Działy pedagogiki w ujęciu wertykalnym.

1. Pedagogika empiryczna lub praktyczna.

Obserwująca, zbierająca i badająca całość doświadczenia wychowawczego rodziców, nauczycieli, wychowawców

1. Pedagogika opisowa lub eksperymentalna

Jako dział uogólniający doświadczenie i badający eksperymentalnie prawa rządzące przebiegami zjawisk biologicznych i psychologicznych.

1. Pedagogika normatywna.

Która na podstawie filozofii człowieka, aksjologii i teorii kultury bada naturę człowieka.

1. Pedagogika teoretyczna.

Czyli ogólna, - obejmuje całość badanego procesu.

DZIAŁY PEDAGOGIKI – UKŁAD POZIOMY

1. Pedagogika ogólna – inaczej filozofia nauki lub podstawy pedagogiki. Jest filozofią korespondującą z naukami pedagogicznymi jako:

   1. dopełniająca główne nauki pedagogiczne w sferze:

      • poznania przednaukowego,

      • poznania tworzącego podstawy tych nauk, lub całego systemu wiedzy racjonalnej,

      • poznania nadbudowanego na tych naukach;

   2. metanauka w sferze:

      • logiki wiedzy,

      • analizy krytycznej wiedzy lub jej pojęć.

2. Historia oświaty i wychowania – inaczej historia wychowania, dzieje wychowania
   i myśli pedagogicznej lub historia pedagogiki.

3. Teoria wychowania kształtowanie postaw i cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stwarzaniem im warunków umożliwiających samo realizację

4. Dydaktyka – nauka o nauczaniu-uczeniu się. Wyróżnia się dydaktykę ogólną i dydaktyki szczegółowe, czyli metodyki przedmiotowe.

5. Pedagogika przedszkolna, teoria wychowania przedszkolnego i zespół praktycznych wskazań dla nauczyciela, jak w przedszkolu prowadzić pracę wychowawczo-dydaktyczną

6. Pedagogika wczesnoszkolna – zajmuje się procesami nauczania i wychowania dzieci
   w młodszym wieku szkolnym.

7. Pedagogika dorosłych (andragogika) – nauka o oświacie i wychowaniu dorosłych i ludzi starszych (wyodrębniła się gerontagogika).

8. Pedagogika specjalna (rewalidacyjna) – nauka, zajmująca się teorią i praktyką kształcenia i wychowania osób z odchyleniami od normalnego rozwoju Główne działy:

   • oligofrenopedagogika – pedagogika upośledzeń umysłowych;

   • tyflopedagogika – pedagogika osób z uszkodzeniami wzroku;

   • resocjalizacja – pedagogika osób z zaburzeniami zachowania, powstałymi na tle zaburzeń organicznych i środowiskowych, także pedagogika uzależnień;

   • pedagogika terapeutyczna – obejmuje osoby kalekie i przewlekle chore;

9. Pedagogika społeczna – dział pedagogiki, zajmujący się warunkami życia społecznego
   z pozycji celów, zadań i efektów wychowawczych.

10. Pedagogika zdrowia –wychowanie zdrowotne

11. Pedagogika porównawcza (komparatystyczna) – zajmuje się porównywaniem rzeczywistości pedagogicznej w różnych obszarach kulturowych, w różnych krajach

12. Pedeutologia – zajmuje się problemami zawodu nauczyciela

EDUKACJA ZDROWOTNA:

Wytwarzanie nawyków bezpośrednio lub pośrednio związanych z ochroną zdrowia psych. I fizycz. ,pobudzanie zainteresowania zdrowiem

PROMOCJA ZDROWIA

To proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia w celu jego poprawy oraz rozwijaniu zdrowego trybu życia

PROFILAKTYKA

I stopnia- skierowana do grup niskiego ryzyka

II stopnia- do gr. Podwyższonego ryzyka

III st. do gr. Wysokiego ryzyka

DEFINICJE WYCHOWANIA

Prakseologiczne- oddziaływanie wychowawcy na wychowanka

Ewolucyjne- samokształcenie; proces samorzutnego rozwoju wychowanka

Sytuacyjne- zależne od środowiska

Adaptacyjne- przystosowanie wychowanka do wymagań i oczekiwań społecznych

AKSJOLOGIA WYCHOWANIA zajmuje się analizą merytoryczną ideału; wartości dobro , prawda ,piękno

DYNAMIZM WYCHOWANIA

Bios- oznacza życie np. cechy gen.

