Wstęp do filozofii.

Prowadzący: prof. dr hab. Marek Szulakiewicz.

Temat: Filozofia a sztuka. Mądrość i Głupota. Postawy filozoficzne.

I – Filozofia – umiłowanie mądrości.

1. Symbole mądrości:

   • Atena.

   • Sowa – widzi tam, gdzie nikt nie widzi w ciemności. Podobnie jak mądrość, jest czymś, co nie każdy widzi.

2. Poszukiwanie informacji, wiadomości w celu poznania świata, prawdy o nim. Oddziałujemy umysłem na rzeczywistość – modlitwa ma sens.

3. Nauka szuka tylko wiadomości i prawd. Człowiek szukał możliwości przekładania rzeczywistości na wiedzę, przełożenia jej na życie.

4. Zasady nauki i filozofii:

   • Nauka: A + B.

   • Filozofia/Mądrość: B + C.

II – Mędrzec:

• Talmud – interpretacja Tory: Siedem jest cech głupiego i siedem cech mądrego. Mądry nie odzywa się przed tym, kto jest większy i zacniejszy od niego, nie przerywa mowy drugiego, nie odpowiada bez namysłu, pyta do rzeczy, odpowiada jak należy i omawia po kolei pierwszą sprawę na pierwszym miejscu, ostatnią na ostatnim, a o tym czego nie rozumie mówi „nie rozumiem”. A odwrotnie głupcy.

• Mądry słucha, uczy się tej sztuki, jest znany z tego: milczenie jest złotem.

• Mędrzec nie odpowiada bez namysłu. Pyta do rzeczy.

• Odpowiada hierarchią, przyznaje się do niewiedzy.

III – Hierarchia:

• Demokracja niszczy hierarchię.

• Lenin: Komuna, wszyscy będą równi, a kucharka będzie rządzić – zniszczenie hierarchii.

IV – Myślenie holistyczne:

• Mądrość – całościowe ujęcie rzeczywistości.

• Mędrzec uświadamia sobie współistnienie dobra i zła, piękna i brzydoty.

• Wyrażanie w myśli i czynie.

• Chrześcijaństwo: mądrość do dar Ducha Świętego. Mędrcem zatem nie można się stać, to dar.

V – Głupota:

• Karykatura mądrości – nie oznacza, że jest brakiem mądrości.

• Symbolem osioł do kwadratu.

• Stara się naśladować mądrość.

• Montaigne: Trzeba zgłupieć, aby zmądrzeć.

• Cechą charakteru, nie umysłu.

• Indywidualna, zbiorowa, polityczna.

• Związana z myśleniem magicznym, nie racjonalnym: przynosi nadzieję

• Dostojewski Fiodor: Idiota.

• Aleksander Bochoński: Dzieje głupoty w Polsce.

VI – Mędrzec a Głupiec:

Mędrzec	Głupiec
Hierarchia problemów, przyznanie się do niewiedzy, odróżnienia dobra i zła.	Odwrotnie.

VII – Postawy filozoficzne:

1. Zdziwienie – początek filozofii. Dziecko często się dziwi, dorosły nie. Należy walczyć z przyzwyczajeniami. Ten kto się dziwi ten filozofuje, nie jest niewolnikiem rzeczywistości. Świat jest zupełnie inny, niż to, do czego się przyzwyczailiśmy.

   • Platon: To stan bardzo znamienny dla filozofa: dziwić się.

   • Arystoteles: Dzięki dziwieniu się ludzie zaczęli filozofować.

   • Sokrates: Wiem, że nic nie wiem.

2. Wątpienie – nasza wiedza do przekonań tego świata.

   • Sceptycy: Wstrzymaj się od osądów, niczego nie możesz być pewny, niczego nie możesz wiedzieć. Gdybyś coś wiedział, nie możesz przekazać tej wiedzy drugiej osobie. Używasz języka fałszującego wiedzę, a ta jest niepewna.

   • Nasza wiedza o świecie może być inna niż myślimy.

   • Wątpiąc wykraczamy z kręgu.

   • Kartezjusz: Jeśli chcesz filozofować musisz zacząć od wątpienia.

3. Sytuacje graniczne – świadome przeżywanie sytuacji, w jakich postawiło nas życie.

   • Pojęcie wprowadzone przez Karla Jaspersa.

   • Wyzwolenie od głupoty.

   • Zmuszenie do przyjrzenia się światu.

   • Trudne sytuacje dla człowieka nie są niszczące, są czymś pozytywnym. Powodują dezintegrację osobowości, a następnie ponowną jej integrację na wyższym poziomie. Należy nauczyć się z tym żyć.

   • Kazimierz Dąbrowski: Dezintegracja pozytywna.

• Transcendować – wykroczyć poza granice.

  • Transcendencja – filozoficzne określenie Boga.

  • Medytacja transcendentalna – oczyszczenie umysłu od rzeczywistości.

VIII – Śmierć.

• Najważniejsza i najtrudniejsza sytuacja graniczna. Chcemy jej uniknąć, zapomnieć o niej. Uświadamiamy sobie, kiedy przychodzi, dotyka nas osobiście.

• W języku polskim, słowo śmierć jest rodzaju żeńskiego.

• Śmierć nie pozwala uczestniczyć w tym świecie – zamyka oczy. Nie niszczy – kosa.

• Platon Fedon: Ci, którzy filozofują jak należy, troszczą się o to, żeby umrzeć i śmierć jest dla nich mniej straszna niż dla wszystkich innych ludzi.

• Śmierć jest przykładem filozofii. Stała się jej częścią, po śmierci Sokratesa.

• Śmierć filozofa:

Sokrates pokazuje palcem niebo. Sędziowie uciekają w popłochu. Młodzieniec podający cykutę odwraca wzrok. Sędzia przynoszący wyrok, odwraca się. Jedynie uczniowie patrzą na niego. Śmierć połączona jest z myśleniem, filozofią. Człowiek wówczas inaczej patrzy na świat.