Mąż

Maż-Mężczyzna pozostający z kobietą w związku małżeńskim; małżonek (w stosunku do tej kobiety). Literatura zna bardzo wiele . postaci mężów, którzy w tekstach odgrywają rolę pierwszo­planowa bądź też pojawiają się na dal­szym planie, czasem po prostu statys­tując innym bohaterom. Mąż-kochanek, maż-rogacz, mąż-zazdrośnik, mąż-sta­rzec, mąż łajdak, mąż-tyran to tylko nieliczne przykłady kreacji literackich tej postaci.

Biblia (ST) -1) Adam jest mężem Ewy. Według pierwszego opisu stworzenia człowieka są sobie równi jako mąż i żona. Drugi opis wprowadza zasadę zależności kobiety od mężczyzny, żony od męża. 2) Abraham jeszcze pod imie­niem Abrama, ukrywa w Egipcie fakt, że jest mężem Sary, podając ją tylko za swoją siostrę. Obawia się, że gdy faraon dowie się o niezwykłej urodzie Sary, będzie chciał zabrać ją na swój dwór, a jego jako męża zabić. Będąc jedynie bratem, zachowa życie i jeszcze zo­stanie wynagrodzony za siostrę. Później, mimo niepłodności Sary, Abraham bę­dzie dobrym mężem - na prośbę żony wypędzi Hagar z Izmaelem. Kiedy Bóg wreszcie pobłogosławi małżeństwo Ab­rahama i obdarzy je potomstwem, Sara zostanie otoczona niezwykłą miłością i szacunkiem męża. 3) Izaak, wziąwszy Rebekę za żonę, (...) milował ja, bo była mu pociechą po matce. 4) Jakub, po siedmiu latach służby u swego wuja Labana, zostaje wskutek jego podstępu mężem niekochanej Lei. By poślubić Rachelę, musi służyć przez następne siedem lat. Gdy wreszcie zdobędzie ukochaną kobietę, będzie dla niej czu­łym i oddanym mężem.

Biblia (NT)-Józef jest w obliczu prawa mężem Marii. W istocie jest jedynie opiekunem jej i jej Syna.

Mitologia - 1) Zeus, będąc mężem Hery, nie dochowuje jej wierności. Jego liczne romanse z boginiami i kobietami śmiertelnymi stanowią dla królowej Olimpu poważny problem. 2) Hefajstos, najbrzydszy z bogów, wiecznie brudny i zapracowany, jest mężem najpiękniej­szej z bogiń- - Afrodyty. Zaniedbuje żonę, która szuka pociechy w ramionach innych. Próba ujawnienia jej romansu z Aresem kończy się dla Hefajstosa ośmieszeniem i kompromitacją. 3) Or­feusz, mąż Eurydyki, tak bardzo kocha żonę, że po jej śmierci udaje się do Hadesu, by ją odzyskać. Kiedy wyprawa z jego winy kończy się niepowodze­niem, pogrąża się w rozpaczy i nie chce już nigdy mieć do czynienia z jakąkol­wiek kobietą. 4) Menelaos jako mąż okrywa się hańbą - Helena, jego żona, ucieka z Parysem. Próba ratowania ho­noru i odzyskania żony prowadzi do wybuchu wojny trojańskiej. 5) Aga­memnon jako mąż jest postacią tragicz­ną. Kiedy po zdobyciu Troi powraca do domu, zostaje zamordowany przez żo­nę, Klitajmestrę, i jej kochanka - Ajgis­tosa. 6) Odyseusz nie należy do mężów najwierniejszych. Podczas swojej dwu­dziestoletniej nieobecności w domu wielokrotnie zdradza Penelopę. 7) Teze­usz jest mężem oszukanym. Jego żona Fedra przekonuje go, że Hipolit na­stawał na jej część, choć w rzeczywisto­ści to ona próbowała bezskutecznie uwieść chłopca. Czując się zhańbiony jako mąż, Tezeusz mści się na synu i staje się przyczyną jego śmierci. 8) Jazon za swoją niewierność wobec żony zostaje przez nią straszliwie ukarany. Medea zabija synów, których mu uro­dziła. 9) Herakles jako mąż Dejaniry płaci wysoką cenę za niewierność. Żona ofiarowuje mu koszulę, która stanie się przyczyną jego śmierci. Opuściwszy ziemię, heros trafia na Olimp, gdzie zostaje mężem Hebe i zasiada wśród Nieśmiertelnych. Patrz: żona.

