KAZUS

Mikołaj K. wniósł odwołanie od decyzji Prezydenta Miasta T. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. uwzględniło zarzuty podniesione przez Pana K. i uchyliło rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W związku z tym Prezydent Miasta T. wniósł skargę do WSA w B.

Pytania:

1. Czy Prezydent Miasta T. mógł wieść skargę do sądu? Uzasadnij swoje zdanie.

2. Wyjaśnij pojęcie i znaczenie interesu prawnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Ad. 1

Uprawnionym do wniesienia skargi do sądu administracyjnego jest każdy, kto ma interes prawny, prokurator, RPO, RPDz, organizacja społeczna oraz inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.¹ Podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi do sądu administracyjnego nie może być organ, który orzekał w sprawie w I instancji. Prezydent miasta T. nie powinien więc wnosić skargi do WSA w B. „Powierzenie bowiem organowi jednostki samorządu terytorialnego właściwości do orzekania w sprawie indywidualnej w formie decyzji administracyjnej, wyłącza możliwość dochodzenia przez tę jednostkę jej interesu prawnego w trybie postępowania administracyjnego, czy sądowoadministracyjnego. W takiej sytuacji jednostka samorządu terytorialnego nie ma legitymacji procesowej strony w tym postępowaniu, nie jest również podmiotem uprawnionym do zaskarżania decyzji administracyjnych do NSA, ani też legitymowanym do wystąpienia z powództwem do sądu powszechnego.”²

Jeżeli skargę złożyłby organ pierwszej instancji, to stronami postępowania sądowego byłyby dwa organy administracji publicznej orzekające w sprawie w dwóch instancjach. Spór między nimi sprowadzałby się do różnego stanowiska co do prawidłowości poszczególnych decyzji. Nie można dopuścić do sytuacji, w której gmina może zajmować różną pozycję (raz organu wydającego decyzję, a innym razem strony postępowania) w zależności od etapu załatwiania sprawy z zakresu administracji publicznej. „Oznacza to, że gmina, której organ wydał decyzję w sprawie w pierwszej instancji nie ma legitymacji skargowej do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję organu odwoławczego, wydaną w tejże sprawie. Z tego powodu jej skarga podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna na zasadzie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a.”³

Istnieje tu jednak pewien wyjątek. „Wprawdzie zasadą jest brak możliwości dochodzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego jej interesu prawnego (brak legitymacji procesowej) w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, jeżeli jednocześnie jej organ był właściwy do orzekania w tejże sprawie indywidualnej w formie decyzji, jednakże dopuszczono wyjątek jeśli chodzi o postępowanie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Uznano bowiem, że gminie jako właścicielowi nieruchomości została wyznaczona rola strony i nie może być ona pozbawiona tego statusu tylko dlatego, że jej organ jest organem prowadzącym postępowanie w sprawie.”⁴ Tylko w przypadku wywłaszczenia nieruchomości i obecności interesu prawnego jednostki samorządu terytorialnego można byłoby dopuścić gminę i prezydenta do postępowania sądowoadministarcyjnego. W pozostałych przypadkach nie ma możliwości wniesienia skargi przez Prezydenta Miasta T.

Ad. 2

Interes prawny to osobisty interes, chroniony przez prawo. Jest to uprawnienie do bycia stroną w procedurze sądowej. Jego podstawa musi wyrażać się w przepisach prawa materialnego i dać się obiektywnie stwierdzić. Najczęściej będą to przepisy prawa materialnego; jednakże mogą to być również przepisy procesowe lub ustrojowe. Interesem prawnym jest uprawnienie do żądania dokonania kontroli aktu lub czynności organu administracji publicznej przez sąd administracyjny. Żądając przeprowadzenia kontroli mamy na celu doprowadzenie do tego, aby akt lub czynność dokonana w danej sprawie była zgodna z prawem. Sąd administracyjny rozpozna skargę, gdy stwierdzi, że jest się uprawnionym do żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Posiadanie interesu prawnego wynika z konkretnego stanu faktycznego, z którym związana jest określona norma prawa materialnego przyznająca to uprawnienie. Osoba, której przysługuje interes prawny, ma prawo oczekiwać od sądu wydania rozstrzygnięcia w swojej sprawie. Skutkiem posiadania interesu prawnego jest prawo do merytorycznego rozpatrzenia sprawy przez organ władzy, które nie obejmuje jednak prawa do otrzymania decyzji o określonej treści - jak to ma miejsce w przypadku prawa podmiotowego.⁵

Pojęcie interesu prawnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie zostało ustawowo zdefiniowane. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, iż istotą interesu prawnego jest jego związek z konkretną normą prawa materialnego, którą można wskazać jako jego podstawę, i z której podmiot legitymujący się tym interesem może wywodzić swoje uprawnienia. Nie chodzi tu więc o interes faktyczny, dający się nawet racjonalnie uzasadnić, lecz o interes prawny, który wynika z określonego przepisu prawnego odnoszącego się wprost do sytuacji danego podmiotu.⁶

Znaczenie interesu prawnego ma duże znaczeniu w postępowaniu sądowo-administarcyjnym. Dzięki niemu mamy prawo do wniesienia zażalenia czy skargi do sądu administracyjnego. Jego cechami szczególnymi są bezpośredniość, konkretność, realność oraz potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie normy prawa materialnego. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego następuje przy ustaleniu związku między obowiązującym przepisem prawa a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa. Ważne jest również aby interes prawny wynikał wprost z przepisów prawa. Te cechy odróżniają go od interesu faktycznego, w którym nie potrzeba powoływać się na przysługujące nam przepisy prawne powszechnie obowiązujące, tylko wykazać zainteresowanie rozstrzygnięciem organu władzy (sądu).

---

1. Art. 50 Ustawy z dnia 20 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.)↩

2. I OSK 2428/11 - Postanowienie NSA z 2012-01-10↩

3. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów NSA z 2003-05-19 - OPS 1/03↩

4. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów NSA z 2003-05-19 - OPS 1/03↩

5. www.wikipedia.pl↩

6. Postanowienie NSA z 2009-04-23 - II GZ 57/09↩