Omów pojęcie stresu.

Istnieją trzy typy rozumienia zjawiska stresu:

1.Stres jako bodziec. Stres = sytuacja trudna

Stres to zmiana w otoczeniu, która wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego i przeszkadza w normalnym toku reagowania. Argument przeciwko: różnice indywidualne między ludźmi powodują, że to samo wydarzenie dla jednej osoby może być stresujące, dla innej nie. W literaturze przyjęło się nazywać bodziec wywołujacy stres stresorem, stąd traktowanie stresu w kategoriach bodźca wydaje się być nieuzasadnione.

2.Stres jako reakcja. Stres = napięcie

Nurt wywodzi się z nauk medycznych. Stres rozumiany jako przykra reakcja emocjonalna, najczęściej o treści lękowej, dyskomfort wewnętrzny. Argument przeciwko: wewnętrzne reakcje- podobne do tych określanych jako stres psychologiczny- mogą powstać w odpowiedzi na działanie szkodliwych bodźców biologicznych, np. zbyt wysoka lub niska temperatura.

3.Stres jako relacja. Stres = bodziec- podmiot- reakcja

We współczesnej psychologii stres­­­ mnie jest lokalizowany ani w jednostce, ani w otoczeniu, ale dotyczy relacji między nimi. Ujmowany jest jako zakłócenie lub zapowiedź zakłócenia równowagi pomiędzy zasobami bądź możliwościami jednostki a wymaganiami otoczenia.

Przyczyny i skutki stresu.

Przyczyny stresu:

Zjawisko stresu występuje wtedy, gdy nastąpił pewien określony stan wewnętrzny podmiotu, który wywołał czynnik, postrzegany przez podmioty jako stresor. Do prostych i łatwo rozpoznawalnych

stresorów należą zewnętrzne niekorzystne warunki środowiska pracy – hałas, wysoka lub niska temperatura, duża wilgotność powietrza, brak właściwego oświetlenia, wibracje, nadmierny wysiłek fizyczny itp.

Bardziej złożone i podstępnie działające są stresory o charakterze społecznym:

-obciążenie pracownika zadaniami przekraczającymi jego zdolność umysłową, pojawiają się zaburzenia uwagi, pamięci, toku myślenia,

-obciążenie zadaniami, które są niejasne, nieokreślone, nazbyt złożone, prowadzące do konfliktów, ryzykowne itp.,

-monotonia czyli wykonywanie tych samych, powtarzających się w krótkim odstępie czasu, na ogół prostych czynności,

-presja czasu czyli odgórny nacisk na jak najszybsze tempo wykonania przy zachowanej jakości,

-konieczność szybkiego podejmowania decyzji przy niepełnej informacji i dużej odpowiedzialności,

-stałe poczucie zagrożenia związanego z obawą o utratę pracy jako źródła utrzymania,

-odrzucenie społeczne przez środowisko współpracowników,

-uporczywe doznawanie upokorzeń i niesprawiedliwego traktowania ze strony przełożonego,

-brak nawet małych osiągnięć, poczucie bezsensu i beznadziejności,

-bezradność w istniejącej sytuacji, brak poczucia, że można na kogoś lub na coś liczyć.

Skutki stresu:

Stres jak każdy czynnik wpływający na ludzką psychikę i zachowania wywołuje określone w nich zmiany. Skutkiem bezpośrednim przeżywanych przez ludzi napięć jest zła praca – mnożą się błędy, pomyłki, obniżeniu ulega poziom wykonywania i jakość pracy, spada wydajność,

może dochodzić do wypadków przy pracy. Wypadki wynikają z dekoncentracji uwagi, braku spokoju wewnętrznego, nadmiernej czy zbyt słabej motywacji lub niezbędnej mobilizacji.

Skutki odległe długotrwałego stresu to przewlekłe choroby psychomatyczne (np. nadciśnienie, wrzody żołądka lub dwunastnicy). Są one wyrazem walki organizmu z przeciążeniem, a ich objawy to często „wołanie o pomoc”, ale też nieświadomy (i kosztowny dla organizmu) sposób na uwolnienie się od dręczącej sytuacji (np. przejście na rentę).

