Temat: Omów podobieństwa i różnice pomiędzy herosami filmowymi naszych czasów a ich mitologicznymi pierwowzorami.

Temat mojej pracy brzmi „Omów podobieństwa i różnice pomiędzy herosami filmowymi naszych czasów a ich mitologicznymi pierwowzorami.” Uważam, że istnieje znaczna różnica pomiędzy przedstawicielami obu grup. Różnice przewyższają nieliczne podobieństwa.

Nie ulega wątpliwości, że na przestrzeni wieków zmieniło się znaczenie słowa ‘heros’. Według Słownika Języka Polskiego w mitologii greckiej herosem nazywano półbogów lub bohaterów, którzy często dzięki swym niezwykłym przymiotom zostawali zaliczeni w poczet bóstw. Według dzisiejszych standardów herosem zostaje każdy, kto uczynił coś dobrego dla świata i ludzkości. Mimo to współcześni bohaterowie mają w sobie trochę z mitologicznych herosów.

Porównując dzisiejszych superbohaterów z ich archetypami dostrzec można więcej różnic niż podobieństw, co jest związane przede wszystkim z okresem, w którym zostali oni wykreowani. Dzieje herosów wywodzą się z antycznej mitologii. Zanim zostały spisane były przekazywane drogą ustną kolejnym pokoleniom. Opowieści o bogach i herosach stały się istotnym elementem kultury, którą możemy podziwiać do dziś. Mity o czynach herosów kończą się ich śmiercią, lub, jak w przypadku Heraklesa, uznaniem go za boga, jednak ich kult był postawiony niemal na równi z bogami- na ich grobach stawiano kaplice, miejsca te uznawano za święte. W teatrze odgrywano sztuki upamiętniające ich przygody, stawiano im pomniki. Herosi byli patronami polis. Kolejne epoki tworząc własną kulturę korzystały ze wzorców antycznych. Również bohaterowie odznaczali się heroicznymi cechami jak honor czy męstwo. Tak powstał dzisiejszy obraz superbohaterów, który możemy oglądać na ekranach kin. Sami bohaterowie zostali stworzeni jako postaci komiksowe po raz pierwszy w latach 30. XX wieku, ekranizacje pojawiły się kilkadziesiąt lat później. Do dziś powstają kolejne sequele i rebooty o ich przygodach, lub są przedstawiane w różnych formach, na przykład seriali, kreskówek czy gier komputerowych. Dzięki temu widz ma ciągły kontakt z ich wizerunkiem. Superbohaterowie nie wywierają już tak wielkiego wpływu na kulturę, jak herosi w starożytnej Grecji. Reprezentują bowiem kulturę masową, gdzie często od wartości artystycznych ważniejsze są korzyści materialne z prezentowanych produkcji.

Różnica pojawia się już w samym przedstawieniu postaci. W mitologii herosi są idealizowani. Nie są pozbawieni wad, są porywczy, czasem ulegają gniewowi, są bezwzględni. Herakles potrafił w szaleństwie zabić nożem swoją żonę i udusić dzieci, a Tezeusz bez powodu zostawił swoją ukochaną Ariadnę samą na wyspie Naksos. Nad Perseuszem natomiast wisiało fatum, według którego jego dziadek Akrizjos miał zginąć z jego rąk. Cechy negatywne nie są jednak uwypuklone, są sprowadzone na drugi plan. Na pierwszym zawsze znajdują się odwaga, siła, męstwo i spryt. Ich słabości, choć czasem dopiero po zadośćuczynieniu- jak w przypadku dwunastu prac Heraklesa, są im wybaczane. Życie współczesnego bohatera jest zdemitologizowane. Czynią oni dobro, lecz na co dzień zmagają się z mnóstwem problemów. Głównym ich powodem jest podwójna tożsamość herosów. Śmierć bliskich, czy rozterki miłosne ukształtowały ich osobowość. Peter Parker, jako fotoreporter, nie radzi sobie w życiu tak dobrze, jak gdy ubiera kostium Spidermena, często trudno mu pogodzić obie te funkcje. Podobnie Clark Kent jest tylko niezdarnym dziennikarzem, podczas gdy jako Supermen może wszystko. Batman natomiast jest brutalny w swoich rozrachunkach- wiele osób ginie z jego przyczyny. Czasem muszą oni stawać przed trudnymi wyborami i cierpią z powodu posiadanych mocy. Wszystkie ich niedoskonałości są postawione na równi z niezwykłymi czynami, których dokonali, a czasem ich niemoc jest wysuwana na pierwszy plan. Sprawia to, że herosi naszych czasów stali się bardziej ludzcy. Ich historie nie są już tylko opowieścią o ich czynach, lecz to także ich rozterki, które często stają się ważniejsze niż sama akcja- zupełnie odwrotnie niż w mitologii. Tam o rozpaczy, czy gniewie bohaterów autor jedynie wspomina, głównym celem mitu jest przedstawienie czynów i zasług herosa.

