Postępowanie Administracyjne

Prowadzący wykłady Dr. Lidia Klat Wertelecka

Literatura:

B. Adamiak, Janusz Borkowski - „Polskie postępowanie administracyjne i sądowo administracyjne” - wydawnictwo PWN Warszawa 2001r.

Lidia Klat Wertelecka - „Zaświadczenie o prawie administracyjnym” - wydawnictwo Dyfin Warszawa 2001r.

Ustawy:

14.06.1960r.- „Kodeks Postępowania Administracyjnego” Dz.U. z roku 2001 nr.98 poz.1071

11.05.1995r. - „O Naczelnym Sądzie Administracyjnym” Dz.U. z roku 1995 nr.74 poz.368

17.06.1966r. - „O Postępowaniu Egzekucyjnym w Administracji” Dz.U. z roku 1991 nr.36 poz.161

Wykład z dnia: 01.03.2002r.

Procedury postępowań występujące w administracji:

1. Postępowanie administracyjne ogólne zwane jurysdykcyjnym inaczej „sensu stricte” - jest to takie postępowanie, które rozstrzyga sprawy indywidualne poprzez wydanie decyzji - uregulowanych w K.P.A.

2. Postępowanie szczególne - kończące się wydaniem decyzji - ze względu na specyfikę sprawy, której dotyczy jest regulowana w innych ustawach niż K.P.A. Do szczególnego rodzaju postępowania zaliczamy”

1. Postępowanie podatkowe

2. Postępowanie w sprawach celnych

3. Postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych

3. Postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość - jest uregulowane w K.P.A. oraz w ustawie o N.S.A. - kończy się wydaniem postanowienia, w którym wyznacza

4. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków swe uregulowanie znajduje w dziale VIII KPA - kończy się wysłaniem zawiadomienia o sposobie załatwienia skargi lub wniosku.

5. Postępowanie w sprawach o wydanie zaświadczeń - uregulowane jest w dziale VII KPA. Kończy się wydaniem zaświadczenia lub postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia.

6. Postępowanie administracyjne egzekucyjne - uregulowane w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i ma na celu przymusowe wykonanie obowiązku administracyjnego - wydawane są tylko postanowienia.

Wszystkie wymienione wyżej postępowania mają charakter administracyjny odmienne jest ostatnie postępowanie -

7. Postępowanie Sądowo - Administracyjne, czyli przed NSA

• uregulowane jest ustawą o NSA

• zbliżone jest do postępowania cywilnego.

NSA wydaje wyroki;

• lub postanowienia;

• lub uchwały.

1. Zakres obowiązywania KPA.

Zakres obowiązywania. zawarty jest w artykułach 1;2;3; KPA

Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, a także między tymi organami a sądami,

4. w sprawach wydawania zaświadczeń.

Art. 2. Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.

Kodeks normuje trzy postępowania o charakterze administracyjnym oraz jedno o charakterze sądowym tj. -

• Postępowanie administracyjne ogólne

• Zaświadczenia

• Skargi i wnioski

oraz:

• Postępowanie sądowe - to postępowanie przed kolegium kompetencyjnym przy sądzie najwyższym - działa ono na podstawie Działu V KPA - postępowanie dotyczy rozstrzygnięć sporów pomiędzy sądem a organem.

1. Wyłączenie KPA obejmuje je artykuł 3 KPA.

Art. 3. 

§ 1. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do:

1) postępowania w sprawach karnych skarbowych,

2) spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062 oraz z 2000 r. Nr 94, poz. 1037), z wyjątkiem przepisów działów IV, V, VII i VIII.

§ 2. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się również do postępowania w sprawach:

1) (skreślony),

2) (skreślony),

3) (skreślony),

4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych,

o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z:

1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1,

o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 4. Do postępowania w sprawach wymienionych w § 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak przepisy działu VIII.

§ 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2się organ właściwy do prowadzenia sprawy.

1. Wyłączenia bezwzględne

• Postępowanie karno - skarbowe

• Wyłączone są sprawy podatkowe za wyjątkiem czterech działów tj.;

• Dział IV - udział prokuratora

• Dział V - rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi.

• Dział VII - wydawanie zaświadczeń.

• Dział VIII - skargi i wnioski

2. Wyłączenie względne tzn., że sprawy są wyłączone chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej należą tu:

• Sprawy polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.

• Wyłączone są sprawy z tzw. sfery wewnętrznej administracji - są to sprawy nadrzędności i podległości pomiędzy organami oraz sprawy między przełożonym a podwładnym.

Wykład z dnia 2002.03.22

Zakres obowiązywania Kodeksu Postępowania Administracyjnego

I. - w sprawach indywidualnych art.1 KPA, istnieją cztery przesłanki (warunki) tj.

1. Charakter organu - decyzje może wydawać tylko organ administracji publicznej (nikt inny nie może stosować KPA).

2. Właściwość organu - organ musi być właściwy rzeczowo miejscowo i instancyjnie - żeby mógł wydać decyzję.

3. Sprawa musi być indywidualna i administracyjna

• sprawa indywidualna to sprawa o podwójnej konkretności tzn. dotycząca konkretnej osoby znanej z imienia, nazwiska adresu oraz dotycząca konkretnej sytuacji, w jakiej znalazła się ta osoba.

• sprawa administracyjna tzn. uregulowana w przepisach prawa administracyjnego.