Homer „Iliada"-1) Hektor jest czułym i kochającym mężem Andromachy. Przed pojedynkiem z Achillesem w dłu­giej rozmowie żegna się z żoną.

Homer „Odyseja" - 1) Odyseusz po powrocie na rodzinną Itakę i rozpo­znaniu przez żonę okazuje się niezwykle czułym i kochającym mężem, chcąc wynagrodzić Penelopie lata nieobecno­ści i swoją niewierność. Patrz też: mito­logia. 2) Menelaos, którego odwiedza Telemach, jest szczęśliwym mężem He­leny. Wybaczył żonie wszystko i żyje teraz u jej boku, ciesząc się szacunkiem poddanych. 3) Podczas podróży w po­szukiwaniu ojca Telemach poznaje losy nieszczęsnego męża Klitajmestry - Agamemnona. Patrz też: mitologia. Sofokłes „Antygona"-Kreon jako mąż Eurydyki, mimo miłości i szacunku, jakie okazuje żonie, uważa, że nie może mieć ona żadnego wpływu na jego decy­zje jako władcy Teb.

Sofokles „Król Edyp" - Edyp poznaje straszną prawdę, że będąc mężem Jokas­ty, jest jednocześnie jej synem. Prowa­dzi to do tragedii: Jokasta popełnia samobójstwo, a jej nieszczęsny mąż i syn zarazem wykłuwa sobie oczy, a następnie udaje się na tułaczkę. Apulejusz „Metamorfozy albo Złoty Osioł" - „Amor i Psyche - 1) Psyche, nieświadoma tego, poślubia Amora, któ­ry okazuje się mężem bardzo czułym, wspaniałym kochankiem i niezwykle hojnym opiekunem. Jest jednak bardzo tajemniczy i odwiedza swoją żonę jedy­nie w ciemnościach nocy. Podsycona przez zazdrosne siostry ciekawość Psy­che, chcącej zobaczyć twarz męża, staje się przyczyną wielu nieszczęść i nie­zwykłych przygód królewny. Dzięki mi­łości małżonków wszystko kończy się jednak szczęśliwie. 2) Zazdrosne siostry Psyche mają starych i skąpych mężów, którym bardzo daleko do hojności Amo­ra.

„Legenda o św. Aleksym" - Aleksy na życzenie ojca poślubia Famijanę, lecz w noc po zaślubinach, nie dopełniwszy obowiązków małżeńskich, wyjawia żo­nie swój zamiar zachowania czystości i poświęcenia się Bogu. Famijanie na­kazuje zachowanie dziewictwa (Wroć mi ji, gdy będziewa oba w niebieskim krolestwie) i służbę Bogu. Następnego dnia opuszcza rodzinny dom i młodą żonę, która zobaczy go dopiero po jego śmierci, kiedy jako jedyna będzie mogła wyjąć z jego dłoni spisany testament.

J. Bedier (oprac.) „Dzieje Tristana i Izoldy" -1) Król Marek, jako prawnie zaślubiony mąż Izoldy Jasnowłosej, nie może pozostawić bez odpowiedzi oskar­żeń o zdradę, które wysuwane są pod adresem królowej. Miłość do żony i sio­strzana stawia go w niezwykle trudnej sytuacji i czyni z niego postać tragiczną. 2) Tristan był pierwszym mężczyzną Izoldy o Złotych Włosach, on pozbawił ją dziewictwa, więc jest jej mężem w obliczu Boga. Dlatego Bóg zawsze wspiera zakochanych i otacza ich swoją opieką, chroniąc wielokrotnie przed gniewem króla Marka. 3) Chcąc zapom­nieć o ukochanej. Tristan zostaje mężem Izoldy o Białych Dłoniach, którą otrzy­ muje w nagrodę za pomoc udzieloną jej ojcu w wojnie ze zbuntowanym wasa­lem. Niestety, nie może zapomnieć Izol­dy Jasnowłosej i jego małżeństwo nigdy nie zostaje skonsumowane, za co żona zemści się na nim, pośrednio przyczyniając się do jego śmierci.

