Świat roślin

Informacje ogólne

Na kształt szaty roślinnej Sudetów miały wpływ: warunki klimatyczne, podłoże geologiczne, rzeźba terenu, stosunki wodne oraz w ostatnich kilku stuleciach działanie człowieka.

Dzisiejsza roślinność Sudecka ukształtowała się podobnie jak świat zwierząt głównie drogą migracji, począwszy od schyłku epoki lodowej. Stąd obecność gatunków holarktycznych, na które składają się podelementy:

• cyrkumborealny - borówka brusznica, widłak jałowcowy, malina moroszka, brzoza karłowata; euro - syberyjski - sosna zwyczajna, borówka czarna; arktyczny - skalnica śnieżna

• arktyczno - alpejski - wierzba zielna, paproć rozrzutka alpejska

• alpejsko - ałtajski - zawilec narcyzowy, czosnek siatkowaty

• środkowoeuropejski - buk zwyczajny, klon zwyczajny, jodła pospolita

• atlantycki - śledziennica naprzeciwlistna

• pontyjski - kłokoczka południowa

• śródziemnomorski - koniczyna kreskowana

Cechy charakterystyczne

Charakterystyczną cechą sudeckiej roślinności jest między innymi brak gatunków związanych z klimatem kontynentalnym. Wynika to ze klimatu z wyraźnymi rysami oceanicznymi. Oprócz tego widoczne jest obniżenie pięter roślinnych w stosunku do innych pasm górskich, słabo rozwinięte piętro halne, oraz brak piętra turniowego i niwalnego. Brak jest także roślin wapiennych, przy występowaniu unikalnych taksonów nieobecnych poza Sudetami. Wyżej, w górach napotkać można rozwinięte torfowiska w piętrze regla górnego i kosówki. Także tam wciąż występuje bór sudecki, a zwłaszcza zbiorowiska buczyny sudeckiej.

Lasy

Rys krajobrazowy nadają przede wszystkim zbiorowiska leśne. Występują wśród nich gatunki obejmujące swym zasięgiem całą Polskę: sosna zwyczajna (Prinus sylwestris), dąb szypułkowy (Quercus robur), grab zwyczajny (Carpinus betulus), klon zwyczajny (Acer platanoides), lipa drobnolistna (Tilia cordata), olsza czarna (Alnus glutinosa), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), oraz topole (Populus). Oprócz tego występują gatunki osiągające na terenie kraju granice zasięgu:

• północną - olsza szara (Alnus incana)

• północno-wschodnią - jodła pospolita (Abies alba), modrzew europejski (Larix decidua), buk zwyczajny (Fagus sylvatica), dąb bezszypułkowy (Quercus petraea), klon jawor (Acer pseudoplatanus)

• wschodnią - cis pospolity (Taxus baccata), jarząb brekinia (Sorbus torminalis).

Tylko w Sudetach

Gatunki występujące tylko w Sudetach:

• Brzoza Karłowata (Betula nana) - wystepuje w Górch Izerskich oraz Górach Bystrzyckich. Siedliskiem są torfowiska wysokie

• Cyklamen purpurowy (Cyklamen purpurascens) - wystepuje w Górach Kaczawskich. Siedliskiem są lasy bukowe

• Dzwonek Brodaty (Campanula barbata) - wystepuje w Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich, Złotch. Siedliskiem są zbiorowiska trawiaste piętra subalpejskiego i regla górnego

• Gnidosz sudecki (Pedicularis bohemica) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są górskie łąki i bliźniczyska piętra subalpejskiego i regla górnego.

• Perłówka orzęsiona (Melica ciliata) - wystepuje w Górach Kaczawskich, Złotych. Siedliskiem są murawy porastające podłoże zasadowe.

• Przytulia sudecka (Galium sudeticum) - Wystepuje w Karkonoszach, siedliskiem są skalne półki.

• Rzeżucha rezedolistna (Cardamine resedifolia) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są szczeliny skał granitowych.

• Skalnica bazaltowa (Saxifraga moschata subsp. Basaltica) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są szczeliny i rumosz skał bazaltowych.

• Skalnica śnieżna (Saxifraga nivalis) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są skały bazaltowe piętra subalpejskiego.

• Skalnica zwodnicza (Saxifraga decipiens) - wystepuje w Górach Stołowych. Siedliskiem są skalne ściany i piargi o odczynie zasadowym.

• Świetlik maleńki (Euphrasia minima) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są zbiorowiska trawiaste wyższych pięter roślinnych.

• Tojad sudecki (Aconitum callibotryon) - wystepuje w Karkonoszach, Masywie Śnieżnika, Górach Bystrzyckich. Siedliskiem są zarośla w obszarach źródliskowych.

• Turzyca patagońska (Carex magellanica) - wystepuje w Karkonoszach. Siedliskiem są torfowiska przejściowe i młaki piętra subalpejskiego.

• Wiechlina niska (Poa supina) - wystepuje w Karkonoszach, Masywie Śnieżnika. Siedliskiem są zbiorowiska trawiaste i wyleżyska wyższych pięter roślinnych.

• Wosienicznik pędzelkowaty (Batrachium penicillatum) - wystepuje w Sudetach Wschodnich. Siedliskiem są szybko płynące rzeki i strumienie.

• Zmienka górska (Cryptogramma crispa) - wystepuje w Karkonoszach, Górach Izerskich. Siedliskiem są piargi, szczeliny skał granitowych i hornfelsów.

Rośliny endemiczne Karkonoszy

• Skalnica bazaltowa - występuje w Karkonoszach (Małym Śnieżnym Kotle).

• Dzwonek karkonoski

• Jarzębina sudecka

• Pierwiosnka wyniosła

Gatunki reliktowe

• gniadosz karkonoski

• wierzba lapońska

• pięciornik złoty

• kuklik górski

Wybrane rośliny chronione występujące w Sudetach

• barwinek pospolity (Vinca minor)

• czosnek niedźwiedzi

• czworolist pospolity

• dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis)

• goryczka orzęsiona

• kalina koralowa

• konwalia majowa (Convallaria majalis)

• kopytnik pospolity

• kruszyna pospolita (Frangula al-nus)

• lilia złotogłów (Lilium martagon)

• marzanka wonna (Asperula odorata)

• naparstnica purpurowa (Digitalis purpu-rea)

• paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare)

• pierwiosnka wyniosła

• pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris)

• podkolan biały (Platanthera bifolia)

• kopytnik zwyczajny (Asarum europaeum)

• przylaszczki

• rzęśl wielkoowockowa (Callitriche stagnalis)

• śnieżyca wiosenna

• śnieżyczka przebiśnieg

• storczyk szerokolistny (Dactylormiza majalis)

• storczyk męski (Orchis mascula)

• wawrzynka wilczełyko (Daphne mezerum)

• widłak

• zimowit jesienny

4

---