Wymień i omów sytuacje psychologicznie trudne.

Sytuacja zagrożenia- Zachodzi wówczas kiedy pojawia się obawa o utratę jakiejś wartości cenionej przez podmiot działający ( własne życie i zdrowie, ale i własność, pozycja społeczna, dobre imię itp.). Należy dostrzegać zagrożenie istnejące realnie. W następstwie nierozważnych decyzji może pojawić się zagrożenie potencjalne np. nierozważne wprowadzenie maszyn ciężkich, uszkodzenie przewodów elektrycznych, instalacji gazowej itp. Przy braku właściwej informacji może wystąpić także zagrożenie urojone, znacznie wyolbrzymione.

Sytuacja deprywacji- pojawia się wtedy, kiedy podmiot działający pozbawiony jest czegoś, co jest mu potrzebne do normalnego życia i funkcjonowania, a więc kiedy nie są zaspokojone jego podstawowe potrzeby. Chodzi tu zarówno o potrzeby organiczne (fizjologiczne), psychologiczne jak i społeczne. Występują zawsze gdy dochodzi do zagrożenia ludzkiego zdrowia lub życia, gdy człowiek z konieczności musi działać wwarunkach nienormalnych, przy braku zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Funkcjonowanie organizmu przy podwyższonej temperaturze, dużym zapyleniu i zadymieniu, zwiększonej liczbie i dużej intensywności działających bodźców, zachwianie metabolicznej równowagi organizmu, zakłócenie rytmu biologicznego- wszystko to powoduje wysoki poziom napięcia psychicznego. Skutkuje to obniżeniem sprawności organizmu, dalszym wzrostem emocjonalnego pobudzenia, zwężeniem się pola świadomości, powstawaniem błędów w spostrzeganiu, występowaniem halucynacji. A stan ekstremalny to utrata poczucia sensu działania.

Sytuacja przeciążenia- istnieje wtedy, kiedy podmiot działający ze względu na trudności zadania funkcjonuje na granicy wytrzymałości sił fizycznych i psychicznych. W niebezpieczeństwie ludzie potrafią udźwignąć ciężar, którego w normalnych warunkach nigdy nie zdołaliby unieść. Niemniej w miarę wyczerpywania się potencjału energetycznego organizmu oraz w wyniku dużych i długotrwałych napięć psychicznych, a także przeżywanego strachu może dochodzić do nadmiernego pobudzenia i niekiedy agresji bądź nadmiernego hamowania, tzw ,,ścięcia z nóg”.

Sytuacja utrudnienia- polega na tym, że możliwości wykonania zadania zostają zmniejszone wskutek pojawienia się jakiś czynników zbędnych lub braku elementów potrzebnych. Są to więc trudności polegające na pojawianiu się różnych przeszkód (fizycznych lub psychicznych), względnie braków, zarówno przedmiotowych jak i osobistych. W działaniach przeszkadzają elementy zbędne: zwały gruzów, strefy pożarów, ogrodzenia, albo stwierdza się zasadnicze braki: niedobór sił i środków ratowniczych, brak informacji, niewłaściwe współdziałanie. Utrudnienia powodują: napięcia psychiczne, osłabienia ogólnej orientacji, zaburzenia procesów decyzyjnych, a nawet zaburzenia w sferze czynności wykonawczych.

Sytuacje konfliktowe- występują wówczas, gdy człowiek jest zmuszony dokonać wyboru pomiędzy jednakowo dla niego istotnymi wartościami, np. ratowanie rannego, siebie, czy udzielanie pomocy osobie szczególnie bliskiej w tej samej chwili w obliczu poważnego zagrożenia zdrowia i życia. Dzieje się tak również w sytuacjach kryzysowych, gdy powstanie panika i ulegają deformacjom powszechnie przyjęte normy oraz zasady postępowania. Ratownik usiłujący temu zapobiec znajduje się w sytuacji konfliktowej, musi bowiem podjąć decyzję czy poddać się instynktom obronnym i samozachowawczym, czy też nadal kontynuować podjęte wcześniej czynności ratownicze.

