a3.10.2012
BIOMEDYCZNE PODSTAWY GIMNASTYKI KOMPENSACYJNO KOREKCYJNEJ Wykładowca: dr hab. Prof. Zwyszowska Anna
Kolokwium zaliczeniowe w formie testu
Obecność na zajęciach obowiązkowe Książki: Jobkiewicz, Suliga ; Malinowski; Wolański

Zdrowie, oraz jego ocena i ochrona. Korekcja i kompensacja.
WPROWADZENIE:
*Zdrowie, stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrego samopoczucia, przy całkowitym braku choroby lub kalectwa.
* zdrowotność, ogólny stan zdrowotny społeczeństwa lub jego poszczególnych grup, ustalany na podstawie różnych statystycznych wskaźników.

Definicja Światowej Organizacji Zdrowia mówi, że: „Zdrowie nie jest tylko brakiem choroby lub niedomagania, ale także stanem dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Choroba, to dynamiczna reakcja ustroju na działanie czynnika chorobotwórczego, prowadzącego do zaburzeń naturalnego współdziała narządów i tkanek, a w następstwie do zaburzeń czynnościowych i zmian organicznych w narządach i całym ustroju; klasyfikacji wg. Czynnika wywołującego (zakaźne, urazowe, zaatakowanych układów – nerwowe, płuc i inne).
Czynniki decydujące o zdrowiu człowieka:
* genetyczne: sposób działania genotypu, wpływ właściwości konstytucjonalnych matki na płód (para genetyczny czynnik) nie genetyczne mają pośrednie poprzez organizm matki
* środowiskowe: oddziaływanie środowiska pozaustrojowego.
*tryb życia (praca, nauka, wypoczynek, sposób żywienia
* kultura zdrowotna (poziom wiedzy o zdrowiu i je wykorzystywanie)
Ochrona zdrowia:
*rozwijanie zdolności przystosowawczych ustroju (organizmu człowieka) do zmieniających się warunków środowiskowych ale równie działanie na rzecz eliminacji bądź ograniczenia czynników szkodliwych dla organizmu.
W aspekcie medycznym ochrona jest realizowana w poszczególnych…
*medycyna lecznicza: leczenie chorób i łagodzenie dolegliwości (terapia, rehabilitacja)
- medycyna zapobiegawcza: niedopuszczanie do powstawania, nasilenia, nawrotu, rozpowszechnienia, przenoszenia choroby.
- medycyna pozytywna, medycyna zdrowego człowieka: wzmacnianie sił fizycznych i psychicznych człowieka ( nie jest to bezpośrednio zapobieganie ale wzmacnianie stanu zdrowia).
Kompensacja : zgodnie z określeniem Demla kompensacja „stanowi zorganizowany system bodźców dopełniających oraz antybodźców mających wyrównać i równoważyć ślepe działanie hiperadaptacji. Polega więc na regulowaniu strumieniu bodźców, wyrównywaniu ich bilansu, min, przez wyrównanie podniet, których skąpi tryb życia”. Kompensacja zatem obejmuje zakres działań profilaktycznych uprzedzających odchylenie od normy czy też zaburzenia rozwoju.
Korekcja - jest to przeciwdziałanie odchyleniom, już zaistniałym, zbliżone jest więc bardziej do terapii.
Gimnastyka
Ogólno kształtująca – jednostka zdrowa – posiada warunki zewnętrzne i wewnętrzne sprzyjające prawidłowemu rozwojowi
Kompensacyjna – pogranicze zdrowia i choroby – warunki sprzyjające odchyleniom egzo lub endogennym (np. rzut wzrostowy, asteniczna budowa ciała)
Korekcyjna – pogranicze choroby i zdrowia – zaistniały odchylenia niewielkiego stopnia (np., skoliozy I st.)
Lecznicza – jednostka chora – odchylenia znacznego stopnia (skoliozy II st. i więcej)
Czas trwania zajęć z gimnastyki w przedszkolach powinien trwać 30 minut …
Liczebność na zajęciach gimnastyki – zajęcia gimnastyki dla uczniów z odchyleniami w prawidłowej budowie i postawie ciała oraz przewlekle chorych powinny odywać się w grupach liczących od 5 do 10 osob.

Wykład 10.10.12
CZYNNIKI WPŁYWU NA ROZWÓJ STRUKTURY I FUNKCJI W ONTOGENEZIE
* Rozwój to proces zachodzący w żywych organizmach prowadzący do zmian w obrębie struktury i funkcji tych organizmów.
* Cechą procesu rozwojowego jest zmiana progresywna czyli przechodzenie od prostych do coraz to bardziej złożonych poziomów organizacji.
* Auksologia to dyscyplina nauki o ontogenezie organizmów żywych w rozwoju osobniczym
* Rozwój osobniczy może być rozpatrywany z punktu widzenia np., psychiki, postawy społecznej, właściwości motorycznych i somatycznych.
Filogeneza – to długie szeregi zmian międzypokoleniowych
Ontogeneza – zmiana w organizmie w okresie jego życia osobniczego
Ontogenezą nazywamy proces rozwoju organizmu od momentu zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik do okresu życia (śmierci) osobnika.
Charakterystyczną cechą ontogenezy są zmiany kierunkowe w kosztowaniu się cech morfologicznych i funkcjonalnych organizmu. Jedną z najważniejszych funkcji ontogenezy jest doskonalenie ustroju który prowadzi do optymalnej samodzielności i możliwości przedłużenia gatunku.
Epigeneza – to kształtowanie się cech fenotypowych w rozwoju, a więc realizacja fenotypu na podłożu określonego genotypu jednostki. Fenotyp jest wynikiem realizowania się konkretnej informacji genetycznej w konkretnym środowisku.
Aspekty rozwoju
1. Jakościowe
*wzrastanie,
*różnicowanie – cytogeneza , histogeneza, organogeneza, typogeneza)
*dojrzewanie
* specjalizacja i integracja – postęp
Cechy jakościowe
Zdeterminowane są genetycznie w sposób bezpośredni i niezmienny. Na cechy te mają wpływ czynniki para genetyczne i środowiskowe. Są to np., liczba kręgów w kręgosłupie, liczba palców u rąk i nóg, liczba żeber, grupa krwi, struktura tęczówki oka. Zakres zmienności tych cech jest warunkowany genetycznie w ramach charakterystycznych właściwości danego gatunku.
2. Ilościowe
*kinetyka rozwoju – jest to poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika, np., niższy, wyższy, normalny
* dynamika rozwoju jest to wielkość przyrostów danej cechy w jednostce czasu, inaczej tempo rozwoju.
*rozmach – wielkość zmian względem wyjściowej urodzeniowej lub maksymalnej wielkości cechy.
* rytmiczność rozwoju – to różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy
Cechy Ilościowe
Zdeterminowene są dużą liczbą „słabo działających genów” w podobnym kierunku, czyli są poligeniczne. Ponieważ geny mogą tworzyć kombinację, stąd własnością tych cech jest gama form i wielkości przejściowych. Cechy te mogą ulegać przemianą na skutek czynników egzogennych.
3. Energetyczno – informatyczne
*energetyka – wykorzystywanie źródeł energii i koszt energetyczny procesów rozwojowych
*informatyka – źródła, charakter i mechanizmy przekazywania informacji
*metabolizm – mechanizmy stymulacji i charakter przemiany materii (anabolizm, katabolizm)
*dystrybucja – sposób w jaki wykorzystywana jest energia i przemiana materii w różnych fazach ontogenezy.
Czynniki regulujące rozwój człowieka
*czynniki endogenne genetycznie (determinanty rozwoju)
*czynniki endogenne para genetyczne (stymulatory rozwoju)
*czynniki egzogenne (modyfikatory rozwoju)
*tryb i styl życia

WYKŁAD 17.10.12
Ekosensytywność jest to wrażliwość procesów rozwojowych na wpływy czynników środowiskowych (głównie zaznacza się u płci męskiej)
* biogenetyczne , klimat, pory roku, szerokość geograficzna, ukształtowanie terenu, zasoby mineralne, woda, świat roślinny i zwierzęcy
*ekonomiczne – społeczne: przynależność społeczna, wysokość zarobków, warunki, mieszkaniowe, poziom wykształcenia, tryb życia aktywność fizyczna, odżywianie.
Adjustacja
*morfologiczne lub funkcjonalne trwałe zmiany organizmu, które posiadają charakter odwracalny.
*np.,. adiustacją jest wzrost czerwonych krwinek, pojemności żywnościowej płuc w wyniku aklimatyzacji w górach.
Ontogeneza
Okres prenatalny ( 38 – 42 tyg.)
- faza zarodkowa (do 8 t.ż)
- faza płodowa (9 -40 t.ż)
Okres perinatalny – krótki czas, moment „wyjścia” na świat
Okres postnatalny – stawanie się byciem człowiekiem, aż do śmierci
Klasyfikacja ontogenezy wg Pitagorasa
0 – 20 lat stawanie się człowiekiem
20 – 40 lat młody człowiek
40 – 60 lat człowiek w pełni
60 – 80 lat człowiek cofający się

Biologiczne fazy rozwojowe
okres rozwoju śródmacicznego
okres rozwoju progresywnego
okres „stabilizacji” po osiągnięciu dojrzałości fizycznej i płciowej
okres inwolucji [regresywny, starości, …]
Przemiany biochemiczne w ontogenezie
Okres anaplasis (ewolucja) – od zapłodnienia do wieku dorosłego. Przewaga procesów anabolicznych nad katabolicznymi
Okres mataplasis (trans ewolucja) – od okresu dojrzewania do starzenia się. Równowaga morfologiczna i fizjologiczna. Anabolizm i katabolizm w równowadze.
Okres kataplasis (inwolucja) – okres rozwoju regresywnego, nasilenie procesów katabolicznych, po 40 r.ż (andropauza , menopauza)

W okresie rozwoju prenatalnego (śródmacicznego) wyróżniamy 3 fazy:
1. Jaja płodowego (zygoty) do 2 tyg.
2. Zarodkowa, pierwsze 8 tyg. Ciąży do chwili utworzenia łożyska
3. Płodowy od 9 tyg. Ciąży do chwili porodu.

Zasady wzrostu i rozwoju organizmu w czasie rozwoju prenatalnego
Prawo cefalokaudalne: określa rozwój ciała i umiejętności motorycznych w ku dołowi
Prawo proksymodystalne: odnosi się do fizycznego i motorycznego rozwoju w kierunku od centrum na zewnątrz ciała.
Mózg po urodzeniu ma tylko ¼ końcowej masy:
Apoptoza z gr w tł dosłownym opadanie liści – naturalny proces zaprogramowanej śmierci komórki w organizmie wielokomórkowym. Dzięki temu mechanizmowi z organizmu usuwane są zużyte uszkodzone komórki
synaptogeneza to rozwój sieci połączeń między komórkami nerwowymi
Plastyczność mózgu to możliwość trwałych przekształceń funkcjonalnych pod wpływem określonych bodźców lub ich kombinacji ( eksteroreceptory. Mechanoreceptory, termoreceptory, telereceptory) Procesy plastyczności mózgu dokonują się przez całe życie
Okres postnatalny (zewnątrz łonowy) obejmuje:
fazę bierności do 7 m życia
ekspansji do 20 – 22 r. życia
Okres stabilizacji, pełni życia od 20 – 22 do 40 lat
Okres starości po 40 roku życia
Okres postnatalny:
*noworodkowy 1 – 4 t.ż
*niemowlęcy 1r.ż
*wczesne dzieciństwo (poniemowlęcy) 2-3 r.ż
* Przedszkolny 4 - 6 r. ż
*Szkolny 7 – 15 r. ż
- faza obojętno płciowa
- faza dojrzewania płciowego
*młodzieńczy 16 – 20 r. ż
Wczesne dzieciństwo
*podokres wielu niemowlęcego : od narodzin do końca 1 r.ż
*Podokres wieku poniemowlęcego od 1 do 3 r. ż, opanowanie własnego ciała i formowanie się homeostazy środowiska wewnętrznego od 5 miesiąca do 2,5 – 3 r.ż
*podokres przedszkolny (wczesne dzieciństwo) 3 – 6 lat

