Zasady leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych. Wykład Jolanta Łazuga-Koczurowska
Organizacja Narodów Zjednoczonych
WHO, 2008
Dokument ONZ i WHO
Artykulacja kluczowych zasad leżących u podstaw skutecznego leczenia uzależnień
Uzależnienie od narkotyków uważane jest za wieloczynnikowe zaburzenie zdrowia, które charakteryzuje się rzutami i remisjami choroby przewlekłej
Wieloaspektowy problem, wymagający specjalistycznej wiedzy z zakresu wielu dyscyplin
Dokument ONZ i WHO
Rozwój choroby jest wynikiem złożonej wieloczynnikowej interakcji pomiędzy wielokrotnością ekspozycji na środki oraz czynnikami biologicznymi i środowiskowymi
Całkowity koszt zjawiska narkomanii dla społeczeństwa jest trudny do oszacowania
Uzależnienie od narkotyków jest chorobą, której można zapobiec i którą można wyleczyć
Dokument ONZ i WHO
najlepsze efekty uzyskuje się dzięki kompleksowemu , interdyscyplinarnemu podejściu, które obejmuje zróżnicowane farmakologiczne i psychospołeczne oddziaływania i jest w stanie zaspokoić zróżnicowane potrzeby
Koszty leczenia są znacznie niższe niż koszty spowodowane brakiem leczenia
Dokument ONZ i WHO
dokument zawiera
9 kluczowych zasad rozwoju usług w leczeniu zaburzeń związanych z narkotykami
Zasada 1 – dyspozycyjność i dostępność leczenia
Uzależnienie od narkotyków i związane z nim problemy społeczne i zdrowotne można skutecznie poddać leczeniu w większości przypadków, jeśli ludzie mają dostęp do kontinuum dostępnych świadczeń terapeutycznych i rehabilitacyjnych w odpowiednim czasie
Zasada 1 – dyspozycyjność i dostępność leczenia
Czynniki wpływające na dostępność do leczenia:
* rozmieszczenie i powiązania geograficzne
* terminowość i elastyczność godzin otwarcia
* dostępność usług niskoprogowych
* ramy prawne (konieczność rejestracji?)
* przystępność ( na każdą kieszeń)
* klimat leczenia ( dostosowanie kulturowe i przyjazność
* reagowanie na wiele potrzeb i różnorodność warunków
* karne reakcje wymiaru sprawiedliwości
* wrażliwość usług w kwestii płci
Zasada 1 – dyspozycyjność i dostępność leczenia
Sposoby realizacji:
* ramy prawne gwarantujące dostęp do leczenia
* wypracowane mechanizmy skierowań i przekierowań między różnymi usługami w systemie ( ciągłość opieki)
* wsparcie w okresie oczekiwania na miejsce
* postawa pracowników – życzliwość i brak oceniania
* punkt widzenia pacjenta jest brany pod uwagę podczas tworzenia usług
* koszty usług są dostępne
* usługi dla kobiet sa budowane w ścisłym związku z programami leczenia uzależnień narkotykowych
Zasada 2. – diagnostyka i planowanie leczenia
Pacjenci dotknięci zaburzeniami związanymi z używaniem narkotyków często mają wiele potrzeb uzyskania pomocy w szerokim zakresie, w tym natury osobistej, społecznej, socjalnej, itp., które nie mogą być rozwiązane biorąc pod uwagę tylko objawy uzależnienia.
Zasada 2. – diagnostyka i planowanie leczenia
Wymagania:
Screening ( procedury identyfikacji i oceny poziomu uzależnienia)
Diagnoza nozologiczna
Diagnoza problemowa ( wszechstronna ocena)
Plan leczenia ( terapii)
Zasada 3. – leczenie uzależnienia oparte na dowodach naukowych
Szereg opartych na dowodach naukowych działań farmakologicznych i psychospołecznych
Wystarczający czas
Integracja metod – podejście holistyczne
Wielodyscyplinarne zespoły
Krótkie interwencje
Programy outreach i niskoprogowe
Podstawowe usługi
Leki podtrzymujące
Oddziaływania psychologiczne i społeczne ( psychoterapia, programy szkolenia zawodowego i poradnictwa prawnego)
Zasada 4. - Prawa człowieka i godność pacjenta
Wymagania:
1.Osoby uzależnione od narkotyków nie powinny podlegać dyskryminacji z powodu swojej przeszłości i obecnego zażywania narkotyków
2.Prawo do autonomii i samostanowienia
3. Dostęp do leczenia i opieki musi być zapewniony dla pacjentów we wszystkich stadiach choroby – także nie zmotywowanych do zaprzestania używania czy w stadium nawrotu
Zasada 4. - Prawa człowieka i godność pacjenta
Wymagania:
4. Żadna procedura medyczna w ramach leczenia – czy to farmakologiczna czy psychospołeczna nie powinna być narzucana pacjentowi
5.Pacjent ma prawo do odrzucenia leczenia i wyboru sankcji karnej
6. Żadnych powodów do syskryminacji
Zasada 5. – grupy specjalne i specjalistyczna opieka
Młodzież
Kobiety i kobiety w ciąży
Osoby z medyczną chorobą współwystępującą
Osoby z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania
Osoby prostytuujące się
Osoby z mniejszości etnicznych
Osoby wykluczone ( bezdomne, bezrobotne)
Zasada 6. – leczenie uzależnień i wymiar sprawiedliwości
Leczenie jako alternatywa dla więzienia
Uzależnieni w więzieniu ma prawo do otrzymania opieki zdrowotnej i leczenia
Ciągłość świadczeń
Reintegracja społeczna
Zasada 7 – system oddziaływań środowiskowych
Środowiskowe zasady współpracy
System wsparcia
Aktywne zaangażowanie osoby uzależnionej – de-stygmatyzacja
System powiązań w zakresie usług
Zasada 8.- Zarządzanie procesem leczenia
Wykwalifikowany personel
Sposób prowadzenia dokumentacji
Koordynacja
Nadzór
Środki finansowe
Struktura komunikacji między różnymi podmiotami
System monitorowania probemu
Zasada 9.- Tworzenie polityki , planowanie strategiczne i koordynacja działań
Sformułowanie celów oparta na dowodach skuteczności i efektywności kosztowej
Od profilaktyki do reintegracji społecznej
Normy i standardy
Diagnoza sytuacji – punkt wyjścia
Koordynacja między sektorowa
Kontinuum opieki
Programy szkoleniowe – budowanie potencjału