Zdefiniuj pojęcie stresu pourazowego.

Zespół stresu pourazowego, zaburzenia stresowe pourazowe, PTSD (ang. posttraumatic stress disorder)- rodzaj zaburzenia lękowego będący efektem przeżycia traumatycznego wydarzenia.

Zespół stresu pourazowego jest efektem stresu o bardzo dużym natężeniu związanym z doświadczeniem przekraczającym zwykłe ludzkie przeżycia, np. wojna, gwałt, przebywanie w obozie koncentracyjnym, uczestnictwo lub bycie świadkiem katastrofy z wieloma ofiarami śmiertelnymi, bezpośrednie zagrożenie życia czy napaść. Symptomy PTSD mogą mieć swój początek krótko po wydarzeniu, jak również może on być odroczony w czasie.

Pierwsza pomoc psychologiczna w wypadkach i katastrofach.

Pierwsza pomoc psychologiczna to szereg działań podejmowanych przez świadków zdarzenia I ratowników w sytuacji zagrożenia, polegających na włączeniu w pomoc medyczną wsparcia emocjonalnego I informacyjnego. Celem jest zmniejszenie napięcia emocjonalnego, uczucia niepewności I zagubienia, co skutkuje szybkim dochodzeniem do równowagi psychicznej i mniejszym prawdopodobieństwem rozwoju patologii (np. PTSD, depresja, nałogi, przemoc). Opiera się na dwóch zasadach: maksymalnie zmniejszyć strach u osobi poszkodowanej I maksymalnie zwiększyć poczucie bezpieczeństwa w danej sytuacji.

Postępowanie:

Powiedz kim jesteś I co się zdarzyło

Podaj informację o podejmowanych środkach ( w przybliżeniu czas trwania odpowiednich czynności, powiedz jakie efekty spowodują powyższe zabiegi medyczne)

Daj podstawowe informacje obecnym na miejscu zdarzenia członkom rodziny

Wysłuchaj poszkodowanego jeśli ma ochotę mówić, zasygnalizuj zrozumienie.

Staraj się prowadzić akcję płynnie I sprawnie

Nie formuuj pochopnych diagnoz I wyroków

Nie używaj w kontakcie z poszkodowanym słów, które mogą być dla niego szkodliwe np. Śmierdzi pan alkoholem, dlaczego pan to zrobił”

Debriefing – jako metoda zapobiegania wystąpieniu stresu pourazowego.

Jest to metoda o charakterze spotkań grupowych i celu głównie prewencyjnym, mającym zapobiegać rozwojowi objawów pourazowych, odnosząca się przede wszystkim do uczestników akcji ratunkowych i służb emergencyjnych. To jednorazowa, jednodniowa interwencja dla zespołów narażonych na działanie silnego stresu, przeprowadzana według określonego schematu przez przeszkolonego specjalistę. Podczas tego spotkania omawia się zachowania, przywołuje wspomnienia i emocje towarzyszące stresującemu zdarzeniu. Celem tej interwencji jest uzyskanie całościowego oglądu i zrozumienia tego, co się wydarzyło. W stresujących momentach ludzie czasem zachowują się nieprzewidywalnie, czasami pewnych rzeczy nie dostrzegają lub nie pamiętają już po akcji. Spotkanie debriefing pozwala uczestnikom zbudować na nowo obraz sytuacji, wyjaśnić obawy, uzupełnić luki i wyrazić emocje. Zalegające, niewyrażone emocje mogą bowiem powodować utrzymujące się napięcie i prowadzić do wystąpienia objawów związanych z długotrwałym stresem. Na spotkaniu uczestnicy dowiadują się, że ich reakcje na stresujące doświadczenia są normalne oraz jakie innesymptomy utrzymującego się stresu mogą się jeszcze pojawić. Dzięki temu nie są zaskoczeni swoim stanem oraz potrafią dostrzec niepokojące, przedłużające się objawy stresu u siebie i kolegów z zespołu. Debriefing odnosi się ogólnie do interwencji stosowanej do wsparcia osób, które doświadczyły sytuacji skrajnie stresowych.Umozliwia odreagowanie i zabezpiecza ludzi przed negatywnymi skutkamimstresu traumatycznego. Jest sformalizowanym i ustrukturowanym spotkaniem grupy uczestników zdarzenia traumatycznego ( zwykle do 12 osób), trwającym zwykle ok 3 godzin. Prowadzi je wyszkolony zespół- do 4 członków, którego liderem jest profesjonalista zdrowia psychicznego, a współpracownikami doświadczeni i przygotowani koledzy uczestników.

