Pedagogika wczesnoszkolna- jest substytucją pedagogiki jako nauki, inaczej dedaktyka szczegółowa, dotyczy jednakowych uczniów na jednakowym poziomie. Jest to praca z dzieckiem w wieku wczesnoszkolnym, jest to pierwszy etap nauczania, jest to nazwa specjalności. Korzysta z dydaktyki wiedzy i teorii wychowania
Dydaktyka- to teoria uczenia, dobrego nauczania. Nauczyciel to wychowawca i dobry dydaktyk,Edukacja wczesnoszkolna przypada na okres kształtowania się całościowych struktur psychiki oraz osobowości dziecka. W tym okresie jest ono bardzo elastyczne i podatne na oddziaływania wychowawcze.Jest wszechstronną nauką o wych człowieka, która obejmuje holistyczny rozwój osoby, a także każdy wpływ środowiska, zajmuje się badaniem zjawisk wychowawczych, ukazuje istotę wychowania oraz miejsce działalności jednostki
-historia-powstała między innymi z filozofii jako nauka wyodrębniała się w drugiej połowie19w.Cały dorobek pedagogiki do tego okresu głównie praktyka i treści dotyczące wychowania
-związek z innymi naukami;
-psychologia rozwojowa społeczna i osobowoąci
-socjologia, ekonomia, demografia
-nauki medyczne ze szczególnym uwzględnieniem psychiatrii
Pedagogika wcz zajmuje się;
-opisuje i analizuje; istotę nauczania, obiekt wychowania i nauczania, treści wych, cele edukacji, metody nauczania i wych, które decydują o przebiegu nauczania i wych
Pedagogika wczesnoszkolna zawiera warstwy;
1. wartwa teoretyczna- w postaci pewnych praw, teorii, koncepcji dotyczących edukacji wczesnoszkolnych
2. warstwa metodyczna-sposoby pracy z dzićmi
Pedagogika wczesnoszkolna to nauka bo;
1. posiada swój własny przedmiot zainteresowań
2. posługuje się dla sibie właściwym językiem; dziecko, szkoła
3. prowadzi badania naukowe przez różne metody badawcze
4. pełni funkce;opisującą rzeczywistość, wyjaśniającą rzeczywistość, prognostyczną inaczej predyktywna i funkcję praktyczną
Pedagogika jest dyscypliną naukową ponieważ posiada;
-przedmiot badan i pomiot badań
-metody badań
-teorię czyli dorobek
Metody kształcenia w eduk początkowej;
Metody nauczania to systematycznie stosowane przez nauczyciela sposoby pracy
dydaktycznej, które obejmują różne czynności nauczyciela oraz uczniów, zmierzające do
rozumienia i opanowania nowych treści.
Celem każdej przyjętej przez nauczyciela metody nauczania jest możliwie
najefektywniejsze wywarcie wpływu na rozwój umysłowy, a także kształtowanie charakteru
ucznia. Dotychczas w Polsce preferowane były cztery podstawowe grupy metod nauczania:
a) słowne – uczenie się przez przyswajanie
• prelekcja
• wykład informacyjny
• pogadanka
• anegdota
• opis
• odczyt
• objaśnienia lub wyjaśnienia
b) problemowe – uczenie się przez odkrywanie
c) waloryzacyjne – uczenie się przez przeżywanie
d) praktyczne – uczenie się przez działanie
Szybkie zmiany jakie zachodzą obecnie w polskiej edukacji spowodowały intensywny rozwój
metod nauczania. Obecnie, oprócz metod wymienionych powyżej (np. metody podające), w
polskiej szkole powszechnie są stosowane inne nowoczesne metody nauczania / uczenia się.
Możemy do nich zaliczyć:
a) metody eksponujące
• pokaz
• ekspozycja
• film, sztuka teatralna
b) metody programowane
• praca z komputerem lub maszynami dydaktycznymi
• praca z podręcznikami programowymi
• pokaz (objaśnienie lub instruktaż)
• ćwiczenia (laboratoryjne lub przedmiotowe)
• realizacja projektów
c) metody problemowe
• wykład problemowy
• seminarium
• metody i techniki aktywizujące
od czego zależy dobór metod;
-od wieku możliwości dzieci
-od swoich kompetencji
-od tematu
-od celów jakie chce osiągnąć
Cele edukacji początkowej
głównym celem edukacji wczesnoszkolnej powinno być wspomaganie i stymulowanie harmonijnego rozwoju osobowości dziecka poprzez zaspakajanie jego potrzeb rozwojowych oraz stwarzanie warunków do rozwoju jego potencjalnych zdolności i zainteresowań. Drugim bardzo ważnym celem jest przygotowanie do nauki na wyższych szczeblach kształcenia.
