DYDAKTYKA BIOLOGII2 — kopia, UMK, dydaktyka biologii


DYDAKTYKA - WSPÓŁCZEŚNIE

- nauka o nauczaniu i uczeniu się

- nauka o kształceniu i samokształceniu

PRZEDSTAWICIELE I TWÓRCY POLSKIEJ DYDAKTYKI - XX W.

I Kazimierz Twardowski, Władysław P. Dawid

II Bogdan Nawroczyński, Kazimierz Sośnicki

III Wincenty Okoń

PRZEDMIOT I ZADANIA DYDAKTYKI

Dydaktyka bada rzeczywistość, w której działają,

z jednej strony nauczyciel kierujący procesem uczenia się,

zaś z drugiej strony - uczniowie aktywnie przyswajający

materiał nauczania. Rzeczywistość składa się z: treści

kształcenia, metody, środków dydaktycznych, formy.

Dydaktyka zajmuje się analizą wszystkich składników,

elementów nauczania.

Przedmiot badań dydaktyki:

- cele kształcenia - treści kształcenia- zasady nauczania

- metody nauczania- środki dydaktyczne- formy organizacyjne

Dydaktyka analizuje proces uczenia się

Zadania: - wykrywanie i wyjaśnianie zależności, formułowanie teorii

Dydaktyka ogólna zajmuje się - analizą wszelkiego uczenia się i

nauczania organizowanego w sposób świadomy, systematyczny, planowy

Dydaktyka szczegółowa - dotyczy konkretnego przedmiotu

( inna w gimnazjum czy liceum).

Nauki społeczne:

1) socjologia 2) pedagogika: a) ogólna b) dydaktyka c) teoria wychowania

d) społeczna e) kulturowa 3) psychologia 4) filozofia

Nauki biologiczne DYDAKTYKA BIOLOGII dydaktyka ogólna, system pojęć.

Treści nauczania

Powiązana z innymi naukami

- pedagogiką, psychologią, dydaktyką ogólną, naukami biologicznymi,

naukami medycznymi Wykorzystuje wiedzę z: - psychologii

- logiki - ergonomii dydaktyki - prakseologii - cybernetyka

- filozofia - socjologii

Uczenie się przez:- przyswajanie- odtwarzanie- przeżywanie - działanie

Uczenie się jest planowanym, zamierzonym i złożonym

procesem, którego siłą napędową są motywy uczenia się,

rezultatem są określone wiadomości, umiejętności i nawyki,

wymaga aktywności jednostki.

Lekcje o efektownym uczeniu się:

- korzyści z nauki - wzrasta motywacja - znajomość praw uczenia się

- etapy uczenia się - pamięć (zapamiętywanie, przywoływanie)

- uczenie się ze zrozumieniem- techniki organizacji metody

- style- preferencje sensoryczne- typy inteligencji

- cykl przyspieszonego uczenia się- uczenie myślenia

- korzystanie ze źródeł informacji

Uniwersalne etapy uczenia się

- nieświadoma niekompetencja- świadoma niekompetencja

- świadoma kompetencja- nieświadoma kompetencja

Style uczenia się - aktywista, działacz

- refleksyjny, analityk- teoretyk- pragmatyk, aplikator

8 inteligencji- interpersonalna-matematyczno - logiczna

- muzyczna- wizualno-przestrzenna- językowa

- ruchowa- przyrodnicza

Edukacja a sukces ucznia: - aktywna, - bierna

Nauczanie: system działań nauczyciela, kierowanie

aktywnością ucznia, jest to proces wieloczynnościowy, złożony

Proces kształcenia - proces nauczania (uczenia się)

systematyczny, planowy i długotrwały

W procesie kształcenia powinna wystąpić równowaga

między nowoczesnym a, dalej nie ma.

Wykształcenie - rezultat nauczania

- stan finalny, do którego doprowadza kształcenie

Samokształcenie - proces samodzielnie prowadzony

Składniki systemu kształcenia:- nauczyciele

- uczniowie- treść kształcenia- środowisko kształcenia

Działanie systemu podporządkowane jest celowi.