Zdefiniuj pojęcie interwencji kryzysowej.

Interwencja kryzysowa- to działania podejmowane w sytuacji zaistnienia sytuacji kryzysowych, katastrof, wypadków, a także kryzysów rodzinnych i osobistych. Jest to interdyscyplinarna dziedzina działań na rzecz osób w kryzysie. Obejmuje systemową i wszechstronną pomoc: prawną, medyczną, ekonomiczną, społeczną i psychologiczną. Pomoc ta udzielana jest w trybie natychmiastowym i intensywnym, ale krótkoterminowym.

Cele i zadania interwencji kryzysowej.

Główne cele interwencji kryzysowej to: podtrzymanie emocjonalne, poprawa zrozumienia sytuacji, izolacja od zagrażających sytuacji (czasami nawet fizyczna), przekazanie gotowych sposobów działania.

Interwencja kryzysowa to szereg działań podejmowanych wokół kryzysu emocjonalnego. Wykracza jednak poza świadczenie czystej pomocy psychologicznej. Jej celem jest dostarczenie wielostronnej systemowej pomocy osobom doświadczającym kryzysu, ale także, a może przede wszystkim, zagrożnych kryzysem, tzw. osób z grupy ryzyka kryzysowego. Jej zadaniem jest ułatwienie dostępu wsparcia społecznego, stąd często podejmuje się rekonstrukcji, a także kształtowania więzi pomiędzy jednostką, a osobami z bliższych I dalszych kręgów życia społecznego. Interwencja kryzysowa porusza się w obszarze prewencji patologii. Nie tylko w kontekście prewencji wtórnej, ale również zaangażowaną w działalność na rzecz prewencji pierwotnej: zapobiegania rozwojowi kryzysów I patologizacji w wymiarze ogólnospołecznym. W sytuacjach kryzysów obejmujących większe zbiorowości np. Wwyniku katastrof, podstawowe zadania wczesnej interwencji rozpatruje się na wymiarach: potrzeby podstawowe, pierwsza pomoc psychologiczna, uzyskiwanie I rozpowszechnianie informacji, wspieranie procesu zdrowienia, ocena stanu zdrowia poszkodowanych.

Jednym z pierwszych i najbardziej podstawowych zadań interwencji kryzysowej w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia jest zapewnienie przeżycia, bezpieczeństwa I ochrony. Osoby ocalałe z wypadku, po odpowiednim zaopatrzeniu medycznym, należy umieścić w bezpiecznym miejscu, monitorowanym pod względem dalszych, ewentualnych zagrożeń. Należy także zapewnić zaspokojenie podstawowych potrzeb- dostarczyć jedzenie I napoje, zapewnić komfort termiczny, umożliwić umycie I przebranie, a w dalszym etapie informacje o tym co się stalo, co robić dalej. Kluczową kwestią po zapewnieniu bezpieczeństwa, będzie ułatwienie odnajdywania się bliskich poprzez stworzenie sprawnych metod uzyskiwania I aktualizowania informacji o odnalezionych. Potem nadchodzi czas na działania psychologiczne I przywracanie równowagi emocjonalnej.

Wymień i omów rodzaje wsparcia.