Edukacja--to ciąg, zespół oddziaływań na jednostkę, które to odzdziaływania mają służyć życiowym dyspozycji jednostki tzn o sprawność intelektualną, inteligencji emocjonalnej są to odziaływania planowe, nieokazjonalne, celowe, okazjonalne
Teza Okonia- w kształceniu biorą udział dwa przedmioty; nauczanie-nauczyciel, uczenie sie-uczeń, okoń uważał że trzeba stworzyć aktywność fizyczną, powiedział aby tak edukować cztetrema drogami;
1 droga uczenia się; przyswajanie wiadomości
2.droga; odktywanie wiadomości, rozwiązywanie problemów
3 droga; przeżywanie(aby dzicko w szkole przeżywało)
4 droga; działanie czyli manipulacja
Koncepcja Edwarda De bono- 6 myślowych kapeluszy czyli można myśleć na wiele rodzajów np czerwony kapelusz to emocje, zielony to twórczość, żółty myślenie o zaletach korzyściach, czerwony to myślenie o stratach, niebieski jakie wnioski na przyszłość, związane z prognostyką, podsumowaniem
Zasada poglądowości-pokazywanie pewnych obrazów
Zasada polisensoryczności-uaktywnienie w procesie edukacyjnmym jak największej ilości zmysłów
System Fryderyka Freneta- w 17w w niej prym wiódł nauczyciel, jego propozycje edukacyjne bardzo ciekawe, stawiał na opracowania dzicięce, same pisały
rukowały, poprawiały
System Celestyna Pleneta-początek 20w
System Marii Montesori- ciekawa metoda pracy,
Proces- zbiór czynności które przebiegają w jakimś dłuższym okresie czasu
Proces wychowania-działań nauczycieli, uczni, celowych i systematycznie stosowanych
Proces kształcenia- ciąg zdarzeń przebiegający w czasie, zaplanowany celowo
Cele edukacyjne-kształcenia;
cele-dobór treści-dobór metod-środki dydaktyczne-opracowanie form organizacji pracy ucznia- ocena
Elementy procesu kształcenia(konspekt)
- cele(ustalenie)-podstawa programowa. Cele pokazują wynik jaki mamy osiągnąć w pracy z uczniami. Cele opracowywuje grono specjalistów, następnie ministerstwo je akceptuje. Cele instytucjonalne lub ogólne np wspomaganie fizyczne, emocjonalne, społ ucznia. Cele dla instytucji i dla nauczyciela
Cele operacyjne-formułowane przez nauczyciela dla ucznia. Cel konkretny, którego bardziej nie da się uszczegółowić, np uczeń umie rozróżnić ptaki od ssaków
Cechy celu operacyjnego;
-konkretne
-mierzalne
- wyrażam w kategorii zach obserwowalnych
-formułowane z punktu widzenia ucznia
Definicja Bolesława Niemierki; cele operacyjne- stanowią opis wyników ucznia, które mają być uzyskane. opis ten powinien być na tyle dokladny by umożliwić rozpozaninie czy cel został osiągnięty. Cele operacyjne są opisem zach ucznia, które powinien wykonać po zakończeniu nauki
Operacjonalizacja celów operacyjnych; to zmiana celu ogólnego na zbiór równoważnych mu celów operacyjnych
Taksonomie celów-narzędzie służace do hierarchicznego porządkowania celów, operalizacji celów, są cele bardziej podstawowe mniej ważne
Strefa poznawcza B Bloom;
1. wiedza
2.zrozumienie
3.zastosowanie
4.analiza
5.synteza
6.ocena, najważniejsz w sensie stopnia
Taksonomia ABC B. Niemierki
1.poziom wiadmomości;
a. zapamietanie
b.zrozumienie
2.poziom umiejętności;
c. zastosowanie wiadomości w syt typowych
d.zastosowanie wiadomości w syt problemowo trudnych, poza szkolnych
Zalety operacjonalizacji celów;
-cele oper pomagają lepiej niż cele ogólne nauczyciela dobrać treści, metody i środki dydaktyczne
- wyraźnie podnoszą poziom motywacji uczniów i ukierunkowują proces uczenia się
-ułatwiają nauczanie kontrolne a uczniami samokontrole wyniku kształcenia
-sprzyjają integracji między przedmiotowej
Wady celów operacyjnych;
-trudności z formułowaniem celów dla sfery innej niż poznawxcza np emocjonalna
-cele operacyjne-ograniczają swobodę nauczyciela
Plan kształcenia- najogólniejszy program nauczania wykaz przedmiotów do realizacji
Metody kształcenia- sposoby realizacji pracy z uczniami nie każdy sposób jest metodą pracy. Systematycznie stosowany np wykład opowiadani
Formy organizacji pracy ucznia;
-w jaki sosób org prace ucznia
-np forma zbiorowa-z całą klaśą
praca binarna-w parach
praca zespołowa-w grupach
praca indywidualna- praca niezależna
Piageta teoria rozwoju poznawczego-w swoich badaniach piaget nie manipijował zmiennymi w sposób właśiwy formalnym eksperymentom, interesowały go nie indywidualne własciwosci poszczególnych dzieci ale raczej podobienstwa zachodzące między dzićmi mniej wiecej w tym samym wieku, jego teoria sugeruje że dzieci rozwijaja bardziej wyrafinowane sposoby myślenia głównie na skutek dojrzewania. Piaget uważał że sposób jaki jesteśmy zdolni tworzyć i używać pojęcia zmienia się wraz z przechodzeniem z dziciństwa do adolescencji
Adaptacja do środowiska-aby przeżyć każdy musi zaadaptować się do wymagań środowiska. Adaptacja zachodzi przez procesy asymilacji i akomodacji;
asymilacja-to proces w którym nowy przedmiot lub idea zostaje zrozumiany w kategoriach pojęć lub czynności jakie dziecko już zna
akomodacja-jest komplementarnym procesem, który umożliwia jednostce modyfikowanie pojęć i czynności tak by pasowały one do nowych syt
Stadia rozwoju inteligencji wg Piageta;
-stadium1 sensoryczno-motoryczne(od urodzenia do konca 2 rż)
-dziecko poznaje swiat za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej
- do 8 mż dziecko nie posiada pojęcia stalosci przedmiotu, to co znika z pola widzenia dziecka znika z jego umysłu
-stadium2 przedoperacyjne(od ok 2 do 7 rż)
-ograniczenia które występują w tym stadium;
1.egocentryzm-polega na dziecięcej nizdolności do ujmowania świata z punktu widzenia innego niż własny
2.centracja-oznacza zwracanie uwagi na jedną tylko właściwość syt i pomijaniu innych np ta plastelina
3nieodwracalność
-stadium 3 operacje konkretne(od ok 7 do 11 rż)
-główne właściwości tego stadium to;
1.nabywanie odwracalnego myślenia
2.zdolności do decentracji
- inną właściwością jest wzrastająca zdolność dziecka do posługiwania sę takimi operacjami jak klasyfikacja-zdolność do logicznego grupowania przedmiotów wg ich wspólnych cech i właściwośc oraz szeregowanie-zdolność do porządkowania elementów wg jakiegoś porządku
-stadium 4; operacje formalne(od ok 11rż)
-pojawia się zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów lub wydarzeń. Myślenie dziecka cześciej przypomina myślenie dorosłego
Wnioski płynące z teorii Piageta dla edukacji
-dzięki piagetowi rodzice i nauczyciele są świadomi, że dziecięca inteligencja jest jakościowo różna od inteligencji dorosłych.