G. Boccaccio „Dekameron" - W zbio­rze stu nowel występuje wiele postaci mężów. Najczęściej są to starcy, którzy nie potrafią dać swoim żonom satysfak­cji erotycznej, więc muszą one szukać młodych i jurnych kochanków. Drugą kategorię mężów w „Dekameronie" sta­nowią skończeni idioci, których młode i sprytne żony nieustannie oszukują, by bez kłopotów spotykać się z kochan­kami. Nieraz miłosne schadzki odbywa­ją się w sąsiedztwie małżeńskiej sypial­ni, gdzie nieświadomy niczego mąż­-głupiec spokojnie śpi.

M. Rej. „Żywot człowieka poczciwe­go" - Wśród wielu rad, jakich Rej udziela szlachcicowi poćciwemu, są i ta­kie, które dotyczą bycia dobrym mężem. W rozumieniu autora dobry mąż nie musi być mężem kochającym, bo miłość w ogóle jest w małżeństwie zbędna. Powinien być natomiast wyrozumiały dla słabości natury kobiecej, ale jedno­cześnie wymagać od żony posłuszeńst­wa i oddania.

W. Szekspir „Makbet" - 1) Makbet jako mąż jest uległy wobec swojej żony. To ona nakłoni go do zabicia Dunkana, co rozpocznie niekończący się łańcuch zbrodni. Kiedy Lady Makbet popełni samobójstwo, jej mąż przyjmie to oboję­tnie. 2) Makduf mści się na Makbecie za to, że zabił mu żonę.

Molier „Świętoszek"-Orgon jako mąż odznacza się wyjątkową głupotą i naiw­nością. Zafascynowany Tartufem, nie chce uwierzyć, że ten próbuje mu uwieść żonę. Dopiero kiedy,.schowany pod stołem, będzie świadkiem niedwu­znacznej sceny między swoim fawory­tem a Elmirą, uwierzy, że próbowano przyprawić mu rogi.

Wolter „Kandyd" - Po wielu pery­petiach Kandyd poślubia wreszcie Ku­negundę, która niegdyś stała się przy­czyną jego wypędzenia z zamku w Westfalii. Jako mąż nie czuje się jednak szczęśliwy - żona nie przypomi­na już dawnej pięknej i miłej dziew­czyny. Liczne przygody i dramatyczne przeżycia uczyniły z niej brzydką, starą kobietę o wyjątkowo nieznośnym chara­kterze.

F. Karpiński „Duma Lukierdy, czyli Luidgardy" -Nieszczęsna królowa Lu­kierda skarży się na swojego męża, króla Przemysła II, który jest tak okrutny i nieczuły, że skazał ją na śmierć z po­wodu bezpłodności.

J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - Albert zgodnie z przed­śmiertną wolą matki Lotty zostaje mę­żem dziewczyny. Jest czuły, opiekuńczy i wyrozumiały, ale Werter uważa, że tylko on mógłby Lottę uczynić szczęś­liwą, Albert zaś nie jest w stanie zapew­nić jej takiego życia, na jakie zasługuje.

G.G. Byron „Giaur" - Hassan zdradę jednej ze swoich żon, Leili, surowo ukarze. Zgodnie z muzułmańską trady­cją, kobieta zostanie utopiona. Za to okrutne skorzystanie z praw męża Has­san zapłaci bardzo wysoką cenę - Giaur, ukochany Leili, zabije go w akcie _ze­msty.

A. Mickiewicz „Lilije" - Po powrocie z wojny pan zostaje zabity przez niewie­rną żonę. Powróci jednak z zaświatów i w dniu ślubu wiarołomnej pojawi się w kościele, by wymierzyć sprawied­liwość.

A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod" - Wallenrod, mimo miłości do żony, musi być mężem bardzo okrutnym - po­rzuca Aldonę, by poświęcić się ratowa­niu ojczyzny (Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie bylo w ojczyźnie). Po latach, kiedy już osiągnie swój cel i bę­dzie chciał powrócić do żony, okaże się to niemożliwe.

A. Mickiewicz „Pan Tadeusz" - 1) Jacek Soplica nie zostanie mężem Ewy Horeszkówny, bo jest dla jej ojca hoły­szem. Jako mąż matki Tadeusza, Jacek mimo woli okazuje się niezwykle okru­tny i swoim trybem życia przyczynia się do jej śmierci. 2) Tadeusz po licznych perypetiach, szczególnie związanych z polującą na męża Telimeną, poślubia wreszcie Zosię.

