Kolana koślawe

Zniekształcenia kończyn dolnych pogarszają w znacznym stopniu statykę ciała i zmieniają postawę. Są one wadami wrodzonymi lub powstają w wyniku asymetrii w budowie w budowie wyżej położonych odcinków ciała, przeciążeń pracą statyczną lub są wynikiem pourazowym lub pochorobowym.

Zmiany kostne w kolanach koślawych to: - przerost kłykcia wewnętrznego kości udowej, - skrzywienie kości udowej lub piszczelowej, - skręcenie na zewnątrz podudzia i przeprost w stawie kolanowym.

Zmiany mięśniowo- więzadłowe to: rozciągnięcie mięśni półbłoniastego, półścięgnistego, krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda oraz więzadła pobocznego piszczelowego. Skróceniu ulegają mięśnie pasma biodrowo-piszczelowego i mięsień dwugłowy uda. W wyniku tych zmian oś uda z osią podudzia tworzą kąt rozwarty na zewnątrz, podudzie oddalone jest od osi ciała, kostki wewnętrzne przy wyproście kolan ustawionych stycznie są oddalone od siebie ponad 4 cm.

Postępowanie korekcyjne:

Jest ściśle uzależnione od przyczyn wady i stopnia zaawansowania. W przypadku koślawości niewielkiego stopnia stosuje się ćwiczenia i zabiegi fizykalne. W bardziej zaawansowanych – odciążające nasady zewnętrzne stawu kolanowego lub szyny redresujące do zakładania na noc, wreszcie w przypadku nieskuteczności powyższego leczenia, u dzieci do lat 6-ciu – zabiegi operacyjne.

W przypadku niewielkiej koślawości dążymy do:

- odciążenia stawów kolanowych we wszystkich okolicznościach( zmniejszenie nadwagi, ograniczenie pozycji stojących w szerokim rozkroku i siadu klęcznego o rozchylonych podudziach), - zwalczamy współistniejące płaskostopie, - stosujemy obcas Thomasa, - stosujemy ćwiczenia mające na celu wzmocnienie mięśni rozciągniętych, rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni skróconych oraz naukę poprawnego chodu.

Trudność w doborze ćwiczeń polega na tym, że w stawach kolanowych nie ma ruchu przywodzenia i odwodzenia. Występuje także konieczność przeciwstawnego oddziaływania ma mięśnie o podobnych przyczepach (osłabiony mięsień półbłoniasty i półścięgnisty, a przykurczony dwugłowy uda). W związku ze zmniejszonym zwarciem stawu kolanowego oraz tym, że pozycja zgięcia rozciąga więzadła większość ćwiczeń prowadzi się w wyproście w stawach kolanowych.

Przykłady ćwiczeń:

1. Pw: leżenie tyłem na skrzyni, stopy złączone taśmą, przez stawy kolanowe założone taśmy obciążone ciężarkami. Ruch: redresja (czas 15 minut).

2. Pw: siad skrzyżny, dłonie oparte na kolanach. Ruch: spychanie kolan (rozciąganie więzadeł pobocznych).

3. Pw: stanie w małym rozkroku, dłonie oparte na zewnętrznej stronie kolan. Ruch: rozpychanie kolan.

4. Pw: siad prosty. Ruch: napinanie mięśnia czworogłowego z palpacyjną kontrolą.

5. Pw: w parach, jeden ćwiczący w siadzie rozkrocznym, drugi ćwiczący staje nad nim tak, by jego stopy znajdowały się na zewnątrz stóp siedzącego. Ruch: siedzący stara się powiększyć rozkrok, naciskając na nogi stojącego.

6. Pw: siad ugięty, stopy związane, wałek między kolanami, kolana oparte na piłce. Ruch: unoszenie podudzi do pełnego wyprostu, to samo z obciążeniem.

7. Pw: leżenie tyłem, stopy związane, wałek między kolanami. Ruch: przetaczanie się do leżenia przodem.

8. Pw: siad na skrzyni, koźle lub krześle do głębokości kolan, podudzia związane, wałek między kolanami, stopy obciążone lub oporowane przez wpółćwiczącego. Ruch: wyprost nóg z kontrolą ustawienia rzepek.

9. Pw: siad ugięty. Ruch: zakładanie kolana na kolano.

10. Pw: siad skrzyżny. Ruch: wstawanie z nogami skrzyżowanymi.

11. Pw: siad prosty na macie. Ruch: próba sięgnięcia dużym palcem u stopy do nosa lub brody (10 powtórzeń każdą kończyną).

12. Pw: siad skulny na macie (kolana zgięte, stopy oparte na podłożu, ręce za plecami oparte na podłożu). Ruch:klaskanie podeszwami stóp (2min.)

13. Pw: siad skrzyżny. Ruch: dotknięcie czołem stóp z jednoczesnym spychaniem w dół kolan łokciami.

14. Pw: siad skrzyżny, w odległości 40 cm od dziecka położona piłeczka. Ruch: chwycenie piłeczki stopami i przyciągnięcie do siebie (20 powtórzeń).

15. Pw: siad prosty, piłka siadkowa między kolanami, dłonie oparte za plecami. Ruch: unoszenie bioder w góre (15 powtórzeń).