Cele reformy edukacji:- podniesienie poziomu edukacji

- wyrównywanie szans- poprawa jakości edukacji

Reforma: 1) strukturalna 2) programowa 3) oceniania

Zasady nauczania

- ogólne normy postępowania nauczyciela i uczniów

- normy, którymi należy się kierować przy organizacji i

realizacji procesu nauczania - uczenia się

Charakter zasad: - jako dyrektywy i ogólne normy pracy dydaktycznej

- dotyczą istotnych prawidłowości procesu kształcenia

- obowiązują w nauczaniu wszystkich przedmiotów

Nie mogą być zbyt szczegółowe i powinny odnosić się do całokształtu

Geneza zasad -Analiza procesu kształcenia

Wykrycie prawidłowości procesu nauczania - uczenia się

Etapy przemian w realizacji zasady:

I - nakaz stosowania środków i materiałów dydaktycznych

II - wprowadzono czynnik ruchu i pracy ręcznej,

prowadzenie obserwacji, pomiarów i doświadczeń

III - wykorzystanie techniki

IV - teraz, czynny kontakt ucznia z poznawaną

rzeczywistością, akcentuje wielozmysłowy

kontakt ucznia z rzeczywistością

Zasada systematyczności ( i logicznej kolejności)

Herbart, XIX w. uczenie polega na porządkowaniu nowego materiału

Reguły: - treści po kolei zgodnie z logiką przedmiotu

- stale nawiązywać do materiału opanowanego

- podkreślać zagadnienia główne i istotne

- przechodzić do opracowania nowego materiału po

gruntownym przyswojeniu poprzedniego

Rodzaje aktywności: - sensomotoryczna- intelektualna

- werbalna- emocjonalna

Aktywizacja - ogół zabiegów nauczyciela, które mają wyzwolić

aktywność ucznia

Zasady dydaktyczne wg K. KraszewskiegoZasady uczenia się

- zasada doniosłości- zasada niezbędnych warunków

- zasada wzorca- zasada dostępności- zasada nowości

- zasada aktywnego łączenia teorii z praktyką

- przyjemności- wygaszania- rozkładania ćwiczeń w czasie

Proces kształcenia - szereg świadomych i celowych czynności

nauczyciela i uczniów zmierzający do wywołania pożądanych

zmian w uczniach Czynność - wszelki proces ukierunkowany na wynik

Uczenie się - opanowywanie określonych czynność

i przez uczącego się. Obejmuje procesy emocjonalne,

intelektualne i motoryczne.

Cele kształcenia - oczekiwane wyniki nauczania, uczenia się,

zamierzone właściwości ( osiągnięcia) uczniów

  1. Cele ogóle ( globalne) - odnoszą się do nauczania wszystkich

przedmiotów na danym poziomie kształcenia ( SP, G, L)

2. Cele kierunkowe (przedmiotowe) - dotyczą nauczania konkretnego

przedmiotu (np. biologii)

3. Cele etapowe - związane z nauczaniem danego przedmiotu w

konkretnej klasie

Ze względu na sformuowanie:

- cele ogólne - kierunki dążeń pedagogicznych

- cele operacyjne - zamierzone osiągnięcia uczniów

Taksonomia celów: - I poziom - wiadomościA - zapamiętywanie

B - rozumienieII poziom - umiejętności

C - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

D - stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych

Planowanie:

- kierunkowe (na rok lub semestr)

- wynikowe (dział lub większa jednostka tematyczna)

- metodyczne (konkretna lekcja)

Dobry plan:- celowy- wykonalny- spójny, zgodny wewnętrzny

- operatywny- giętki, elastyczny, podatny na zmiany

- szczegółowy- długodystansowy- całościowy

- terminowy- racjonalny- prosty w budowie

Po co planować:

- zwiększenie skuteczności nauczania

- lepsze wykorzystanie zasobów

- świadoma kontrola nad przebiegiem kształcenia

- ochrona przed przypadkowością

- upodmiotowienie ucznia

- rytmiczność

- racjonalność

- koordynacja i ingerencja kształcenia

- ochronę przed rutyną

- samoocena pracy dydaktycznej

Plan wynikowy jest dokumentem nauczycielskim,

który powinien zastąpić dawne rozkładu materiału.

