Nie ma jednej definicji twórczości.
Najbardziej znane i cytowane definicje to:
Józef Kozielecki określa twórczość jako "przekraczanie granic (transgresję), zwłaszcza swoich możliwości".
W wielu definicjach autorzy podkreślają znaczenie nowości i wartości użytkowej.
Zbigniew Pietrasiński mówi, że „twórczość to aktywność przynosząca wytwory dotąd nieznane a zarazem społecznie użyteczne".
Edward Nęcka – proponuje podział rozumienia twórczości na „twórczość jako cechę wytworu oraz twórczość jako cechę osób."
W psychologii i w pedagogice najważniejsze są procesy psychiczne i osobowość człowieka jako podmiotu aktywności twórczej, rozwijanie jego potencjału twórczego.
Wg. E. Nęcki produkty aktywności twórczej mogą przejawiać jako cztery grupy wartości odpowiadające sferom twórczej aktywności człowieka – wartości poznawcze, estetyczne, pragmatyczne i etyczne.
J.P Guilford powiada, że „twórczość to klucz do edukacji w najpełniejszym sensie tego słowa i do rozwiązania najpoważniejszych problemów ludzkości”.
Twórczość możemy rozpatrywać też w dwóch ujęciach – elitarnym i egalitarnym. Pierwsze z nich ujmuje twórczość jako cechę wybranej grupy osób o wybitnych zdolnościach tworzących dzieła o dużej wartości i dużej dawce nowości. W drugim ujęciu – „każdy jest jednostką twórczą – każdy może tworzyć” - różnimy się tylko poziomem twórczości.
E. Nęcka wyróżnia 4 poziomy twórczości – płynną, skrystalizowaną, dojrzałą i wybitną.
Inny pogląd mówi, że :„Twórczość jest wyznaczona przez dzieła, istnieje tylko dzięki nim, może się w pełni urzeczywistniać jedynie w otwartym i swobodnym klimacie porozumienia z drugim człowiekiem, w środowisku bogatym i stymulującym wrażliwość i wyobraźnię, że polega przede wszystkim na przeżywanych doświadczeniach osobistych” (R. Gloton, C. Clero: Twórcza aktywność dziecka, WSiP)
Z kolei A. Strzelecki wyróżnia cztery perspektywy twórczości: 4 x P
PERSONA PROCES PRODUKT POLE
Najodpowiedniejsza i ujmującą chyba wszystkie aspekty jest definicja E. Hurlock - według której “twórczość to zdolność do wszelkiego rodzaju kompozycji, wytworów, pomysłów, które są w zasadzie nowe lub nowatorskie i nie były znane osobie wytwarzającej. Może to być aktywność wyobraźni lub myślowa synteza, których produkt nie jest tylko podsumowaniem. Może ona obejmować tworzenie nowych modeli i łączenie informacji pochodzących z poprzednich doświadczeń oraz przeniesienie dawnych relacji do nowych sytuacji i wprowadzenie do nich pewnych zmiennych. Twórczość musi być celowa lub ukierunkowana na cel, a nie może to być jałowe fantazjowanie - chociaż nie musi mieć bezpośredniego zastosowania albo też być doskonałym lub wykończonym wytworem. Może także przybierać formę wytworu artystycznego, literackiego lub naukowego, albo mieć charakter proceduralny lub metodologiczny.” (“Rozwój dziecka”, W-wa 1985, s. 74-75)
Coraz częściej, twórczość w znaczeniu cechy osoby określana jest mianem kreatywności. “Kreatywność przejawia się zwykle w jakiejś formie obserwowalnego zachowania, polegającego na produkcji nowych i wartościowych wytworów (wierszy, dowcipów, prac plastycznych), przy czym wytworem może być niekiedy samo zachowanie (np. w przypadku twórczości choreograficznej)” - uważa E. Nęcka.
Wobec takich kłopotów z definicją twórczości szczególnie pożyteczne może być pojęcie postawy twórczej, którym posługiwali się już przed II wojną światową twórcy pedagogiki społecznej - Helena Radlińska i Kazimierz Korniłowicz, a na którą zwrócił uwagę Krzysztof Szmidt w niedawno wydanych “Szkicach do pedagogiki”.
W myśl powyższych teorii postawa twórcza może przejawiać się nie tylko w dziedzinach artystycznych czy naukowych ale także w działaniach organizatorskich, usługowych, wychowawczych. Duży nacisk jest kładziony na to, że wytwór procesu twórczego (rzecz, idea, sposób działania czy postrzegania) nie musi mieć żadnego znaczenia społecznego. Wystarczy, że jest nowy i ma określone znaczenie dla samego wychowanka.
Stanisław Popek uważa że, „postawa twórcza oznacza aktywny stosunek do świata i życia, wyrażający się potrzeba poznania i świadomego przetwarzania zastanej rzeczywistości a także własnego „ja””.
„Dziecko w toku własnej aktywności twórczej i za jej przyczyną odkrywa i „stwarza” świat oraz siebie jako wyodrębnioną fizycznie i psychicznie jednostkę. Wynika stąd, iż nie każdy rodzaj własnej aktywności musi być twórczy oraz na rozwój wpływa przede wszystkim twórcza aktywność, ponieważ przynosi nowe osiągnięcia pozwalające osiągnąć kolejne coraz wyższe fazy rozwoju” uważa M. Stasiakiewicz (W: "Twórcza aktywność dziecka jako czynnik jego rozwoju", Życie Szkoły 10/1980)