja zewnętrzna - pozyskiwanie kandydatów ubiegających się o pracę spoza organizacji.

Realistyczna perspektywa - daje kandydatowi rzeczywisty obraz jego przyszłego funkcjonowania i wymagań na oferowanym stanowisku.

Uwiarygodnienie - określenie zakresu, w jakim dane narzędzie doboru rzeczywiście pozwala przewidzieć przyszłą sprawność wykonania funkcji objętych danym stanowiskiem.

Szkolenie - uczenie pracowników wykonawczych i technicznych sposobu wykonania czynności a stanowisku, na jakim zostali zatrudnieni.

Doskonalenie - uczenie menedżerów i pracowników fachowych umiejętności niezbędnych na ich obecnym i przyszłym stanowisku.

Metody szkolenia i doskonalenia kadr :

  1. zadana lektura

  2. szkolenie poprzez modelowanie zachowań

  3. symulacje działalności gospodarczej

  4. omawianie przypadków

  5. konferencja

  6. wykład

  7. szkolenie na stanowisku pracy

  8. programowany instruktaż

  9. inscenizacja

  10. trening wrażliwości

  11. trening „w przedsionku”

  12. interaktywne wideo

Ocena wyników - formalna ocena, na ile sprawnie pracownik wykonuje swoją pracę

Uwarunkowana behawioralnie skala ocen - wyrafinowana metoda oceniania, w której zwierzchnicy budują skalę ocen związaną z pewnymi behawioralnymi punktami odniesienia.

Wynagrodzenie - finansowa zapłata, jaką organizacja daje swym pracownikom w zamian za ich pracę

Ocena stanowiska pracy - próba oceny wartości każdego stanowiska w porównaniu z innymi

Świadczenia - pozapłacowe korzyści materialne, które organizacja zapewnia swoim pracownikom

Motywowanie - zestaw sił, które sprawiają, ze ludzie zachowują się w określony sposób.

Podejście od strony treści - podejście do motywowania próbujące odpowiedzieć na pytanie „Jakie czynniki motywują ludzi do pracy?”

Hierarchia potrzeb Maslowa - teoria sugerująca, ze ludzie muszą zaspokajać pięć kolejnych grup potrzeb- fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku i samorealizacji.

Teoria ERG - teoria motywacji sugerująca, że potrzeby ludzkie są ułożone w trzech nakładających się kategoriach - egzystencji, związku i wzrostu.

Teoria dwuczynnikowa - teoria motywacji sugerująca, ze zadowolenie i niezadowolone i ludzi z pracy kształtują się pod wpływem dwóch niezależnych zestawów czynników - czynników motywacji i czynników higieny psychicznej

Potrzeba osiągnięć - pragnienie osiągnięcia celu lub wykonania zadania w sposób bardziej skuteczny niż w przeszłości

Potrzeba afiliacji - pragnienie ludzkiego towarzystwa i akceptacji

Potrzeba władzy - pragnienie wywierania wpływu na innych i kontrolowania swojego otoczenia

Podejście od strony procesu - podejście do motywowania, które koncentruje się na wyjaśnienie, dlaczego ludzie wybierają pewne warianty zachowań do zaspokojenia swoich potrzeb i jak oceniają swoje zadowolenie po osiągnięciu tych celów.

Teoria oczekiwań - teoria sugerująca, że motywacja zależy od siły naszego pragnienia i oczekiwania prawdopodobieństwa jego zaspokojenia

Teoria wzmacniania - podejście do motywacji, zgodnie z którymi zachowanie wywołujące nagrody będzie prawdopodobnie powtarzane, a prawdopodobieństwo powtórzenia się zachowań pociągających za sobą karę jest mniejsze.

8. Zarządzanie komunikowaniem

Komunikowanie się to proces przekazywania informacji od jednej osoby do drugiej.

Skuteczne komunikowanie się to proces wysyłania wiadomości w taki sposób, ze wiadomość otrzymana ma możliwe zbliżone znaczenie do wiadomości zamierzonej.

Istotą i celem komunikacji jest wzajemne zrozumienie się nadawcy i odbiorcy w zakresie przekazywanych wiadomości. Oznacza to, że sens wiadomości odebranej przez odbiorcę powinien być taki sam, jak przekazał nadawca wiadomości.

Pięć praw komunikowania się :

  1. Nie można nie komunikować się - oznacza to, że nasze zachowanie w trakcie spotkania z innymi osobami jest zawsze komunikowaniem się.

  2. Interakcje składają się z dwóch wymiarów: treści i związku - treścią informacji może być fakt, myśl, opinia. Związki to reakcje, które formułują partnerzy komunikacyjni w celu określenia wzajemnych reakcji.

  3. Interakcje opisują sposób w jaki ludzie akcentują , oceniają wydarzenia - komunikowanie jest ciągłą, nieprzerwaną serią wydarzeń, nie mającą wyraźnego punktu początkowego

  4. Wiadomości są werbalne, cyfrowe, niewerbalne

  5. Wymiary komunikacji są symetryczne albo komplementarne - interakcja symetryczna zachodzi jeśli zachowania jednej osoby są odzwierciedleniem zachowań drugiej. Gdy zachowania jednej osoby wyzwalają odmienne postępowania u innej, to jest to interakcja komplementarna.

Komunikacja ustna - rozmowa bezpośrednia, dyskusja grupowa, rozmowy telefoniczne i inne okoliczności, w których słowo mówione jest wykorzystywane do przekazania treści

Komunikacja pisemna - notatki, listy, sprawozdania i inne okoliczności, w których do przekazywania informacji wykorzystuje się słowo pisane.

Komunikacja interpersonalna może być ustna lub pisemna.

Komunikacja pionowa - komunikacja płynąca w górę i w dół organizacji, zwykle wzdłuż linii służbowego podporządkowania; odbywa się pomiędzy menedżerami i ich podwładnymi i może obejmować klika odrębnych szczebli organizacyjnych

Komunikacja pozioma - komunikacja przepływająca w poziomie w ramach organizacji, obejmuje kolegów i osoby zajmujące równorzędne stanowiska w hierarchii organizacji; może obejmować osoby z kilku różnych jednostek organizacyjnych.

Sieć komunikacyjna - wzorzec, według jakiego odbywa się komunikacja członków grupy.

Winorośl - nieformalna sieć komunikacji wśród ludzi należących do organizacji; może przenikać całą organizację i nie zawsze odpowiada wzorcowi formalnych kanałów komunikacji.

Zarządzanie przez krążenie po firmie - podejście do komunikacji, które wymaga do menedżera krążenia po firmie i odbywania spontanicznych rozmów z podwładnymi, dostawcami, klientami i wszystkimi innymi znajdującymi się w zasięgu organizacji.

Percepcja - zestaw procesów wykorzystywanych przez ludzi w odbiorze i interpretacji informacji z otoczenia

Komunikacja pozawerbalna - wszelka komunikacja, która nie posługuje się słowami lub używa słów do przekazania szerszego znaczenia niż słownikowe.

Percepcja selektywna - proces odsiewania informacji niewygodnej lub takiej, którą nie chcemy się zajmować.

Organizacja percepcji - proces systematycznego dzielenia na kategorie, grupowania i gromadzenia informacji.

Stereotypizacja - forma organizacji percepcji, w której podstawowym kryterium kategoryzacji są takie przymioty grupy jak rasa, płeć czy ukończona uczelnia.

Techniki poprawy skuteczności komunikacji:

  1. Techniki dla nadawcy