Wsparcie emocjonalne: (przekazywanie emocji podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę I pozytywne ustosunkowanie, ma na celu opiekę, uwalnia od napięć i negatywnych uczuć, wpływa na samoocenę, daje poczucie nadziei, jest najpowszechniejsze, oczekiwane, chociaż nie zawsze konieczne)

Wsparcie poznawcze (informacyjne): ( sprzyja lepszemu zrozumieniu sytuacji i problemu

zawiera informacje zwrotne na temat skuteczności różnych działań zaradczych, dzielenie się własnym doświadczeniem, grupy samopomocy, powoduje utrzymywanie się poczucia kontroli nad sytuacją, utrzymanie poczucia sprawstwa)

Wsparcie instrumentalne: ( rodzaj instruktażu o konkretnych sposobach postępowania, forma modelowania skutecznych zachowań zaradczych, może ograniczyć rozwój jednostkowych zasobów, stosowane w poradnictwie zdrowotnym i psychologicznym, ważne dla osób przewlekle chorych, stosowane w uzasadnionych sytuacjach, na wyraźne życzenie)

Wsparcie rzeczowe (materialne): ( pomoc rzeczowa i finansowa, bezpośrednie fizyczne działanie (karmienie, udostępnienie schronienia, itd), działalność charytatywna, dobrze realizuje się w społeczeństwach altruistycznych, zaopatrzenie w lekarstwa i środki leczenia

działanie na rzecz osób potrzebujących)

Wsparcie duchowe: ( sytuacje kryzysu egzystencjalnego, sytuacje terminalne, nasycone cierpieniem i lękiem przed śmiercią, hospicja, zespoły opieki paliatywnej, wymiana dotyczy poziomu sensu życia, czynniki indywidualne tworzące sens życia, duchowa strategia radzenia sobie)

Omów pojęcie kryzysu.

Kryzys psychologiczny jest stanem zachwiania równowagi psychicznej, w odpowiedzi na bodźce ocenione jako zbyt trudne do poradzenia sobie z nimi. Jest to przejściowy stan wyczerpania własnych zasobów, koniecznych by sprostać wymaganiom otoczenia. Kryzys często jest momentem, kiedy zawodzą znane i skuteczne dotychczas sposoby funkcjonowania. Osoba w kryzysie czuje się bezradna i zagubiona w tej nowej, trudnej dla niej sytuacji. Nie wie, jak ma dalej postępować i często działa ,, na oślep”. Towarzyszy temu duże nasilenie emocji- łatwiej niż wcześniej popada w złość, szybciej się poddaje lub częściej chce się jej płakać. Konieczne staje się wprowadzenie zmian funkcjonowania lub podjęcie ważnych w skutkach decyzji o niewiadomym rozwiązaniu. Stąd bardzo często, by przezwyciężyć kryzys, potrzebna jest pomoc z zewnątrz, np. pod postacią interwencji kryzysowej.

Wyróżnić możemy dwa podstawowe rodzaje kryzysów: sytuacyjne i rozwojowe. Kryzysy sytuacyjne powstają w odpowiedzi na jakieś zewnętrzne wydarzenie, o charakterze osobistym jak i społeczno- kulturowym. Kryzysy rozwojowe związane są z rozwojem człowieka i przechodzeniem na kolejne etapy w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym czy moralnym. Wywołane są zarówno rozwojem biologicznym organizmu, jak i współwystępującymi zmianami w życiu osobistym i społecznym.

Psychospołeczne skutki zagrożeń terrorystycznych.

Podstawowe skutki społeczne aktów terroru to wzrost zagrożenia a tym samym zmiana zachowań społecznych (nieufność) oraz konsumenckich (zmiana zachowań konsumenckich, wzrost tendencji do oszczędzania i ograniczenie wydatków).

Kolejny skutek to zmiana decyzji politycznych społeczeństw które mają dwa zasadnicze bieguny. Po pierwsze społeczeństwa gdzie wywołano (sztucznie i instrumentalnie lub na skutek realnych działań) w wyborach popierają ugrupowania konserwatywne nastawione na konfrontację w odpowiedzi na zagrożenie narodowe. Drugim aspektem zmiany preferencji wyborczych na skutek aktów terroru jest głosowanie na ugrupowania liberalne odżegnujące się od konfrontacji zwłaszcza militarnej.

Skutkiem społecznym jest także pojawiający się na przekład we Francji czy Wielkiej Brytanii oraz częściowo w USA antagonizm wewnątrz społeczny czyli wzrost niechęci do grup mniejszości narodowych (zwłaszcza arabskich), wystąpienia ugrupowań skrajnieprawicpowych i nacjonalistycznych przeciw imigrantom pochodzenia arabskiego oraz wystąpienia samej ludności arabskiej przeciw dyskryminacji ekonomicznej i społecznej jakie obserwowaliśmy na przykład we Francji w latach 2007 – 2008.

Kolejnym skutkiem społecznym jest niechęć do militaryzmu szczególnie widoczna w USA na skutek dużych strat ludzkich w toku walk które w odbiorze społecznym nie zmieniły sytuacji w kontekście zagrożenia terrorystycznego.

Omów syndrom sztokholmski.

Proces psychologicznej identyfikacji ofiar porwania lub zakładników z prześladowcami. Przejawia się w formie odczuwania sympatii I solidarności z porywaczami, aż do pomagania w realizacji ich celów I usprawiedliwiania ich. Jest wynikiem psychologicznej reakcji na silny stres oraz skutkiem prób zwrócenia na siebie uwagi I wywoływania współczucia u prześladowców.

Nazwa odnosi się do wydarzenia podczas którego zaobserwowano I opisano tego typu reakcję po raz pierwszy. Wiąże się z napadem na bank w Sztokholmie w sierpniu 1973 roku, w którym to przetrzymywano przez 6 dni zakładników. Termin ten wprowadził szwedzki kryminolog I psycholog Nils Bejerot.

Wymień i omów rodzaje tłumów.

Ze względu na emocje przeważające wśród uczestników tłumu, wyróżniamy:

1.tłum agresywny- przeważa emocja złości, nienawiści

2.tłum euforyczny- przeważa emocja radości, szczęścia, zadowolenia

3.tłum paniczny- przeważa strach, wywołany zagrożeniem istotnych wartości, najczęściej zdrowia i życia własnego lub najbliższych.

Wyróżnia się także inne rodzaje tłumu:

1.tłum przypadkowy- charakteryzuje się słabą interakcją pomiędzy uczestnikami lub wręcz jej brakiem. Są to jednostki, które przyciągnęło jakieś (często przypadkowe) wydarzenie. np.: osoby przyglądające się wypadkom czy też osoby zgromadzone wokół stoiska w hipermarkecie.

2.tłum konwencjonalny- to jednostki zebrane w jakimś celu, który to cel jest jednak osiągany przez każdą z nich z osobna. Tłum konwencjonalny czasem nazywany jest publicznością. Publiczność charakteryzuje to, że zdania na temat osiąganego celu mogą być różne.

3.tłum ekspresyjny- to taki, w którym szczególną rolę ma jakiś ładunek emocjonalny i na nim oparta jest interakcja. Np.: uczestnicy karnawału w Rio, parady miłości w Berlinie czy zabaw sylwestrowych na rynkach miast. Publiczność na koncertach rockowych ma często cechy tłumu ekspresyjnego. Tłum taki może przejawiać zachowania normalnie niedopuszczalne.

4.tłum aktywny- jest nastawiony na działalność niszczycielską, której celem jest rozładowanie emocji lub zniszczenie jakiegoś zła lub przeciwnika, np. agresywni kibice na meczach piłkarskich.

5.tłum protestujący- jest szczególnym przykładem tłumu, który wykazuje cechy: tłumu konwencjonalnego- dość dobra organizacja i tłumu aktywnego- działalność destruktywna.

Scharakteryzuj tłum paniczny.

Tłum paniczny- przeważa strach, wywołany zagrożeniem istotnych wartości, najczęściej zdrowia i życia własnego lub najbliższych.