Przepisy prawa materialnego - administracyjnego przewidują załatwienie sprawy w formie decyzji.

Decyzja administracyjna w prawie materialnym może występować również pod innymi nazwami takimi jak: koncesja, licencja, nakaz, zakaz, pozwolenie itp.

II. Podział podmiotów i uczestników postępowania.

W postępowaniu administracyjnym wyróżniamy następujące podmioty:

• Podmioty obligatoryjne, czyli takie, bez których postępowanie nie może istnieć

- należą tu dwa podmioty, tj.

1. organ prowadzący postępowanie

2. strona, czyli adresat decyzji

3. Podmioty fakultatywne są to tzw. podmioty na prawach strony - te podmioty mają uprawnienia procesowe takie same jak strona, ale sprawa ich nie dotyczy. Są to:

A./organizacje społeczne

B./ prokurator

C./ rzecznik praw obywatelskich

Oprócz podmiotu w postępowaniu wyróżniamy również uczestnika postępowania.

Uczestnik postępowania jest to osoba/osoby, które maja pojedyncze uprawnienia i obowiązki w toku postępowania, ale może ich nie być w tym postępowaniu.

Do uczestników postępowania należą:

1. świadkowie, którzy składają zeznania

2. biegli, którzy przedstawiają specjalistyczną opinię

3. tzw. osoba trzecia, która ma obowiązek przedstawienia przedmiotu oględzin (teren, zabytek, drzewo, teren pod zabudowę itp.)

4. tzw. osoba zainteresowana, jest to osoba, która ma w sprawie interes faktyczny tzn. wynikający z rzeczywistości, okoliczności, z sytuacji, w jakiej się nie ma natomiast interesu prawnego i dlatego nie może być stroną.

III. Podmioty postępowania KPA

Organ administracji publicznej jako organ prowadzący postępowanie w znaczeniu procesowym - według KPA istnieją trzy kategorie organów, które mogą wydawać decyzje, czyli stosować KPA są to:

1. Organy administracji rządowej - do tych organów należą:

1. Naczelne i centralne organy nazwane w KPA - ministrami.

2. Terenowe organy rządowej administracji zespolonej, należą tutaj - wojewoda oraz kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży takich jak policja straż pożarna inspekcja handlowa, inspekcja sanitarna, inspekcja ochrony środowiska - te organy są podporządkowane wojewodzie.

3. Terenowe organy rządowej administracji nie zespolonej (dawna specjalna)należą do niej organy Straży Granicznej, organy Administracji Wojskowej, Celnej, Skarbowej, Morskiej, Wodnej, Górniczej, Statystyki.

2. Organy jednostek samorządu terytorialnego (nie wszystkie organy mogą wydawać decyzje).

- W gminie decyzje wydaje wójt, burmistrz, prezydent lub zarząd gminy - w tym przypadku tylko wtedy, gdy przepis prawa tak stanowi.

- W powiecie decyzje wydaje starosta lub zarząd powiatu, - jeżeli przepisy tak stanowią.

- W województwie samorządowym decyzje wydaje marszałek województwa.

3. Organy w znaczeniu funkcjonalnym - są to inne organy państwowe oraz inne podmioty, gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wydawania decyzji. Do organów funkcjonalnych należą:

1. Organy państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, czyli przedsiębiorstw, zakładów (szkoły, biblioteki, szpitale, itp.)

2. Organy organizacji społecznych, czyli zawodowych, samorządowych, spółdzielczych - izba lekarska, rada adwokacka (samorząd zawodowy) działalność tych organów polega na reprezentowaniu danej grupy zawodowej na zewnątrz oraz w ograniczonym zakresie na wydawaniu decyzji na podstawie KPA.

IV. Właściwość organu administrującego.

Wyróżniamy właściwość:

1. Ustawową wynikającą z ustawy. Właściwość ustawowa to:

1. Właściwość rzeczowa - jest to rodzaj spraw, jakie załatwia dany organ np. urząd skarbowy załatwia sprawy podatkowe. Ta właściwość nie jest uregulowana w kodeksie art. 20 odsyła do przepisów ustrojowych i prawa materialnego.

Art. 20. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego działania.

2. Właściwość miejscowa jest to terytorialny zasięg działania organu, (na jakim terenie działa dany organ - właściwość ta musi być bezwzględnie przestrzegana). Zasady ustalania właściwości miejscowej określone są w artykule 21 KPA

Art. 21. 

§ 1. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się:

1. w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,

2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w który zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku · zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

§ 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w § 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.

Podstawową regułą przy określaniu właściwości miejscowej jest - według miejsca zamieszkania lub według miejsca pobytu.

Inne zasady - w sprawach dotyczących nieruchomości właściwy jest organ według miejsca położenia tej nieruchomości.

W sprawach dotyczących zakładu pracy podobnie jak przy nieruchomościach - według miejsca gdzie zakład pracy był, jest, lub będzie prowadzony, np. podatki składki ZUS - właściwy jest ten organ, na którego terenie znajduje się ten zakład.

Jeżeli nie można ustalić organu właściwego to właściwym jest organ dla miejsca gdzie nastąpiło zdarzenie, jeżeli według tych zasad nie można ustalić organu właściwego to właściwy jest organ w gminie Warszawa - Centrum.

