Zdrowie„stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie wyłącznie brak choroby lub niedomagania”Uszkodzeniet)wszelka strata lub wada psychiczna, fizjologiczna lub anatomiczna struktury albo czynności.
Rodzaje:1.rozległość(fragmentaryczne,całkowite)2:czas trwania(okresowe,stałe) 3.czas powstania(od urodzenia,nabyte)4.charakter/przebieg(ustabilizowane,progresywne,regresywne)
Przyczyny uszkodzeń;Czynniki dziedziczne i wrodzone,Choroby,Niewłaściweodżywianie,urazy,Zmiany związane ze starzeniem się organizmu Niepełnosprawność:„wszelkie ograniczenie lub brak - wynikający z uszkodzenia - możliwości wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka”
Rodzaje sensoryczna,fizyczna,psychiczna
Upośledzenie\Niepełnosprawnośćspołeczna: „niekorzystna (gorsza) sytuacja danej osoby będąca wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności polegająca na ograniczeniu lub uniemożliwieniu jej wypełniania ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne
”Stopień upośledzenia może przyjąć 3 formy(utrudnienia,ograniczenia,uniemożliwienia)wymiaryniepełnosprawności(Organiczny,Psychiczny,Społeczny)
Ustawa z dn. 26 lipca 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej (Dz.U., nr 123 poz. 776)za niepełnosprawną przyjmuje się osobę „której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, a niekiedy w różnym stopniu ogranicza albo też uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi.”
Wymiar organiczny-biologiczny(Zmiany, ograniczenia na poziomie biologicznym - co zostało uszkodzone)Wymiar psychicznyjednostkowy(Wpływ uszkodzenia na funkcjonowanie osoby, ograniczenie aktywności i działania osoby,Perspektywa rozwojowa,Perspektywa pedagogiczna)Wymiar społeczny - 3 ujęcia(epidemiologiczny,adaptacyjny i społeczny konstrukcjonizm)
Sytuacja życiowa osób niepełnosprawnych - co o niej decyduje?(Czynniki biopsychiczne: zdrowie, funkcjonowanie, osobowość; czynniki społeczno-środowiskowe:mikro- i makrospołeczne, np. cechy położenia społecznego, sytuacja rodzinna, sytuacja ekonomiczna kraju, obowiązujące regulacje prawne, kierunek polityki społecznej, postawy społeczne)
Rodzaje sytuacji trudnych - T. Tomaszewski(Sytuacje utrudnienia,Sytuacje przeciążenia,Sytuacje deprywacji,Sytuacje zagrożenia)
Postawy społeczne - schemat(Aspekt poznawczy,Aspekt emocjonalny,Aspekt motywacyjny)Rodzaje postaw(Przychylne,Nieprzychylne(przyjmujące zwykle postać unikania bądź odtrącania), Neutralne, Pośrednie / niezdecydowane, Ambiwalentne)
Rodzaje postaw wobec osób niepełnosprawnych (Józef Jaroń)(postawa opiekuna spolegliwego, Postawa ckliwego humanisty, Postawa tajgetejska, Postawa chama, Postawa filantropa, Postawa caritasowca)
Postawy dyskryminacyjne wobec niepełnosprawnych (Postawa dystansowania się, Postawa dewaluowania,Postawa delegitymizacji,Postawa segregacji,Postawa eksterminacji.)S. Kowalik
czynniki wpływające na postawy wobec osób niepełnosprawnych 1 - zależne od osoby ocenianej(Rodzaj niepełnosprawności,Stopień niepełnosprawności,Widoczność niepełnosprawności,Cechy osobowości osoby,Wiek osoby.)2 - zależne od osoby oceniającej: (ogólne postawy,System wartości,Wcześniejsze doświadczenia w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi.) 3 - inne: (- Stopień znajomości danej osoby, przyczyny negatywnych postaw wobec osób niepełnosprawnych,Lęk przed odmiennością, obawy przed ich niesamodzielnością i uzależnieniem,Brak wiedzy i doświadczeń osobistych w kontaktach z nimi, nieumiejętność zachowania się w ich towarzystwie,Stereotypy na ich temat)