Niektóre aspekty mogą być podobieństwem jedynie po części. Tak się dzieje z atrybutami i ubiorem bohaterów. Każdy współczesny heros nie może obejść się bez swojego stroju. Nie dodają one im żadnych nowych umiejętności, nie spełniają też funkcji ochronnej (wyjątkiem jest kostium Batmana, którego używa również jako pancerza). Stroje te mają ma celu zamaskowanie prawdziwej tożsamości bohaterów i przedstawienie ich, jako bardziej tajemniczy i mroczny. Prowadzą oni bowiem podwójne życie, które składa się z szarej rzeczywistości oraz zwalczaniu zła i pomaganiu ludzkości jako zamaskowany heros. Dzięki przebraniu ludzie łatwiej rozpoznają swoich idoli. Mitologiczni herosi nie mają problemu z ukrywaniem swojej osobowości, ponieważ to właśnie ich niezwykłość i nadludzkość są ich codziennością. Są rozpoznawani w społeczeństwie przez swój (zazwyczaj) wyższy wzrost i umięśnione ciało. Co prawda Herakles nosił na głowie łeb lwa, którego zabił jako osiemnastolatek, lecz nie ukrywał się tym, a wzbudzał podziw wśród ludzi i nawet bogów. W mitologii herosi większą wagę przywiązywali do swoich atrybutów, niż do stroju. Perseusz miał hełm, który czynił go niewidzialnym, skrzydlate buciki, oraz sierp, który otrzymał od Hermesa, by mógł wypełnić obietnicę ucięcia głowy Meduzie. Tezeusz miał miecz i sandały, które odziedziczył po ojcu Ajgeusie. Herakles, jako ulubieniec wielu bogów był często obdarowywany- od Ateny otrzymał pancerz, Hermes dał mu miecz, Apollo strzały a Hefajstos kołczan. Sam zrobił sobie potężną maczugę, którą wykonał z drzewa oliwnego, które wyrwał wraz z korzeniami i z którą nigdy się nie rozstawał. Ze współczesnych bohaterów to Batman jest pod tym względem największym kolekcjonerem gadżetów. Ponieważ w odróżnieniu od reszty superbohaterów nie posiada żadnych nadludzkich mocy, to właśnie ich używa do walki. Jeździ opancerzonym batmobilem z silnikiem rakietowym, który może sterować głosem. Posiada pas wyposażony w batrangi, granaty i inne bronie, których używa do walki z wrogiem. Superman i Spiderman korzystają wyłącznie ze swoich niezwykłych umiejętności jak latanie, ogromna siła, czy strzelanie pajęczą siecią.

Kolejną różnicą jest także sam wybór pozostania herosem. W mitologii jest to sprawa oczywista, ponieważ herosami zostawali półbogowie, lub bohaterowie, którzy podejmowali trud dla swojego kraju czy miasta. Było dla nich oczywistym pomagać ludzkości. Na przykład Tezeusz w wieku pięciu lat poznał Heraklesa i od tego czasu pragnął być taki jak on. Często również greccy herosi kierowali się chęcią sławy, lub byli zobowiązani wobec królów czy bogów, co jednak nie umniejszało im zasług. Współczesny heros nie ma takiego przywileju. Przykładem może być Spiderman, który zanim zaczął czynić dobro, używał swoich mocy do zarabiania na arenie w zawodach wrestlingu. Chciał zdobyć pieniądze na samochód, by potem dostrzegła go ukochana Jane. Dopiero historia związana ze śmiercią jego wujka Bena uświadamia mu, że wielka moc niesie ze sobą wielką odpowiedzialność i przysiągł sobie od tej pory walczyć w obronie sprawiedliwości. Superman zanim poznał swój obowiązek pomagania ludzkości na Ziemi, chciał się po prostu chwalić swoimi umiejętnościami przed innymi. Zupełnie oddzielną sprawą jest źródło pozyskanych mocy. Herosi w mitologii od urodzenia odznaczali się wielką siłą a w czasie dorastania ćwiczyli swoje umiejętności. Również często wyróżniał ich nadludzki wzrost. Moc Supermena pochodzi z różnic, jakie występują w atmosferze ziemskiej, a Kryptonu- planety, na której się urodził. Spiderman swoje umiejętności otrzymał po ugryzieniu pająka w centrum naukowym. Jego kod genetyczny zsyntezował się z DNA pająka, dzięki czemu mógł między innymi chodzić po ścianach. Zarówno jedni, jak i drudzy herosi nie zawsze panowali nad swoimi mocami i czasem wykorzystywali je do własnych spraw.

Istnieje znaczna różnica pomiędzy antycznymi herosami, a ich filmowymi odpowiednikami naszych czasów. Nie odgrywają już tak wielkiej roli w zbiorowej świadomości jak kiedyś. Stali się bardziej ludzcy. Mimo to mają jednak wiele wspólnych cech, jak odwaga i męstwo, czy chęć czynienia dobra. Twórcy herosów naszych czasów niewątpliwie korzystali ze wzorców antycznych, dostosowali jednak ich kreacje do współczesnych realiów.