Etos- obyczaj kierowania jednostką w środowisku tak aby poznała obyczaje danego kręgu kulturowego

Agos- prowadzenie jednostki; siła która określa prowadzenie wychowanka przy udziale wychowawców

Los- doskonalenie wychowawcze; ukształtowanie prawidłowej postawy wychowanka wobec przyszłego życia

ZNACZENIE SZEROKIE WYCHOWANIA:

Przygotowanie człowieka do zadań jakie stawia przed nim cywilizacja; Inne def. określają wych. jako proces optymalnego rozwoju osobowości; zawiera kształcenie i nauczanie

ZNACZENIE WĄSKIE WYCHOWANIA:

Ogranicza się do wychowania moralnego i oznacza kształcenie uczuciowo emocjonalnej strony osobowości człowieka

Związek pedagogiki z innymi dziedzinami.

1. Filozofią.

2. Psychologią.

3. Historią oświaty i wychowania.

4. Naukami medycznymi.

5. Architekturą.

Projektowanie placówek wychowawczych.

1. Ekonomią.

Planowanie budżetu.

Etapy wyboru i wprowadzania metod wychowawczych:

1. Wybór określonych dyspozycji, które należy kształtować i rozwijać u wychowanka, podopiecznego.

2. Dobór takich sytuacji wychowawczych, które pozwolą na realizację uprzednio określonych celów.

3. Skłanianie wychowanka, podopiecznego do wyboru porządnych form aktywności w danych sytuacjach wychowawczych.

Klasyfikacja metod wychowania wg. H Muszyńskiego.

Opiera się na sposobie wywierania wpływu na wychowanka.

Cztery elementy procesu wychowania, które tworzą grupy metod:

1. Wychowawca jego autorytet, działania i relacje z wychowankiem.

2. Sytuacja wychowawcza, aktualny stan rzeczy.

3. Środowisko i otoczenie społeczne.

4. Wychowanek, podopieczny, jego poglądy, przekonania, postawy i ideały życiowe.

Cztery grupy metod wychowania według H. Muszyńskiego.

1. Metody wpływu osobistego.

• Wysuwanie sugestii.

• Technika perswazji.

• Oddziaływanie przykładem osobistym.

• Wyrażanie aprobaty i dezaprobaty.

1. Metody wpływu sytuacyjnego.

• Stosowanie systemu nagród i kar.

• Instruowanie.

• Organizowanie doświadczeń wychowanków, podopiecznych. Staramy się wytłumaczyć, co by było gdyby.

• Wywoływanie antycypacji następstw zachowań społeczno moralnych.

• Przydzielanie funkcji i ról społecznych. ( wych. Musi się na to zgodzić).

• Ćwiczenie. Wprowadzanie wychowanka w sytuacje wychowawcze.

1. Metody wpływu społecznego.

• Sam proces wychowawczy odbywa się w zespole.

1. Metody kierowania samowychowaniem.

• Zdobywane przez nas wykształcenie w procesie wychowawczym.

Klasyfikacja metod wychowawczych według K. Kruszewskiego.

Wychowanie w instytucjach edukacyjnych.

1. Metody strukturalne, - tworzące posiadany klimat w grupie.

• Stanowienie obyczajów.

• Dyfuzja obyczajów.

• Pobudzanie wynalazczości zespołowej.

1. Metody sytuacyjne, - przywracające ład i porządek.

• Nagradzanie wychowawcze.

• Karanie wychowawcze.

• Przekonywanie i stawianie zadań.

