Wychowanie naturalne / celowe, elementy składowe.
Edukacja i jej funkcje.
Nauczanie i uczenie się.
Pedagogika jako dyscyplina nauki.
Proces wychowania.
Kształcenie ogólne / zawodowe.
Założenia pajdocentryzmu.
Pedeutologia.
Andragogika / funkcje andragogiki.
WYCHOWANIE
Wychowanie - to oddziaływanie na czyjąś osobowość, zmienianie i kształtowanie; wyzwalanie w drugiej osobie bądź grupie społecznej pożądanych stanów, jak rozwój, samorealizacja czy wzrost świadomości; efekt powyższych działań lub procesów.
Proces wychowania jest najstarszym procesem społecznego istnienia człowieka, obok procesu produkcji i wymiany wszystkie te procesy pojawiły się jako formy praktycznej działalności człowieka. Istotą wychowania jako pewnej praktyki społecznej w momencie jej powstania było przygotowanie młodych do życia w danej społeczności (rodzinie, plemieniu, klasie społecznej) tak, aby zachować jej ciągłość funkcji adaptacyjnych.
Podział:
Wychowanie naturalne
Jest to najstarsza forma wychowania, realizowana przez sam fakt życia człowieka, wymagającego jego uczestnictwa w świecie .
Istotą wychowania naturalnego jest fakt, że realizuje się ono w procesie uczestnictwa człowieka w różnych sytuacjach życiowych.
Ta forma wychowania wymaga przede wszystkim bezpośredniego kontaktu i wzoru oraz doświadczenia.
Wychowanie celowe
Forma wychowania celowego pojawiła się w momencie, gdy grupy społeczne uświadamiają sobie konieczność celowego i świadomie zorganizowanego wychowania.
W ustrojach klasowych nierówność w dostępie do oświaty umacnia nierówność ekonomiczną i nierówność w dostępie do władzy.
Wychowanie celowe w warunkach wychowania naturalnego.
Forma ta pojawiła się w ustrojach klasowych
Ujawniła się przed wszystkim dzięki społecznemu podziałowi pracy. Szczególną rolę odegrało wyodrębnienie się rzemiosła i sztuki.
Proces wychowania realizuje się tutaj w bezpośrednim kontakcie mistrza i ucznia.
Wychowanie celowe realizowane w specjalnie do tego powołanych instytucjach.
Ta forma wychowania ma długą tradycję historyczną. Z pełnym rozwojem instytucjonalnym form wychowania celowego spotykamy się pod koniec średniowiecza.
2 modele
Model kształcenia ogólnego- jest istotną cechą autotelicznościową, tzn. kształcenie jest wartością samą sobie, bez względu na korzyści jakie przynosi i skutki, jakie powoduje.
Model wiąże się z pojawieniem się pierwszych uniwersytetów w Europie w XIII w.
Model kształcenia zawodowego.
Model ma wartość instrumentalną, tzn. służy wyposażeniu jednostki w praktyczne umiejętności zawodowe i ma zapewnić jednakową określaną pozycję społeczną i status zawodowy.
Model związany jest z redukcją przemysłową.
Edukacja i jej funkcje
”. Ogół oddziaływań międzygeneracyjnych służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka (poznawczych, estetycznych, moralnych), czyniących z niego istotę dojrzałą, (…) zdolną do konstruktywnej krytyki i refleksyjnej afirmacji.
Funkcje edukacji
SOCJALIZACYJNA WYZWALAJĄCA
Uspołecznienie jednostki ludzkiej, Wyzwalanie osób od dominacji społe.,
Czynienie jej zdolną do kontrolowania twórcze rozwijanie własnego sprawstwa
emajolności w sposób społ. akceptowany
Nauczanie i uczenie się
Nauczanie - planowana i systematyczna praca nauczyciela z uczniem mająca na celu wywołanie trwałych zmian w ich postępowaniu. Nauczanie to działalność intencjonalna. Nauczanie to kierowanie uczeniem się.
Uczenie się - Jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy) w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości.
Pedagogika jako dyscyplina nauki.
Pedagogika jest nauką o wychowaniu, która formuje teoretyczne i metodyczne podstawy planowej działalności wychowawczej. Początkowo zakres pedagogiki ograniczał się do problemów związanych przygotowaniem młodej generacji do dojrzałego życia. Była ona pojmowana jako proces planowego oddziaływania dorosłego pokolenia na dzieci i młodzież. Głównymi instytucjami które oddziaływały na młode pokolenie były : rodzina i szkoła, a za podstawowy tren uważano wychowanie w szkole. Obecnie pedagogika obejmuje swym zakresem wszystkie fazy życia człowieka. Przede wszystkim tworzy podstawy działalności wychowawczej mającej na celu wyposażenie społeczeństwa w wiedzę ogólną, a także w system wartości i przekonań niezbędnych do jego funkcjonowania.
Pedagogika formułuje teorię celów wychowania, uwarunkowanych politycznie i klasowo.
Dobrym przykładem jest pedagogika socjalistyczna, która oparta na przesłankach materializmu dialektycznego formułuje podstawy działalności wychowawczej mające na celu przygotować jednostkę do życia w społeczeństwie socjalistycznym. Przyspieszony rozwój społ. – kult. i ekonomiczny wpłynął na rozszerzenie zakresu praktycznych zastosowań pedagogiki. Jej osiągnięcia stwarzają podstawę funkcjonowania różnorodnych instytucji rozwijających działalność wychowawczą poza szkołą np.: ( organizacje młodzieżowe ).
Oprócz tradycyjnych zadań pedagogika współczesna formułuje zasady rozwoju i aktywności człowieka w całym procesie ontogenezy. Zasady te mają szczególne znaczenie dla praktyki wychowawczej w związku z przyspieszonym rozwojem nauki, techniki i kultury. To rodzi konieczność ustawicznego poszerzania oraz modernizacji wiedzy i kwalifikacji w ciągu całego życia ( kształcenie ustawiczne ). W związku z tym wysuwają się nowe problemy badawcze, jak : rozwijanie trwałych zainteresowań, motywacji do ciągłego kształcenia się, samokształcenia, samowychowania. To przyczyniło się do znacznego wzrostu rozwoju społecznego i zapotrzebowania społeczeństwa na różnorodność zdobywanej wiedzy.
Można zauważyć to po roku 1994 , gdzie zaczęły powstawać na polskich uczelniach nowe kierunki i profile.
Termin nauka jest pojęciem wieloznacznym, mieszczą się w nim różne treści i desygnaty. Jest dziedziną społecznej aktywności człowieka, która zmierza do obiektywnego poznania otaczającej nas rzeczywistości przyrodniczej i społecznej. W takim ujęciu nauka jest procesem społecznym, w wyniku, którego powstają naukowe konstrukcje, czyli twierdzenia, hipotezy, teorie.
Proces wychowania.
Istnieje wiele definicji określających, czym tak naprawdę jest wychowanie, jakie są jego cele i wymogi. Niezależnie jednak od ich autora, sprowadzają się one do określania planowych czynności przez nas podejmowanych w celu wychowania dziecka.
Jedną z pierwszych definicji była koncepcja Emila Durkheima, mówiąca, że:
Wychowanie jest oddziaływaniem pokoleń dorosłych na te, które jeszcze nie dojrzały do życia społecznego. Zmierza ona do wykształcenia i rozwinięcia w dziecku pewnej liczby stanów fizycznych, umysłowych i moralnych, jakich oczekuje od niego społeczeństwo polityczne jako całość oraz środowisko specjalne, do którego jest ono przeznaczone.
Wychowanie polega na ciągłym wysiłku narzucania dziecku sposobów widzenia, myślenia i działania, do których nie doszłoby ono spontanicznie.
Proces wychowania nie zależy tylko od samego nauczyciela czy ucznia. Dziecko przebywa przecież w świecie gdzie początkowo, każdy nawet najmniejszy bodziec jest dla niego jakimś doświadczeniem. Do rodziców/nauczycieli należy zadanie, aby nauczył się je rozróżniać i przyjmować tylko te, o pozytywnym wpływie. W takiej sytuacji potrzebna jest równomierne wychowanie zarówno przez nauczyciela, ale też w każdym innym środowisku, w jakim znajduje się dziecko. Chodzi tu zarówno o środowiska intencjonalne jak i naturalne. Środowisko intencjonalne to miedzy innymi szkoła i nauczyciele, o których była już mowa. Jednak życie dziecka toczy się głównie w zakresie grup i środowisk mu naturalnych, jak na przykład rodzina lub grupa rówieśnicza.
Kształcenie ogólne / zawodowe.
Kształcenie ogólne – wprowadza człowieka w świat przyrody, techniki i kultury, przygotowuje do poznawania i zmieniania siebie i tego świata;
Kształcenie zawodowe – służy nabywaniu kompetencji profesjonalnych, niezbędnych w pracy zawodowej, a więc wiedzy, umiejętności i właściwości osobowych niezbędnych do wykonywania działalności zawodowej
Założenia pajdocentryzmu.
PAJDOCENTRYZM: kierunek w pedagogice przyznający dziecku centralne miejsce w procesie wychowawczym, sprowadzający wychowanie do opieki nad naturalnym, samorzutnym jego rozwojem, oparty na przekonaniu o decydującej roli dla rozwoju człowieka jego zadatków wrodzonych.
ZAŁOŻENIA:
źródło rozwoju dziecka znajduje się w nim
wychowanie powinno wydobywać z dziecka zdolności
wychowanie (edukacja) ma stwarzać dobre warunki rozwijania zdolności
każda planowa, nauczona interwencja w edukacji blokuje indywidualność dziecka i zamyka rozwój
pedagog akceptuje dziecko takim jakie jest, stwarza możliwości rozwoju indywidualnego, przedstawia możliwości rozwoju.
Pedeutologia.
Zajmuje się analizą zagadnień związanych z zawodem nauczyciela, doborem kandydatów do zawodu nauczyciela, zagadnieniami kształcenia i samokształcenia nauczycieli oraz przemianami zachodzącymi w relacji nauczyciel - uczeń.