J. Słowacki „Balladyna" - Kirkor jest kochającym i czułym mężem, który chce zapewnić Balladynie szczęśliwe i dostatnie życie. Jednak kiedy stanie jej na drodze do tronu w Gnieźnie, żona bez skrupułów pozbędzie się go.

J. Słowacki „Horsztyński" - Stary konfederat barski, Horsztyński, na wieść, że jego żona ma romans z synem jego największego wroga, Kossakowskiego, popełnia samobójstwo.

Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" ­Hrabia Henryk czuje się nieszczęśliwy w roli męża. Żona okazała się zwykłą kobietą, której daleko do ideału roman­tycznej kochanki. Życie u jej boku razi Henryka trywialnością i nudą, śpi snem fabrykanta Niemca przy żonie Niemce. Opuszcza więc dom i rodzinę, co staje się przyczyną tragedii - Maria popada w obłęd.

A. Fredro „Zemsta" - 1) Podstolina rozpaczliwie próbuje złowić męża, żeby po ślubie Klary nie zostać bez środków do życia. 2) Cześnik snuje rozmaite plany matrymonialne, które pozwoliły­by mu zostać mężem posażnej panny (Klara) albo wdówki (Podstolim). 3) Na skutek intrygi Cześnika Wacław zostaje mężem Klary, co jest spełnieniem ży­czeń obojga młodych.

A. Fredro „Slaby panieńskie" -Mimo ślubów egzaltowanych panien, za spra­wą swojej intrygi Gustaw zostaje mę­żem Anieli, doprowadzając jednocześ­nie do zaślubin Albina i Klary.

H. Balzac „Ojciec Goriot" - 1) Stary Goriot tak bardzo kochał swoją żonę, że po jej śmierci nie zwrócił uwagi na żadną inną kobietę, a całą swoją miłość przeniósł na córki, co stało się przy­czyną jego późniejszego osamotnienia i nędzy. Córki przyzwyczaiły się trak­tować ojca jako bardzo hojnego i jedno­cześnie mało wymagającego opiekuna. 2) Mężowie Delfiny i Anastazji traktują swoje żony jako konieczne, choć męczą­ce dodatki do posagu. 3) W świecie powieści Balzaca mężowie nieustannie zdradzają żony, które odwdzięczają im się pięknym za nadobne. Małżeństwa mają charakter kontraktu handlowego, w którym obie strony łączy jedynie interes - on daje nazwisko, ona posag.

A. Dumas „Trzej muszkieterowie" - 1) Hrabia de la Fere (znany później jako Atos) poślubia młodziutką i prze­piękną dziewczynę, o której przeszłości nic nie wie. Kiedy odkrywa na jej ramieniu kwiat lilii (ślad piętna dla zbrodniarzy), dokonuje samosądu: wie­sza Annę na drzewie. Historia nieszczę­śliwego małżeństwa będzie przyczyną długotrwałego cierpienia i pustki życio­wej. 2) Ludwik XIII, chorobliwie za­zdrosny mąż, nie kocha Anny Austria­czki, ale nie zgadza się, by ona pokocha­ła kogoś innego. Pragnienie dominacji nad żoną jest tak wielkie, że sprzymierza się on z największym wrogiem królo­wej, kardynałem Richelieu. 3) Pan Bo­nacieux, obojętny wobec swej żony, Konstancji, wydaje ją w ręce gwardii kardynała Richelieu.

B. Prus „Lalka" -1) Stanisław Wokul­ski, jako mąż znacznie starszej od niego i bogatszej Minclowej, musi walczyć z opinią, że wszystko zawdzięcza żonie. 2) Nieobecny mąż pani Stawskiej, który uciekł za granicę niesłusznie oskarżony o morderstwo, nie daje znaku życia. Mimo to żona czeka na niego, nie mogąc na nowo ułożyć sobie życia. Dopiero starania Wokulskiego doprowadzą do wyjaśnienia, co się z nim stało. 3) Baron Dalski, mąż Eweliny, znacznie od niej starszy, nie dostrzega jej romansu ze Starskim. Gdy prawda wychodzi na jaw, Dalski ciężko choruje. 4) Baron Krze­szowski poślubia bogatą mieszczankę tylko dla jej majątku. Do końca życia będzie ją traktował jako gwaranta swej niezależności finansowej.

