Cenzura w Hollywood
Kodeks Produkcyjny. L. 30 film dźwiękowy. Produkcje są kosztowne i muszą się zwracać. Autocenzura sposobem na utrzymanie widzów w kinach. Stosowanie się do zaleceń PCA to unikanie protestów, które prowadzą do spadku frekwencji. 1937 podręcznik dla scenarzystów, który ma pomóc w zrozumieniu i stosowaniu standardów Kodeksu Produkcyjnego. Will Hays wypracował system samoregulacji, po 1934 nie zajmował się bezpośrednio egzekwowaniem Kodeksu. To zadanie spełnia Joseph Breen (irlandzki katolik), który przybywa do Hollywood jako nowy administrator Kodeksu. Joseph Breen kierował PCA (Production Code Administration), jednostką powołaną przez MPPDA specjalnie w celu egzekwowania założeń kodeksu. (Od 1954 na tym stanowisku zastępuje go Goeffrey Shurlock). Zależy mu na poparciu Legionu Przyzwoitości. Niezależni producenci właściciele kin mogli wyświetlać filmy bez zezwolenia Breena, ale lepiej było je uzyskać, bo widzowie respektowali regulacje wewnątrzkinematograficzne. Breen - kontrola na etapie scenariusza i ostateczne zatwierdzenie po obejrzeniu filmów. Najbardziej cięty na seks. Metoda scenarzystów: umieścić sceny, które na pewno wytnie, a na resztę nie zwróci uwagi. Masowo adaptacje klasyki - bo czy można cenzurować klasyka? Klasyka zapewnia frekwencję. Ale Breen się uodparnia. (Rebecka 1940 Hitchcocka na podst. Daphne du Maurer; Przeminęło z wiatrem 1939 na podst. Margaret Mitchell prod. David O. Selznik, scen. Sidney Howard- nie zgadza się na usunięcie finałowego: „Frankly, my dear, I don't give a damn”. Odwołanie do Haysa, 4 godzinna dyskusja, zezwala na pozostawienie „damn” ale każe zapłacić 5 tys. dol za pogwałcenie Kodeksu. Wkrótce poprawka w Kodeksie, która zakazuje używanie słów „hell” i „damn” z wyjątkiem sytuacji, gdy pochodzą one z dzieła literackiego.
Samoregulacja i kontrola federalna w czasie drugiej wojny światowej . Około 1939 w związku z narastającym napięciem wokół nazizmu w Europie na ekran wkraczają tematy polityczne. Odtąd Breen przestał się skupiać na satysfakcjonowaniu katolików, ale jak zareaguje na dany film publiczność w innych krajach niż Ameryka. 10 część Kodeksu stwierdzała:
Flaga powinna być pokazywana z należytym respektem
Historia, instytucje, znane osoby oraz obywatele wszystkich narodowości powinni być prezentowani obiektywnie i właściwie
Nie wolno produkować filmów, które mogłyby wzbudzać nienawiść wśród ludzi innych ras, religii czy narodowości
Jednym z pierwszych filmów, które wg cenzorów mogły obrażać uczucia narodowe była produkcja MGM „Głupiemu radość” („Idiot's Delight” reż. Clarence Brown, 1939). Włosi w roli agresora napadającego na Francję. Mino tego że wersja europejska różniła się od amerykańskiej i tak liczne zakazy wyświetlania. Nigdy nie wyświetlane we Włoszech.
„The Gerat Dictator” Charlie Chaplin 1940. W czasie produkcji protesty, ale po ukończeniu pracy uzyskał certyfikat PCA ze wzglądu na postępujące w Europie działania wojenne i wzrastające potępienie nazizmu w Ameryce.
„Zeznania szpiega” („Confessions of a Nazi Spy” 1939 reż. Anatol Litvak). Fabuła oparta na procesie szpiegów faszystowskich złapanych i skazanych w Nowym Jorku. Warner to wytwórnia, która głośno wyrażała swoje antynazistowskie przekonania. Już w 1936 studio to przestało prowadzić interesy w Niemczech. Film zakazany w wielu krajach popierających faszyzm.