Badania prowadzi się nad osobowością nauczyciela, poziomem i zakresem jego wykształcenia, warunkami i efektywnością jego pracy.
Przedstawiciele: G. Piramowicz, J. W. Dawid, S. Szuman, S. Dobrowolski, Z. Mysłakowski, Kreutz, S. Baley.
(lub)
Pedeutologia : wiedza o nauczycielu, dział pedagogiki który zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi nauczycieli tj.;
ich osobowość
doboru do zawodu
statusu i kompetencji
kształcenia i doskonalenia
pracy zawodowej
ETAPY ROZWOJU PEDEUTOLOGI
1. Idea służby nauczycielskiej i powinności nauczyciela.
2. kompetencje zawodowe (bardziej związane z orientacja pozywistyczną)
3. prawomocność wychowawczej integracji wychowania ( zmiana na badania humanistyczne występujące przeciwko urabiania, dialogu:
PREKURSORZT PEDEUTOLOGI
1. Marek Kwintylian (ok. 35-95 rok n.e.)
2. Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572)
3. Grzegorz Piramowicz (1735-1801)
4. F.A Diesterweg (1790-1866)
5. Euszbietti (włoski psycholog) po raz pierwszy użył nazwy „pedeutologia)
Andragogika / funkcje andragogiki.
Andragogika - specyfika edukacji dorosłych, zadania andragoga. Edukacja dorosłych stanowi element edukacji całożyciowej. Edukacja dorosłych szybko reaguje na zmiany polityczne, społeczne i ekonomiczne państwa.
Sugestie do nauczania i uczenia się dorosłych
Na efekty uczenia się dorosłych ma wpływ:
Z jednej strony: pogarszający się stan zdrowia i energii, co utrudnia proces uczenia się
Z drugiej strony: doświadczenie, nabyta wiedza, wprowadzenie procesu uczenia się
Każdy uczestnik procesu edukacji jest indywidualności i ma odmienne zdolności, umiejętności, możliwości przyswajania i przetwarzania wiedzy.
Dorośli różnią się ponadto: zainteresowaniami, doświadczeniami, celami, strategiami uczenia się, szybkością uczenia się, poziomem świadomości.
Specyfika edukacji dorosłych
- inne reakcje między uczącym się a uczniem
- większa różnorodność form nauczania- uczenia się
- większe zintegrowanie z potrzebami społecznymi
- inny sposób oceniania
- inna atmosfera nauki
- inne motywacje i cele nauczania
- inny sposób planowania procesu kształcenia
Utrudnienia w organizowaniu procesu edukacji dorosłych
Brak czasu- dorośli mają go mniej niż młodzież i muszą go dzielić często z rodziną i pracą zawodową. W związku z tym uczą się niesystematycznie, o nieodpowiedniej porze.
Odzwyczajenie się od uczenia się, brak wprawy.
Brak zainteresowania nauką lub określonymi treściami.
Złe nastawianie do uczenia się, często jako wynik uprzednich negatywnych doświadczeń.
Motywacja do nauki, w Polsce najczęściej zewnętrzną, związana z kształceniem zawodowym.
Zasady podnoszenia efektywności nauczania dorosłych
- aktywizowanie uczących się
- nawiązywanie do rzeczywistości, do doświadczeń życiowych i zawodowych uczących się
- stosowanie technik wzmacniających efekty
- zapewnienie korzystnych warunków zewnętrznych
- uwzględnianie czynników warunkujących uczenie się: nastawienie, pozytywne emocje itp.
- wykorzystywanie mnemotechniki: akronimy, akrostychy, metoda miejsc, metoda słów- wieszaków, wyobrażenia interakcyjne
- stosowanie różnorodnych metod kształcenia z uwzględnieniem preferowanych grup
Zróżnicowanie pracowników edukacji dorosłych.
Wybrane typologie
- Andragog nauczyciel
- Andragog animator
- Andragog organizator
Nauczyciele szkolnej edukacji dorosłych: nauczyciele szkół stacjonarnych (wieczorowych), szkół zaocznych (korespondencyjnych), szkół eksternistycznych, nauczyciele form przemiennych.
Nauczyciel pozaszkolnej edukacji dla dorosłych.
Pracownicy pozaszkolnej edukacji dla dorosłych: animatorzy ora organizatorzy, trenerzy, tutorzy, prelegenci, lektorzy, instruktorzy, bibliotekarze, konsultanci, aktorzy, redaktorzy, recenzenci publikacji andragogicznych, pracownicy kulturalno oświatowi.
Koncepcja funkcji andragoga - M.S. Knowelsa
DIAGNOSTYCZNA: udzielanie pomocy w określaniu potrzeb edukacyjnych
PLANISTYCZNA: tworzenie warunków stymulujących dorosłych do uczenia się
METODYCZNA: pomoc w wyborze metod i technik uczenia się dorosłych
UDOSTĘPNIENIA: pomoc w pozyskiwaniu materiałów i środków do efektywnego uczenia się
EWALUATYWNA: pomóc w ocenie
Kompetencje andragogiczne: metodyczno-pedagogiczne, menedżerskie, społecznościowe i osobowościowe, refleksyjności, przedmiotowe, działaniowe.