- podkreślał wagę aktywnego uczestnictwa i interakcji z otoczeniem
-dzieci znajdujące się na poziomach rozwoju poprzedzających poziom formalno-operacyjny muszą być zaznajame z nowymi pojęciami poprzez konkretne przedmioty i stopniowo budować, gdy jest to stosowne, abstrakcyjne rozumowanie
-nowe pojęcia powinny w ten sposób zostać połączone z tym, co dziecko już wie i czego już dośwaidczyło
Brunera teoria rozwoju poznawczego
-dzieci rozwijają 3 główne sposoby wew reprezentowania świata to
1. enaktywny- myślenie opiera się całkowicie na czynnościach motorycznych i nie wykorzystuje ani wyobraźni ani słów, dla dziecka bawiącego się zabawką, ruchy wykonane w trakcie zabawy stanowią jego wew reprezentację zabawki
2.reprezentacja ikoniczna- dziecko staję się zdolne do reprezentowania otoczenia poprzez obrazy umysłowe
3. symboliczna- dziecko staje się do reprezentowania świata za pomocą języka, a później za pomocą innych systemów symbolicznych np liczby, muzyka
Porównainie z Piagetem;
- różnica bruner podkreśla iż nabywamy tych sposobów w określonej sekwencji w okresie dzieciństwa, dorosły zachowuje i używa wszystkich trzech sposobów w ciągu całego życia
-bruner kładzie większy nacisk niż piaget na rolę doświadczenia indywidualnego, podkreśla że rozwój poznawczy jest w sposób znaczący pod wpływem takich zmiennych jak kultura, rodzina edukacja
- w przeciwieństwa do piageta, bruner podkreśla znaczenie języka dla rozwoju dziecięcych procesów myślenia
Fazy nabywania języka
1gaworzenie-wygotski nazwał to stadium przedintelektualnym, ok 5 ,6 mż dziecko zaczyna gaworzyć, gaga, dada
2.wypowiedzenia jednowyrazowe-ok 12m dziecko wypowiada pierwsze zrozumiale słowa
3.pierwsze zdania- w wieku ok 2 lat dzieci zaczynają zestawiać ze sobą dwa wyrazy tworząc w ten sposób pierwsze proste zdania
Teorie nabywania języka;
-skinner wyróżnia 3 sposoby pobudzania mowy;
1. dziecko wykorzystuje reakcje echoidalne tzn naśladuje dźwięki wydane przez inne osoby
2.dziecko wytwatrza przypadkowy dźwięk, któremy inne osoby nadają znavczenie
3. dziecko wypowiada słowo, zwykle będące naśladownictwem, w obecności przedmiotu i jest nagradzane aprobatą
Klasyfikacja metod nauczania-w polsce rozpowszechniony jest podział metod na trzy grupy, słowne oglądowe praktyczne, metody które weszły poźniej w życie to problemowa, nauczanie programowe, metody gier dydaktycznych pełnią one funkcje;
-zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem
- zapewnia utrwalenie zdobytej przez uczniów wiedzy
-ułatwia kontrolę i ocenę stopnia opanowania tej wiedzy
Podział metod wynikający z koncepcji kształcenia wielostronnego;
-metody podające-oparte na mechanizmie uczenia się poprzez przyswajanie gotowych inf przekazywanym uczniom przez nauczyciela
-metody problemowe- samodzielne dochodzenie uczniów do wiedzy poprzez rozwiązywanie problemów o charakterze poznawczym ,decyzyjnym lubpraktycznym
-metody waloryzacyjne-zwane też eksponującymi lub metodami nauczania przez przeżywanie
-metody praktyczne-takie które cechuje przewaga aktywności wykonawczej-manialnej
Rozwój procesów poznawczych;
Uwaga, pamięć i myślenie;
uwaga-dzięki niej możliwe jest zapamiętywanie przetwarzanie iformacji, dikonuje się to za pośrednictwem ukierunkowanego przeglądu eksponowanych bodźców, eliminacji bodźców zbędnych do oczekiwań, zahamowania działań impulsywnych, selekcji i kontroli reakcji właściwych, zmiana w zakresie uwagi pojawia się między 5 a 7rz dzięki nauce funkcjonowania, starsze dzieci potrafią nie tylko powiedzieć kiedy i w jaki sposób należy zwracać uwagę, ale również stosują tę wiedzę w praktyce, podczas nauki i zabawy. Duża liczba dzieci ma jednak trudności w sterowaniu swoją uwagą
pamięć-do tej pory pamięć bywa mechaniczna, ale w coraz większym stopniu zaczyna sie przekształcać w pamięć logiczną. Dzieci szkolne coraz częściej starają się zrozumieć treść tego czego się uczą, dokonują samodzielnej analizy. Wykorzystują przy tym rozmaite strategie pamięciowe. Pod konoiec młodszego wieku szkolnego dzieci umieją skutecznie zapamiętywać, mają osobistą wiedzę na temat pamięci. Wraz z wiekiem dzieci wytwarzają strategie coraz bardziej złożone w zależności od trudności zadania
myślenie-coraz lepsze strategie wiążą się z coreaz lepszym myśleniem, zgodnie z poglądem Piageta, następuje przejście od stadium myślenia przedoperacyjnego do stadium operacji konlretnych, oznacza to że dziecko osiąga w tym czasie różne zdolności związane z nabywaniem i przetwarzaniem inf o świecie i o sobie na poziomie konkretu, pojawia się myślenie logiczne, pozwalające na przeprowadzenie wnioskowania o charakterze przyczynowo skutkowym, które możliwe jest dzięki rozwinięciu zdolności do wew odwracania czynności lub wyobrażonego stanu rzeczy oraz zdolności do decentracji poznawczej
3.