Nagroda, - sytuacja pozytywna, poszukiwana przez organizm, ponieważ towarzyszy jej przyjemny stan emocjonalny.

Kara, - sytuacja negatywna, której organizm unika, ponieważ towarzyszy jej przykry stan emocjonalny.

Funkcje nagrody w wychowaniu:

• Orientuje wychowanka w oczekiwaniach i wymaganiach wychowawcy.

• Zachęca do powtarzania określonych zachowań.

Zadania wychowawcy na rzecz osiągnięcia celów grupy, - etapy od pomysłu do efektu.

1. Planowanie

• Ustalanie ściśle określonego celu działania.

• Rozpoznanie dokładnego przeglądu wszystkich warunków i środków, przewidzianych do realizacji.

• Ułożenie harmonogramu działań zmierzających do osiągnięcia celu.

1. Organizowanie.

Polegające na tym, że ludzie współdziałający powiązani SA więzami podległości i odpowiedzialności. Prawidłowa organizacja powinna polegać na sytuacji, kiedy zakres zadań przydzielonych jednostce jest równy zakresowi jej odpowiedzialności.

1. Kontrolowanie.

Sposób realizacji z odpowiednim wzorem i wyciągnięcie z tego porównania wniosków na przyszłość.

1. Pobudzanie.

Ukazywanie pozytywnych następstw porządnego zachowanie oraz na przedstawianiu negatywnych konsekwencji zachowań niepożądanych.

Buber wyodrębnia trzy rodzaje dialogu:

1. dialog autentyczny (werbalny bądź niemy), w którym każdy z uczestników myśli o drugiej osobie i traktuje ją taką, jaką jest w danej chwili oraz zwraca się do niej z intencją kształtowania wzajemnych, pozytywnych relacji.

2. dialog techniczny, wywołany wyłącznie poprzez potrzebę obiektywnego zrozumienia czegoś

3. monolog przebrany za dialog, w którym dwie lub więcej osób spotykających się w określonej przestrzeni, mówią sami do siebie w dziwnie pokrętny sposób, jednak wyobrażają sobie, że unikają męki bycia pozbawionym samym sobie.

KSZTAŁCENIE to ogół czynności i procesów umożliwiających uzyskanie orientacji w otaczającej rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, kulturowej; dzięki nim człowiek nabywa określony zasób wiedzy i umiejętności, nawyków, nawyków rezultatem kształcenia jest wykształcenie.

SAMOKSZTAŁCENIE jest to organizowanie wiedzy i sprawności bez pomocy nauczycieli. Instytucje powołane do organizowania kształcenia nazywamy systemem kształcenia. Z punktu widzenia przyswajanej wiedzy wyróżniamy:

· kształcenie ogólne

· kształcenie specjalistyczne tzw. zawodowe

Kształcenie pełni 2 funkcje:

1. poznawcza – dostarczanie wiedzy o świecie

2. praktyczna – zdobywanie umiejętności i nawyków, bowiem nawyk to efekt ostatecznego stadium kształcenia lub samokształcenia

SOCJALIZACJA- proces rozwoju społecznego człowieka, kształtowania jego osobowości, przekazywania systemu wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących we współżyciu z innymi ludźmi. Dokonuje się ona poprzez oddziaływanie środowiska społecznego np. rodziny ; osób lub instytucji

Trudności wychowawcze - to niezgodne z obowiązującymi normami społecznymi i utrudniające współżycie formy zachowań u dzieci i młodzieży, nie poddające się zwykłym zabiegom wychowawczym, a spowodowane najczęściej niekorzystnymi warunkami życia i niewłaściwym wychowaniem, przy jednoczesnym prawidłowym rozwoju intelektualnym jednostki.