E. Orieszkowa „Nad Niemnem" - 1) Benedykt Korczyński nie ma czasu dla swojej żony, zajęty walką o utrzymanie Korczyna. Nie potrafi się z nią porozu­mieć - on żyje sprawami majątku, ona zamknęła się w swoim świecie migren, „globusów" i lektury miernych roman­sów. 2) Zygmunt Korczyński nie darzy swojej żony uczuciem. Ożenił się z nią dla posagu i nieustannie okazuje jej swoje lekceważnie. 3) Kirło na żonę zrzucił odpowiedzialność za utrzymanie majątku i zapewnienie środków do ży­cia. Sam miło spędza czas, odwiedzając okoliczne dwory.

H. Sienkiewicz „Szkice węglem" ­Rzepa, kiedy dowiaduje się, za jaką cenę żona próbowała uzyskać dla niego zwol­nienie z wojska, zabiją ją i dziecko, podpala swoją zagrodę, a sam popełnia samobójstwo.

H. Sienkiewicz „Pan Wołodyjowski" - 1) Andrzej Kmicic wodzi za żoną rozkochanym wzrokiem i zawsze idzie za jej radą. 2) Michał Wołodyjowski po licznych perypetiach osiąga wreszcie to, czego przez całe życie pragnął - żeni się. Jako mąż Baśki, choć sławny wojo­wnik, nie potrafi niczego żonie odmó­wić. Zdobywa się na zdecydowany sprzeciw tylko wtedy, kiedy jakieś ży­czenie Basi może grozić niebezpieczeń­stwem. A i wtedy w końcu daje się przekonać. Kiedy uświadamia sobie, że przyszedł czas wypełnienia ślubowania i będzie musiał wysadzić się z zamkiem w Kamieńcu, najtrudniej mu pogodzić się z myślą, że opuści żonę i uczyni ją nieszczęśliwą.

H. Sienkiewicz „Krzyżacy" -1) Jurand ze Spychowa pozostaje wierny pamięci zamordowanej przez Krzyżaków żony i w jego życiu jej miejsca nie zajmuje żadna inna kobieta. 2) Mimo wielkiej miłości do Danuśki Jurandówny, Zbysz­ko po jej śmierci zostaje mężem Ja­gienki, którą już dawno Maćko upatrzył najego żonę.

F.M. Dostojewski „Zbrodnia i kara" -1) Swidrygajłow poślubia Marfę Piet­rownę dla jej majątku. Nie opuszcza żony, ale zdradza ją nieustannie z chłop­kami, służącymi. Ludzie mówili nawet, że przyczynił się do śmierci żony. 2) Marmieładow, alkoholik i człowiek bez ambicji, przemienił życie Katarzyny Iwanowej w piekło. Przepija pieniądze na dom, nie pracuje, doprowadza rodzi­nę do ruiny.

S. Żeromski „Zmierzch" - Walek Gi­bała jest dla swojej żony bardzo surowy i okrutny. Ilekroć wzbudzi jego gniew niewykonaniem jakiejś pracy, umie on chwycić pod żebro, zebrać w garść skórę, trzasnąć raz, drugi (...) omotać sobie pięść włosami i przewlec struch­lałą kobietę kawał drogi. A jednak, kiedy podczas pracy na torfowisku Gibałowa lękliwie zwierza mu się z obaw o pozo­stawione w domu dziecko, przyspiesza pracę, by szybciej mogli skończyć.

S. Wyspiański „Wesele" - 1) Gospo­darz nie próbuje ze swojej żony - chło­pki uczynić kogoś innego, przyjmuje ją taką, jaka jest. Każde z małżonków żyje w swoim świecie, jednocześnie dosko­nale się rozumiejąc. 2) Pan Młody już w dniu wesela chce ze swojej młodej żony uczynić wcielenie prostego pięk­na i poezji. Widzi w niej nie żywego człowieka, ale swoje wyobrażenie o wiejskim życiu. Ich dialogi pokazują, że nie istnieje między nimi możliwość porozumienia.

G. Zapolska „Moralność pani Duls­kiej" - Felicjan Dulski jest całkowicie uzależniony od swojej małżonki. Dulska wydziela mu cygara i pieniądze na kawiarnię. Pozwala na spacery wokół stołu i traktuje jak jeszcze jedno dziecko (Hesia! Mela! Z pokoju! Felicjan, ty też). Ale to jest sposób Dulskiego na życie - żona idzie przez tłum, roz­pychając się łokciami, a on postępuje utorowaną przez nią drogą.

