Rodzina

Rodzina - Grupa osób połączonych ze sobą pokrewieństwem (więzami krwi) lub powinowactwem (wejście do rodzi­ny dzięki małżeństwu z jednym z jej członków);

- rodzina patriarchalna - jej głową jest mężczyzna;

- rodzina matriarchalna - jej głową jest kobieta.

Biblia (ST) -1) Rodzina Adama i Ewy, czyli prarodziców, daje początek całe­mu rodzajowi ludzkiemu. Ich synami są: Abel, Kain i Set. Dwaj ostatni są proto­plastami plemion Kainitów (wyklętych przez Boga) i Setytów (błogosławio­nych przez Boga). 2) Rodzina Noego (jako jedyni ludzie uratowani z potopu) ma za zadanie odbudować na nowo ludzkość i ocalić świat przed całkowitą zagładą (w tym celu zabierają na arkę po parze z każdego gatunku zwierząt). 3) Rodzina Abrahama - patrz: ojciec, syn, żona. 4) Rodzina Lota - patrz: żona. 5) Rodzina Jakuba i Racheli - ukochanym synem rodziców był Józef, znienawi­dzony przez starszych braci i sprzedany przez nich w niewolę. Po latach, gdy Józef osiągnął wysokie stanowisko na dworze faraona, przebaczył braciom, sprowadził starego ojca. Cały ród osied­lił się w Gessen. 6) Księga Hioba - Jed­ną z klęsk, które dotknęły Hioba, była utrata całego potomstwa; ponieważ jed­nak zniósł on cierpienie z godnością i nie zwątpił w sprawiedliwość Stwórcy, Bóg obdarzył go nowym potomstwem.

Biblia (NT) - 1) Rodzina Święta - Je­zus, Maryja i Józef-to prototyp rodziny chrześcijańskiej, znany głównie ze śred­niowiecznych apokryfów (motyw nie­zwykle popularny w tej epoce). Dla niej najwyższą wartością i dobrem jest wiara w Boga; religii podporządkowuje się całe życie. Tradycja katolicka podaje, że Jezus był jedynym synem Maryi, nato­miast protestanci uważają, iż miał on braci (por. Łk. 8, 19-21). 2) W naukach i przypowieściach Chrystusa ludzkość traktowana jest jak wielka rodzina, któ­rej ojcem jest Bóg.

Mitologia - 1) Rodzina bogów, której głową jest Zeus, przypomina swoje od­powiedniki w ludzkim świecie. Jakkol­wiek zawiera się tu małżeństwa, znamy przykłady licznych zdrad i sprzeniewie­rzeń, a bogowie chętnie obcują ze zwyk­łymi śmiertelniczkami (potomstwo z ta­kich związków nie wchodzi do rodziny bogów). Uczucia, jakie żywią do siebie bogowie, przypominają te z rodzin ludz­kich. 2) Rodzina Niobe - patrz: matka. 3) Rodzina Jazona, wygnana z Tessalii za zbrodnie Medei, schroniła się w Ko­ryncie. Jazon zdradził żonę i zamierzał się ożenić z córką tamtejszego króla. Medea, chcąc pomścić zdradę męża, zabiła obu ich synów, a królewnie ofia­rowała szatę, od której spłonął cały dwór. Sama uciekła do Kolchidy. 4) Mit tebański - Ród Labdakidów, do którego należy Jokasta (żona Lajosa, a potem Edypa - swego syna), obciążony jest klątwą bogów. Tragiczna wyprawa sied­miu przeciw Tebom czy historia Anty­gony to konsekwencje popełnionego zła. 5) Mit trojański - Przedstawiona tu rodzina Priama ma charakter poligami­czny (wielożeństwo). Priam, król Troi, był ojcem pięćdziesięciu synów i pięć­dziesięciu córek, owoców związku z Hekabe, innymi żonami i nałożnicami. Najbardziej znani wśród jego potomst­wa to: Kasandra, Parys i Hektor.

J. Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce" - W pieśni Panny XII Kochanowski przedstawia wyidealizo­wany obraz rodziny ziemiańskiej. Oj­ciec spełnia tu rolę gospodarza, jedynie doglądającego dobytku. Jego żona, skrzętna gospodyni, pomaga mu w pro­wadzeniu gospodarstwa i winna być wzorem dla wszystkich kobiet. Rodzina wspólnie uczestniczy nie tylko w pracy, ale i w zabawie. Wnukowie, wzorem dziadków, zwykli poprzestawać na ma­łym i nade wszystko cenić cnotę.

W. Szekspir „Romeo i Julia" - Przy­czyną tragedii miłosnej jest waśń po­między dwoma rodami: Kapulettich i Montekich, do których należą tytułowi bohaterowie. Waśń zamienia się w nie­nawiść po śmierci Merkucja (przyjacie­la Romea) i Tybalta (kuzyna Julii). Dalsze wydarzenia prowadzą do śmierci dwojga kochanków, która będzie jedno­cześnie pojednaniem się dwóch rodów.

A. Mickiewicz „Pan Tadeusz" - 1) Ród Horeszków, szlachecki, z tradyc­jami, kończy się wraz ze śmiercią stol­nika Horeszki. Ostatnimi potomkami rodu są Zosia i Hrabia. Gerwazy, skarb­nica wiedzy o rodzinie, dawny klucznik Horeszków, będzie namawiał Hrabiego, by ten zemścił się na rodzinie Sopliców. 2) Głową rodziny Sopliców jest Sędzia, brat Jacka, opiekun Tadeusza. Więzi rodzinne mają tu charakter tradycjonal­ny, choć oparte są na uczuciu i zaufaniu, a przede wszystkim na szacunku dla starszych. Tacek Soplica (później ksiądz Robak) nie uczestniczy w życiu rodzin­nym, rezygnując z niego na rzecz dzia­łalności politycznej.

B. Prus „Lalka" - Rodzina Łęckich, zubożałych arystokratów, opiera relacje interpersonalne na konwenansach i po­czuciu własnej wyjątkowości. Zamknię­ta na ludzi spoza arystokracji, dba o za­chowanie swej pozycji społecznej. Mał­żeństwo Izabeli z Wokulskim byłoby mezaliansem, ale jednocześnie podrepe­rowałoby sytuację finansową Łęckich, dlatego też panna Łęcka godzi się na nie.

W.S. Reymont „Chłopi" - I) Rodzina Macieja Boryny ma charakter patriar­chalny. Stary Boryna decyduje o przy­szłości swych dzieci, utrzymuje je i nie zgadza się przepisać na nie majątku. Więzy rodzinne ustępują racjom mająt­kowym (np. po śmierci ojca Antek prowadzi spór ze starszą siostrą o mają­tek). Powodem waśni rodzinnych staje się małżeństwo Macieja z młodszą od niego i urodziwą Jagną, dla której będzie on bardziej hojny niż dla własnych dzieci. Patrz: konflikt pokoleń. 2) W ro­dzinie Antka do pewnego momentu tyl­ko on decyduje o wszystkim. Nie kocha swej żony i nie szanuje jej. Hanka stopniowo zdobywa zaufanie męża, a gdy ten jest w więzieniu, ona zajmuje się całym gospodarstwem i opiekuje się starym Boryną. Prawdziwe życie ro­dzinne Hanki i Antka rozpoczyna się po jego wyjściu z więzienia i objęciu oj­cowizny.

S. Żeromski „Ludzie bezdomni" - 1) Tomasz Judym, pochodzący z nizin, z biedoty miejskiej, jako jedyny członek rodziny zdołał się wybić ponad przecięt­ność. Szansę zdobycia wiedzy stworzyła mu jego ciotka, prostytutka. Wykształ­cenie wyobcowało go spośród „swo­ich", a jego własny brat do końca życia będzie miał o to pretensję. 2) Rodzina Wiktora Judyma, działacza robotnicze­go, skazana jest na tułaczkę w poszuki­waniu nowego miejsca pobytu. Judymo­wa z dziećmi jedzie do Szwajcarii, by potem wraz z mężem wyemigrować do Ameryki.

S. Żeromski „Przedwiośnie"

Z. Nałkowska „Granica" - Życie ro­dziców Zenona Ziembiewicza oparte było na zakłamaniu. Romansujący z chłopkami ojciec i przymykająca na to oczy matka budzili w synu prawdziwe obrzydzenie. Piętnował on w swych myślach ich ograniczoność, schematy­czność i niewiedzę. W pewnym momen­cie przestał zauważać, jak wiele od nich otrzymał (wychowanie, miłość, pienią­dze na kształcenie się). Potępiając sche­mat boleborzański, nieświadomie sam zaczyna naśladować swego ojca. Na­wiązuje romans z Justyną i kontynuuje go, pomimo związku z Elżbietą. Od własnej żony oczekuje postawy właś­ciwej jego matce, a więc akceptacji jego stylu życia.

* Wesoło jak w rodzinnym grobowcu - ­ponura atmosfera.

* Z rodziną wychodzi się najlepiej na fotografii... czarno-białej. (powiedzenie)

* Nienawiść między krewnymi jest zwyczajem, między obcymi ­przypadkiem.

(przysłowie arabskie)

* „Pasją naszą bywa odkrywać karty wszystkich tych pięknych rzeczy, które niby to oglądamy w wielu rodzinach, nie widząc wszystkiego, co się tam dzieje; przy czym znaleźlibyśmy niena­wiść, wściekłość, pogardę zamiast pięk­nych rzeczy wystawianych na pokaz i uchodzących za prawdę".

(markiza de Sevigne)

* „Wszystkie szczęśliwe rodziny są

do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób".

(L.N. Tołstoj)

* „Nie można być wybrednym w wyborze rodziców".

(M. Wolska)

* „Choćby zasięg tego, co człowiek na świecie dokonuje, był największy, jeże­li nie wywiązuje się z obowiązków wobec rodziców, to wszystko inne jest kalekie".

(H. Auerbach)

* „Jednakowo ważne jest wychowanie dzieci, jak i rodziców".

(C. G. Jung)

*„Uczucie samotności jest bolesne -­w tłumie, lecz w łonie własnej rodziny jest nie do zniesienia".

(M. von Ebner-Eschenbach)

* „Każda rodzina tai w sobie swoiste niezadowolenie, które zmusza do ucie­czki każdego jej członka, dopóki posia­da on jakąkolwiek siłę żywotną".

(P. Valery)

---