Przyczyny trudności wychowawczych:

• Endogenne (wewnętrzne)- tkwiące w jednostce

• Egzogenne (zewnętrzne)- tkwiące w środowisku życia (rodzinnym, szkolnym)

W przeciwdziałaniu trudnościom istotne są

• Życzliwość

• Przychylność

• Budowanie prawidłowej atmosfery

Sposoby przezwyciężania trudnościom:

1. Profilaktyka pedagogiczna- obejmuje globalne oddziaływania pedagogiczne organizowane w ramach ogólnego systemu wychowania i nauczania oraz indywidualną pracę z dzieckiem przejawiającym trudności

2. Diagnoza pedagogiczna- dobranie i zastosowanie najbardziej skutecznych środków przeciwdziałania trudnościom

Działania z trudnym dzieckiem

• Pomaganie w nauce – wyrównanie braków w wiadomościach i umiejętnościach

• Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań

• Organizowanie czasu wolnego

WYCHOWANIE PODMIOTOWE-

Jest to sytuacja wychowawcza wyznaczona układami ludzi, rzeczy i zdarzeń, którą traktuje się jako sytuację co najmniej dwupodmiotową ale może być i wielopodmiotowa; jest też rozumiane jako tworzenie warunków do aktywności wychowanka

Cechy: generatywność, optymizm, zaufanie do siebie, selektywność

FUNKCJE RODZINY

• Prokreacyjna

• Usługowo- opiekuńcza

• Socjologiczna

• Psychologiczna

• Ekonomiczna

• Kulturalna

• Emocjonalna

• Wychowawcza

GRUPY RÓWIEŚNICZE

• Formalne- w których istnieje przewaga więzi bezosobowych na osobistymi, grupy te tworzą własne wzory i reguły postępowania, określają własne cele i sposoby ich osiągania; dokonują także podziału ról i funkcji pomiędzy swoich członków

• Nieformalne- przewaga więzi osobistych, brak wyraźnego podziału ról i funkcji

EDUKACJA USTAWICZNA-

Odnosi się głównie do pojęcia czasu, rozumianego jako przebieg ciągły i linearny

• Kształcenie w pionie- obejmuje wszystkie kolejne szczeble edukacji

• Kształcenie w poziomie- ma zapewnić poznawanie różnych dziedzin życia i kultury

• Kształcenie w głąb- jest ściśle związane z jakością edukacji i wyraża się w bogatej motywacji kształcenia, w umiejętnościach samokształcenia intelektualnych zainteresowaniach

TALENT PEDAGOGICZNY

Jest to dyspozycja do sprawnego i skutecznego sprawowania czynności dydaktycznych i wychowawczych.

Dyspozycja ta ujmowana jest jako:

• Warunki fizyczne i psychofizyczne

• Dyspozycje emocjonalne

• Dyspozycje manualne, techniczne i intelektualne

• Dyspozycje społeczne

AUTORYTET NAUCZYCIELA

To zespół wielu różnych dyspozycji nauczyciela, dzięki którym uczeń bez wyraźnych nakazów i strachu przed karą ulega wychowawczemu wpływowi nauczyciela

MODELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ

• Zorientowany na chorobę- przyjmuje jako główny cel zapobieganie określonym chorobom

• Zorientowany na czynniki ryzyka- kładzie nacisk na eliminacje poszczególnych czynników ryzyka

• Zorientowany na zdrowie w rozumieniu holistycznym- rozwiązywanie niekorzystnych dla człowieka uwarunkowań; uwzględnia czynniki związane z aktywnym uczestnictwem jednostki w procesie zachowania dobrego zdrowia;

ALTRUIZM- Obecnie przez altruizm rozumie się bezinteresowną troskę o drugiego człowieka. W takim rozumieniu zagadnienia eksponuje się szczególnie jego charakter allocentryczny, czyli odnoszący się do konkretnego człowieka.

Troska taka polega na wyświadczaniu komuś przysługi w sposób świadomy bezinteresowny i dobrowolny. W takim znaczeniu utożsamia się on na ogół z :

• Niesieniem różnego rodzaju pomocy lub wsparcia konkretnej osobie lub grupie osób

• Uświadomieniem sobie potrzeby okazywania innym troski

• Bezinteresownością tego typu świadczeń

• Pełną ich dobrowolnością

TOLERANCJA to poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych.