POETYKA. PYTANIE NR 61
DEFINICJA WIERSZA I WERSU. OPOZYCJA WIERSZ – PROZA.
1. Definicja wiersza i wersu.
W tym opracowaniu oparłam się na Urbańskiej, Kulawiku i kochanym Zarysie.
WERS – jest to podstawowa jednostka rytmiczna wiersza, która zazwyczaj jest wyodrębniona graficznie jako oddzielna linijka tekstu. Końcowy odcinek wersu, w którym skupiają się sygnały delimitacyjne, nazywa się klauzulą wersową.
W zależności od tego jakie elementy językowe zostają ustabilizowane oraz, jakie są reguły rytmicznej ekwiwalencji wersów, wyróżnia się systemy wersyfikacyjne.
Urbańska przedstawia zaś wers jako analogon zdania, który jest:
intonacyjnie wyróżnionym odcinkiem tekstu
integralny znaczeniowo
WIERSZ – jest to wypowiedź poetycka podwójnie delimitowana na:
na grupy syntaktyczne, zgodnie z regułami obowiązującymi w danym języku
wersy, według swoistych reguł wierszowego porządkowania wypowiedzi.
Ważniejsze pojęcia dotyczące wierszy:
Granice mocne składniowe – międzywypowiedziowe i międzyzdaniowe w obrębie zdania złożonego ( kropka, przecinek, średnik)
Granice słabe składniowe – wewnątrzwypowiedzeniowe i wewnątrzzdaniowe, przypadające w miejscach podziału zdania na grupy składniowe (syntagma)
Syntagma -integralny, znaczący odcinek wypowiedzi
Izomorfizacja – zabieg ujednolicania struktury składniowej w kolejnych wersach utworu ( co skutkuje wyliczeniem, porządkowaniem kompozycji)
Delimitacja wiersza może wzmocnić wiązania składniowe i semantyczne lub je osłabić
2. Opozycja wiersz – proza.
Wg Urbańskiej.
Opozycja wiersz proza sprowadza się do różnicy między tekstem, który jest segmentowany tylko według reguł logiczno – składniowych a tekstem segmentowanym podwójnie (patrz wyżej).
Inaczej mówiąc wiersz i proza różnią się z definicji ilością i rodzajem (a więc i jakością) istniejących w tekście członowań, z których każde ustala własną hierarchię elementów językowych i tworzy inna siatkę ich wzajemnych powiązań.
Należy tu zaznaczyć, iż istnieją teksty hybrydalne, w których alternują fragmenty pisane prozą z fragmentami pisanymi wierszem, często są one semantyzowane, co pozwala na wskazanie ich funkcji w tekście.
NIE istnieją zaś teksty o niejasnej strukturze, które można by umieścić na pograniczu tych dwóch gatunków. Proza rytmiczna, gatunek z tego „pogranicza”, według zasady podziału prozy i wiersza pod kątem segmentacji, jasno wskazuje że jest to proza, chociaż wykorzystuje zjawiska znane przede wszystkim z obszaru wiersza.
Wg Kulawika
Wiersz to prozodyjna struktura, składająca się z członów, wersów w granicach delimitacyjnej i ekspresywnej skuteczności zaś w prozie nie mamy ekspresywnego arbitralnego rozczłonkowania.