Pani Anna K. od 15 lat jest w związku małżeńskim. Wraz z mężem posiada trójkę dzieci (9/10/13 lat). Jak sama twierdzi jej życie wraz z mężem pod jednym dachem jest „koszmarem psychicznym”. Między nią a współmałżonkiem wygasły więzi emocjonalne i finansowe. Jednak dla dobra dzieci mieszkają nadal razem, pomimo tego iż mąż nie dokłada się do utrzymania mieszkania, jak i nie wspiera jej w utrzymaniu dzieci oraz nie uczestniczy, jak twierdzi Anna w ich wychowaniu. Uchyla się od przekazywania jakichkolwiek kwot Annie, uważając, iż to, co zarobi w pracy, stanowi jego własność. Anna uważa, że przez to jej rodzina żyje w niedostatku i nie wystarcza jej na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny, gdyż ona sama pracuje na pół etatu. Anna K. uważa również, iż rozpad ich małżeństwa spowodowany jest przez męża, który od wielu lat używa wobec niej przemocy psychicznej, fizycznej i finansowej, również na oczach dzieci. Mąż pani Anny twierdzi, iż to ona jest winna rozpadu ich małżeństwa, gdyż kilka miesięcy temu powziął informację, że żona go zdradziła i stwierdził, że w tej sytuacji nie zgodzi się na rozwód.

Co w tej sytuacji może zrobić Anna K., aby poprawić swoją sytuację? Czy w tych okolicznościach rozwód między małżonkami jest możliwy?

Według Art. 23 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Dz.U. 1964 Nr 9 poz. 59 ze zmianami, zwanej dalej KRiO małżonkowie są obowiązani do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli i według Art. 27 KRiO oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Jak twierdzi pani Anna mąż nie przyczynia się z żaden sposób do zaspokajania potrzeb rodziny zarówno tych finansowych jak i nie uczestniczy w wychowaniu dzieci. Duże znaczenie ma tutaj fakt, iż mąż swoje zarobki traktuje jako jego własność i nie dzieli się nimi z rodziną. Jeśli małżonkowie przed wstąpieniem w związek małżeński nie zawarli umowy majątkowej, czyli obowiązuje ich wspólność majątkowa (art. 31 §1 KRiO, art. 32 §2 KRiO) w związku z tym wynagrodzenie za pracę męża Anny jest ich majątkiem wspólnym. Możliwość polepszenia swojej sytuacji daje Annie Art. 28 §1 KRiO, który mówi o tym, że jeżeli jeden z małżonków nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Według Art. 98 KRiO rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Anna K. zgodnie z Art. 98 §2 ptk. 2 może w imieniu swoich dzieci wystąpić do sądu o alimenty na rzecz dzieci, gdyż zgodnie z Art. 133 §1 KRiO rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Według powyższych informacji to Anna K. zajmuje się wychowaniem dzieci, dlatego zgodnie z Art. 135 §2 KRiO, mąż Anny powinien zostać zobowiązany do pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania dzieci.

Kolejnym krokiem jaki może podjąć Anna, jest zgłoszenie przemocy domowej co może skutkować podjęciem interwencji w środowisku wobec rodziny w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” zgodnie z: Art. 9d. ust.1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 ze zmianami zwanej dalej Ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; Art. 9d. ust.2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Art. 9d. ust.3 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Art. 9d. ust.4 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Dodatkowo zgodnie z Art. 11a. Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Anna K. może żądać, aby sąd zobowiązał małżonka do opuszczenia mieszkania, gdyż jak twierdzi Anna K. jej mąż swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu wobec niej przemocy czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie.

Rozwód między małżonkami będzie możliwy jeśli Sąd stwierdzi, iż między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia oraz nie ucierpi na tym dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków zgodnie z Art. 56 §1 KRiO i Art. 56 §2 KRiO. Maż Anny K. twierdzi, że jest ona winna rozpadu ich związku i nie wyrazi zgody na rozwód powołując się na Art. 56 §3 KRiO. Zastosowanie tego artykułu będzie miało miejsce tylko wówczas, gdy Sąd uzna, iż to Anna K. jest wyłącznie winna rozkładu pożycia.

W związku z powyższym Anna K. może złożyć pozew o rozwód z tzw. orzekaniem o winie. Sąd orzekając rozwód, orzeknie również o tym, który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia zgodnie z Art. 57 §1 KRiO. W wyroku Sąd orzeknie również o władzy rodzicielskiej (Art. 58 §1 KRiO i Art. 58 §1a KRiO) i sprawach mieszkaniowych. Szansą na polepszenie swej sytuacji dla Anny będzie zapis w Art. 58 §2 KRiO, który mówi o tym, że jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Jeżeli Sąd w wyroku rozwodowym nie uznałby Anny K. za wyłącznie winnej rozkładu pożycia, a ona znajdowałaby się w niedostatku może ona żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego zgodnie z Art. 60 §1 KRiO i Art. 60 §3 KRiO.