1. Opisz konstrukcję i zasadę działania kotwicy z poprzeczką i kotwicy patentowej.

   a)kotwica z poprzeczką- konstrukcja stalowa, składa się z trzonu, łap zakończonych pazurami oraz poprzeczki znajdującej się w górnej części trzonu, prostopadłej do łap. Poprzeczka dawniej drewniana lub stalowa. Kotwica z poprzeczką upuszczona do wody i wleczona ustawia się w taki sposób, że w dno morskie zagłębia się tylko jedna łapa. Dzieje się tak z powodu poprzeczki, która ustawia się prostopadle do dna.

   b)kotwica patentowa – konstrukcja stalowa, składa się z trzonu oraz łap zakończonych pazurami. Powszechnie używana. Kotwica jest stosunkowo płaska. Wleczona po dnie zagłębia się obydwiema łapami (ułatwia to istnienie zawiasu pomiędzy łapami a trzonem np. kotwica Danfortha)

2. Opisz konstrukcję łańcucha kotwicznego.

   Łańcuch kotwiczny składa się z szeregu odcinków połączonych ze sobą i zwanych przęsłami (kotwiczne, pośrednie, komorowe). Łańcuch wykonuje się z trzech rodzajów stali: o normalnej wytrzymałości (stal węglowa), o podwyższonej wytrzymałości (stal manganowa), o wysokiej wytrzymałości (stal stopowa). Podstawowym elementem jest ogniwo zwykłe rozporkowe lub bezrozpórkowe. Poza tym wyróżniamy: ogniwa rozporkowe, szakle końcowe, szaklę pośrednia lub łącznik Kentera, ogniwo końcowe oraz krętlik (zapobiega skręcaniu się łańcucha.

3. Rodzaje i konstrukcja wciągarek kotwiczno-cumowniczych.

   -wciągarki z poziomym wałem (windy)

   -wciągarki z pionowym wałem (kabestany)

   -wciągarki jednołańcuchowe

   -wciągarki dwułańcuchowe

   Wciągarka kotwiczno-cumownicza składa się z silnika napędowego (napęd elektryczny bądź hydrauliczny)oraz przekładni mechanicznej. Niezbędnym elementem każdej wciągarki jest hamulec taśmowy. Niektóre wciągarki kotwiczne mogą posiadać głowicę cumowniczą (przystawkę). Ostatnim elementem jest kolumienka sterownicza.

4. Przeznaczenie i zasada działania stopera i zwalniaka łańcucha kotwicznego.

1. Stoper - jego zadaniem jest utrzymywanie łańcucha wraz z kotwicą. Usytuowany pomiędzy wylotem z kluzy a wejściem na wciągarkę. Wyróżniamy stopery szczękowe (cierne, zaporowe), zapadkowe i mimośrodowe. Działają na zasadzie zaciskania szczęk na łańcuchu bądź wpadania zapadki pomiędzy ogniwa łańcucha i blokowanie go.

2. Zwalniak – służy do awaryjnego odłączenia łańcucha. Do niego przymocowane jest ostatnie ogniwo łańcucha. Wyróżniamy zwalniaki klinowe bądź szczękowe. Działają na zasadzie zwolnienia uścisku szczęk bądź wybiciu klina podtrzymującego ogniwo.

1. Wymień i opisz urządzenia cumownicze.

1. Liny cumownicze – stalowe (najczęściej sześciosplotowe, wykonane z drutu o określonej wytrzymałości pokrytego cynkiem i smarem) lub z włókien (skręcane-włokna→nitki→pokrętki→lina’ bądź plecione-tak jak warkocz, gorsze niż skręcane)

2. Wciągarki cumownicze – służące do wybierania liny cumowniczej; o napędzie elektrycznym bądź hydraulicznym

3. Pachoły – służą do zamocowania liny po zdjęciu z wciągarki. Wyróżniamy pachoły pojedyncze krzyżowe, podwójne proste, krzyżowe, ukośne

