CHOROBY WEWNĘTRZNE
Wykład 2
Definicja choroby- częsta , łatwo wykrywalna, początkowo bezobjawowa choroba polegająca na utrzymaniu się podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego i prowadząca do poważnych powikłań narządowych stanowiących jej fazę objawową.
Epidemiologia:
-choroba dotyczy 25% populacji
-szacunkowa liczba chorych: Polska - 8,4-12 mln, USA- 50 mln, świat- 1 mld
Czynniki ryzyka:
-nadwaga i otyłość
-dieta wysokosolna, niskopotasowa, wysokotłuszczowa
-palenie tytoniu
-cukrzyca
-niska aktywność fizyczna
-stres
Nadciśnienie tętnicze-podział
-pierwotne - 90-95% przypadków
-wtórne- (o ustalonej i potencjalnie usuwanej przyczynie)- 5-10%
KLASYFIKACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO (7 JNC, 2003)
Kategoria ciśnienia tętniczego |
SBP (mmHg) |
DBP (mmHg) |
Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi |
<120 |
i < 80 |
Stan przednadciśnieniowy |
120-139 |
lub 80-89 |
Stopień 1 nadciśnienia tętniczego |
140-159 |
lub 90-99 |
Stopień 2 nadciśnienia tętniczego |
≥160 |
lub ≥100 |
KLASYFIKACJA BP wg ESH/ ESC 2007
kategoria |
SBP(mmHg) |
DBP(mmHg) |
optymalne |
< 120 i |
<80 |
prawidłowe |
120-129 i/ lub |
80-84 |
prawidłowe wysokie |
130-139 i/lub |
85-89 |
nadciśnienie tętnicze st. 1 |
140-159 i/lub |
90-99 |
nadciśnienie tętnicze st. 2 |
160-179 i/lub |
100-109 |
nadciśnienie tętnicze st. 3 |
Co najmniej 180i/lub |
Co najmniej 110 |
izolowane skurczowe |
Co najmniej 140 i |
<90 |
Podstawowe pojęcia:
Ciśnienie skurczowe(SBP, systolic blood pressure)- najwyższe ciśnienie w układzie tętniczym
Ciśnienie rozkurczowe( DBP, diastolic blood pressure)- najniższe ciśnienie w układzie tętniczym
Przyczyny nadciśnienia pierwotnego:
-nadmierne spożycie sodu(soli) i nerkowa retencja sodu
-aktywacja układu RAA i współczulnego
-zaburzenia równowagi wazo dylatacja- wazokonstrykcja
-sztywność tętnic
-zmiany w błonach komórkowych
-nadwaga i otyłość
-cukrzyca, oporność tkanek na insulinę
-palenie tytoniu
-niska waga urodzeniowa
-alkohol spożywany przewlekle
Przyczyny nadciśnienia wtórnego:
-przewlekłe choroby nerek
-obturacyjny bezdech senny (OBS)
-przyjmowanie niektórych leków
-nadciśnienie naczyniowo- nerkowe
-choroby nadnerczy(hiperaldosteronizm pierwotny, zespół Cushinga)
-nadczynność i niedoczynność gruczołu tarczowego
-nadczynność przytarczyc
-koarktacja aorty
Przyczyny nadciśnienia polekowego:
-niesterydowe leki przeciwzapalne
-steroidy
-pochodne efedryny( w preparatach przeciw przeziębieniu)
-doustne leki/środki antykoncepcyjne
-erytropoetyna
-cyklosporyna A i takrolimus
NADCIŚNIENIE BIAŁEGO FARTUCHA
Prawidłowe wartości BP w ciągu dnia z wyjątkiem pomiarów w gabinecie lekarskim
Sugerowana przez WHO nazwa to „izolowane nadciśnienie kliniczne”
Częściej dotyczy kobiet, osób starszych
Rzadziej u palaczy tytoniu
IZOLOWANE NADCIŚNIENIE SKURCZOWE
Wzrost wartości SBP przy prawidłowych DBP
Dotyczy osób starszych
Leczenie przynosi korzyści kliniczne
POWIKŁANIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO:
Neurologiczne(demencja, niedokrwienie mózgu, udary niedokrwienne i krwotoczne)
Kardiologiczne (przerost mięśnia lewej komory serca, choroba niedokrwienna serca w tym zawały, niewydolność serca, zaburzenia rytmu, nagła śmierć sercowa)
Naczyniowe (przebudowa tętnic, przyspieszona miażdżyca, tętniaki, rozwarstwienia ściany naczyń)
Nefrologiczne (stwardnienie kłębuszków, mikroalbuminuria, białkomocz, niewydolność nerek)
Okulistyczne ( retinopatia, niedokrwienie nerwu II, ślepota)
CELE LECZENIA:
Skuteczne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi (<140/90 mmHg dla większości pacjentów , <130/80 mmHg w przypadku cukrzycy i chorób nerek)
Przywrócenie prawidłowej struktury i funkcji serca oraz naczyń
Korelacja innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego
Korzystny wpływ na choroby współistniejące
Zalecana modyfikacja |
Opis zalecenia |
Redukcja masy ciała |
W celu osiągnięcia prawidłowego wskaźnika masy ciała BMI=18,5-24,9 |
Dieta obniżająca BP |
Dieta bogata w owoce, warzywa, niskotłuszczowe produkty mleczne, o ograniczonej zawartości tłuszczów szczególnie nasyconych |
Ograniczenie podaży sodu w diecie |
Ograniczenie spożycia sodu do <100mmol/dobę (2,4 g sodu lub < 6 g soli) |
Regularna aktywność fizyczna |
Np. spacer lub jazda rowerem przez co najmniej 30 min 3-4 razy tygodniowo |
Ograniczenie spożycia alkoholu |
Do maksymalnie 2 drinków dziennie(= 30 ml etanolu lub również równoważników) dla większości mężczyzn i 1 drinka dla kobiet oraz mężczyzn o drobnej budowie ciała |
PRZYCZYNY NIEDOSTATECZNEJ KONTROLI CHOROBY:
Pseudooporność np. wzrosty podczas wizyt
Nieprzyjmowanie leku (objawy uboczne, ocena, trudny schemat leczenia, niewystarczająca edukacja chorego , zaburzenia pamięci)
Zależne od leku(zbyt mała dawka, niewłaściwa kombinacja, interakcje)
Nadciśnienie wtórne
Czynniki towarzyszące( palenie tytoniu, otyłość, bezdech nocny, alkohol, przewlekły ból, stres, wazokonstrykcja, hiperinsulinomia)
Zwiększona objętość płynów krążących( dieta wysokosodowa, niewystarczająca terapia diuretyczna, postępujące uszkodzenie nerek)
Nadciśnienie tętnicze