Okres niemowlęcy (2 m życia do 1 r.ż)
*spionizowanie ciała, lokomocja, intensywne wzrastanie, wydłużanie się kończyn dolnych,
*do 7 m życia zmniejszanie przyrostu podskórnej tk tłuszczowej.
*przyrost masy ciała: 4-5 m. ż, niemowlę podwaja masę ciała, 11-12 m. ż, potrójnie
*długość ciała w ciągu 1 r. ż, zwiększa się o 25cm

Okres poniemowlęcy to 2 – 3 r. ż,
*tempo rozwoju somatycznego jest znacznie wolniejsze,
* mniejsze zapotrzebowanie na pokarmy,
* znika podskórna tkanka tłuszczowa,
*dziecko staje się znacznie sprawniejsze,
* doskonali swoją mowę i motorykę,
* staje się bardziej niezależne, samodzielne, poznaje otoczenie.
* zmiana proporcji ciałą
* przyrost wysokości ciałą około 25 cm w 1 r. ż; ok. 12 cm w 2 – Gim r. ż.; ok. 8 cm w 3-cim r. ż,
*przyrost masy ciała 6-8 kg w 1 szym r.ż,; ok. 2,5 w 2 i 3 r.ż
*obwód głowy wzrasta o ok. 12 cm w 1 szym r.ż, 1
*obwód kl. Piersiowej 14 cm w 1 szym r.ż ok. 1,5 cm w 2 r.ż, ok. 1,5 w 3r. ż
*wydłużanie się kończyn dolnych, zmiana ilości tkanki tłuszczowej, wzrost masy mięśniowej
* sylwetka dziecka smukleje; zmiana kształtu głowy, hiperlordoza lędźwiowa pozornie płaskie stopy, koślawość kolan i szpotawość są fizjologiczne do pewnych granic

*cechą charakterystyczną rozwoju dziecka w tym okresie jest ogromne zapotrzebowanie na ruch. Nazywamy to :głodem ruchu i wrażeń”. Dzieci źle znoszą monotonne zajęcia – z trudem skupiają się nad jedną czynnością na dłużej. Wielka ruchliwość prowadzi do zmęczenia ale i szybkiej regeneracji.

Okres przedszkolny 3 do 7 r. ż – stopniowa zmiana sylwetki dziecka
*głowa powiększa się nieznacznie, wzrasta natomiast tułów i kończyny koniec 6 r. ż, sylwetka dziecka nabiera pewnych cech typowych dla danej płci:
* chłopcy – rozrost pasa barkowego, dziewczęta pas biodrowy
* Kości i mięśnie rosną szybko, wzrasta także siła mięśniowa i sprawność motoryczną, słabsze są więzadła, co bywa przyczyną występowania urazów i wad postawy zwłaszcza skrzywień kręgosłupa
*utrzymywanie się zwolnionego tempa rozwoju
*wzrost wysokości ciała w 4 – 6 r. ż, ok. 20 cm (5 cm na rok) – przewaga rozwojowa dziewcząt ok. 1cm
*wzrost masy ciałą o 10 kg
*wydłużanie kończyn dolnych – nasilanie mineralizacji kośćca, pojawiają się nowe punkty kostnienia
*w 6 r. ż, początek wymiany zębów mlecznych na stałe
*od 5 r. ż, wzmocnienie aparatu więzadłowego;
* przełom 6/7 r.ż, ukształtowanie i wydłużenie stopy;
*krzywizny fizjologiczne nie ulegają istotnym zmianom; wzrost ruchliwości;
* rozwój ruchów precyzyjnych; wzrost dominacji jednej ze stron (ustala się laterelizacja to znaczy przewaga lewej lub prawej ręki, nogi i oka.)
* dymorfizm płciowy w zakresie motoryki
* rozwój pamięci i doświadczeń ruchowych