Rozumienie reguł
W
późnym dzieciństwie następuje wzrost zdolności do kierowania się
regułami rządzącymi działaniem, a także wzmożona fascynacja
rozpoznawaniem reguł, kierowaniem się nimi oraz wymyślaniem
własnych reguł.
W
tym okresie dzieci chętnie angażują się w zabawy i gry zespołowe
o wyraźnej strukturze i czytelnych regułach, mających np.
charakter konkursu czy zawodów sportowych. Chętnie uczestniczą w
grach o strukturze fabularnej (gry planszowe lub komputerowe) z
podziałem na wyraziste i odróżniające się od siebie role.
Ogromna
ilość gier i duże ich zróżnicowanie pod względem wartości
edukacyjnej, a zwłaszcza obecność gier wyraźnie szkodliwych dla
rozwoju (uczących agresji, okrucieństwa) powinny uczulić dorosłych
na konieczność właściwego wyboru. .
Psychologowie
uważają, że gry kształtują u dzieci takie widzenie świata,
jakie prezentują autorzy gier, np. zainteresowanie okultyzmem lub
nienawiść etniczną. Wchodzenie w rolę przez małego gracza -
znęcanie się, angażowanie w sceny agresji i przemocy (choć
symulowane, jednak dokonywane z pełną świadomością) wpływa na
niego szkodliwie.
Dziecko
ćwiczy agresję w różnych formach, obojętnieje na przemoc i
cierpienie ofiary, uczy się czerpać przyjemność z zadawania bólu
czy mordowania co może prowadzić do zaburzeń rozwoju emocjonalnego
i społecznego.
Gry
z elementami przemocy uważane są przez dzieci za szczególnie
atrakcyjne i wciągające. Wzrasta zatem potrzeba świadomego nadzoru
ze strony rodziców i wychowawców, a czasami wręcz chronienia
dzieci przed kontaktem z określonymi grami (np. brak dostępu do
Internetu).
Rozwój
społeczny
1.
Rozwój społecznych relacji z innymi
W
okresie późnego dzieciństwa dziecko staje się członkiem
formalnej grupy jaką jest klasa szkolna. Od umiejętności
komunikacyjnych dziecka, jego orientacji w zachowaniu innych osób
zależeć będzie nawiązywanie kontaktów w grupie z znalezienie w
niej swego miejsca. Może to być pozycja dziecka popularnego,
wybieranego do wspólnych zabaw, lubianego; dziecka odrzuconego, z
którym nikt z grupy nie chce wchodzić w kontakt, dziecka
kontrowersyjnego, które przez jednych jest bardzo lubiane, a przez
innych odrzucane oraz dziecka, które nie wyróżnia się w grupie,
nie jest zauważane.
Zajmowane
pozycje cechuje brak trwałości, często się zmieniają. Badania
wykazały, że trwała jest jedynie pozycja dziecka odrzuconego.
Pozycje tę zajmują zwykle dzieci, które rzadko rozmawiają z
innymi, często zaś wzniecają bójki i kłótnie oraz unikają
udziału w działaniach wymagających współpracy.
Przyjaźnie
w okresie późnego dzieciństwa oparte są na wzajemnym zaufaniu i
udzielaniu sobie nawzajem pomocy. Przyjacielem staje się dziecko ze
względu na swoje cechy, a nie na posiadane przedmioty czy
uczestniczenie w zabawie. Pod koniec tego okresu przyjaźń staje się
trwałą relacją oparta na wspólnocie zainteresowań i
podobieństwie cech osobowości.
Rozwój
osobowości
W
ciągu pierwszych lat życia dziecka kształtują się podstawy jego
osobowości i to one w poważny sposób decydują o dalszym rozwoju.
Do
najbardziej charakterystycznych cech w rozwoju osobowości między 7.
a 12. r. ż. należy nabywanie umiejętności panowania nad swoją
impulsywnością, zaś w wyborach - kierowania się osądem
uwzględniającym wiedze o świeci oraz wymogi zarówno sytuacyjne
jak i zawarte w normach moralnych. W okresie późnego dzieciństwa
dzieci stają się coraz bardziej świadome swych stanów
emocjonalnych i ich wpływu na zachowanie (doskonali się
samokontrola). Stopniowo kształtuje się umiejętność wyrażania
emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych zgodnie z oczekiwaniem
społecznym (hamowanie ekspresji werbalnej na rzecz dopuszczalnych
form wypowiedzi).
W
późnym dzieciństwie ujawnia się rozwój zainteresowań jako
względnie trwałych nastawień wobec otaczającego świata.
U
uczniów klas młodszych zaznacza się zainteresowanie sportem,
zabawami ruchowymi, receptywnymi (np. oglądaniem telewizji)
czytaniem. Jedynie dzieci w klasie I interesują się szkoła, w
następnych klasach zainteresowania te wyraźnie się obniżają.
Ogólnie
rozwój zainteresowań zależy od płci, zdolności, środowiska
społecznego, oddziaływań szkoły.