Zalety planu wynikowego:

- wspomaga efektywność

- pozwala lepiej wykorzystać potencjał

- zapewnia rytmiczność osiąganych celów

Metoda:

- sposób postępowania stosowany świadomie, konsekwentnie i

systematycznie- sposób wykonania zadania

Metoda kształcenia:

- sposób postępowania nauczyciela z uczniami umożliwiający

realizację operacyjnych celów kształcenia

Wybór metod zależy od:

- celów lekcji- wieku uczniów- poziomu wiedzy, zdolności uczniów

- bazy dydaktycznej szkoły'- wiedzy i operatywności nauczyciela

Technika nauczania:

- „przepis” na organizację sytuacji dydaktycznej

- sposób postępowania w ramach danej wiedzy

Strategia nauczania: - ogół celów, środków, metod wykorzystywanych

w procesie dydaktycznych dla osiągnięcia jak najlepszych wyników

Strategia (pojecie najszersze) metoda technika (pojęcie najwęższe)

Metody podające - przyswajanie, oparte na aktywności poznawcze

j o charakterze reproduktywnym: pogadanka, opis, opowiadanie,

wykład, wyjaśnienie, praca z książką

Metody problemowe - uczenie się przez odkrycie

Metody waloryzacyjne (eksponujące) - uczenie się przez

przeżywanie: impresyjne (wrażenia), ekspresyjne (przezycia)

Metody praktyczne - uczenie się przez działanie

Strategie nauczania:

- A (asocjacyjna) - przekazywanie przez nauczyciela uczniom gotowej

wiedzy, wyłącznie pasują metody podające

- P (problemowa) - uczniowie samodzielnie zdobywają wiedzę

rozwiązując problemy teoretyczne lub praktyczne

- O (operacyjna) - ukierunkowanie działań ucznia

- E (emocjonalna) - rozwijanie procesów emocjonalnych, wskazane zajęcia

terenowe, laboratorium, placówki naukowe, podczas seminariów i dyskusji

Stopień złożoności: proste i kompleksowe

Podmiot dominujący: nauczyciel lub uczeń

Aktywizacja uczniów: nieaktywizujące i aktywizujące

Metody podające:- powszechne- pozornie proste

- rola nauczyciela - dobór treści oraz sposobu jej przekazywania

- asymilacja wiedzy i trwałość zależy od charakteru treści i sposobu jej przekazania

- metody: pogadanka, wykład, praca z książką, nauczanie programowane

Pogadanka:

- należy do najstarszych metod

- rozmowa nauczyciela z uczniami

- nauczyciel z reguły zna odpowiedzi na stawiane pytania uczniom

- rozmowa oparta na przeżyciach i doznaniach uczniów

- ważne poprawne formowanie pytań, logiczne ich wiązanie

- rodzaje: wstępna, przedstawiająca nowe wiadomości, utrwalające

- przygotowanie: ustalenie celu, analiza merytoryczno-logiczna wiedzy,

rozłożenie elementów wiedzy, pytania i ustalenie kolejności pytań,

zaprojektowanie zadań, pytań (aby uniknąć improwizacji)

- konieczne aktywizowanie wszystkich uczniów

a) wstępna - przygotowanie uczniów do pracy, wyzwolenie stanu gotowości

b) przedstawiająca nowe wiadomości - aktywizowanie uczniów,

powiązanie nowych i znanych wiadomości

c) utrwalająca - opanowanie materiału

d) kontrolna

Opis:Opowiadanie:Wyjaśnienie:Wykład:Praca z książką:

Mapy mentalne - jakby „drzewka”, powtórka dla wzrokowców, głównie na lekcjach

powtórzeniowych, porządkuje wiadomości, buduje strukturę

Zasady: maksymalne ograniczenie informacji, unikamy zdań

Linia czasu - daty nanoszone na linię chronologicznie

Programowane nauczanie - uczenie się:

- metoda oparta na słowie- zamiast nauczyciela maszyna

- najważniejszy jest program komputerowy

Maszyny dydaktyczne: informatory, egzaminatory, repetytory, trenery

Metody problemowe - teoretyczne podstawy J. Deway,

popularyzator W. Okoń, polega na kierowaniu pracą uczniów, którzy

zdobywają nowe wiadomości i umiejętności.

