1. Etymologia terminu komunikowanie.
- od słowa communis czyli wspólny
- od słowa communicare czyli dzielić coś z kimś, być z kimś w związku, relacji
- współcześnie polskie słowo komunikowanie to kalka językowa od communication
- występują 3 terminy: komunikacja, komunikowanie, komunikowanie się
2. Podstawowe różnice w definiowaniu komunikowania.
- zakres komunikowania
- intencyjność komunikowania
- perswazyjność komunikowania
- skuteczność komunikowania
- kierunek przekazu
Dlatego są różnice w definicjach np.:
Walery Pisarek – Komunikowania to przekazywanie treści psychicznej od osoby A do osoby B za pomocą znaków
Dobek-Ostrowska – Komunikowanie to prosec porozumiewania jednostek, grup, instytucji. Odbywa się na różnych poziomach, przy pomocy różnych środków i wywołuje okreslone skutki.
Maciej Mrozowski – Komunikownie to rodzaj kontaktu, który nawiązywany jest przy użyciu zmysłów lub odpowiednich narzędzi komunikowania, między co najmniej 2 osobami, z której jedna przekazuje drugiej, za pomocą zrozumiałych znaków treści lub emocje, które mają wywołać u odbiorcy określone reakcje.
Komunikowanie to rozumienie, oddziaływanie, interakcje, łączenie, wymiana, składnik procesu społecznego.
3. Cechy komunikowania:
- można mówić o nim wtedy gdy jedna osoba próbuje przkazać innym jakąś wiadomość
- porozumiewania się z samym sobą nie jest komunikowaniem
- dla prosecu komunikowania nie jest nieodzowny właściwy odbiór przekazu
- jest procesem społecznym
- jest kreatywne (skutkuje przyswajaniem wiedzy)
- pośrednie (odbywa się za pomocą znaków)
- symboliczne (symbole musza być zrozumiałe dla wszystkich biorących w nim udział)
- nie uchronne – nie da się nie komunikować
- zasadniczo celowe i świadome
4. Znaki i ich podział:
Znak to konwencjonalny związek 2 elementów – znaczącego (formy fizycznej, materialnej) i znaczonego (formy neutralnej).
- element znaczący to np. jakieś słowo
- element znaczony to nasze wyobrażenie z tym słowem związane
SYGNIFIKACJA – konfrontacja elementu znaczonego z rzeczywistością
Podzał znaków:
- niekonwencjonalne – symptomy, oznaki – nie są wywołane przez człowieka, najczęściej mają charakter przyczynowo – skutkowy, jeden zapowiada wystapienie drugiego; np. symptomy choroby
- konwenjonalne – stworzone przez człowieka na podstawie pewnej umowy społecznej, konwencji. Dzielą się na:
a) ikony – njmniejszy stopień umowności, przypominają nam np. jakieś obiekty
b)indeksy – wyższy stopień umowności, ich formy mają charakter przyczynowo-skutkowy, np.: obrączki
c)symbole – najwyższy stopień umowności, konwencji podlega zarówno ich forma jak i odniesienie do rzeczywistości np.: cyfry, litery alfabetu
5. Podstawowy schemat komunikowania:
Co to jest schemat? To graficzny lub pojęciowy zapis procesu komunikowania. Potrzebny jest do zrozumienia zarówno jego jak i jego skutków.
Podstawowy schemat:
Nadawca→Przekaz→Odbiorca
Aby komunikowanie się odbyło nie może zabraknąć żadnego z tych elementów.
6. Stałe elementy procesu komunikowania; typologia środków komunikowania:
Stałe elementy:
- nadawca – jest twórcą wiadomości i ja przekazuje
- przekaz – to co nadawca przekazuje, fizyczna forma komunikatu; może składać się ze znaków:
a) pisanych – grafemów
b) mówionych – fonemów
c) obrazowych – ikonemów
- odbiorca – odbiera komunikat, dekoduje go, interpretuje, a następnie poprzez swoją postawę pokazuje do niego swój stosunek
- kanał komunikowania – drogą, którą przekazywany jest komunikat; musi być odpowiedni do przekazywanych treści i percepcji odbiorcy
Typologia środków komunikowania:
- WYRAŻANIA – wszystkie nasze postawy, które odbiorca odbiera za pomocą zmysłów
- REJESTRACJI – wszystkie narzędzie, które pozwalają utrwalić nasze zachowanie
- TRANSMISJI – wszystkie narzędzia, które pozwalają na powielanie i zwielokrotnianie przekazu
7. Kompetencja komunikacyjna i jej składniki; sytuacja komunikacyjna:
Kompetencja komunikacyjna – ogólna zdolność do komunikowania, polegająca na wykorzystywania środków komunikowania werbalnego i niewerbalnego, obejmująca zarówno odbiorcę jak i nadawcę przekazu; jest kategorią subiektywną – każdy z nas ma inna kompetencję komunikacyjną
Składniki:
- repertuar kodów, subkodów i języków
- znajomość norm społecznych regulujących proces komunikowania
- biegłość w posługiwaniu się środkami komunikowania
- ogół możliwości materialnych i nawyków warunkujących uczestnictwo w życiu kulturalnym i społecznym
Sytuacja komunikacyjna – sytuacja, w której odbywa się proces komunikowania; jej wyznaczniki dzielą się na:
a) obiektywne – są to miejsce komunikowania (prywatne, publiczne), sposób kontaktu (pośredni, bezpośredni), ilość uczestników (indywidualne, zbiorowe)
b) subiektywne – to status i charakter uczestników komunikowania oraz ich kompetencje komunikacyjne
8. Proces kodowania i dekodowania; rodzaje dekodowania
Kodowanie – to ogół czynności intelektualnych polegających na doborze przez nadawcę środków werbalnych i zachwań niewerbalnych (które zna także odbiorca); mają one na celu przekazanie emocji, myśli, idei nadawcy
Dekodowanie:
- to proces odrotny do procesu kodowania; odbiorca wyodrębnia przekaz, rozpoznaje użyte znaki, odczytuje zawartość przekazu, po czym go interpretuje;
- istnieje bierne komunikowanie – nie oznacza ono brak komunikowania lecz brak refleksji i interpretacji przekazu
Rodzaje dekodowania:
Statyczne – pełna zgodność kodów nadawcy i odbiorcy; interpretacja przekazu, której dokonuje odbiorca jest w pełni zgodna z zamieżeniami nadawcy
Aberracyjne – częściowa zgodność kodów nadawcy i odbiorcy lub całkowity jej brak
9. Typy i rodzaje komunikowania:
Piramida McQuaila
Od samego dołu:
Komunikowanie intrapersonalne (nasze refleksje, przemyslenia, które nie wydostają się na zewnątrz)
Komunikowanie interpersonalne
Komunikowanie grupowe
Komunikowanie instytucjonalne
Komunikowanie masowe
Komunikowanie interpersonalne
a) cechy:
- to komunikowanie bezpośrednie, konieczna jest fizyczna obecność uczestników
- to komunikowanie interaktywne, jednostki wchodzą w interakcje
- cechą charakterystyczną jest również natychmiastowe sprzężenie zwrotne
- uczestnicy komunikowanie wymieniają się rolami, nawet przy braku reakcji
b) płaszczyzny na jakich się odbywa:
-fatyczna – uczestnicy mało się znają, swobodna rozmowa na nieistotne tematy
-instrumentalna – uczestnicy chcą osiągnąć porozumienie
-afektywna – uczestników cechuje zażyłość, są głęboko zaangażowani w proces komunikowania
c) rodzaje:
- nieformalne – równorzędna pozycja uczestników, wymieniają się rolami (symetryczne), dotyczy głównie sytuacji prywatnych
- formalne – uczestnikom przypisaną są określone role (asymetryczne)
Komunikowanie masowe
Definicja – sytuacja, w której jakaś organizacja wykorzystuje daną technikę jako medium do komunikowania się z dużą grupą odbiorców
Cechy:
- instytucjonalne
- techniczne (z wykorzystaniem urządzeń)
- niesymetryczne – role są wyraźnie określone, wiadomo kto jest nadawcą, a kto odbiorcą
- do niedawna jednokierunkowe (brak lub opóźnione sprzężenie zwrotne), obecnie wprowadzane są formy interaktywności
Komunikowanie werbalne
- jego środkiem podstawowym jest język
- umozliwia on wyrażanie się w sposób jednoznaczny i dwuznaczny
- może być źródłem nieporozumienia werbalnego
- DENOTACJA – słownikowe znaczenie słów, w wpydaku, gdy dane słowo ma kilka znaczeń ważny jest kontekst
- KONOTACJA – wiąże się z obszarem emocji, uczuć i wartości związanych z danymi słowami
- formy komunikacji werbalnej: pisane, mówienie, słuchanie, czytanie
- komunikaty werbalne odnoszą się przede wszystkim do problemu, tematu
Komunikowanie niewerbalne
- dla przenoszenie znaczeń nie potrzebuje słów
- ważna, gdy chcemy przekazać emocje
- komunikaty niewerbalne odnosza się do stosunku, relacji nadawcy i odbiorcy
- formy komunikacji niewerbalnej to: gestykulacja, mimika, dotyk i kontakt fizyczny, spojrzenie, dystans fizyczny pomiędzy rozmówcami, pozycja ciała, wygląd zewnętrzny, dźwięki paralingwistyczne (śmiech, płacz, itp.)
- KINEZYKA – zajmuje się badaniem komunikacyjnego znaczenia ruchu (mimika, gesty, postawy)
- PROKSEMIKA – bada związki pomiędzy relacjami przestrzennymi, a psychologicznymi, które występują w czasie interakcji społecznej
- funkcje komunikatów niewerbalnych: powtarzanie, zastąpienie, regulacja konwersacji, maskowanie, akcentowanie mówionego tekstu