Trzonem
osobowości jest obraz samego siebie. Dziecko kształtuje obraz
samego siebie pod wpływem własnej aktywności, opinii dorosłych,
porównywania się z innymi.
.
Wpływ środków masowego przekazu na obraz samego siebie
Do
powszechnie spotykanych we współczesnej kulturze czynników,
mających wpływ na kształtowanie się obrazu samego siebie , należą
środki masowego przekazu.
Okazuje
się, że nie mały wpływ na oczekiwania dotyczące własnej osoby u
dzieci szkolnych mają telewizyjne reklamy, zwłaszcza jeśli
bohaterami są dzieci w tym samym wieku, a reklamowany produkt jest
dla nich atrakcyjny.
Dzieci
biorą pod uwagę wygląd i zachowanie modeli występujących w
filmach reklamowych, pragną naśladować ich styl życia i posiadać
to co oni mają (nakłaniając rodziców).
Dzieci
są przekonane, że filmy te zrobiono specjalnie dla nich, aby mogły
przekazać ich treść rodzicom, którzy nie mają czasu na oglądanie
telewizji. Dzieci chętnie oglądają reklamy gdyż są one źródłem
silnych pozytywnych emocji. Ważny jest nie tylko sam reklamowany
towar, ale przedstawione w nim obrazy szczęśliwej rodziny, humor i
łatwe do zapamiętania piosenki i wierszyki, które przenikają do
dziecięcej twórczości, folkloru i zabaw.
Okazuje
się, że reklamy nie mają dla dzieci jedynie znaczenia handlowej
zachęty, ale są traktowane jak każdy inny film rozrywkowy, a nawet
edukacyjny, kształtujący ich wyobraźnię, przeżycia i wartości,
a nawet przekonania na temat rzeczywistości. Dzieci często wierzą,
że świat pokazywany w reklamach jest prawdziwy, a zachowania
bohaterów godne aprobaty i naśladowania. Ma to wpływ na wzory
obowiązujące w dziecięcym środowisku, wyznaczają mody i
snobizmy, wskazują o czym trzeba marzyć i jakie mieć zabawki, aby
liczyć się w grupie. Często te dzieci, które nie mają "modnych"
zabawek bywają odrzucane przez kolegów, którzy tworzą "kastę"
posiadaczy reklamowanych luksusowych przedmiotów. Na tym tle
dochodzi w szkole do rozmaitych konfliktów.
Związane
ze szkołą, nowe okoliczności funkcjonowania dziecka stwarzają
okazję do poznawania i oceniania siebie, a także do utrwalania
przekonań na swój temat.
.
Rozwój kompetencji związanych ze skutecznym działaniem
Późne
dzieciństwo przygotowuje dziecko do przyszłego samodzielnego
zmagania się z wymogami zadań oraz samodzielnego stawiania celów i
prób ich realizacji, mimo przeszkód.
Jest
to okres nabywania trwałych nawyków związanych z pracą i
obowiązkowością zarówno w sytuacjach zespołowego jak i
indywidualnego ("bez pilnowania") rozwiązywania zadań.
Rozwój
kompetencji komunikacyjnych
Mowa
w tym okresie odzwierciedla wzrost zainteresowań działaniem,
zwłaszcza w sytuacjach społecznych, zaś rozwój dyskursu służy
rozwojowi kontaktów interpersonalnych o charakterze współpracy lub
aktywności zbiorowej. Komunikacja słowna staję się coraz bardziej
złożona pod względem semantycznym (wyrażane treści i ich
organizacja), syntaktycznym (sposób budowania zdań), stylistycznym
(używane zwroty i konstrukcja tekstów)oraz zasobu używanego
słownika.
Wzrost
umiejętności komunikacyjnych pozwala dziecku na uczestniczenie w
bardziej złożonych zadaniach, które wymagają uzgodnienia i
zaplanowania celu oraz sposobu działania, pogodzenia pragnień
różnych uczestników czy wspólne działanie zgodne z powziętym
planem.
Rozwój rozumowania moralnego.
Wraz z rozwojem poznawczym wzrasta u dziecka zdolność do rozumowania moralnego, tj. analizowania i oceniania zdarzeń i sytuacji w kontekście nakazów oraz norm społecznych.
Model rozwoju moralnego J. Piageta.
J. Piaget (1967) uważa, że dzieci uczęszczające do szkoły w okresie późnego dzieciństwa znajdują się najpierw w tzw. stadium realizmu moralnego (5-t r.ż), a następnie przechodzą przez stadium relatywizmu moralnego, które trwa do około 8-11 r.ż. Realizm moralny w rozumieniu dziecka oznacza, iż reguły społeczne są przez nie traktowane jako realnie istniejące, jak prawa fizyczne nie podlegające dyskusjom, ani zmianom.
Konsekwencją takiego kategorycznego myślenia jest wiara w immanentną sprawiedliwość, tzn. przekonanie, że złamaniu czy naruszeniu reguł zawsze towarzyszy następstwo o charakterze kary. Inną charakterystyczną właściwością tego stadium jest posługiwanie się przez dziecko kryterium odpowiedzialności obiektywnej, (tzn. uzależnienie moralnej oceny od skutków nie zaś intencji.
W stadium moralnego relatywizmu obserwujemy stopniowe traktowanie reguł społecznych jako umów, stworzonych przez ludzi. Stopniowo dzieci dostrzegają, że stosowanie normy może czasem być zależne od sytuacji i dopuszczają np. kłamstwo w szlachetnych celach.
Około 10-11 r. ż. dzieci zaczynają coraz częściej przejawiać tzw. moralność autonomiczną. Ten rodzaj moralności nakazuje postępować zgodnie z przez siebie wyznaczonymi normami, bez względu na okoliczności, ponieważ postępowanie to uważa się za słuszne. Okres ten zwykle nazywa się okresem moralnego pryncypializmu.