4. Przewłoki – służą do kierowania liny ze statku na nabrzeże

5. Kluzy cumownicze – kierują linę ze statku w dowolnym kierunku. Wyróżniamy wolnostojące i montowane w nadburciu, stałe i otwierane, okrągłe i owalne, uniwersalne z rolkami prowadzącymi

6. Rolki kierujące – kierują linę na bęben wciągarki pod kątem prostym.

1. Opisz typowe konstrukcje żurawi bomowych lekkich i ciężkich.

   a) Żurawie bomowe lekkie - o udźwigu pojedynczego bomu do 10 t, montowane parami, ich podstawowym rodzajem pracy jest praca bomami sprzężonymi, podstawowe elementy to maszt lub kolumna, system olinowania:

-topenanta – wysięg bomu (kąt nachylenia),

-rener – lina ładunkowa- podnoszenie ładunku,

-gaje – obrót bomem (sztender + talia)

-profender – stosowany do unieruchomienia bomu przy pracy bomami sprzężonymi.

2. Żurawie bomowe ciężkie - o udźwigu ponad 10 t, montowane i pracujące jako pojedyncze; mogą występować przy lekkich żurawiach – udźwig do 50 t lub niezależnie, dla ładowni przeznaczonych wyłącznie do ciężkich ładunków – udźwig nawet do 300 t.

Cechy charakterystyczne ciężkich żurawi bomowych:

-są montowane i pracują wyłącznie pojedyńczo,

-są montowane w łożyskach pokładowych w P.S.

-mogą pracować z obu burt,

-talie zarówno w układzie renera jak i topenanty,

-jeżeli posiadają gaje, to są wyposażone we wciągarki gajowe,

-układy dwutopenantowe, eliminujące gaje,

-zmiana wysięgu bomu również pod obciążeniem.

1. W jaki sposób wyznacza się wskaźnik wyposażenia.

   Wskaźnik wyposażenie wyznacza się z poniższej zależności:

   

   Gdzie:

   D[t] – wyporność statku przy zanurzeniu do letniej wodnicy ładunkowej

   B [m]– szerokość statku

   h[m] – rzeczywista wysokość od letniej wodnicy ładunkowej do górnej krawędzi najwyższej nadbudowy szerszej niż 0,25B

   A[m²] – pole bocznego rzutu kadłuba powyżej letniej wodnicy ładunkowej oraz nadbudówek o szerokości większej niż 0,25B

2. Opisz pracę sprzężona i równoległą żurawi bomowych.

   a)Sprzężona. Praca bomami sprzężonymi polega na zastosowaniu dwóch żurawi. Stosowana jest więc dla lekkich żurawi. Jest o wiele szybsza niż pojedyncza. Bomy są unieruchomione, jeden nad ładownią a drugi nad nabrzeżem. Renery są połączone (sprzężone). Ładunek jest przemieszczany przez odpowiednie wybieranie i luzowanie lin ładunkowych na wciągarkach. Ze względu na przestrzenny układ sił powodujący znaczne zwiększenie sił w ustrojach żurawia (zwłaszcza siły ściskającej bom) udźwig bomów sprzężonych wynosi od 0,4 do 0,5 udźwigu żurawia pojedynczego.

   b)Równoległa. W przypadku, gdy udźwig pojedynczego bomu jest zbyt mały, możemy zastosować pracę równoległą dwoma bomami. Oba bomy mają ustalony ten sam wysięg a trawersu zaczepiona do obu bomów powoduje równomierne rozłożenie ciężaru ładunku na dwa żurawie, co pozwala na przeniesienie dwukrotnie większego ciężaru niż wynosi udźwig pojedynczego bomu.