W.S. Reymont „Chłopi" - 1) Maciej Boryna jest już kilkakrotnym wdow­cem, kiedy żeni się z Jagną. Jako jej mąż będzie skazany na los starca przy młodej i pięknej dziewczynie. Jagna czuje od­razę do fizycznych z nim kontaktów, zwłaszcza że jej namiętność wzbudził Antek. Stary Borym będzie znosił los oszukiwanego i zdradzanego męża, cier­piąc męki zazdrości. Wreszcie podejmie kroki ostateczne - podpali stóg siana, w którym Jagna i Antek będą właśnie oddawać się jamorom. 2) Antek Boryna jest dla Hanki oschłym i okrutnym mę­żem. Nieustannie ją poniża za to, że nie jest Jagną. Ale kiedy stary Boryna wy­pomni jej brak posagu, Antek stanie w obronie żony. Później, kiedy wróci z więzienia, widząc, jak doskonale Han­ka dbała o gospodarstwo, zmieni swój stosunek do niej, zwłaszcza że jego namiętność do Jagny znacznie osłabnie. W.S. Reymont „Ziemia obiecana"-1) Stary Zucker, mąż Lucy - kochanki Borowieckiego, będzie przeżywał katu­sze zazdrości, domyślając się romansu żony. Przyjdzie nawet błagać Borowiec­kiego, by przysiągł, że dziecko, które ma Lucy urodzić, nie jest jego. A kiedy, mimo przysięgi, że nic go z Zuckerową nie łączy, Borowiecki pojedzie z nią do Berlina, Zucker w akcie zemsty każe spalić nowo wybudowaną i jeszcze nie ubezpieczoną fabrykę Karola. 2) Karol Borowiecki, straciwszy w pożarze fab­ryki wszystko, „sprzedaje się" i zostaje mężem prymitywnej, ale bardzo bogatej Mady Miiller.

Z. Nałkowska „Granica" - 1) Stary Ziembiewicz mimo nieustannych zdrad bardzo kocha swoją żonę i darzy ją wielkim szacunkiem. Pani Żańcia nie czuje się w żaden sposób przez męża oszukiwana czy poniżana jego roman­sami. Mąż oczekuje od niej wyrozumia­łości i opieki, a ona z chęcią mu to ofiarowuje. 2) Zenon Ziembiewicz, choć tak bardzo nie chciał powtarzać boleborzańskiego schematu, bardzo przypomina swojego ojca. Nie potrafi zakończyć swojego romansu z Justyną, a czując się za nią odpowiedzialny, nakłania żonę, by szukała jej pracy. W pewien sposób jest gorszy od ojca, bo stary Ziembiewicz był przynajmniej szczery, on natomiast okłamuje siebie i obie kobiety.

A. Camus „Dżuma" -Doktor Rieux tuż przed epidemią odprowadza żonę na pociąg, którym ona odjeżdża do sanato­rium. Widzą się wtedy ostatni raz. Przez cały czas walki z chorobą w Oranie Rieux poświęci żonie zaledwie kilka myśli. A kiedy otrzyma wiadomość o jej śmierci, przyjmie ją ze spokojem, nie­mal obojętnie.

T. Różewicz „Kartoteka" - Pan z prze­działkiem przetrwał wojnę dzięki żonie, z żoną, o żonie, nad Żoną, pod żonci.

* Mąż i weksel zawsze wraca. (przysłowie)

* „Wielu dobrych mężów często nie ma odwagi być czymś innym".

(G. G. Byron

* „Można ludziom wyjaśnić, dlaczego poślubiło się swego męża, ale siebie nie można o tym przekonać". (G. Sand)

* „Mąż jest podobny do wiosny, za mężem bowiem najmniej tęskni się wtedy, gdy go nie ma".

(Z. Nałkowska)

* „Mąż stary - widmo, które chodzi po domu i brzęka małżeńskimi łańcuchami".

(M. Samozwaniec)

* „Mężowie lubią uogólniać pretensje, jakie mają do żon".

(A. Kowalska)

* „Mąż: człowiek, który nigdy nie pamięta o twoich urodzinach, ale w towarzystwie chętnie wymienia twój wiek".

(M. Monroe)

---