Budowa przełyku

błona śluzowa

cieśnie

transport pokarmu : akt połykania, perystaltyka pierwotna (nerw błędny)

CHOROBY PRZEŁYKU

1.dysfagia - trudności w połykaniu

przyczyny :

• ból gardła

badanie :

• gastroskopia - wziernikowanie przewodu pokarmowego od przełyku, żołądka, dwunastnica, przyrządy : szczypce do biopsji, szczoteczki do wymazów, uchwyty do ciał obcych

• kolonoskopia - wziernikowanie od jelita grubego do odbytnicy

• skopia - wziernikowanie

kontrast - urotolina,

2. zgaga - pieczenie wzdłuż przełyku, występuje po przekarmieniu lub po alkoholu, również po słodkich lub kwaśnych produktów

po oparzeniach

Żołądek błona śluzowa wydziela kwas solny

gł. czynnik który wpływa na wydzielanie kw. solnego to pożywienie, stymulacja nerwu błędnego, stymulacja pod wpływem gastryny

nadmiar kwasu solnego - owrzodzenia żołądka, nadżerka

brak kw. solnego - zapalenie zanikowe żołądka i wręcz rak żołądka

Hormony przewodu pokarmowego :

• gastryna - hormon(białko) przewodu pokarmowego stymuluje wydzielanie kw. solnego w żołądku

• cholecystokinina - stymuluje skurcze pęcherzyka żółciowego oraz wydzielanie enzymów trzustkowych, hamuje napięcie zwieracza Odiego, gdzie żółć dostaje sie do dwunastnicy

• sekretyna - stymuluje wydzielanie soku trzustkowego i wodorowęglanów,

• żołądkowy peptyd hamujący - zwiększa wydzielanie insuliny w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy we krwi

• enteroglukagon - działa troficznie odżywczo na jelito cienkie

• wazoaktywny peptyd jelitowy - działa na trzustkę podobnie jak sekretyna, wpływa również na motorykę jelit i przepływ krwi w naczyniach kreskowych

• motylina - stymuluje motorykę jelit w okresach między posiłkami

• somatostatyna - hamuje wydzielanie gastryny, pepsyny i innych hormonów przewodu pokarmowego ale także stymuluje wydzielanie śluzu w żołądku

• insulina - obniża stężenie glukozy we krwi, stymuluje syntezę glikogenu, stymuluje anabolizm białek i tłuszczów, przenosi glukozę do komórek, odżywia je

• glukagon trzustkowy - stymuluje glikogenolizę, lipolizę, glukoneogeneze oraz zwalnia motorykę jelit

• polipeptyd trzustkowy - hamuje czynność wydzielniczą trzustki i hamuje skurcze pęcherzyka żółciowego

3. Choroba refluksowa - zarzucenie treści żołądka do przełyku z powodu niesprawności dolnego zwieracza przełyku

Fizjologicznie występuje przy przekarmieniu się, posiłek dość obfity w tłuszcze, kawę, słodycze

Objawy kliniczne :

• 75% zgaga, nasila się w pozycji leżącej albo gdy zgina sie do przodu

• 60% puste odbijania

• 50% dysfagia

• 40% zwracanie resztek pokarmowych

• bóle i pieczenie w nadbrzuszu

• posmak soli lub mydła w ustach po odbijaniu

• nudności i wymioty

• bóle jak w chorobie wieńcowej, dławicowe, za mostkiem

4. Rak przełyku

• jest pochodzenia złośliwego nabłonkowego

etiologia :

• czesciej wystepuje u osob wypijajacych stezony alkohol

• palenie tytoniu

• gorące płyny, pokarmy

• bliznowate zwężenia przełyku np. po oparzeniach

kliniczne objawy :

• rozwijają się późno, gł. to dysfagia zlokalizowana

• utrata wagi i bóle - to juz późny okres

5. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

nadżerka - miejscowy ubytek błony śluzowej który często występuje w liczbie mnogiej, goi się po dobie

wrzód - ograniczony ubytek błony śluzowej który sięga poza błonę śluzową aż do błony mięśniowej, okresy wiosenno jesienne, na czczo w nadbrzuszu, po posiłku jest poprawa. Jeśli pojedynczo, nagle to powodem jest stres np. duży zabieg operacyjny, oparzenie

przełomem było odkrycie bak. helicobacter pylori, bak. gram - , sprzyja wrzodom, grupa krwi 0

czynniki egzogenne :

• nikotyna pobudza wydzielanie kw. solnego

• styl życia, ubóstwo socjalne

• alkohol

• stres

• leki, głównie aspiryna, NSLPZ uszkadzają błonę śluzową żołądka

Bez kwasu i bez helicobacter pylori nie ma wrzodu, raczej rak żołądka

w kamicy żółciowej ból występuje po posiłku

wrzód żołądka - gastroskopia, podejrzenie rak

dwunastnica - nie występuje rak,

w przełyku w dolnej części jest linia Z - zmiany nabłonka

6. Niewydolność wpustu :

• refluks, zgaga, ew. zapalenie błony śluzowej przełyku

7. Przepuklina rozworu przełykowego - ciśnienia brzusznego, osłabienie aparatu mięśniowego

objawy

• zgaga

• ból

• dysfagia

• wymioty (bardziej przy schylaniu)

• krwawienie

badania :

• RTG np. w skłonie

• endoskopia

leczenie

• leki osłaniające

• neutralizujące

• hamujące wydzielanie żołądkowe

• poprawiające motorykę

• Ew leczenie operacyjne

8. Przełyk Barreta

• nabłonek gruczołowy żołądka wnika do przełyku

• zapalenia, gruczolakorak, badanie endoskopowe co rok

9. Żylaki przełyku

• przy nadciśnieniu wrotnym (marskość, zakrzepica żył wątrobowych lub wrotnej)

• groźne krwotoki (30% śmiertelności)

• leczenie :

• beta-blokery

• endoskopowo-ostrzykiwanie

• opaski

• podwiązanie

• zespolenia żyły wrotnej

żołądek

• czynność ruchowa

• sok żołądkowy 2-2,5l

• pH ok 2

• gastryna pobudza wydzielanie NaCl i pepsyny

• śluz - funkcja ochronna

• prostaglandyny pobudzają

• pH 6,8-7

• diagnostyka :

• test ureazowy

• badanie serologiczne

• BAO 5mmol HCl/h

• MAO - po pentagastrynie 5-30 mmol HCl/h

• kał na krew utajoną

Bezoar

• luźno leżący, zbity twór z zalegającego w żołądku materiału - resztek roślinnych, leków, włosów i innych zlepionych śluzem

• np. w gastroparezie cukrzycowej, u psychopatów

• objawy

• zapalenie żołądka

• odleżyny ()ból, wymioty, krwawienia, anemia, wyczuwalny guz

• leczenie

• usuniecie endoskopowe lub operacyjne

• leki prokinetyczne

Ciała obce

• przypadkowo dzieci, krawcowe

• celowo - więźniowie, przemytnicy

• objawy - jak bezoar

• leczenie - usuniecie endoskopowe lub operacyjne

Choroby jelita cienkiego

• dwunastnica, jelito czcze i kręte, 6m, 7m2

• fałdy i kosmki (+ rąbek szczoteczkowy)

• enterocyty, kom kubkowe (śluz), kom srebrochłonne

• warstwa mięśniowa okrężna i podłużna - perystaltyka

• badania

• kał na stopień strawienia

• kał na pasożyty

• kał na krew utajona

• test Schillinga - wchłanianie Wit B12 (20% z moczem dobowym)

• test wchłaniania żelaza - wzrasta stężenie we krwi

• badanie utraty białka (znakowana albumina - do 1%)

• duodenoskopia

• RTG - pasaż

Dwunastnica

• spływa sok trzustkowy i żółć na Brodawkę Vatera

• zapalenie dwunastnicy

• leczenie jak w wrzodach

• wrzód dwunastnicy

• głownie w opuszce - metaplazja - H. pylori(inne przyczyny rzadko)

• objawy

• bóle na czczo ustępują po posiłku

• bolesność uciskowa, krwawienie

• badania

• endoskopia (biopsja niekonieczna) + test na HP, RTG

• leczenie - jak wrzodu żołądka

• owrzodzenia pozaopuszkowe - rzadko biopsja

Choroby zapalne

dur brzuszny (salmonelloza), dury rzekome

• w utkaniu limfatycznym jelita - owrzodzenia, martwica jelita, krwawienia, perforacje

• biegunka, kurczowe bóle brzucha, gorączka, bradykardia, leukopenia, wypryska na tułowiu,

• leczenie antybiotyki, nawadnianie, wyrównanie zaburzeń wodno elektrolitowych

• gdy bez zakażenia - tylko toksyny - zatrucie pokarmowe

• leczenie : antybiotyk, nawadnianie

• powikłania - perforacja (przedziurawienie), zapalenie otrzewnej, krwotok posocznica, ropnie przerzutowe

• czerwonka bakteryjna Shigella

• biegunka, bolesne parcia i wypróżnienia, śluzowo - krwiste stolce, odwodnienie, skłonność do zapaści

• leczenie - antybiotyk, nawadnianie

• cholera

• porażenie transportu elektrolitów - utrata płynu izotonicznego - kilkanaście litrów na dobę

• nieustająca biegunka i wymioty, odwodnienie, kwasica, zapaść, uszkodzenie nerek

• leczenie antybiotyk, nawodnienie, wyrównanie elektrolitów

• rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• grzybicze zapalenie jelit

• po antybiotykach, sterydach i cytostatykach, przy obniżonej odporności

• Candida albicans

• leczenie

• wirusowe zapalenie jelit

• przy wielu chorobach wirusowych - grypie, śwince, WZW

• właściwe - wirusy ECHO (tez adenowirusy) - śluzowate biegunki (podbarwione krwią) gorączka

• leczenie objawowe

• lamblioza

• pierwotniak Lamblia intestinalis

• uporczywe biegunki, bóle brzucha, anemia, temp ew. cholecystitis

• może być tylko nosicielstwo (cysty a nie trofozoity)

• leczenie metronizadol, tynidazol, powtórzyć po 14 dniach

• gruźlica jelit

• częściej przy gruźlicy płuc

• w układzie limfatycznym nacieki i owrzodzenia (gł. j. biodrowe)

• skąpoobjawowe, poty nocne, dyspepsja, ew. bóle, gorączka, niedrożność

• powikłania - zapalenie otrzewnej, krwotok, perforacja

• badania : macalny guz, USG, TK, BK

• leczenie - antybiotyki jak w gruźlicy płuc

• uchyłki i zapalenie uchyłków

• zwykle bez dolegliwości

• dolegliwości gdy zalegania pokarmów i ucisk lub owrzodzenie i krwawienie - leczenie operacyjne, ew. antybiotyk

• uchyłek Mackela

• choroba Lesniowskiego-Crohna

• częściej do 30rż. koniec j. cienkiego też grube i wyżej

• nacieki ziarnicze w ścianie, zwężenia, rozpadliny, perforacje, przetoki, zaostrzenia i remisje

• biegunki pobolewania, anemia, temp, OB, leukocytoza, zaburzenia wchłaniania kw. tłuszczowych, Wit B12, kw. foliowego

• badania - RTG - sztywność ścian, przewężenia, przetoki, ew. kolonoskopia, histopatologiczne - ziarniaki z kom nabłonkowych, olbrzymich, bez serowacenia

• leczenie - sterydy, immunosupresyjne, sulfasalazyna, w zaostrzeniach - antybiotyk, żywienie pozajelitowe, uzupełnienie niedoborów, ew. leczenie operacyjne

• choroba trzewna (celiakia)

• często u dzieci, enteropatia poglutenowa, nietolerancja gliadyny, zaburzenie wchłaniania, zanik kosmków, przeciwciała przeciw gliadynie i endomysium

• objawy - biegunka (obfita, kwaśna, tłuszczowa), apetytu, masy, skora sucha, wypryski, łamliwe paznokcie, zapalnie jamy ustnej, anemia, osteoporoza, anemia, Fe, białka, protrombiny, kwasica, IdEmA (przeciwciała endomysialne), test ksylozy, biopsja

• leczenie dieta bezglutenowa, ew. bezmleczna, witaminy, płyny pozajelitowe, elektrolity

• kontrolna biopsja

• 1x w roku kontrola morfologii, Fe, kwasu foliowego

• nowotwory łagodne

• polipy (gruczolak, mięśniak, tłuszczak, włókniak, nerwiaki)

• gdy duże - utrudnienie pasażu, czasem krwawienie

• laboratoryjne

• leczenie operacyjne, antybiotyk, nawadnianie, mnogie - w zespole Peutza-Jeghersa

• rakowiak

• niedrożność jelit - ból + wymioty + zatrzymanie stolca i gazów

• mechaniczna - guz, ucisk z zewnątrz (+obrzęki), wgłębienie zadzierzgnięcie, uwięźnięcie

• powyżej - treść jelitowa, soki, płyn wysiękowy, gazy, wzdęcie, antyperystaltyka, hipowolemia, wstrząs, przenikanie bakterii i toksyn

• powikłania - zapalenie otrzewnej, płuc, mięśnia sercowego, ostra niewydolność nerek

• im wyżej, tym burzliwiej - wymioty, odwodnienie, dyselektrolitemia, oliguria, azotemia, niżej - wzdęcia, przelewanie, kolkowy ból, strawienie się jelit, zatrzymanie stolca i gazów, zapalenie otrzewnej ew. perforacja

• badania RTG badania, nawadnianie

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• zawsze zajęta odbytnica, zmiany szerzą się w kierunku proxym

• przyczyny zaburzenia immunologiczne, podłoże alergiczne, psychosomatyczne, genetyczne

• częściej w krajach rozwiniętych szczyt 15-30 rż., 60 rż.

• objawy biegunka z krwią, puste, bolesne parcia na stolec, bole w podbrzuszu i odbytnicy