3. Właściwość instancyjna - oznacza, który organ rozpatruje sprawy w pierwszej instancji a który rozpatruje odwołania.

Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba, że ustawy szczególne stanowią inaczej,

2. w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organ nadrzędne lubwłaściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Artykuł ten wskazuje organy wyższego szczebla, natomiast w artykule 19 zawarta jest bardzo ważna zasada, że organ sam z urzędu ma obowiązek przestrzegania właściwości.

Art. 19. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej

1. Delegacyjną wynikającą z delegacji kompetencji. Właściwość delegacyjna wynika z delegacji, czyli z przekazania sprawy jednemu organowi przez drugi.

Delegacja może dotyczyć całej sprawy - tak jest przy wyłączeniu organu

Art. 26 par.2 pkt.2 zdanie 2.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie, gdy osobą wymienioną w art. 25 § 1 pkt 2 jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów.

Delegacja może dotyczyć również przekazania jakiejś określonej czynności procesowej

Art. 52. 

W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

Jest to tzw. pomoc prawna - polega ona na tym, że organ prowadzący postępowanie zwraca się do innego organu o przesłuchanie świadka, odebranie opinii od biegłego lub dokonanie innych czynności.

Właściwość delegacyjna przy odwołaniu -

Art. 136. 

Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

- organ odwoławczy może zlecić przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego dowodowego organowi I instancji. Delegacja jest fakultatywna -tzn., iż organ może nie musi przeprowadzać dodatkowe postępowanie - zasada ta działa to z góry do dołu lub w na tej samej linii.

V. Spory o właściwość, czyli spory kompetencyjne.

Spór o właściwość jest to taka sytuacja, gdy daną sprawę chcą rozstrzygać, co najmniej dwa organy (spór pozytywny), lub, gdy daną sprawę nie chce rozstrzygnąć żaden organ (spór negatywny).

Klasyfikacja - podział sporów o właściwość

1. pozytywne i negatywne

2. wewnętrzne, - czyli między organami administracji publicznej, zewnętrzne, - czyli między organem administracji publicznej a sądem powszechnym - cywilnym.

3. ze względu na rodzaj organów biorących w nich udział.

1. Spór między organem administracji publicznej tego samego rodzaju np. organ samorządowy z organem samorządowym, wojewoda z wojewodą.

2. Spór między organem administracji rządowej a organem samorządu terytorialnego.

3. Spór między organem administracji publicznej a sądem powszechnym

VI. Rozstrzyganie sporów o właściwość - wg w/w kategorii.

1. Między organem administracji publicznej tego samego rodzaju np. organ samorządowy z organem samorządowym, wojewoda z wojewodą - taki spór rozstrzyga wspólny kompetencyjnie organ wyższego stopnia art.22 par.1p.1-8

Art. 22. § 1. Spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny,

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda,

4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

5) (skreślony),

6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

7. między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

8. między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-4, 6 i 7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej.

1. Spór między organem administracji rządowej a organem samorządu terytorialnego - może to być:

1. Spór pomiędzy ministrem a organem samorządu wtedy taki spór rozstrzyga Prezes rady ministrów

art.22 par.1 pkt 9 - między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes Rady Ministrów.

2. Spór między terenowym organem administracji rządowej a organem samorządu np. wojewodą a burmistrzem taki spór rozstrzyga sąd administracyjny

Art. 22 par.2 i 3

§ 2. Spory o właściwość między organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.

§ 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

1) strona,

2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,

4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

5. Rzecznik Praw Obywatelskich.

Sąd administracyjny wydaje postanowienie, w którym wyznacza organ właściwy w sprawie.

III.  Spór między organem administracji publicznej a sądem powszechnym - taki spór rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym Dział V KPA art.190-195

Art. 190. 

§ 1. Spory o właściwość między organami administracji publicznej a sądami rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

§ 2. W przypadku powstania sporu przepis art. 23 stosuje się odpowiednio.

Art. 191.

 § 1. Kolegium Kompetencyjne tworzy trzech sędziów Sądu Najwyższego oraz przedstawiciele ministra właściwego do spraw sprawiedliwości⁽¹⁾ i ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy.

§ 2. Kolegium działa pod przewodnictwem sędziego.

§ 3. Sędziów do Kolegium Kompetencyjnego, w tym sędziego przewodniczącego, wyznacza Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego każdorazowo po wniesieniu sprawy. Ministrowie wymienieni w § 1 wyznaczają swoich przedstawicieli do Kolegium w terminie siedmiu dni od dnia zawiadomienia ich przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o wniesieniu sprawy.

Art. 192. 

§ 1. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu mogą występować:

1) zainteresowany organ administracji publicznej lub sąd - gdy uznają się równocześnie za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny),

2) strona - gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ administracji publicznej, jak i sąd (spór negatywny),

3) minister właściwy do spraw sprawiedliwości,

4) Prokurator Generalny.

§ 2. Wniosek o rozpatrzenie sporu kieruje się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. O wpłynięciu wniosku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zawiadamia:

1) ministrów wymienionych w art. 191 § 1,

7. Prokuratora Generalnego.

Art. 193. 

§ 1. W rozprawie dotyczącej rozpatrzenia sporu o właściwość między organem administracji publicznej a sądem bierze udział przedstawiciel organu administracji publicznej, którego spór dotyczy, strona postępowania administracyjnego oraz przedstawiciel Prokuratora Generalnego.