teoria naznaczania społecznego- potoczne myślenie często polega na niekontrolowanej tendencji do uogólniania jednej odmiennej cechy na odmienność o charakterze całościowym
Specyfika sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce-Brak wyraźnie ukształtowanych tradycji i wzorów środowiskowej pomocy osobom niepełnosprawnym (przez wiele lat - dominacja form zinstytucjonalizowanych - getta), Wysoka pozycja w hierarchii takich wartości, jak: zdrowie, siła, sprawność fizyczna, sukces, zamożność,Niska tolerancja dla dewiacji,Negatywne zmiany po okresie transformacji, np. bezrobocie, zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego, destabilizacja, stres, ograniczenie interwencjonizmu państwowego (w tym upadek spółdzielczości inwalidzkiej)
Potoczne definicje osób niepełnosprawnych(uszkodzenia narządu ruchu,kalectwa widoczne bądź postrzegane w pierwszych kontaktach z osobą niepełnosprawną (niepełnosprawności sensoryczne) Tendencje integracyjne versus segregacyjne(Społeczeństwo polskie generalnie deklaruje aprobatę dla modelu integracyjnego - tendencja ta przybiera na sile, Tendencjom integracyjnym sprzyja młodszy wiek i wyższe wykształcenie )Społeczne wizerunki osób niepełnosprawnych(Słabi, Lękliwi, Samotni, Nerwowi, Niezadowoleni z życia, Niepewni siebie, Ubodzy) Czynniki wpływające na kształtowanie pozytywnych postaw wobec osób niepełnosprawnych(Powtarzanie kontaktu z osobą, odatnie wyniki działania danej osoby odnoszące się do tej jednostki,Zmiana przekonań odnoszących się do danej jednostki)
wg. obuchowiczdywidualność, odpowiedni dobór treści.droga do siągnięciainacja wychowania, indywidualność, odpowiedniego doboru
Pedagogika specjalna-dział ped. ogólnej jej przedmiotem sa jed. niepełnospr.. zasadniczym celem ped.spec. i ogólnej jest najlepsze przygotowanie do wykonywania ról społ.
Historia ped.spec-praktyka- początki w starożytności; teoria 1861 Hanselmann wprowadził nazwę ped.spec
Przedmiot ped.spec. „przedmiotem ped.spec jest dziecko z utrudnieniami rozwojowymi. To dziecko jest w swoim podst.jestestwie takie samo jak każde inne, ale większe lub mniejsze utrudnienia rozwojowe powodują, że środki jakie proponujeped.og.są niewystarczalne. Dlatego ped.spec.jest nauką otrzenbą”M.Grzegorzewska
Działy ped.spec(REWALIDACJA-oligo, surdo,taflo, terapeutyczna ped.; RESOCJALIZACJA)
Momenty wspólne i problemy rewalidacji wszystkich os. Niepeł. (wspolne czynniki etiologiczne; zmniejszone warunki kontaktu ze środowiskiem; zwiększone trudności w przystosowaniu; wspólne zasady rewalidacji i resso.)
Współzależności ped.spec z innymi naukami: (nauki prawne-prawo i sądownictwo; nauki społ; nauki medyczne; nauki psychologiczne)
Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania ped.spec; (osiągnięcia w dziedzinach z pogranicza ped.spec-psychofarmakologia, biochemia itp.; zwiększenie wskaźnika rozpowszechniania os.niepeł.(dłużej żyją); pojawienie się ich w miejscach publicznych; idee humanitarne
Cele ped.spec: (cel humanitarny, cel wychowawczy, cel ekonomiczny(utylitarny))
Zadania ped.spec: (przygotowanie os. Niepeł. Do znoczenia zwojej inności; przygotowanie os,niepeł.do życia w społ.; przygotowanie społ; budowanie klimatu tolerancji i otwartości)
Funkcje ped.spec: (rozszerzenie zakresu oddziaływań wychowawczych na przypadki krańcowe(funkcja humanitarna); rozszerzanie zakresu wychowalności; sprawdzanie skuteczności zasad formowanych przed ped.; wypracowanie niezbędnych metod do pracy z os.nniepeł.- wzbogacenie o nowe metody.)
Systematyka ped.spec. ; (1 poziom- odnoszący się do ped.spec.jako nauki; 2 poziom- odnoszący się do os z niepełnosprawnością)
1 poziom.
Klasyfikacja wg.Doroszewskiej: *ped. Rewalidacyjna-oligo,surdo,taflo,terapeutyczna ped. * ped.resocjalizacyjna
Klasyfikacja wg. U. Bleidickiej* I Poziom-ogólna ped.os.upośledzonych*II poziom poszczególne działy ped.jedn.upośledzonych, III poziom- po 6 zakresów oddziaływań w każdym z działów w\w
II poziom-CD. Działy-(taflo,surdo,oligo,logopedia,p.terapeutyczna,reso)
III poziom CD(wychowanie przedszkolne, wych.szkolne, ortodydaktyka, ped.zawodowa, terapia, ped. Społeczna)
2.poziom.
odnoszący się do os. Z niepełnosprawnościa.
*zmiany w zakresie klasyfikacji odnoszących się do; ilości stopnia\kategorii, nazewnictwa, celu klasyfikacji
*zmiany w zakresie kryteriów odnoszących się do: ilości kryteriów , stopień ic uszczegółowienia, wieku życia którym pojawia się niepełnospr.
Systematyka Hanselmanna:
* aparatura percepcji (dotykm,wzrok, słuch,smak,powonienie)
* aparatura przetworzeni (CUN)
*aparatura wyrażania (mowa,mimika,gesty, poruszanie się,postawa)
Systematyka tradycyjna wg. Grzegorzewskiej:
*upośledzeni umysłowo
*głusi, ze słucem cząstkowym, niedosłyszący, głusi z upośl.umysłowym
*niewidomi, ze wzrokiem cząstkowym, niedowidzący, ociemniali, niewidomi z upośl.umysł.
*społecznie niedostosowani bez zaburzeń wyższych czynności nerwowych, z zaburzeniami charakterologicznymi, jed. moralnie zaniedbane, z zaburzeniami czynności wyższych
*kalecy, w zakresie narządu ruchu, z niedowładami i uszkodzeniami.
*przewlekle chorzy
klasyfikacja wg.kryterium występowania trudności edukacyjnych: z trudnościami i bez
zadania rewalidacji: ( uprawnianie ed. Upośledzonej pod wzgledem fizycznym, psich, umysłowym i społ.)
rehabilitacja:
*medyczna*psychologiczna*społ.do tego reh.pracy
kierunki działania rewalidacji (Lipowski)
(max rozwijanie sił biologicznych zadatków i cech które są najmniej uszkodzone; wzmacnianie(fortioryzacja) i usprawnianie uszkodzonych sfer psych.i fiz.; kompensacja i zastępowanie (substytucja) deficytów biologicznych i rozwojowych
drogi rewalidacji wg. Grzegorzewskiej : ( kompensacja, korektura, usprawnianie, wzmacnianie dynamizmów rozwojowych)
rodzaje kompensacji(biologiczna, psychicznie, społecznie)
nadkompensacja-pokazywanie swoich najlepszych cech tylko najsłabsze, chcą być najlepi w tym ale nie mają możliwości.
kompensacja techniczna-wykorzystywanie okularów,protez itp. Do kompensacji.
Kompensacja:
*kompensowanie samych brakków (czego brakuje dostaje)
*kompensowanie przyczyn wtórnych(pośrednio poprzec coś innego)
możliwości kompensacyjne os. Zależą od: wieku, ogólnu stan zdrowia, metody leczenia, rozległość uszkodzenia, przyczyny uszkodzenia.
Korektura wg. Doroszewskiej: poprawianie za pomoca zabiegów leczniczych zaburzeń funkcji org,psych lub psychospoł. Np.logopeda, korektura chodu w porażeniu mózgowym. Motywacja pobudza korekturę !
Usprawnianie( z encyklopedii słownika rehabilitacyjnego.) to max rozwijające zadatki i siły biologiczne, które są najmniej uszkodzone, celem jest poprawa lub utrzymanie na zadowalającym poziomie sprawności fizycznej a szczególnie wydolności i tolerancji wysiłku.
Zasady racjonalnego treningu; stopniowe dawkowanie obciążenia, które ma za zadanie wzmocnienie usprawnienia ogólnego lub wybiórczego, indywidualizacja w zakresie treningu, unikanie zmęczenia zwłaszcza trwałego.
Wzmacnianie dynamizmów rozwojowych; akcja dynamizowania, motywowania os.niepeł.polega na wzmaganiu jej aktywności, inicjatywy twórcze, zapału do pracy, siła woli.
Wzbudzanie motywacji wyzwalająca pozytywną postawę wobec frustracji poprzez: rozszerzenie wiad o świecie, rozbudzanie różnych zainteresowań, rozwój życia uczuciowego, usprawnianie ogólne osoby.
Zasady rewalidacji (Lipkowski); -akceptacja-indywidualizacja-wspólpraca z rodzina-pomoc- terapia pedagogiczna(rodzaje terapi: odciążająca i obciążająca-aktywiwzującanp.zabawowa,zajeciowa,pracy)
Zasady rewalidacji wg. Dykcika- personalizacja-wczesne diagnozy i normalizacja życia-odpowiedzialność-odpowiedzialnośc-pomoność subsydiarność- poszerzenie autonomii os wychowywanych-indywidualizacja
Cechy nowoczesnej rehabilitacji wg. Dega -powszechność- wczesne zapoczątkowanie-kompleksowość-ciągłość
Fizjologiczne podstawy rehabilitacji zaleza od: typu niepełn,
Postępowanie przebiegają w etapach: leczenie, leczenie usprawniające, działania kompensacyjne, działania przystosowawcze
Postwy psychologiczne rehabilitacyji: niepełnosprawność fizyczna nie jest tylko faktem medycznym ale i psych, lekarz powinien uwzględniac te reakcje psych głównie emocjonalne, poczucie zrozumienia pacjęta oparte na zdrowym rozsądku wystarczaby udzielić pomocy.
Instrumenty rehabilitacji psych.; psychoterapia, poradnictwo rehabilitacyjne, rehabilitacja niespecyficzna
Społ.postawy rehabilitacji; postawy społ, rozumienie normy, unormowania prawne, wsparcie społ.
Ortodydaktyka- dział dydaktyki ogólnej zajmuje się ustaleniem zasad, celów i przebiegów procesów, prostuje ona wyrównuje poprawia i koryguje zaburzenia rozwojowe uczniów trudnościami w nauce zajmuje się kształceniem.
Zasady; życzliwej pomocy, kształtowanie pozytywnej atmosfery pracy, aktywność w nauce, dominacja wychowania, indywidualność, odpowiedni dobór treści.
AUTONOMIA
„Każdy człowiek od urodzenia może sam stanowić o sobie”
Bogusław Śliwerski
Definicje autonomii:
w filozofii: autonomia jako wolność wyboru i woli, np. kierunkach personalistycznych, dla których wspólne jest przekonanie, iż: 1) osoby, indywidualne ośrodki świadomości, są najwyższą postacią istnienia, 2) są aktywne i twórcze, przekształcają świat, 3) są wolne, więc i odpowiedzialne,
w socjologii: autonomia jako zjawisko, którego wartość i istota zdeterminowane są kulturowo,
w psychologii: autonomia jako potrzeba człowieka, jego godność, wolność,
w pedagogice: 1) realizacja samego siebie w kierunku stawania się suwerenną jednostką, 2) autentyczność i samoświadomość zarówno opiekuna, jak i podopiecznego oraz ich obopólne relacje
AUTONOMIA - UJĘCIE I. OBUCHOWSKIEJ
Definicja: samostanowienie w granicach norm auto + nomos
Rodzaje autonomii
UJĘCIE W., J. PILECKICH
zdolność do:
- odpowiedzialnego kierowania swoim zachowaniem,
- dokonywania wyboru z uwzględnieniem własnych i cudzych potrzeb,
- kształtowania relacji społecznych opartych na zasadzie wzajemności.
WARUNKI ROZWOJU AUTONOMII
biologiczne, czyli anatomiczne i fizjologiczne cechy organizmu osoby - np. właściwości systemu nerwowego, jak również wady strukturalne i funkcjonalne narządów i organów, które często tworzą kontekst ograniczający rozwój autonomii;
ekologiczne, czyli środowisko naturalne i społeczno-kulturowe.
ODDZIAŁYWANIA RODZICÓW BLOKUJĄCE ROZWÓJ AUTONOMII DZIECI
niestwarzanie warunków do samodzielnego podejmowania różnych działań,
zmuszanie do wykonywania różnych działań, w tym stawianie wymagań przekraczających ich możliwości,
ingerowanie w działania,
ścisłe kontrolowanie samodzielnych działań,
osłabianie motywacji do podejmowania samodzielnych działań,
wyręczanie oraz odmawianie pomocy