Warunki efektywnego nauczania problemowego: dobre

przygotowanie nauczyciela, wdrożenie uczniów do

samodzielnego myślenia i działania Rodzaje problemów:

- typu „odkryć” - od eksperymentu do teorii, jedno rozwiązanie

- typu „wynaleźć”, „skonstruować” - od teorii do praktyki, wiele rozwiązań

Etapy:

Niepokójciekawość, świadomość niewiedzywola wiedzy

Na sytuację problemową składa się:

- zadanie do rozwiązania

- minimum wiadomości z danego zakresu

- niezbędne środki działania

- atmosfera rzetelnej pracy

Ogniwa:- wytworzenie sytuacji problemowej- wyłowienie problemu

- wysunięcie problemu szczegółowego- wysuwanie i uzasadnianie hipotez

- weryfikowanie hipotez- podsumowanie

Metoda sytuacyjna: - zrozumienie przez uczniów sytuacji

oraz podjęcie decyzji w sprawie rozwiązania i przewidzenie skutków

Cel:- umożliwienie zdobycia nowych wiadomości

- rozwijanie myślenia- rozwijanie samodzielności

Polecana w szkołach ponadgimnazjalnych i wyższych

Przebieg zajęć:

- pogadanka wstępna- prezentacja opisu sytuacyjnego

- ustalenie problemu do rozwiązania- zespołowa analiza sytuacji

- propozycje rozwiązań- ocena propozycji- wybór rozwiązania

Opis sytuacyjny:- zawiera problem- wzbudza potrzebę

ustosunkowania się do problemu

- dotyczy sytuacji autentycznej lub fikcyjnej

- zawiera zestaw informacji umożliwiających podjecie decyzji

Metoda przypadków:

- rozpatrzenie jakiegoś przypadku i rozwiązanie jakichś trudności

- rozwinięcie metody sytuacyjnej

- trzeba uzupełnić informacje

Seminarium:

- dogłębne studiowanie problemu

- wymaga indywidualnego samokształcenia się

- grupa przedstawia konkretne zagadnienia i dyskusja na ten temat

- polecana w wyższych szkołach

Klasyfikacja:

- oparte na obowiązkowej pracy domowej

- wstępna część

- wprowadzenie do obserwacji

- jako uzupełnienie laboratorium

Cel - pogłębienie wiedzy na dany temat

Mikronauczanie:

- metoda twórczego uczenia się praktyki

- popularna dla przyszłych nauczycieli

- w małych grupkach

- przebieg: obserwacja (5 - 20 min), analiza i ocena,

przeprowadzenie lekcji w wersji ulepszonej z nową grupą uczniów

Burza mózgów:

Dyskusja:

„Śnieżna kula” (dyskusja piramidowa) - każdy ma szansę

na wyrażenie swojego zdania 635:

- modyfikacja burzy mózgów: 6 - liczba osób (grup), 3 - liczba pomysłów,

5 - liczba powtórzeń- cyfry są zmienne

Dyskusja oceniana (punktowana)

Dyskusja wielokrotna np.: „66”, 6 - liczba osób (grup), 6 - czas

6 myślących kapeluszy:- biały: fakty- czerwony: emocje

- czarny: pesymizm- żółty: optymizm- zielony: możliwości

- niebieski: analiza procesu

Drzewko decyzyjne

- jest to graficzny zapis analizy procesu podejmowania decyzji

- uświadamia uczniom, że każda decyzja ma swoje skutki

- schemat należy wypełniać od pnia

Sposób postępowania: 1. Stworzenie sytuacji problemowej

2. Określenie wartości i celów na szczycie korony,

możliwe rozwiązanie u podstawy korony

3. strony pozytywne i negatywne jako gałęzie

SWOT S - strenghts - mocne strony W - weakness - słabe strony

O - oppurtunities - szanse T - threats - zagrożenia

Metaplan - graficzne przedstawienie dyskusji, w czasie

której uczniowie analizują zagadnieniaSchemat: Jak jest?