§ 2. Osobom, o których mowa w § 1, służy prawo składania wyjaśnień i zgłaszania wniosków.

§ 3. Nieobecność którejkolwiek z osób wymienionych w § 1 nie wstrzymuje rozprawy.

Art. 194. Rozstrzygnięcia Kolegium Kompetencyjnego nie podlegają zaskarżeniu.

Art. 195. W postępowaniu przed Kolegium Kompetencyjnym w zakresie nie uregulowanym w niniejszym dziale stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Kolegium Kompetencyjne działa doraźnie, czyli jest powoływane w razie zaistnienia sporu, art.191. Tryb rozstrzygania tego - postępowanie przed kolegium może być wszczęte tylko na wniosek:

1. organu lub sądu

2. na wniosek strony

3. na wniosek ministra sprawiedliwości

4. na wniosek prokuratora generalnego

Kolegium Kompetencyjne przeprowadza rozprawy i wydaje postanowienie, które jest niezaskarżalne.

Skutki rozstrzygnięcia sporu o właściwość:

1. jeżeli żaden z organów nie wszczął jeszcze postępowania to postępowanie wszczyna tylko organ właściwy.

2. jeżeli postępowanie było już przeprowadzone przez organy to organ niewłaściwy umarza postępowanie a właściwy prowadzi je dalej.

3. jeżeli postępowania zakończyły się dwiema decyzjami to decyzja organu właściwego pozostaje w obrocie prawnym a decyzja organu niewłaściwego jest eliminowana z obrotu prawnego w trybie stwierdzenia nieważności decyzji,

Art. 156. 

§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1). wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

Przyczyny powstawania sporów o właściwość:

• niejasne przepisy prawne

• luki w przepisach prawnych

• rutynowe działania pracowników administracji

• nieznajomość prawa wśród urzędników

• zbyt szybko zmieniające się przepisy prawne

• inne przyczyny.

VII. Instytucja wyłączenia pracownika.

1. Wyłączenie pracownika administracji inaczej odsunięcie go od załatwienia sprawy może być:

1. Z mocy prawa jeżeli pracownik jest związany ze stroną lub jeżeli jest związany ze sprawą. Art.24 par.1 pkt.1 cz.2; pkt.2; pkt.3; pkt.7

Art. 24. § 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

§ 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3).

§ 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.

§ 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

2. Zaangażowanie w sprawie (bliskość wobec sprawy) artykuł 24 par.1 pkt1 cz.1; pkt.4; pkt.5; pkt.6.

2. Wyłączenie pracownika przez przełożonego może nastąpić jeżeli zostanie uprawdopodobnione że pracownik nie będzie bezstronny, art.24 par.3.

Takiego wyłączenia przełożony wykonuje na:

• wniosek strony

• wniosek samego pracownika

• przełożony sam z urzędu może wyłączyć pracownika

Naruszenie przepisów o wyłączeniu pracownika daje możliwość wznowienia postępowania art. 145 par.1 pkt.3

Art. 145. 

§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

§ 2. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.

§ 3. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.

Art. 25. 

§ 1. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art.24 § 1 pkt2 i 3,

2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3.

§ 2. Przepis art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 27. 

§ 1. Członek organu kolegialnego podlega wyłączeniu w przypadkach określonych w art. 24 § 1. O wyłączeniu tego członka w przypadkach określonych w art. 24 § 3 postanawia przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu.

§ 2. Jeżeli wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten stał się niezdolny do podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, stosuje się odpowiednio przepisy art. 26 § 2.

§ 3. Jeżeli samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze

Wykład z dn. 12.04.2002r.

Wyłączenie Organów

Wyłączenie organów uregulowane jest w art. 25 k.p.a.

Art. 25. 

§ 1. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3,

2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3.

§ 2. Przepis art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z prawem administracyjnym wyłączenie organu będzie obejmowało np. Wojewodę wraz z całym Urzędem Wojewódzkim.

Przyczyny wyłączenia organu;

• bliskość wobec strony

• zaangażowanie w sprawie

• sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu lub osób mu bliskich lub sprawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego szczebla lub osób związanych bądź bliskich wymienionej osobie.

• Sprawa dotyczy interesów majątkowych to pojęcie należy rozumieć szerokim znaczeniu - to znaczy że jest to każda sprawa jaka może przynieść korzyści danej osobie np. koncesja na sprzedaż alkoholu, koncesja na wydobywanie kopalin, sprawy podatkowe, celne. Paszport nie jest sprawą majątkową dlatego z tej przyczyny organ nie musi być wyłączony.

• Kierownik organu niezbyt trafne sformułowanie - jest to osoba pełniąca funkcję organu np. wójt, burmistrz, prezydent, dyrektor izby skarbowej, wojewoda, inspektor ochrony środowiska

• Osoba zajmująca stanowisko kierownicze - jest to pojęcie szersze od kierownika organu ponieważ obejmuje kierownika jego zastępców oraz osoby na stanowiskach kierowniczych w jednostkach podrzędnych czy też dyrektorów wydziałów.

W przypadku wyłączenia organu sprawę przejmuje do załatwienia organ wyższego stopnia i takie przejęcie sprawy do załatwienia przez organ wyższego stopnia nazywa się dewolucją kompetencji.

Po przejęciu sprawy organ wyższego stopnia może sam rozstrzygnąć sprawę lub przekazać ją innem podległemu organowi.

Takie przekazanie sprawy do załatwienia nazywa się delegacją kompetencji. Delegacja jest fakultatywna i działa z góry do dołu lub równolegle. Natomiast dewoluacja działa z dołu do góry i jest obowiązkowa.

DELEGACJA → przekazanie sprawy.

DEWOLUCJA → przejęcie sprawy przez organ wyższego szczebla.

Skutkiem naruszenia przepisów o wyłączeniu pracownika lub organu jest możliwość wznowienia postępowania art. 145 par. 1 pkt.3 k.p.a.

Art. 145. 

§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

§ 2. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.

§ 3. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.

Wyłączenie członka organu kolegialnego (np. zarządu gminy, samorządowego kolegium odwoławczego). Do wyłączenia członku organu kolegialnego stosuje się przepisy o wyłączeniu pracownika . Natomiast jeżeli na skutek wyłączenia członków organu kolegialnego, organ straci kworum (i z tego też powodu nie może podjąć uchwały) to stosuje się przepisy o wyłączeniu organu.

Strona - czyli adresat decyzji art. 28 k.p.a.

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie (ta część dotyczy wszczęcia postępowania z urzędu) albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. (ta część dotyczy postępowania na wniosek)

Interes prawny jest to jakieś uprawnienie lub obowiązek w prawie materialnym, musi on wynikać z przepisów prawa. Od interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, który nie wynika z przepisu prawa ale wynika z rzeczywistości, okoliczności, z sytuacji w jakiej znalazła się dana osoba - czyli interes faktyczny nie ma oparcia w przepisach prawa. Osoba która ma interes faktyczny nazywa się osobą zainteresowaną - w postępowaniu administracyjnym nie ma żadnych uprawnień jedynie;

• może zgłosić wniosek do organizacji społecznej aby w jej imieniu przyłączyła się do postępowania.

• może złożyć skargę powszechną

Jakie osoby mogą być stronami?

Stroną w postępowaniu może być osoba fizyczna, osoba prawna, oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej art. 29 k.p.a.

Art. 29. 

Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

Zdolność administracyjno - prawna strony - jest to zdolność do bycia stroną w postępowaniu administracyjnym, aby posiadać tę zdolność administracyjno - prawną należy posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych art. 30 k.p.a. ocena zdolności.

Art. 30. 

§ 1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 2. Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli.

§ 3. Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

§ 4. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni.

§ 5. W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych ocenia się według prawa administracyjnego bo tam mogą być inne rozwiązania, jeżeli w prawie administracyjnym brak określonych regulacji, to bierze się pod uwagę przepisy kodeksu cywilnego.

Jeżeli dana osoba nie ma zdolności do czynności prawnych to działa przez ustawowych przedstawicieli strony również.

Pełnomocnictwo procesowe

Strona może działać sama w postępowaniu lub może wyznaczyć pełnomocnika art. 32 i 33 k.p.a.

Art. 32. 

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Art. 33. 

§ 1. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.

§ 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu.

§ 3. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.

§ 4. W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

Pełnomocnik to osoba fizyczna która zastępuje stronę w postępowaniu i powinna być traktowana przez organ tak samo jak strona.

Pełnomocnictwo może być udzielone co do całości postępowania, lub co do jakiejś czynności. Pełnomocnik musi być osobą posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych

Forma pełnomocnictwa - wymagana jest forma pisemna, ale można zgłosić pełnomocnictwo ustnie do protokołu, nie jest wymagana forma aktu notarialnego w przeciwieństwie do kodeksu cywilnego.

Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Domniemanie pełnomocnictwa (czyli pewne założenie) art. 33 par.4 Organ traktuje pewne osoby jak pełnomocników chociaż nie mają one pełnomocnictwa na piśmie.

Warunki domniemania pełnomocnictwa;

• w sprawach mniejszej wagi tj. uiszczenia opłaty, dostarczenia dokumentu, odebranie wezwania (nie jest sprawą mniejszej wagi żądanie wszczęcia postępowania).

• jako pełnomocnik działa członek najbliższej rodziny lub domownik strony.

• Organ nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia.

Przedstawiciel wtedy występuje w postępowaniu gdy strona nie ma zdolności do czynności prawnych art. 97 par.1 k.p.a.

Organizacja społeczna w postępowaniu administracyjnym art.5 par.2 pkt.5

Art. 5. 

§ 1. Jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępowaniu administracyjnym, rozumie się przez to przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

§ 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o:

1) kodeksie - rozumie się przez to Kodeks postępowania administracyjnego,

2) sądzie administracyjnym - rozumie się przez to Naczelny Sąd Administracyjny,

3) organach administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2,

4) ministrach - rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4,

5) organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne,

6) organach jednostek samorządu terytorialnego - rozumie się przez to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze.

Są to organizacje zawodowe takie jak np. rada adwokacka, izba lekarska, farmaceutyczna mogą być to także organizacje samorządowe, spółdzielcze, i inne organizacje społeczne.

Organizacja może występować w czterech różnych rolach, pełnić cztery różne funkcje;

• Może być podmiotem na prawach strony: organizacja może występować jako podmiot na prawach strony gdy;

• Jest to uzasadnione celami statutowymi,

• Przemawia za tym interes społeczny.

Uprawnienia organizacji jako podmiotu na prawach strony;

• może żądać wszczęcia postępowania ale tylko wtedy gdy przepisy pozwalają na wszczęcie postępowania z urzędu.

• może przyłączyć się do toczącego się postępowania bez względu na sposób w jaki to postępowanie zostało wszczęte.

• Organizacja może wnieść odwołanie od decyzji ale tylko wtedy gdy brała udział w postępowaniu wyjaśniającym.

• Może wnieść wniosek o uruchomienie trybu nadzwyczajnego.

• Może złożyć skargę do NSA

• Organizacja nie uczestnicząc w postępowaniu może przedstawić organowi opinię lub pogląd w sprawie art. 31 pkt.5

Art. 31.

§ 1. Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem:

1) wszczęcia postępowania,

2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,

jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

§ 2. Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie.

§ 3. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony.

§ 4. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny.

§ 5. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.

• Organizacja może być stroną w postępowaniu art.29

Art. 29. 

Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

• Organizacja może być organem w znaczeniu funkcjonalnym.

Prokurator - podmiot na prawach strony.

Jest to podmiot który może wystąpić w postępowaniu ze względu na ochronę praworządności. Art. 182 - 189.

Art. 182. 

Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem.

Art. 183. 

§ 1. Prokuratorowi służy prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem.

§ 2. Organ administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny.

Art. 184. 

§ 1. Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.

§ 2. Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany.

§ 3. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.

§ 4. Jeżeli podstawą sprzeciwu jest naruszenie przepisu art. 145 § 1 pkt 4, wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony.

Art. 185. § 1. Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie trzydziestu dni od daty jego wniesienia.

§ 2. W razie nie załatwienia sprzeciwu w terminie określonym w § 1 mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 36-38.

Art. 186. 

W przypadku wniesienia sprzeciwu przez prokuratora właściwy organ administracji publicznej wszczyna w sprawie postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.

Art. 187. 

W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu organ administracji publicznej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.

Art. 188. 

Prokuratorowi, który bierze udział w postępowaniu w przypadkach określonych w art. 182-184, służą prawa strony.

Art. 189.

Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu administracji publicznej do sądu administracyjnego, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.

Uprawnienia:

• może żądać wszczęcia postępowania ale tylko wtedy gdy przepisy przewidują wszczęcie postępowania z urzędu,

• może wziąć udział w postępowaniu bez wzglądu na to w jaki sposób zostało wszczęte,

• może wnieść odwołanie od decyzji,

• może wnieść sprzeciw od decyzji ostatecznej.

Sprzeciw - jest to środek który służy tylko prokuratorowi w postępowaniu. Taki sprzeciw powoduje wszczęcie przez organ postępowania z urzędu w trybach nadzwyczajnych.

Sprzeciw powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30 dni od dnia wniesienia art. 189 k.p.a. obowiązuje zasada tzw. konkurencji.

Jeżeli prokurator wniósł sprzeciw do organu nie może z tej samej przyczyny wnieść skargi do NSA

Rzecznik praw obywatelskich

Jego sytuację reguluje ustawa z dnia 15 lipca 1987 roku Dz.U.2001 nr 14 poz.147 o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Do rzecznika stosuje się odpowiednio przepisy k.p.a. dotyczące prokuratora z wyłączeniem sprzeciwu. Rzecznik Praw Obywatelskich ma chronić prawa i wolności, może za stronę złożyć podanie lub wniosek ,służy mu też odwołanie.

Wykład z dn. 17.05.2002r.

Administracja rządowa w terenie.

Terenowa administracja rządowa jest wykonywana przez:

1. Wojewodę.

2. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży którzy wykonują zadania w imieniu wojewody lub własnym.

3. Organy administracji niezespolonej.

4. Organy samorządu terytorialnego wykonujące zadania zlecone przez administrację rządową oraz organy innych samorządów, np. zawodowego.

Kompetencje Wojewody: (art. 7 oraz 15 ustawy o administracji rządowej w województwie).

Art. 7. Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie, wykonuje politykę rządu w województwie, kontroluje wykonanie zadań rządowych przez różne podmioty.

• Współdziała z innymi organami, jednostkami , reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych, wykonuje zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa.

• Współdziała z organami innych państw, może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej.

2) zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,(art. 27 do 32 ustawy o administracji rządowej w województwie).

• Powołuje kierowników służb, inspekcji i straży z wyjątkiem komendantów wojewódzkich policji i straży pożarnej.

• Może upoważniać na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwiania spraw w jego imieniu.

• Na jego wniosek Prezes Rady Ministrów powołuje wice wojewodów.

• Wojewoda określa zakres zadań wykonywanych przez wice wojewodów.

Art. 27. 

Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II wicewojewody oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego oraz dyrektorów wydziałów.

Art. 28. 

1. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

2. Wojewoda określa zakres kompetencji i zadań wykonywanych przez wicewojewodów.

3. Jeżeli wojewoda nie pełni obowiązków służbowych, zakres zastępstwa I wicewojewody rozciąga się na wszystkie kompetencje wojewody.

Art. 29. 

1. Organizację zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę.

2. Statut urzędu wojewódzkiego i jego zmiany, z zastrzeżeniem ust. 5, podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów i jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

3. Statut urzędu wojewódzkiego określa w szczególności:

1) nazwę i siedzibę urzędu,

2) nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów,

3) nazwy wydziałów oraz innych komórek organizacyjnych urzędu,

4) zakresy działania wydziałów i innych komórek organizacyjnych urzędu oraz, jeżeli ustawy tak stanowią, zakres kompetencji przypisanych określonym w ustawach stanowiskom lub funkcjom urzędowym,

5) nazwy stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich,

6) nazwy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich,

7) zakresy działania komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, o których mowa w pkt 6,

8) nazwy, siedziby i zakresy działania delegatur, o których mowa w art. 36,

9) skład kolegium wojewody i tryb jego pracy,

10) inne sprawy istotne dla organizacji i funkcjonowania urzędu.

4. Do statutu urzędu wojewódzkiego dołącza się wykaz jednostek organizacyjnych podporządkowanych wojewodzie oraz przedsiębiorstw państwowych, dla których wojewoda pełni funkcję organu założycielskiego.

5. Zmiana statutu urzędu wojewódzkiego, polegająca na uzupełnieniu zakresów działania jednostek i komórek organizacyjnych urzędu o nowe zadania nałożone przez ustawy na wojewodę lub kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, oraz aktualizacja wykazu jednostek podporządkowanych wojewodzie lub przez ten organ nadzorowanych nie wymagają zatwierdzenia przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 30. 

1. Szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu wojewódzkiego określa regulamin ustalony przez wojewodę w drodze zarządzenia, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Częścią regulaminu urzędu wojewódzkiego są regulaminy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, będących aparatem pomocniczym kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, ustalone przez kierowników tych jednostek i zatwierdzone przez wojewodę, chyba że ustawy stanowią inaczej.

3. W przypadku niezatwierdzenia regulaminów, o których mowa w ust. 2, kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich mogą wystąpić do właściwego ministra o wszczęcie przez niego sporu z wojewodą.

4. Regulamin urzędu wojewódzkiego udostępnia się do powszechnego wglądu.

Art. 30a.

 Wojewoda, na wniosek starosty, zaopiniowany przez właściwego kierownika zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej, może tworzyć, przekształcać i likwidować jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Art. 31. 

1. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, którzy są powoływani za zgodą wojewody.

2. Odwołanie komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej wymaga zasięgnięcia opinii wojewody.

3. Zasady powoływania i odwoływania oraz szczególne warunki lub tryb zatrudniania i zwalniania kierowników służb, inspekcji i straży wojewódzkich, a także powierzania im funkcji i stanowisk określają odrębne przepisy.

Art. 32. 

1. Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego, niezatrudnionych w jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych.

2. W przypadkach wskazanych w ustawach upoważnień, o których mowa w ust. 1, udziela się osobom zajmującym określone stanowiska lub posiadającym szczególne kwalifikacje.

3) organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, (art. 34 ustawy o administracji rządowej w województwie).

• kontroluje zgodność z prawem uchwał samorządu terytorialnego

• może wstrzymać wykonanie uchwały, stwierdzić jej nieważność, uchylić ją

Art. 34. 

1. W zakresie spraw powierzonych, o których mowa w art. 33 ust. 1, wojewoda może wstrzymać wykonanie uchwały organu gminy, powiatu lub samorządu województwa i przekazać ją do ponownego rozpatrzenia, wskazując zaistniałe uchybienia oraz termin jej ponownego uchwalenia.

2. Jeżeli uchwała organu gminy, powiatu lub samorządu województwa podjęta w wyniku ponownego rozpatrzenia nie uwzględnia wskazań, o których mowa w ust. 1, wojewoda może uchylić uchwałę i wydać w to miejsce zarządzenie, informując o tym właściwego ministra.

3. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 2, wchodzi w życie po upływie 30 dni od daty jego wydania, chyba że w tym czasie właściwy minister wyda inne rozstrzygnięcie.

4. W sprawach, o których mowa w ust. 2 i 3, stosuje się przepisy o zaskarżaniu do sądu administracyjnego aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej.

4) organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,

• rozpatruje odwołania od decyzji, zażalenia na postanowienia,

• może stwierdzić nieważność decyzji

• może wstrzymać egzekucję administracyjną

Art. 20  

1. Wojewoda, z zastrzeżeniem ust. 2, może w szczególnie uzasadnionych przypadkach wstrzymać, na czas określony, czynności każdego organu prowadzącego egzekucję administracyjną. Przepisu art. 32 nie stosuje się.

2. Wstrzymanie przez wojewodę egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym może być dokonane w odniesieniu do tej samej należności tylko jednorazowo, na okres nie dłuższy niż 30 dni.

3. O wstrzymaniu egzekucji administracyjnej, o której mowa w ust. 2, wojewoda niezwłocznie zawiadamia ministra właściwego do spraw finansów publicznych, z podaniem przyczyny jej wstrzymania.

6. reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

• w stosunku do mienia

• pełni funkcję organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych

Art. 26. 

Na zasadach określonych w ustawach wojewoda:

1)reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań,

2)wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa,

3)wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów.

• zasada domniemania kompetencji

Art. 24. 

Do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji.

7. może wydawać akty prawa miejscowego

• rozporządzenia porządkowe gdy jest to niezbędne do ochrony życia lub mienia.

Nadzór nad przepisami prawa miejscowego należy do Prezesa Rady Ministrów.

Art. 15. 