3. Opisz typowe konstrukcje żurawi pokładowych wysięgnikowych.

   żurawie pokładowe (wysięgnikowe) - dźwigowe urządzenia przeładunkowe do utrzymywania i przenoszenia ładunku bez systemu lin i bloków zamocowanych poza obrębem własnej konstrukcji, montowane i pracujące najczęściej pojedynczo, podstawowe elementy to :

   -kolumna na stałe związana ze statkiem,

   -obrotowa platforma, na której usytuowane są pozostałe elementy żurawia (może być zamontowana na układzie jezdnym pozwalającym na przemieszczanie się żurawia po statku),

   -układ napędu obrotu – mechaniczny,

   -układ zmiany wysięgu i układ podnoszenia ładunku – linowe,

   -wysięgnik,

   -kabina operatora (zabudowana – przeszklona).

   Żurawie pokładowe dzieli się w zależności od ich możliwości przemieszczania się po statku:

   -Żurawie obrotowe stacjonarne.

   -Żurawie obrotowe samojezdne,

   -poruszające się wzdłuż statku,

   -poruszające się w poprzek statku,

   -poruszające się wzdłuż i w poprzek statku.

4. Scharakteryzuj materiały konstrukcyjne kadłuba statku.

   Do konstrukcji kadłuba statku używa się różnych rodzajów stali okrętowej. Stalowe kształtowniki budujące szkielet kadłuba muszą być wykonane ze stali wytrzymałej i odpornej na siły działające na kadłub. Poszycie wykonywane z płatów blachy okrętowej również odpowiednio wytrzymałej. Wszystkie materiały konstrukcyjne kadłuba poddawane są próbom i obliczeniom aby konstrukcja była jak najbardziej bezpieczna. Wykorzystywane są następujące materiały: stal (okrętowa, zwykła, podwyższonej wytrzymałości), stopy aluminium, laminaty (kopyto=naprzemiennie włókno szklane i węglowe), drewno (dąb, modrzew, sosna, machoń), sklejka (szkutnicza, wodoodporna), siatkobeton.

5. Wyjaśnij pojęcia:

1. Wodoszczelność – określenie mające zastosowanie do zamknięć otworów i oznaczające, że przy działaniu wody o określonym ciśnieniu nie przenika ona przez te otwory.

2. Gazoszczelność - określenie mające zastosowanie do zamknięć otworów i oznaczające, że przy działaniu gazu o określonym ciśnieniu nie przenika ona przez te otwory.

3. Strugoszczelność – określenie mające zastosowanie do zamknięć otworów w części nadwodnej statku i oznaczające, że przy bryzgach fal i innym możliwym działaniu morza, woda nie przenika przez te otwory.

1. Omów typy pokryw lukowych.

   -pokrywy odciągane – segmenty pokrywy są kolejno odciągane i ustawiane w pozycji pionowej

   - pokrywy składane – elementy pokrywy otwierane przy pomocy siłownika lub ciągnika wybieranego ukośnie do góry

   - pokrywy zwijane – ich kształt pozwala na nawijanie ich na bęben

   - pokrywy zawiasowe – otwierane ciągnikiem i stawiane w pozycji pionowej

   - pokrywy ślizgowo-łuskowe – lekka konstrukcja; w trakcie otwierania nasuwają się jedna na drugą

   - pokrywy odtaczane – bokiem, ku krańcom ładowni, ku końcowi; odtaczane na rolkach

2. Rodzaje otworów na statku i konstrukcja ich zamknięć pod kątem zachowania szczelności.

1. Otwory poziome (luki ładowni) – zamykane różnymi rodzajami pokryw z uszczelnieniem

2. Otwory pionowe:

   - rufowe

   -dziobowe

   - burtowe

   Zamykane furtami wodoszczelnymi. Ich budowa zależna jest od rodzaju użytej rampy ładunkowej. Furty otwierane do góry, składające się z dwóch części i otwierane na boki. Furty burtowe odsuwane na rolkach, dobrze uszczelnione i dociskane siłownikami.

   Z punktu widzenia przeznaczenia otwory na statku można podzielić następująco:

   -Przeładunkowe (luki ładunkowe, otwory dziobowe, rufowe i burtowe),

   -Komunikacyjne (drzwi, włazy),

   -Oświetleniowe (iluminatory, okna, świetliki),

   -Inne (wentylacyjne itd.).