Stadia w rozwoju moralnym wg L. Kohlberga.
W modelu rozumowania moralnego L. Kohlberga (1976) dzieci poniżej 9 r. ż. przejawiają moralność przedkonwencjonalną. W tym wieku za słuszne uważa się to zachowanie, które odpowiada własnym potrzebom i interesom jednostki. Jest to stadium II.
Wraz z konsolidowaniem się operacji konkretnych dzieci zaczynają osiągać stadium III na poziomie moralności konwencjonalnej. W stadium tym dziecko potrafi przejąć punkt widzenia członka grupy społecznej, z którą pozostaje ono w bezpośrednich interakcjach.
Niektóre dzieci pod koniec późnego dzieciństwa osiągają w rozumowaniu moralnym stadium IV, w którym dominuje perspektywa „prawa i porządku społecznego” W stadium tym moralność jest rozpatrywana z punktu widzenia społecznego.
Tezy Kohlberga i Piageta odnoszą się przede wszystkim do rozwoju intelektualnych możliwości w zakresie wnioskowania i oceniania moralnego, a nie do rzeczywistych przejawów rozwoju moralnego dzieci.
Ważne jest u dzieci rozwijanie świadomości istnienia i sensu norm moralnych, a także trenowania refleksji nad postępowaniem własnym oraz innych osób w sytuacjach dylematu normatywnego. Ważna jest również stymulacja rozwoju moralnego, szczególnie w przypadkach dysharmonii między rozwojem intelektualnym, a zdolnościami dziecka do wartościowania etycznego.
Ogólna
charakterystyka zmian
W
okresie późnego dzieciństwa można wyróżnić następując
rodzaje zmian:
1.przekształcenie dotychczasowej aktywności dziecka z głównie spontanicznej i zdominowanej przez zabawę, w system działań sterowanych przez stałe zadania, obowiązki i normy społeczne;
2trwałe wejście w nowe środowisko (szkoła staje się instytucja wychowawczą i miejsce spotkań z rówieśnikami) poza bezpośrednim wpływem rodziców, oznacza to poddanie się innym rodzajom wpływów społecznych, odmiennych od rodzinnych, ale często tak samo ważnych;
3podjęcie nowej roli - roli ucznia.
Dojrzałość szkolna-dziecko aby pojść do szkoly musi osiągnąć dojrzałość szkolna tzn;
-jest rozwinięte fizycznie
-posiada dobrą orientacje w otoczeniu
-umie sie porozumieć z rozmówcą
-podejmuje czynności i wykonuje je do końca
-jest dojrzałe emocjonalnie aby rozstać sie z rodzicasmi, i kontrolować swoje emocje
Nauczanie zintegrowane-Nauczyciel powinien wziąć pod uwagę, że w tej fazie rozwoju dziecka bardzo ważny jest ruch. Dziecko bardzo go potrzebuje, dlatego nie potrafi usiedzieć spokojnie w jednym miejscu i dłużej skupić się na jednej rzeczy. zaletą kształcenia zintegrowanego jest to, że nauczyciel w każdej chwili może zrobić przerwę,gdy zauważy, że dzieci jej potrzebują nie czekając na dzwonek.
Poprzednim systemie dzieci były bardziej przeciążone materiałem, którego nie mogły do końca zrozumieć i przyswoić. Obecnie w jednym podręczniku zawarte są wszystkie przedmioty podzielone na bloki tematyczne. Jeden temat jest realizowany przez cały dzień i zawiera kilka przedmiotów.
Integracja przystosowała klasy do potrzeb dzieci w tym wieku. Na podłodze powinien znajdować się dywan.
Nauczyciel przebywa cały czas dziećmi. Nie obowiązują go już dyżury na korytarzu, cały czas przebywa w klasie z dziećmi. Nauczyciel ma indywidualne podejście do każdego ucznia.
Wprowadzono ocenę opisową, która nie powinna być listą skarg, lecz powinna podkreślać to, co pozytywne i zachęcać do dalszych starań.
Kompetencje nauczyciela eduk wczesnoszkolnej;
Wyróżniamy kompetencje :
- specjalistyczne
- dydaktyczne
- psychologiczne.
Każda z nich powinna być rozważana oddzielnie ponieważ w kontakcie z uczniem manifestują się w różny sposób i wymagają odmiennego doskonalenia.
Kompetencje specjalistyczne to wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu. Trzeba je ciągle doskonalić dokształcać się czytać fachowe książki i czasopisma jeśli to możliwe brać udział w różnego rodzaju szkoleniach i konferencjach.
Ważna jest też wymiana doświadczeń między nauczycielami tego samego przedmiotu.
Wg Hanny Hamer autorki ksiązki niekompetentny nauczyciel to taki który przede wszystkim:
- nie wie, czego nie wie,
- nie chce zapytać kogoś kto wie,
- boi się zapytać kogoś kto wie,
- jest przekonany , że wszystko wie i nie ma żadnych wątpliwości,
- nie chce się rozwijać.
Przekonanie, że wie się wszystko jak obawa przed uzyskaniem informacji wiarygodnego źródła wynika z przesyconej lekiem tendencji do niedopuszczania do świadomości własnych słabych stron. Tymczasem słabsze strony mamy wszyscy jest to zjawisko całkowicie normalne z którym wielu osobom głównie z kompleksem niższości ciężko się pogodzić. Tzw. strusia polityka czyli chowanie głowy w piasek utrudnia doskonalenie kompetencji. Naprawdę pewni siebie nauczyciele nie boją się mówić że czegoś nie wiedzą. Negowanie istnienia braków w wykształceniu prowadzi do usypiającego czujność samozadowolenia co mści się głównie na uczniach. Jest to główny powód, dla którego warto czytać, pytać, słuchać, szukać – czyli rozwijać się. Zmęczenie i brak czasu nie są żadnym usprawiedliwieniem . Nauczyciel, który dopuszcza możliwość że czegoś nie wie łatwiej zachęca młodzież do zgłaszania wątpliwości, ponieważ uczniowie mają z tym często duże trudności.