Wojna przynosi kontrolę federalną. Dla Roosvelta priorytetem jest propagowanie słuszności walki z faszyzmem. 1942 powst. Federalna agencja Office of War Information (OWI), która miała cele informacyjne i propagandowe. W jej ramach powołano Bureau of Motion Pictures (BMP) pod kierownictwem Lowella Melleta. Podręcznik dla przemysłu filmowego w którym odnotowano, że wojna jest walką między totalitaryzmem i demokracją jako systemem swobód obywatelskich. BMP zniechęcało wytwórnie do wyświetlania filmów, które nie popierały alianckich celów. BMP zachęcało wytwórnie do prezentowania nowych produkcji w celu ich weryfikacji przez pracowników federalnych. Cenzura postprodukcyjna nie była respektowana przez filmowców. BMP wydaje nakaz składania scenariuszy do weryfikacji, a zatrudnieni cenzorzy zaczynają pracować jak Biuro Breena. Do zadań instytucji federalnej należy także rozpowszechnianie filmów wśród żołnierzy na frontach drugiej wojny światowej (korzyść dla Hollywoodu bo widzowie zagraniczni polubili amerykańskie filmy - odskocznie od realiów wojennych) oraz zachęcanie przemysłu filmowego do robienia filmów propagandowych. Najsłynniejszy - produkcja Warner Brothers 1943 Misja w Moskwie (Mission to Moscow) reż. Michael Curtiz. Kręcenie tego filmu osobiście popierał Roosvelt. Film miał pokazywać ZSRR jako sprzymierzeńca Ameryki w wojnie z Niemcami w Europie. Film konsultowany na każdym etapie produkcji. Breen zazdrosny o swoje kompetencje.
Breen contra Hughes. Lata wojny przyniosły pierwszą profesjonalną porażkę Brenna. Niemal do rezygnacji ze stanowiska doprowadził cenzora Howard Hughes, z którym już w l. 30 Breen rozpoczął osobiste starcie. 1941 western Hughesa Wyjęty spod prawa (The Outlaw, 1941). Była to niezależna produkcja United Artists więc Hughes nie miał obowiązku przedkładania scenariusza do PCA. Breen jednak otrzymał wersję końcową scenariusza i w liście zaproponował ponad 100 poprawek. Hughes, podobnie jak w przypadku Człowieka z blizną, zignorował wszelkie zalecenia. Gdy Breen obejrzał film, wydał decyzję negatywną. Debiutantka Jane Russell naga jak na ówczesne standardy. Szokująco wyeksponowane piersi. Breen ma problemy z cenzurowaniem Hughesa gdyż jego zastępca Geoffrey Shurlock nie widział w tym filmie nic zdrożnego i popierał reżysera. W marcu 1941 Breen już napisał list rezygnacyjny, ale ostatecznie Hughes poszedł na ustępstwa. Zgodził się zmienić kostiumy aktorki na nieco skromniejsze i wprowadzić kilka zmian linii fabularnej. W sumie wycięto tylko 60 sekund filmu. Po ataku na Pearl Harbor Hughes zaangażował się w działalność wojskową i na jakiś czas zapomniał o swoim filmie, który utknął w komisjach. 1943 pokaz w San Francisco i protesty. Po zakończeniu wojny pokaz w NY i też protesty w związku z obsceniczną kampanią reklamową („Jakie są dwie najważniejsze przyczyny gwiazdorstwa Jane Russell?” A pod napisem rysunek piersi kobiecych). To rozzłościło Brenna, bo wprawdzie Hughes nie łamał Kodeksu Produkcyjnego, ale występował wbrew Kodeksowi Reklamowemu (Advertising Code). Inne wytwórnie protestują przeciwko nieuczciwej konkurencji Hughesa. Certyfikat wycofano. Legion oparzył film kategorią C. Kina wyświetlające Wyjętego spod prawa były bojkotowane.
Wielki sen na podst. R. Chandlera reż.Howard Hawks, 1946. Usunięcie scen nasuwających skojarzenia erotyczne. Prawie każdy film klasy A był kręcony tak, by sceny wywołujące obiekcje miały swoje odpowiedniki w wersji złagodzonej.
Listonosz zawsze dzwoni dwa razy na podst. Książki Jamesa Caina reż. Tay Garnett, 1946. od 1935 różne wytwórnie chciały wykupić prawa do sfilmowania powieści, biuro zawsze wydawało negatywne odpowiedzi. Jednak MGM wbrew radom PCA zakupiło prawa do książki i w 1945 przedłożono Breenowi scenariusz. Wiele przeróbek i film staje się hitem.
Przeciw Kodeksowi
Kodeks systemem wewnętrznej cenzury, która ma chronić przed ingerencją państwa i przed atakami instytucji publicznych. Emigranci występują jako pierwsi przeciw Kodeksowi. Pierwszy przeciw kodeksowi występuje niezależny producent Otto Preminger. „Nikt nie ma prawa mówić Amerykanom, co powinni zobaczyć, a czego nie”.