*rozwojowi i usprawnieniu ulegają narządy wewnętrzne: serce, płuca układ pokarmowy, których czynności bardziej zbliżają się do funkcji organizmu dojrzałego
* normalizuje się tętno i ciśnienie krwi, zmienia się liczba oddechów. Układ limfatyczny w wieku 3 – 7 lat ulega znacznemu przerostowi co można tłumaczy samoobroną organizmu przed częstymi w tym wieku zakażeniami
* wzmożona praca układu limfatycznego objawia się powiększeniem migdałków, węzłów chłonnych. W następnym okresie rozwojowy układ limfatyczny ulega regresji

*Okres wczesnoszkolny 7 – 10 r. ż, rozwój kontroli otoczenia
* Okres pokwitanie do uzyskania dojrzałości płciowej (10 – 12 lat dziewczęta 12 – 14 lat chłopcy)
*okres dorastania jest to umacnianie optymalnej zależności osobniczej w równowadze ze środowiskiem zewnętrznym po 15 r. ż,

Okres szkolny – od 7 do 12 r. ż, znaczne różnice rozwojowe u dzieci końcowych roczników (zarówno w rozwoju somatycznym, psychicznym i społeczny,)
*rozwój uzębienia stałego
*znikanie tkanki limfatycznej, która u dziecka w wieku przedszkolnym była znacznie rozwinięta
* różnic, w rozwoju somatycznym zależne od płci ( tempo rozwoju i rytm rozwoju fizjologicznego)
* intensywny rozwój psychoruchowy, znaczna koordynacja ruchów, zręczność a nawet precyzja, ruchy są harmonijne i płynne
Kolejność procesów dojrzewania dziewcząt
* zaokrąglanie bioder, początek rozwoju piersi i owłosienia łonowego, szczyt skoku wzrostowego, wzrost warg sromowych pochwy, macicy, zmiany błony śluzowej pochwy 10 -12
* dalszy rozwój piersi, pigmentacja brodawek sutkowych, powiększanie się owłosienia łonowego, wyraźny rozwój bioder, miesiączka 12 – 14
* typowa sylwetka kobieca, pełny rozwój piersi pełne owłosienie łonowe i pod pachami, stopniowe subtelnienie rysów twarzy, trądzik, miesiączkowanie z jajeczkowaniem 14 – 16
* zakończenie wzrastania kośćca 18 – 19

Kolejność procesów dojrzewania chłopcy
* brak cech pokwitania 10 – 12
* powiększanie się jąder i prącia, opuszczenie moszny, początek owłosienie na twarzy i koło części płciowych. Szczyt skoku wzrostowego 12 – 14
*owłosienie pachowe, zmiana głosu (mutacja), trądzik, męski typ owłosienia łonowego, owłosienie twarzy, polucje 14 – 16
* głos czysty, męski, owłosienie tułowia, brzucha, wzrost krtani (jabłko adama) 16 - 18
* męska budowa ciałą. Zakończenie wzrastania kośćca 22 lata
Okres dorastania ≠ dojrzewania
Nazwa mało fortunna !!!
Łatwo pomylić z okresem dojrzewania płciowego [pokwitania], dodatkowo w języku polskim występuje okreśnienie „ podrostek”, jako próba zastosowania polskiej terminologii w miejsce angielskiej adolescent [adolescence]
Okres młodzieńczy 17 – 22 lat – koniec fazy ekspansji
okres stabilizacji, od 20 – 22 do 40 lat
Okres dojrzały 50 – 60 r. ż
Okres starości od około 50 – 60r. ż.

[e-mail]
mateusz0922@onet.p