Pedagogika lecznicza, terapeutyczna, nozopedagogika.

Nosos (gr.) – choroba

1. Przedmiot pedagogiki terapeutycznej:

• dzieci przewlekle chore

• dzieci niesprawne ruchowo

Janina Doroszewska wyodrębniła tę subdyscyplinę z pedagogiki specjalnej. Twierdziła, że należy łączyć ją z pedagogiką niedostosowania społecznego.

1. Kolonie Lecznicze Dziecięce :

• Busko, dr. Szymon Starkiewicz („Górka”)

• Zakopane – Bystre, dr. Emil Godlewski

Dziecko przewlekle chore, to dziecko, które wskutek długotrwałej choroby, zazwyczaj ciężkiej, zostało pozbawione normalnych warunków życia, dostępnych dzieciom zdrowym.

Wpływa na to z jednej strony fakt, że każde schorzenie zmienia w sposób swoisty warunki nerwopsychiczne dziecka, a z drugiej strony, że wszystkie sposoby leczenia mniej lub więcej utrudniają realizowanie normalnych potrzeb psychicznych dzieci (Doroszewska/Grzegorzewska)

Dzieckiem przewlekle chorym jest takie, które cierpi na chorobę nieuleczalną albo nieodwracalną lub postępującą, trwającą rok lub więcej. Rokowanie w niej może być różne. (Polskie Towarzystwo Pediatryczne)

1. Czynniki zaburzające rozwój dziecka przewlekle chorego:

• Choroba

• proces leczenia (ograniczona aktywność fiz., poznawcza, odbiór bodźców, samodzielność, odizolowanie od środowiska rówieśniczego)

• niewłaściwe postawy rodziców i nauczycieli ( nadopiekuńczość, stosowanie taryfy ulgowej)

• niewłaściwe zachowanie zdrowych rówieśników

  1. Choroba może być:

• Wyzwaniem

• Wrogiem

• Karą

• Słabością

• Ulgą

• Strategią

• Stratą

• wartością (filozof. cierpienie uszlachetnia)
  Choroba szpitalna (HOSPITALIZM) – wywołana długotrwałym pobytem w takiej placówce.

  1. OBJAWY HOSPITALIZMU:

• Dziecko biernie akceptuje stan choroby i swoją sytuację, nie współdziała aktywnie w przezwyciężaniu stanu chorobowego

• Dziecko zatraca poczucie odpowiedzialności, gdyż jego życie jest regulowane przez innych i wszelkie potrzeby są zaspokajana bez jego udziału

• Zniekształca się ocena rzeczywistości społecznej (otoczenie składa się z personelu med. i innych pacjentów)

• Rozluźniają się więzi rodzinne ze światem poza szpitalnym

• Treści przeżyć są problemami choroby i patologią.

1. Zadania pedagogiki terapeutycznej:

• Ochrona dziecka przed ujemnymi skutkami psychicznymi spowodowanymi długotrwałym pobytem w zakładzie leczniczym.

• Współdziałanie w terapii medycznej.

• Udzielanie choremu dziecku pomocy w procesie akceptacji sytuacji w jakiej się znalazło, wzmacnianie jego sił i odporności psychicznej, budzenie gotowości do współdziałania w przezwyciężaniu trudności wynikających ze stanu upośledzenia fizycznego.

• Organizowanie procesu kształcenia w celu zmniejszenia i wyrównania braków w nauce i opanowaniu programu kształcenia.

• Udzielanie pomocy w zachowaniu się po opuszczeniu zakładu leczniczego, przygotowanie do nowej sytuacji.

  1. Typy sytuacji trudnych w chorobie (mogą wystąpić wszystkie):

• Sytuacja deprywacji ( jesteśmy pozbawieni tego, co jest potrzebne do normalnego życia)

• Sytuacja przeciążenia

• Sytuacja utrudnienia ( nie można wykonać zadań, do których przygotowywaliśmy się jakiś czas, np. zawody sportowe)

• Sytuacja konfliktowa (pole działania sił przeciwstawnych – z jednej strony chce być zdrowy, ale nie chce się poddać bolesnemu leceniu)

• Sytuacja zagrożenia (obawa o to, że syt. przybierze niekorzystny obrót)

1. Terapia wychowawcza wg. Janiny Doroszewskiej:

→ terapia odciążeniowa (spoczynkowa)
→ t. czynnościowa (przez ruch, zabawę, rozrywkę)

(przenikają się)
terapia śmiechem – fundacja dr.Klaun
Tanatopedagogika - Józef Binnebesel

Subdyscyplina pedagogiki specjalnej, analizująca problemy dzieci terminalnie chorych.