Kompetencje psychologiczne rozumiemy umiejętności inspirowania, motywowania uczniów do nauki, integrowania ich w zespół oraz umiejętności menadżerskie.
Otwarta i przyjazna postawa wobec uczniów jest pomocna w rozwijaniu ich potencjalnych możliwości. określenie „przyjazna postawa można przełożyć na dwie główne dyrektywy:
Do kompetencji psychologicznych nauczyciela zaliczamy:
Pozytywne nastawienie do ludzi,
Umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłóceń w komunikowaniu się ludzi,
Umiejętność porozumienia się w ogóle a z uczniami w szczególności,
Umiejętność motywowania uczniów do nauki,
Umiejętność budowania zgranego zespołu z przypadkowej grupy uczniów,
Elastyczność w dostosowywaniu własnego stylu kierowania do stopnia dojrzałości uczniów,
Umiejętność kontrolowania stresu.
Pozytywne nastawienie do ludzi autorka ma tu na myśli typ działań w których głównie chodzi nam o dobro innej osoby a w przypadku nauczyciela gdy zależy mu na zdrowiu dobrym samopoczuciu i postępach w nauce ucznia. Niezbędnym warunkiem przekonania ucznia że nauczyciel jest szczerze zainteresowany jego losem jest autentyczność. myślenie pozytywne sprzyja dobremu samopoczuciu sympatii do własnej osoby i sympatii do uczniów. Dobre wychowanie kultura bycia i uprzejmość niezależnie od wahań pogody stanu zdrowia i samopoczucia to podstawa kontaktów nauczyciela z uczniami. Ważne abyśmy traktowali uczni tak jakbyśmy chcieli być sami traktowani.
Ważny jest optymizm i pogoda ducha dotrzymywanie zobowiązań i dawanie innym prawa do własnego zdania są cechami cenionymi i lubianymi przez uczni dlatego chętniej zwracają się do takich nauczycieli o pomoc radę mogą im zaufać.
Chwalenie nawet najdrobniejszych osiągnięć uczniów im częściej chwalimy tym lepsze są efekty naszej pracy jako nauczycieli. Im więcej pozytywnych emocji wiąże się z nauką tym większe prawdopodobieństwo skłonienia młodych ludzi do poważnej pracy.
Umiejętność unikania najczęstszych zakłóceń zakłóceń komunikowaniu się : (istnieje 6 głównych zakłóceń)
Niepełna świadomość niektórych własnych motywów ( tzn nauczyciel chce działać dla dobra ucznia ale często kieruje nimi pragnienie gadania, czy także uświadomienie sobie chęci dominowania bądź wyładowania własnej agresji.)
Nieuwzględnianie możliwości uczniów( np. nauczyciel mówiący zbyt szybko lub niewyraźnie, jak ten który nie potrafi modulować głosu lub mówi za wolno nie bierze pod uwagę możliwości uczniów)niepowtarzalnie trudnych fragmentów wykładu powoduje że uczniowie przestają słuchać. Najgorsza może okazać się jednak nuda.
Sprzeczność języka ciała ze słowami wywołuje to wątpliwości co do wiarygodności mówcy, inaczej mówiąc podejrzewamy że kłamie.
Przedwczesna interpretacja motywów jest to niepokojąca skłonność polega na przedwczesnym odgadywaniu o co chodzi uczniom czego chcą i na czym im zależy.
Filtr percepcyjny widzimy głównie to co chcemy zobaczyć a słyszymy to co chcemy usłyszeć. Ma to negatywny wpływ na stosunki z młodzieżą ponieważ niepełny odbiór informacji jest odbiorem zniekształconym.
Komunikowanie się jest procesem dwustronnym. Porozumiewanie się wymaga dialogu i upewnianiu się czy jest się właściwie rozumianym a tego nie da się osiągnąć nie pytając podczas lekcji czy wszystko jest jasne.
Kolejny rodzaj komp.psych.
Umiejętność prawidłowego komunikowania się:
Aktywne słuchanie (trudno poznać i zrozumieć człowieka nie słuchając go uważnie)
- koncentracja uwagi
- kontakt wzrokowy
- lekkie pochylenie ciała
- używanie zachęcających zwrotów
- otwartość na punkt widzenia
- powściągliwość wyrażaniu własnego zdania
- empatia ( emocjonalne zrozumienie, postawienie własnej osoby na miejscu ucznia i wyobrażeniu sobie siebie w jego skórze)
- parafrazowanie ( powtarzanie własnymi słowami sensu usłyszanej wypowiedzi)
- zadawanie pytań
Przemawianie trzeba zawsze:
- koncentrować się na zadaniu
- struktura wypowiedzi musi być jasna
- używać zrozumiałego języka
- stosować slajdy, folie itp.
- modulować głos
- kontrolować jego siłę
- starać się patrzeć na ludzi
- wierzyć w siebie
- pilnować czasu nie przekraczać go
- po udanym występie nagrodzić siebie w dowolny sposób
Rozmawianie o efektach rozmowy decyduje początek
Asertywność to umiejętność zachowania się zdecydowanego ale bez agresji spokojnego i łagodnego ale bez lęku
Elestyczcznosć w dostosowaniu własnego stylu społecznego do stylu społecznego ucznia.
Styl społeczny to zestawienie dwóch ważnych wymiarów zachowania się : asertywności i spontaniczności.
