Klasyczne teorie socjologiczne

1. Socjologiczne wątki w pracach wybranych filozofów starożytnych.

• Platon (przejście od analizy jednostki do myślenia społecznego, początki metafory organicystycznej, koncepcja podziałów społecznych, wizja społeczeństwa idealnego)

• Arystoteles (społeczna natura człowieka, wielowymiarowa wizja stratyfikacji społecznej)

  1. Myśl społeczna oświecenia (Jean-Jacques Rousseau, Charles Louis de Montesquieu).

  2. Socjologiczny pozytywizm Augusta Comte'a.

• główne założenia pozytywizmu

• podział na statykę i dynamikę społeczną

  • miejsce socjologii w klasyfikacji nauk

• metodologia:

  • zagadnienie proporcji teorii i doświadczenia w postępowaniu naukowym

  • podstawowe metody badawcze

  1. Socjologiczne odniesienia w myśli Johna Stuarta Milla.

• krytyka ekonomii politycznej

• propozycja ekonomi społecznej

• socjologia jako uzupełnienie psychologii

  1. Socjologia historyczna Alexisa de Tocqueville'a.

• holistyczne rozumienie społeczeństwa

• deterministyczna wizja człowieka

• klasyfikacja społeczeństw (arystokracja a demokracja)

  1. Ewolucjonizm w socjologii.

• socjologia Herberta Spencera

  • ogólna teoria ewolucji

  • koncepcja stałych potrzeb funkcjonalnych

  • etapy ewolucji społecznej (model klasyfikacyjny i typologiczny)

  • rodzaje instytucji (domowe, obrzędowe, polityczne, zawodowe, przemysłowe)

  • zadania i metodologia socjologii

• ewolucjonistyczna antropologia Lewisa Henry'ego Morgana

  • ekonomiczne i technologiczne podstawy ewolucji społecznej

  1. Socjologiczne wątki systemu Karola Marksa.

• dialektyka jako mechanizm funkcjonowania i rozwoju świata społecznego

• humanistyczna koncepcja natury ludzkiej

• materialistyczna koncepcja rozwoju społecznego

• stratyfikacja społeczna oparta na zróżnicowaniu ekonomicznym

• klasowa teoria państwa

• krytyka kapitalizmu

• Marksowska teoria konfliktu

• reakcje socjologii akademickiej na marksizm (M.Weber, G. Simmel, V. Pareto, E. Durkheim)

  1. Socjologia Emila Durkheima.

• pojęcie socjologizmu

• materialne i niematerialne fakty społeczne

• społeczeństwo jako rzeczywistość sui generis

• kwestia solidarności społecznej

• anomia

• wyobrażenia zbiorowe

• analiza religii

  1. Socjologizm Ludwika Gumplowicza.

• pojęcie naturalizmu

• koncepcja ras

• teoria konfliktu

• zadania socjologii

  1. Psychologizm a socjologia - Vilfredo Pareto.

• pojęcie psychologizmu

• działania pozalogiczne w życiu społecznym

• koncepcja systemu społecznego

  1. Socjologiczne implikacje psychoanalizy Zygmunta Freuda.

• trzyelementowy model osobowości

• Freudowska koncepcja kultury

  1. Historyzm i formalizm.

• pojęcie historyzmu

• koncepcja rozumu historycznego Wilhelma Diltheya

• nauka o kulturze Wilhelma Windelbanda i Heinricha Rickerta

  1. Socjologia humanistyczna Ferdinanda Tönniesa.

• koncepcja Gemeinschaft i Gesellschaft

• dwa typy więzi społecznej

• program socjologii

  1. Socjologia formalna Georga Simmla.

• pojęcie formy społecznej

• wzory interakcji społecznej

• wkład do rozwoju teorii konfliktu

• koncepcja socjologii

  1. Socjologia rozumiejąca Maxa Webera.

• pojęcie "verstehen"

• typy idealne

• koncepcja stratyfikacji społecznej

• typy panowania

• racjonalność i racjonalizacja

• wpływ idei na powstanie kapitalizmu

  1. Socjologia humanistyczna Floriana Znanieckiego.

• koncepcja socjologii jako nauki o kulturze

• pojęcie systemu

• współczynnik humanistyczny

  1. Amerykańska socjologia opisowa.

• działalność szkoły chicagowskiej

• koncepcje Roberta Parka

  • community i society

  • interakcje

  • psychologia społeczna

• projekt badawczy "Middletown".

  1. Teoretyczne propozycje Thorsteina Veblena.

• teoria klasy próżniaczej

• problemy społeczeństwa przemysłowego

  1. Pragmatyzm społeczny. Koncepcje Charlesa Hortona Cooley'a i George'a Herberta Meada.

• pojęcie pragmatyzmu społecznego

• behawioryzm społeczny

• problem wzajemnych oddziaływań jednostki i społeczeństwa

• modele osobowości i koncepcje jej rozwoju

• rola symboli i rozumu w tworzeniu świata społecznego

  1. Socjologia fenomenologiczna Alfreda Schütza

• wykorzystanie dorobku Edmunda Husserla

• pojęcie świata przeżywanego

• wykorzystanie typów idealnych do analizy świata społecznego

• pojęcie intersubiektywności

• Umwelt, Mitwelt, Volgewelt i Vorwelt

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

Literatura podstawowa:

Ritzer G., Klasyczna teoria socjologiczna, Warszawa 2004

Szacki J., Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa 2002

Śpiewak P. (red.), Klasyczne teorie socjologiczne: wybór tekstów. Warszawa 2006

Encyklopedia socjologii. Oficyna naukowa, Warszawa 

Literatura uzupełniająca:

Abel T.F., Podstawy teorii socjologicznej. Warszawa 1977

Furier A. (red.), Od Platona do Webera: wybór tekstów źródłowych z historii myśli socjologicznej. Szczecin 2002

Szacki J., Sto lat socjologii polskiej od Supińskiego do Szczepańskiego, Warszawa 1995

Sztompka P. Kucia M., Socjologia: lektury. Kraków 2005

Theodore A., Podstawy teorii socjologicznej, Warszawa 1977