1947 Forever Amber - motyw ciąży pozamałżeńskiej, perypetie z cenzurą
1953 Księżyc jest niebieski (również: Zdarza się raz, The Moon is blue), nie konsultował tego z MPA. Uwiedzenie to temat niewłaściwy na komedię. Znalazł kina, które wbrew Kodeksowi i mimo potępienia przez katolicki Legion Przyzwoitości film wyświetliły.
1955 Człowiek ze złotym ramieniem (również: Złotoręki, The Man with a Golden Arm) - pierwszy film hollywoodzki mówiący w sposób otwarty o społecznej klęsce narkomanii. Pierwszy film, który choć nie otrzymał certyfikatu PCA (scena wstrzykiwania narkotyku i ujęcie striptizerek) nie został potępiony przez Legion i otrzymał kategorię B.
Producent 20 Century Fox Jerry Wald heroldem nowej epoki. Peyton Place ekranowym symbolem nowej epoki. To adaptacja bestsellera Grace Metalious. Książka powstała na podst. Własnych obserwacji autorki w miasteczku New England. Teza: im większe pozory cnoty i uczciwości tym większa rozpusta i brudy. 20 CF finansuje napisanie Powrotu do Payton Place (na ekranie 1961). Seria Payton Place stworzyła szkołę
1962 Edward Dmytryk Spacer po dzikiej stronie (Walk on the Wild Side)
1961 William Wyler Godzina dzieci; już w 1936 Wyler nakręcił na podstawie dramatu Lilian Hellman Ich troje, ale dopiero w filmie z roku 1961 pokazał prawdziwą oś konfliktu - wątek lesbijski. W Ich troje dwie kobietki były zakochane w jednym mężczyźnie i stąd kłopoty.
Tennessee Williams i Elia Kazan - „niskie standardy moralne”
1951 Tramwaj zwany pożądaniem dla Warner Bros. Breen stwierdził, że trzeba usunąć z filmu perwersję seksualną, nimfomanię bohaterki Blanche oraz sceną gwałtu. Kazan się broni. Wyciął gwałt i zmienił zakończenie. Legion film potępił. Pod nieobecność Kazana Warner wprowadza zmiany by film mógł uzyskać kategorię B.
1956 Laleczka (Baby Doll). Oficjalnie potępiony przez Legion choć ostatecznie zyskał aprobatę cenzury.
Współpraca K i W. aż do 1960, kiedy to Kazan odmówił (ze wzglądu na wcześniejsze zobowiązania) reżyserowania komedii Okres przystosowania. Williams ciężko przeżył to rozstanie, bowiem z nazwiskiem Kazana łączyły się jego największe sukcesy teatralne Tramwaju, Camino Real, Kotki na gorący, cynowym dachu i Słodkiego ptaka młodości. Dla Kazana Williams napisał oryginalny scenariusz Baby Doll (1956).
Modyfikacje Kodeksu. Większość poprawek dopisanych za czasów Brenna miała albo uprawomocnić wcześniejsze decyzje cenzorskie, albo umożliwić ich lepsze egzekwowanie. W 1954, gdy Breen był już na emeryturze, po raz pierwszy zmodyfikowano Kodeks tak, by stał się bardziej liberalny. Usunięto zakaz pokazywania par mieszanych rasowo, alkoholu i używania na ekranie niektórych słów uchodzących wcześniej za wulgarne. Bunt przeciw Kodeksowi: l. 50 i 60. Postulat wprowadzenia systemu kategorii wiekowej.
Zmiany klasyfikacji przez Legion 1945 Martin Luter otrzymuje nową kategorię S.C. (Seperate Classification) - film ani nie zalecany ani nie potępiany. Bo o protestantach, ale jednak Legion ma reprezentować wszystkich chrześcijan. Nowa kategoria A-III: moralnie bez zarzutu dla dorosłych, kategoria ta zastąpiła wcześniejszą B (Peyton Place).
Przełomowe filmy
Właściciel lombardu (The Pawnbroker, 1964) reż. Sidney Lumet. Z powodu przesycenia treściami seksualnymi firma Landau Productions z NY nie otrzymała certyfikatu. Landau odwołuje się do Review Board w MPAA. Otrzymuje certyfikat. Legion potępił, ale nie wszyscy chrześcijanie uznali tą decyzję.
Powiększenie (1966) M.A. zrealizowany dla MGM. A odrzuca sugestie poprawek (scena z nastolatkami, seks zbyt obrazowy). W dystrybucji plakaty reklamowe: film bez certyfikatu PCA i potępiony przez Legion. To doskonały chwyt. Hit.
Kto się boi Wirginii Woolf? (1966) Mike Nichols. Podobnie jak Landau przedstawia film Shurlockowi. Bez certyfikatu. Odwołanie i po raz drugi Komisja zgadza się na wyjątek. Od 18 lat.
Koniec Kodeksu Produkcyjnego 1963 Jack Valentini szefem MPAA. Dąży do złagodzenia standardów. 1966 Kodeks zastąpiony przez Ten Standards. 1968 rating system - klasyfikacja widzów według grup wiekowych. PCA zmienione na Classification and Rating Administration (CARA)
ELIA KAZAN
THE PEOPLE OF THE CUMBERLANDS, 1937 (also prod., screenplay)
IT'S UP TO YOU, 1941
A TREE GROWS IN BROOKLYN, 1945 - based on Brry Smith's novel
THE SEA OF GRASS, 1947 - based on Conrad Richter's novel, starring Spencer Tracy and Katherine Hepburn
BOOMERANG, 1947
GENTLEMAN'S AGREEMENT, 1947 - based on Laura Z. Hobson's novel, screenplay Moss Hart, starring Gregory Peck, Dorothy McGuire, John Garfield, Celeste Holm, Anne Revere (Oscar)
PINKY, 1949 - based on Cid Ricketts Summer's novel Quality, screenplay by Philip Dunne and Dudley Nichols, starring Jeanne Crain, Ethel Barrymore, Ethel Waters, William Lundigan
PANIC IN THE STREETS, 1950 - starring Jack Palance and Richard Widmark
A STREETCAR NAMED DESIRE, 1951 - Viettelyksen vaunu - written by Tennessee Williams from his play, starring Marlon Brando, Vivien Leigh, Kim Hunter, Karl Malden
VIVA ZAPATA!, 1952 - written by John Steinbeck, starring Marlon Brando, Joseph Wiseman, Jean Peters, Anthony Quinn
MAN ON A TIGHTROPE, 1953 - screenplay by Robert Sherwood, starring Fredrick March, Cameron Mitchell, Adolphe Menjou
ON THE WATERFRONT, 1954 - Alaston satama - written by Budd Schulberg from his novel, starring Marlon Brando, Eva Marie Saint, Lee J. Cobb, Rod Steiger, Karl Malden (Oscar)
EAST OF EDEN, 1955 (also prod.) - Eedenistä itään - screenpay by Paul Osborn from John Steinbeck's novel, starring Raymond Massey, James Dean, Julia Harris, Jo Van Fleet
BABY DOLL, 1956 (also prod.) - based on Tennessee William's short plays, starring Karl Malden, Eli Wallach, Carroll Baker
A FACE IN THE CROWD, 1957 (also prod.) - written by Budd Schulber, from his story Your Arkansas Traveller, starring Andy Griffith, Lee Remick, Walter Matthau, Patricia Neal
WILD RIVER, 1960 (also prod.) - screenplay by Paul Osborn, novels Borden Deal, William Bradford Huie, starring Montgomery Clift, Lee Remick, Jo Van Fleet
SPLENDOR IN THE GRASS, 1961 (also prod.) - screenplay by William Inge, starring Natalie Wood, Warren Beatty
AMERICA AMERICA, 1963 (also prod. screenplay from own novel) - starring Stathis Giallelis, Frank Wolff, Elena Karam, Harry Davis
THE ARRANGEMENT, 1969 (also prod. screenplay from own novel) - starring Kirk Douglas, Faye Dunaway, Deborah Kerr, Richard Boone
THE VISITORS, 1972, starring James Woods, Patrick McVey, Patricia Joyce
THE LAST TYCOON, 1976 - screenplay by Harold Pinter, based on F. Scott Fitzgerald's novel, starring Robert de Niro, Robert Mitchum, Tony Curtis, Jeanne Moreau, Jack Nicholson
Kazan zeznawał dwukrotnie. 1952 wyznał, że był członkiem Partii Komunistycznej w okresie Wielkego Kryzysu w latach 1934-36. Odpowiedział na wszystkie pytania, odmawiając jedynie podania nazwisk innych znanych mu komunistów. Presja ze strony Foxa. Viva Zapata! (1951) odbierane jako gloryfikacja komunizmu. Szefowie S. Skouras i D. Zanuck naciskają by podał w Senacie nazwiska. 10.04.1952 Kazan zgłasza się dobrowolnie i podaje nazwiska.
5