- styl ekspresyjny- char. Się wysokim stopniem asertywności i wys. ST. Spontan. Osoby ekspresyjne odbierane są jako zbyt szybko podejmujące decyzje, popędliwe
- styl analityczny – charak. niskim ST. Asertwności niskim st. spon. są odbierani jako nudziarze.
- styl przywódczy wysoka asert. nis. spon. przywódcy traktowani są jako zbyt surowi zimninieprzystepni.
- styl uprzejmy nis aser wys spon osoby te są odbierane jako uległe nie maja własnego zdania są lekceważeni.
Rozwiązywanie konfliktów
dzięki konfliktom:
- mamy szansę lepiej zrozumieć siebie i uczniów
- zwiększa się prawdopodobieństwo podejmowanych decyzji
- rozwijamy się.
Umiejętność motywowania uczniów
Bez chęci do nauki nie można tak naprawdę nauczyć się niczego dlatego tak ważna wydaje się znajomość różnych sposobów motywowania uczni.
Budowanie zgranych zespołów
Team a grupa
W grupie uczniowie pracują raczej indywi. I często przeciw sobie a w teamie współpracują i wspomagają się nawzajem w trudnych momentach. występują tu liderzy i członkowie.
Elastyczność w dostosowaniu stylu kierowania uczniami do stopnia ich dojrzałości
Dojrzałość ucznia zależy od 2 czynników motywacji do efektywnego myślenia i działania w szkole oraz kompetencji w tym zakresie.są 4 typy doj.
- wys mot duza kom
- wys mot mała kom
- nis mot duza kom
- nis mot mała kom.
Umiejętność kontrolowania stresu
Nauczyciel nie radzący sobie z własnym stresem nie potrafi pomóc uczniom. rozdygotany wewnętrznie lub na wszystko zobojętniały nie będzie w stanie ani być efektywnym nauczycielem ani kierownikiem ani doradcą młodzieży.
Stres to stan napięcia spowodowany trudną sytuacją z którą nie potrafimy sobie poradzić.
Ze stresem można radzić sobie łagodząc objawy lub usuwając przyczyny. pomocne mogą być także techniki relaksacyjne.
Kompetencje dydaktyczne
-Umiejętność właściwego rozplanowania zajęć w ciągu roku szkolnego, logicznego konstruowania lekcj, rozplanowania czasu na lekcji
-Precyzowanie i operacjonalizacja celów (co konkretnie mają zrobić, umieć uczniowie i jak to można sprawdzić
-Uwzględnianie cyklu uczenia się („przeżycie”, obserwacja, refleksja, uogólnienie, aktywne eksperymentowanie)
-Znajomość technik zachęcania uczniów do aktywności
-Umiejętność rozmieszczenia uczniów w klasie
-Korzystanie z pomocy audiowizualnych
-Opanowanie metod nauczania i dostosowywanie metody do tematu, celu i stylu uczenia się preferowanego przez daną grupę
-Umiejętność atrakcyjnego prowadzenia lekcji
Nauczyciel konstruktywista;
-wg Wygotskiego człowiek ciągle konstruuje swoją wiedzę w wyniku nowych doświadczeń zgodnie z zasadami asymilacji i akomodacji
-konstruktywizm jest najbardziej znaczacym obecnie nurtem w edukacji, który określa na nowo wzajemne relacje między nauczycielem mi dzieckiem
-nauczyciel jest przewodnikiem dziecka, przestrzega on pewnych zasad takich jak;
-bazuje on na wiedzy, którą dziecko zdobyło wcześniej
-jedną z zasad konstruktywizmu jest również zachęcanie do dialogu zarówno z samym sobą, jak i między uczniami
-inspiruje mślenie twórcze dziecka poprzez stawianie otwartych pytań, które sprzyjają podawaniu kilku poprawnych odpowiedzi, w ten sposób dziecko staje się bardziej odpowiedzialne za swoją wiedzę.
Charakterystyka właściwości rozwoju dziecko wczesnoszkolne;
-rozwój fizyczny;
-powiększanie się wysokości ciała
-w wieku 9-11latproporcje budowy ciała małego człowieka nie różnią się od dorosłego
-dziecko 7letnie wstepujące do szkoły porusza się podobnie do człowieka dosorsłego
-dzieci w tym wieku są bardzo ruchliwe
-fizyczna sprawność i rozwój mięśni zależą nie tylko od dobrej opieki, odpoczynku i aktywności ale od sposobu jaki je użytkujemy
-zauważalna nadpobudliwość nerwowa
-mózg w okresie dziciństwa zbliża się do swej dojrzałej wielkości i wagi
-dziewczynki są sprawne manualnie ale biegają wolniej niż chłopcy
-rozwój emocjonalny;
-dziecko nazywa uczucia
-wieksza kontrola nad uczuciami
-stabilność emocjonalna
-dziecko w toku rozwoju uczy się opanować i kontrolować swoje reakcje emocjonalne aby zadowolić najbliższych
-bardzo istotny wpływ ma szkoła zmienia sie autorytet, pani się nim staje, nauczyciel nabiera szczególnego zanczenia
-rozwój społeczno-moralny;
-motyw uczęszczania do szkoły bo są koledzy
-w klasie 1 dziewczynki zmieniają koleżanki
-w klasie 3 zawierane są już przyjaźnie
-okres heteronomii moralnej-dziecko przejmuje normy od ważnych dla sibie osób
-normy wypracowane są na zasadzie nagrody
-faza grzecznej dziewczynki i posłusznego chłopca-chcą zadowolić
-rozwój umysłowy;
-w okresie poźnego dzieciństwa rozwija się uwaga w dowolnym toku nauki szkolnej
-następuje dalszy rozwój pamięci
-rozwój myślenia dziecka w tym wieku dokonuje się stopniowo
-w klasach początkowych procesy myślenia dziecka są ściśle powiązane z dziłaniem i praktyką