Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne stałe są bardzo zróżnicowane pod względem składu fizycznego i chemicznego. Zależy on głównie od wyposażenia budynków w urządzenia techniczno-sanitarne , rodzaju zabudowy, stopy życiowej mieszkańców. Najczęściej odpady komunalne w Polsce zawierają ok. 40-50% substancji organicznych. Około 50-60% stanowią części mineralne, w tym ok. 30% odpadów komunalnych stanowią popioły z małych palenisk. Składniki zawarte w odpadach komunalnych, głównie organiczne, ulegają przemianom biochemicznym i oddziałują na środowisko poprzez produkty rozkładu: dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór, metan, azotany, azotyny, siarczany i inne. Odpady komunalne stwarzają zagrożenie dla środowiska także ze względu na możliwość skażenia powietrza, wód gruntowych, i powierzchniowych mikroorganizmami chorobotwórczymi, dla których stanowią pożywkę.

Odpady przemysłowe stanowią ponad 90% całkowitej ilości odpadów powstających w Polsce.

Odpady przemysłowe to uboczne produkty działalności człowieka, powstające na terenie zakładu przemysłowego i niepożądane w miejscu ich powstawania. Są szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska. Zalicza się do nich oleje, opakowania, żużel i popiół, odpady mineralne, odpady metaliczne. Mają bardziej jednorodny skład niż odpady komunalne. Najwięcej odpadów wytwarzają: energetyka, górnictwo i przemysł metalurgiczny Są to przede wszystkim:

• odpady górnicze, głównie skalne, z kopalń podziemnych i odkrywkowych;

· szlamy poflotacyjne i odpady popłuczkowe przetwórstwa węglowego, siarkowego, miedziowego i cynkowo-ołowiowego;

• popioły lotne i żużle z elektrowni i elektrociepłowni.

Odpady z górnictwa węgla kamiennego

1. Odpady górnictwa węgla kamiennego zwane również odpadami powęglowymi zaliczane są do tzw. mineralnych surowców odpadowych wytwarzanych w procesach wydobycia, wzbogacenia i przetwarzania kopalin. Tradycyjne surowce mineralne dzieli się na cztery grupy:

1.Kopaliny towarzyszące – potencjalne surowce mineralne występujące w złożu kopaliny głównej, które zasadniczo można selektywnie eksploatować

2.Odpady górnicze zwane również wydobywczymi – skały pochodzące z robót górniczych i przygotowawczych udostępniających złoże kopaliny głównej w kopalniach głębinowych lub odkrywkowych

3. Odpady przeróbcze – materiał skalny wydobyty wraz z urobkiem i oddzielany w procesach wzbogacania kopaliny głównej

4. Odpady wtórne przetwórcze – pozostałości po przetwórstwie kopaliny głównej, powstające w procesach wytwarzania produktów handlowych

Odpady z urządzeń elektrycznych

- Wyeksploatowane lub złomowane urządzenia elektroniczne stanowią wprawdzie niewielki procent ogólnej masy powstających odpadów, ale ze wzglądu na swoją specyfikę stają się odpadami uciążliwymi (tworzywa sztuczne, metale ciężkie, chlorowcopochodne)

- Odpady urządzeń elektronicznych stanowią mieszaninę różnych metali (w tym szlachetnych) i stopów, głównie stali i aluminium, miedzi oraz składników niemetalicznych, tj. mas plastycznych, ceramiki, szkła, gumy, papieru, ebonitu, drewna

- Tworzywa styrenowe posiadają 46% udziału w elementach z tworzyw sprzętu elektronicznego.

- Około 17% całkowitego zużycia tworzyw sztucznych stanowią tworzywa zawierające opóźniacze palenia, które wykazują znaczną szkodliwość

MONITORING ODPADÓW Najważniejszymi zadaniami monitoringu odpadów są przede wszystkim:

- ocena ilościowa i jakościowa odpadów od ich wytworzenia do składowania lub unieszkodliwienia,

- ocena składowisk odpadów i ich oddziaływania na środowisko,

- informowanie o zagrożeniach stwarzanych przez odpady,

- dostarczenie informacji do weryfikacji skuteczności zarządzania gospodarką odpadami.

W ramach realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzą monitoring gospodarki odpadami, pozwalający gromadzić informacje o:

- ilości wytwarzanych odpadów z uwzględnieniem ich wykorzystania, usuwania lub

unieszkodliwiania, w tym unieszkodliwiania przez składowanie;

- składowiskach z uwzględnieniem sposobu zabezpieczenia;

- pełnym obrocie odpadami przemysłowymi, w tym niebezpiecznymi.

Monitoring odpadów powinien stanowić podstawę przy opracowywaniu planów i strategii gospodarowania odpadami zarówno na poziomie gminy jak i całego kraju, gdyż pozwala zaobserwować zmiany ilości wytwarzanych odpadów, możliwości ich wykorzystania, unieszkodliwiania czy składowania, jak i zmiany dominacji poszczególnych grup odpadów.

SEGREGACJA ODPADÓW Istnieją dwa podstawowe modele segregacji odpadów:
1. selektywna zbiórka odpadów (odpady zbierane do oddzielnych, specjalnie do tego celu przeznaczonych pojemników, worków, przyjmowane do punktów skupu itp.);
2. sortowanie odpadów (odpady zbierane są tradycyjnie, do wspólnego pojemnika, a później sortowane w sortowni odpadów na papier, szkło, metal itp.).

Selektywna zbiórka odpadów umożliwia ograniczenie ilości śmieci jakie trafiają na składowiska oraz umożliwia odzyskanie surowców wtórnych.

Przedsięwzięcie to, obok nieocenionych korzyści ekologicznych, niesie ze sobą znaczne oszczędności ekonomiczne. W wyniku dobrze funkcjonującej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych żywotność składowiska wydłuża się nawet o 50 - 60%. Jest to wskaźnik bardzo znaczący, biorąc pod uwagę, że koszty budowy nowych składowisk są bardzo wysokie.

Selektywna zbiórka jest źródłem surowców, których ponowne przetworzenie wymaga najczęściej dużo mniejszych nakładów (energii, surowców itd.) niż w przypadku produkcji wykorzystującej surowce pierwotne. W szczególności ogromną rolę mają tu odpady opakowaniowe.
Dzięki wykorzystaniu surowców wtórnych zmniejsza się zanieczyszczenie środowiska. Dobrym przykładem może tu być makulatura. Przy jej zastosowaniu do produkcji papieru, zmniejsza się zużycie energii, zużycie wody, zanieczyszczenia powietrza , toksycznych ścieków papierniczych. Ograniczona zostaje także wycinka drzew.
Dzięki wykorzystaniu surowców wtórnych zmniejsza się udział surowców pierwotnych w produkcji, co stanowi ich oszczędność i nie wpływa na degradację krajobrazu.
Składowisko odpadów - to zlokalizowany i urządzony zgodnie z przepisami obiekt zorganizowanego deponowania odpadów. Składowanie odpadów może odbywać się wyłącznie w miejscu do tego wyznaczonym. Niekiedy w tym samym miejscu prowadzi się też selekcję i częściowy odzysk surowców wtórnych. Właścicielem składowiska jest zazwyczaj miejscowy samorząd terytorialny.

Pod względem budowlanym składowiska odpadów należą do najtrudniejszych technicznie obiektów, ponieważ wymaga się od nich maksymalnej szczelności i zapewnienia minimalnego oddziaływania na otoczenie, a równocześnie są to obiekty o bardzo dużej powierzchni i pojemności oraz czasie eksploatacji trwającym kilkadziesiąt lat.

Szkodliwość wysypiska odpadów dla środowiska zależy od wielu czynników, a w szczególności od właściwości odpadów (fizycznych, chemicznych, biologicznych), jakości gruntu, sposobu zagospodarowania środowiska przyległego do wysypiska oraz jego eksploatacji, a także sposobu rekultywacji i docelowego zagospodarowania terenu wysypiska. O uciążliwości dla otoczenia i trudnościach w eksploatacji składowiska w dużej mierze decydują właściwości wybranego miejsca. Wyróżnia się położenie wgłębne, zboczowe i płaskie. Wysypiska można również podzielić na nadpoziomowe, podpoziomowe oraz boczne.

Składowiska posiadają specjalną lokalizację, z uwzględnieniem kryteriów hydrogeologicznych i geotechnicznych, spełniają obowiązujące wymogi techniczne oraz są odpowiednio eksploatowane.

Unieszkodliwianie odpadów polega na poddawaniu ich procesom przekształcania biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska.