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności:

1)kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów,

2)kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej,

3)dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu oraz - w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań,

4)zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach,

5)reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych,

6)wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw,

7)współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych,

8)przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,

9)wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

Przy wojewodzie działa organ opiniodawczo - doradczy tzw. Kolegium Doradcze (w skład którego wchodzą wice wojewodowie, dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego, komendant wojewódzki Policji, Straży Pożarnej oraz inne osoby wymienione w statucie).

Aparatem pomocniczym wojewody jest Urząd Wojewódzki czyli zespół pracowników przydanych do pomocy wojewodzie. Urząd Wojewódzki funkcjonuje w oparciu o statut nadany przez wojewodę

Art. 29. 1. Organizację zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę.

2. Statut urzędu wojewódzkiego i jego zmiany, z zastrzeżeniem ust. 5, podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów i jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

3. Statut urzędu wojewódzkiego określa w szczególności:

1 )nazwę i siedzibę urzędu,

2 )nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów,

3) nazwy wydziałów oraz innych komórek organizacyjnych urzędu,

4) zakresy działania wydziałów i innych komórek organizacyjnych urzędu oraz, jeżeli ustawy tak stanowią, zakres kompetencji przypisanych określonym w ustawach stanowiskom lub funkcjom urzędowym,

5) nazwy stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich,

6) nazwy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich,

7) zakresy działania komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, o których mowa w pkt 6,

8) nazwy, siedziby i zakresy działania delegatur, o których mowa w art. 36,

9) skład kolegium wojewody i tryb jego pracy,

10) inne sprawy istotne dla organizacji i funkcjonowania urzędu.

4. Do statutu urzędu wojewódzkiego dołącza się wykaz jednostek organizacyjnych podporządkowanych wojewodzie oraz przedsiębiorstw państwowych, dla których wojewoda pełni funkcję organu założycielskiego.

5. Zmiana statutu urzędu wojewódzkiego, polegająca na uzupełnieniu zakresów działania jednostek i komórek organizacyjnych urzędu o nowe zadania nałożone przez ustawy na wojewodę lub kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, oraz aktualizacja wykazu jednostek podporządkowanych wojewodzie lub przez ten organ nadzorowanych nie wymagają zatwierdzenia przez Prezesa Rady Ministrów.

Szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu określa regulamin urzędu, ustalony przez wojewodę w drodze wojewodę w drodze zarządzenia - powinno ono być udostępnione do powszechnego wglądu.

Organy Administracji Niezespolonej.

(piętnaście grup różnych jednostek)

Art. 17. 

1. Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio jego zgody, chyba że ustawa stanowi inaczej.

2. W przypadku nieuwzględnienia wniosku wojewody lub nieuzyskania jego zgody minister właściwy do spraw administracji publicznej może wystąpić do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu.

Art. 18. 

Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa są obowiązane do:

1) uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych ustaw,

2) zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, o których mowa w art. 16 ust. 1,

3) składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze województwa.

Obowiązki organów administracji niezespolonej:

• uzgadniania z wojewodą projektów prawa miejscowego,

• mają obowiązek zapewnić zgodność swoich działań poleceniami wojewody,

• na życzenie wojewody składają mu sprawozdania ze swojej działalności roczne bądź bieżącej.

Zadania Samorządu Terytorialnego.

Samorządy Terytorialne mają do wykonania zadania własne i zlecone (dualizm zadaniowy).

1. Zadania własne:

1. Wszystkie sprawy wspólnoty terenowej, które nie zostały powierzone innym podmiotom, są określone ustawami i tylko w drodze ustawy można je zmieniać. Zadania własne są dobrowolne (jednostka może ale nie musi realizować tego zadania).

2. Zadania własne obowiązkowe np. budowa szkół, zagospodarowanie przestrzenne. Konstytucja RP art. 163 ustanawia zasadę domniemania kompetencji na rzecz samorządu terytorialnego:

Art. 163. 

Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych

Natomiast art. 164 Konstytucji jest domniemaniem właściwości gminy w zakresie nie zastrzeżonym dla innych jednostek.

Art. 164. 

1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.

3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Zadaniem własnym gminy jest:

• zaspokajanie potrzeb wspólnoty np. sprawy ładu przestrzennego, gminnych dróg, ulic, mostów, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, porządku publicznego, i inne

Art. 7. ustawy o samorządzie gminy.

1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska,

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) ochrony zdrowia,

6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,

8) oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych,

9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,

10) kultury fizycznej, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

11) targowisk i hal targowych,

12) zieleni gminnej i zadrzewień,

13) cmentarzy gminnych,

14) porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,

16) zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.

3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

Zadania zlecone gmina wykonuje w dwojaki sposób:

1. obowiązkowy - czyli w drodze ustaw.

2. Dobrowolny - drodze porozumienia

Art. 8. 

1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.

3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o których mowa w ust. 1 i 2.

4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia.

5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.

Art. 9.

1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami.

2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.

3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.

4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Art. 10.

1. Wykonywanie zadań publicznych przekraczających możliwości gminy następuje w drodze współdziałania międzygminnego.

2. Gminy, związki międzygminne, stowarzyszenia gmin mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

„Gaedeamus igitur, iuwenes dum sumus”

W.Rz. Strona 2 Postępowanie administracyjne wykłady

---