Tanatos (gr.) bóg śmierci

1. Urazy jatrogenne – urazy będące następstwem leczenia

1. Przyczyny :

• nieprzygotowanie psychiczne dziecka do zabiegu czy czynności diagnostycznych wykonywanych przy użyciu nieznanych mu narzędzi i aparatury

• lekceważenie lęków przeżywanych w czasie czynności medycznych

• niecierpliwe, rygorystyczne przełamywanie oporu dziecka przed zabiegiem

• ograniczenie aktywności dziecka nie ze względu na stan zdrowia, lecz sprawy organizacyjne

• długi czas bezczynnego oczekiwania na badanie czy zabieg

• emocjonalna oschłość personelu

1. Europejska Karta Praw Dziecka w szpitalu

• Zakłada m.in., że:

• dziecko ma prawo przebywania w szpitalu z rodzicami, którzy nie powinni być obciążeni z tego względu dodatkowymi opłatami

• dziecko chronione jest przed zbędnymi badaniami

• dzieci powinny przebywać na oddziale razem z innymi podobnie chorymi dziećmi

• wykwalifikowany personel, odpowiednio wyposażona placówka

Nie zostało to ratyfikowane przez Polskę.

Choroby ( padaczka, astma, cukrzyca) nie powinny być ukrywane przez rodziców przed nauczycielami oraz pozostałymi uczniami w klasie.

1. Niepełnosprawność ruchowa:

1. Wady w budowie kończyn – dysmelie, amelie, amputacje urazowe

2. Niepełnosprawność na skutek uszkodzenia układu nerwowego – porażenia, niedowłady

3. Choroby mięśniowo-szkieletowe (zapalenie stawów, skolioza, zaburzenia rozwoju kości)

Mózgowe porażenie dziecięce – zespół czynnościowych zaburzeń neuronu ruchowego powstały w okresie płodowym, w czasie porodu lub po urodzeniu.

• Przyczyny :

• 30% - nieznane

• 10% - przyczyny genetyczne

• 30% - w okresie płodowym

• 30% - niedotlenienie, okres okołoporodowy

• Postacie mózgowego porażenia dziecięcego:

• niedowłady piramidowe (spastyczne) – sztywne ruchy

• monoplegia (jednokończynowe) – najczęściej ręka

• paraplegia (porażone nogi, ręce dość sprawne)

• hemiplegia (zaburzenie jednostronne)

• tetraplegia / quadriplegia (porażenie czterokończynowe, zaburzone ruchy i postawa całego ciała)

• Rzadziej spotykane postaci:

1. Postać atetotyczna (pozapiramidowa)

• gwałtowne, wijące ruchy mimowolne, obejmujące mięśnie twarzy, nóg, ramion, słaba równowaga)

1. Postać ataktyczna (móżdżkowa)

• niestabilne ruchy przy próbie wykonania danego ruchu (np. sięgania), niepewne chodzenie na szeroko rozstawionych nogach.

• Współwystępują z mózgowym porażeniem dziecięcym :

• zaburzenia w ekspresji mowy (50-70%)

• zaburzenia wzroku (50-70%)

• zaburzenia słuchu (25%)

• upośledzenie umysłowe (30%)

• padaczka (30%)

• zaburzenia emocjonalne

• Konsekwencje :

• trudności w uczeniu się

• zaburzenia emocjonalne – kontakty z rówieśnikami

• Metody :

• Metoda Vaclawa Vojty (obserwował jak rozwijają się dzieci)

• Jakościowa ocena dziecka, jak reaguje na dotyk. Polega na ucisku punktów ciała, które mają powodować ruch kończyn.
  Przy tej metodzie dzieci płaczą – z bólu lub braku komfortu.
  Conajmniej 4 x dziennie przez kilka minut.

• Metoda NDT Bobath (neurodevelopmental treatment)

• twierdzenie, że trzeba wywołać ruchy – piłki, wałki – utrzymywanie się

• normalizacja odruchu mięśniowego
  Metoda jest bezbolesna, ale długotrwała.

• Nauczanie kierowane / dyrygowane A.Petö

• oddziaływanie psychopedagogiczne
  Cel: przygotowanie dziecka do samodzielnego życia.

Specjalne przyrządy o budowie szczebelkowym.
Poddawane są niej dzieci w wieku przedszkolnym.

• Terapia grupowa (4-8 dzieci). Głośne wypowiadanie wykonywanych czynności).

• Wszystko dzieje się pod okiem wykwalifikowanego kierownika.
  Każde dziecko ma własny program. 2h dziennie – zajęcia ambulatoryjnie lub wyjazd na obóz gdzie ćwiczenia odbywają się codziennie. Trwa ok.3 lat.

• Filadelfijski Instytut Osiągania Ludzkich Możliwości

• Glenn Doman – fizjoterapeuta

• Temple Fay – neurolog

• Carl Delecato – psycholog
  Funkcjonalna diagnoza neurologiczna.

1. PATTERING (wzorzec ruchu przekazywany do mózgu) = „bezkrwawa operacja mózgu”

• dziecko leży i macha-ruchy bez przemieszczania

• ruchy które umożliwiają przesunięcie-pełzanie

• chodzi na rekach i kolanach- raczkowanie

• chód normalny

1. Urazy rdzenia kręgowego (częściowe)

• z zachowanym lecz zaburzonym czuciem głębokim i pełnym paraliżem

• z zaburzeniami czucia i śladową funkcją dowolnych mięśni

• niewielki stopień zaburzenia czucia i różnego stopnia niedowładu mięśni
  Najczęściej jest to odcinek szyjny.

1. Amputacje:

• wrodzone (zniekształcenie kończyn

• dysmelie (np. jedna noga krótsza od drugiej)

• amelie (brak kończyn)

• w wyniku wypadku