Unieszkodliwianie odpadów obejmuje:

1. ‌ - Składowanie odpadów,

‌ - Spalanie odpadów – mineralizację odpadów

‌ - Zgazowanie i pirolizę (odgazowanie)

‌ - Przerób na paliwo stałe

‌ - Kompostowanie

‌ - Fermentację metanową w komorach

A. Unieszkodliwianie odpadów poprzez składowanie: Wysypisko odpadów komunalnych przeznaczone jest do unieszkodliwiania odpadów komunalnych lub komunalno podobnych powstających na terenie objętym obsługa (gmina, miasto)

‌ Unieszkodliwiane przez składowanie na składowisku odpadów komunalnych mogą być następujące rodzaje odpadów:

1. Gospodarczo-bytowe

2. Wielkogabarytowe

3. Żużel i popiół

4. Gruz budowlany

5. Odpady przemysłowe o charakterze komunalnych

B. Unieszkodliwiania odpadów metodami termicznymi: Najbardziej radykalne metody unieszkodliwiania odpadów w zakresie znaczącej redukcji objętości oraz zapewnieniu pełnej higieny pozostałości po spaleniu ‌

Wymagają one budowy kosztownych instalacji do samego spalania, a także stosowania wysokosprawnych metod oczyszczania gazów spalinowych

‌ Koszty inwestycyjne spalarni są najwyższe ze wszystkich metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych. ‌‌W wyniku procesu unieszkodliwiania odzyskuje się energię cieplną, którą można wykorzystać do ogrzewania osiedli lub przetworzyć na energię elektryczną

‌ Metody termiczne unieszkodliwiania odpadów:

1. Spalanie 2. piroliza

Rodzaje odpadów unieszkodliwiane drogą spalania:

1.Stałych odpadów komunalnych

2. Stałych i płynnych odpadów przemysłowych posiadających wysokie właściwości paliwowe

3. Wszelkiego rodzaju palnych odpadów niebezpiecznych

4. Osadów ściekowych z oczyszczalni komunalnych i przemysłowych

Podstawowe zalety spalania:

1. Pełne sanitarne unieszkodliwianie odpadów

2. Znaczna redukcja objętości odpadów składowanych na wysypiskach (wydłużenie okresu eksploatacji istniejących wysypisk)

3. Produkcja energii (para wodna, energia elektryczna)

‌Piroliza odpadów

1. ‌ Definicje pirolizy:

1. Rozkład cząsteczki związku chemicznego pod wpływem odpowiednio wysokiej temperatury

2. Proces rozkładu węglowodorów zachodzący w podwyższonej temperaturze (powyżej 600oC)

3. Szereg procesów chemicznych przebiegających w podwyższonych temperaturach, w tym odgazowania i zgazowania bez obecności powietrza lub przy jego niewielkim dostępie.

‌ Podczas odgazowania odpadów na skutek ogrzewania z zewnętrznych źródeł zachodzi proces suszenia oraz termicznego rozkładu substancji palnej, w wyniku czego powstaje jej zwęglona pozostałość (koks), szereg związków organicznych lotnych w temperaturze, w której prowadzony jest proces, para wodna, dwutlenek węgla, wodór oraz pozostałość mineralna

‌ Efekty pirolizy: procesy pirolizy prowadzą do przekształcenia odpadów w nośniki energii, które można składować

C. Kompostowanie ‌

Unieszkodliwianie odpadów w procesie kompostowania następuje przez:

1. Stabilizacją substancji organicznej w wyniku procesów humifikacji, butwienia, murszenia i zwęglania

2. Wytworzenie w masie kompostowanych odpadów temperatury powyżej 55oC, w której giną organizmy patogenne

3. Wytworzenie substancji antybiotycznych przez rozwijające się w drugiej fazie kompostowania pleśnie stanowiące dodatkowy czynnik niszczący organizmy patogenne

‌ Zalety kompostowania:

1. Recyrkulacja na dużą skalę rozkładalnych organicznych składników odpadów komunalnych

2. Zmniejszenie o 30-50% ilości odpadów kierowanych na wysypiska

3. Unieszkodliwianie odpadów pod względem sanitarno epidemiologicznym

4. Technologie kompostowania są sprawdzone, realne do stosowania

5. Metoda jest do przyjęcia pod względem ekonomicznym

6. Produkt kompostowania jest wartościowym materiałem

7. Kompostowanie stanowi podstawowy element każdego zintegrowanego systemu gospodarki odpadami

Parametry kompostowania:

1. Odpowiedni skład fizyczny i chemiczny materiału wyjściowego

2. Odpowiedni stosunek C/N (25-30)

3. Odpowiednia wilgotność kompostowanego materiału (40-60%)

4. Dobre napowietrzenie podczas całego okresu kompostowania

5. Zabezpieczenie rozwoju dostatecznej ilości mikroorganizmów potrzebnych do rozkładu substancji organicznych

6. Utrzymanie odpowiedniej temperatury dla procesu kompostowania