16. Pw: leżenie tyłem, piłka między kolanmi, ręce nad głową. Ruch: przeniesienie piłki nad głowe(10 powtórzeń).

17. Pw: leżenie tyłem, piłka mięzy kolanmi, kolana zgięte, stopy oparte na podłodz. Ruch: unoszenie podudź do wyprostu (20 powtórzeń).

18. Pw: siad skrzyżny, ręce na karku. Ruch: wstawanie bez pomocy rąk (5 powtórzeń).

19. Pw: pozycja stojąca, piłka między kolanami. Ruch: podskoki (1 min.)

20. Pw: siad na krześle, poduszka między kolanmi, podudzia związane, napodudzia położona piłka, palce stóp zadarte do góry. Ruch: unoszenie podudz z piłką.

11. Nauka poprawnego chodu, ćwiczenia przeciwpłaskostopiu, jazda na rowerze, pływanie.

Zabawy z elementem ćwiczeń przeciw koślawości kolan:

a. „Wyścig tyłem” w siadzie z podparciem dłońmi z tyłu, nogi związane na wysokości kostek, chwyt worka palcami stóp. Posuwanie się w tył uginając i prosyując nogi.

b. „Marsz skrzyżny z przeszkodami”

Pomoce: różne przybory

Dzieci siedzą skrzyżnie w rzędach. Na sygnał pierwsi z rzędów idą skrzyżnie przekraczając przeszkody do wyznaczonego miejsca i z powrotem. W trakcie marszu, na komende „stój” zatrzymują się w bezruchu. Kto się poruszy otrzymuje punkt karny. Wygrywa zespoł, który 1 –szy ukończył marsz i ma mniej punktów karnych. Odmiana: marsz jak wyżej z trzymaniem na tacce piłeczki ( nie wolno jej zgubić).

c. „Kto pierwszy”

Pomoce: szarfy, worki, ciężarki i wałek.

Jedno dziecko siedzi na skrzyni. Stopy związane szarfą, między kolanami wałek, nogi obciążone ciężarkami lub workiem. Pozostałe dzieci siedzą w rozsypce na podłodze, trzymając palcami stóp worek. Siedzące na skrzyni dzieck, prostuje i ugina nogi w kolanach, pozostałe dzieci liczą ilość wyprostów nóg dziecka siedzącego na skrzyni. Po zaprzestaniu ćwiczenia, kto 1-szy powie słowo składające się z tylu liter ile razy siedzący na skrzyni wykonał wyprost nóg, otrzymuje punkt. Dziecko ćwiczące na skrzyni trzyma nogi w wyproście aż do chwili pierwszej poprawnej odpowiedzi.

d. „W ciszy i po ciemku” . Siad w parach twarzą do siebie, jedno dziecko w siadzie prostym napina rzepki , liczące ile razy wykonuje ćwiczenie, drugie w siadzie rozkrocznym z dłońmi położonymi na rzepkach ćwiczącego też liczy ilość napięć (palpacyjnie). „Ile razy to było” – obydwoje podają głośno wynik. Liczbę można mnożyć przez 2 itd. Wyniki powinnym być zgodne.

Kolana szpotawe

W wadzie tej, oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz, a więc odcinej owodowy, jakimi jest podudzie w stosunku do stawu kolanowego jest zbliżone do pośrodkowej linii ciała. Wielkość oddchylenia mierzy się w centymetrach rozstępem między kłykciami przyśrodkowymi przy stopach zwartych. Najczęstszą przyczyną jest krzywica oraz nadmierne przeciążenie statyczne przy słabym układzie mięśniowym, więzadłowym i kostnym. Najczęstszym okresem występowania tej choroby jest 1-3 rok życia. U dzieci w wieku szkolnym już rzadko nadaje się do kinezyterapii. W kolanie szpotawym trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewnątrz. Więzadło poboczne zewnętrzne jest rozciągnięte, poboczne wewnętrzne napięte – przykurczone. Mięśnie dwugłowe uda i mięśnie strzałkowe są rozciągnięte, mięśnie przewodzące są skrócone. Ogólnie mówiąć wskazania i przeciwskazania są odwrotne niż przy koślawości kolan. W przypadkach na tle krzywicznym stosuje się leczenie przeciwkrzywiczne uzupełnione aparatami ortopedycznymi. W przypadkach mniej zaawansowanych stosuje się redresję poduszką między kostkami stóp, o kolanach ściągniętych taśmą. Z ćwiczeń najważniejsze są ćwiczenia mięśni posladkowych i mięśnie przywodzące.

Przykłady ćwiczeń:

1. Pw: leżenie przodem. Ruch: napinanie mięśni pośladkowych z próbą łączenia kolan z kontrolą dłońmi.

2. Pw: leżenie przodem,kolana złączone taśmą, wałek między kolanmi. Ruch: wznos prostych nóg nad podłogą.

3. Pw: leżenie tyłem. Ruch: wznos prostych nóg i łączenie nóg.

4. Pw: siad prosty, nogi związane w kolanach. Ruch: wznos nóg z maksymalnym napięciem mięśni przewodzicieli (próba korekcji).

5. Pw: postawa. Ruch: napinanie pośladków i łączenie kolan.

Poza tym ćwiczymy poprawny chód oraz wzmacniamy mięśnie stóp. Masaż, jeżeli się go stosuje, powinien dotyczyć okolicy pośladkowej oraz zawierać rozciąganie przewodzicieli. Przeciwskazany jest siad krzyżny.