1. Omów przeznaczenie i rozmieszczenie zbiorników na statku.

   Zbiorniki na statku służą do przewożenia płynnych ładunków, ciekłych zapasów, balastu wodnego i ścieków. Oddzielną grupę stanowią zbiorniki przeciwprzechyłowe i stabilizacji kołysania statku. Rozmieszczeni poszczególnych zbiorników zależne jest od ich funkcji, np. zbiorniki paliwowe rozmieszczone jeden za drugim wzdłuż osi symetrii statku, zbiorniki balastowe mogą być rozmieszczane w poziomie jak i w pionie (przy burtach).

2. Wymień i omów elementy instalacji balastowej na statku.

   Instalacja balastowa statku składa się z:

1. Pomp balastowych – ich zadaniem jest wtłaczanie bądź usuwanie wody ze zbiorników balastowych

2. Rurociągu w postaci magistrali – zadaniem rurociągu jest doprowadzenie wody do poszczególnych zbiorników, wykonane z rur ocynkowanych spowalniających proces korozji

3. Systemu zaworów – pozwalają sterować kierunkiem przepływu wody oraz wyboru napełnienia lub opróżnienia konkretnego zbiornika

4. Zbiorników balastowych – dają miejsce na „przechowywanie” wody balastowej. Jest ich więcej w dziobowej części statku aby zrównoważyć ciężar rufy (nadbudówka, siłownia etc.)

1. Wymień i omów elementy instalacji zęzowej na statku.

   Instalacja zęzowa statku składa się z:

1. Pompy zęzowej – pompowanie wody zęzowej

2. Rurociągów – odprowadzają wodę zęzową z zęz za burtę po wcześniejszym oczyszczeniu

3. Studzienek z rurami sondażowymi – pozwalają przedostać się wodzie do zęz; rury sondażowe służą do pomiaru stanu zapełnienia studzienki

4. Kosz ssawny – zapobiega przedostawaniu się do rurociągów dużych pozostałości ładunku, śmieci itp.

1. Rodzaje korozji.

   Ze względu na mechanizm powstawania:

1. Korozja chemiczna

2. Korozja elektrochemiczna

3. Korozja bimetaliczna

Ze względu na rodzaj wywoływanych przez korozje uszkodzeń:

1. Korozja równomierna

2. Korozja wżerowa

3. Korozja punktowa

4. Korozja selektywna

5. Korozja międzykrystaliczna

6. Korozja podpowierzchniowa

7. Korozja śródkrystaliczna

   19. Omów urządzenia łodziowe na statkach.

   W skład urządzeń łodziowych na statkach wchodzą:

1. Łodzie ratunkowe – łodzie muszą zapewnić bezpieczeństwo załodze po opuszczeniu statku. Ich wyposażenie musi składać się z elementów niezbędnych do przetrwania (latarka, tabletki przeciwwymiotne, sprzęt do łowienia ryb, zapas baterii, woda pitna, środki pirotechniczne). Liczba łodzi ratunkowych na statku jest zależna od ilości załogi (czy też pasażerów) oraz od ilości miejsc w łodzi. Do najczęściej spotykanych typów łodzi ratunkowych należą łodzie otwarte, półotwarte i zamknięte.

2. Żurawiki łodziowe – służą pośrednio do opuszczenia łodzi z pokładu statku na wodę. Wyróżniamy trzy podstawowe typy żurawików: obrotowe, wychylne (wypadowe) oraz grawitacyjne.

3. Podstawy do ustawiania – zapewniają solidne umocowanie łodzi na pokładzie statku

4. Wciągarki łodziowe – służą do wybierania lub luzowania lin stosowanych do opuszczania łodzi

5. Liny, bloki i haki – muszą wytrzymywać obciążenia załadowanej łodzi.

   Urządzenia łodziowe muszą być stale kontrolowane aby mogły bez problemów zadziałać zgodnie z ich przeznaczeniem.