Jak powinno być? Dlaczego nie jest tak jak powinno być?

Co zrobić, żeby było tak jak być powinno? Wnioski

Zalety: aktywność wszystkich uczniów, efekty pracy są uporządkowane

Wady: czasochłonność, podsumowanie jest trudne

Gry dydaktyczne- należą do metod problemowych

- obecność elementów zabawy- przez zabawę uczniowie

zdobywają wiedzę- cechy charakterystyczne: reguły,

zaangażowanie uczniów, swobodna atmosfera

- funkcje: poznawcze, kształcące i wychowawcze

- forma: indywidualna, grupowa, zbiorowa

Gry symulacyjne

- odtworzenie problemu- przedmiotem jest rzeczywistość

- przebieg: cel, przygotowanie, zapoznanie z instrukcją, symulacja, podsumowanie

Metody eksponujące

- wyodrębnione przez Okonia

- rola: eksponowanie wartości połączonych z przeżywaniem- różne odmiany

- impresyjne i ekspresyjne Impresyjne: - zdobywanie informacji

o eksponowanych dziele- pełne uczestnictwo w ekspozycji dzieła

- konfrontacja z zasadami postępowania uczestników

- można stosować do dzieł sztuki i postępowania ludzi

Ekspresyjne: - uczeń jest „twórcą”, sam eksponuje wartości,

utożsamia się z nimi, przez co silniej przeżywa

To bardziej metody uczenia się niż nauczania - uczenie się przez przeżywanie.

Drama- oparta o bezpośrednie doświadczenia uczniów

- pozwala głębiej, autentyczniej określać treść i przeżyć ją

- charakter ponadprzedmiotowy - techniki: - stop-klatka

- wejście w rolę

- inscenizacja improwizowana

- wywiad

- uczy samowiedzy, rozumienia siebie i innych na poziomie emocji i uczuć

- rozwija wyobraźnię

- rodzaje: edukacyjna, terapeutyczna, psychodrama

Metoda ćwiczeń przedmiotowych

- wymagają wielokrotnej czynności w celu uzyskania sprawności

- cele: zdobycie umiejętności, utrwalenie umiejętności, podwyższenie sprawności

Łańcuch czynności prowadzący do zdobycia sprawności

Pokaz czynności naśladowanie samodzielne wykonanie ćwiczenie

umiejętności zdobywanie umiejętności nawyk

- przebieg: cel, opis wykonania, wskazanie sposobu wykonania, próba wykonania

Planowanie doświadczeńElementy: - obserwacja zjawiska

- hipoteza wyjaśniająca zjawisko- doświadczenie sprawdzające hipotezę

- potwierdzenie / odrzucenie hipotezy

Typy lekcji:

A) rodzaj lekcji odpowiada strategiom dydaktycznym

- podające- problemowe- ćwiczeniowe- eksponujące

B) typy lekcji wynikające z funkcji dydaktycznych,

służące zaznajomieniu z nowym materiałem

C) z liczby ogniwaD) z organizacji pracy na lekcji

E) ze stosowanych metodF) z wykorzystywanych środków

G) z miejsca

Nauczyciel - powinien być źródłem wiedzy i wzorem osobowym

Atrybuty zawodu:

- kwalifikacje zawodowe

- kompetencje zawodowe: zakres wiedzy i uprawnienia,

twórcze wykorzystanie posiadanej wiedzy

- kompetencje: specjalistyczne, dydaktyczne, psychologiczno-pedagogiczne

Umiejętności potrzebne współczesnemu nauczycielowi:

- modyfikacyjne- autodydaktyki- kreatywności- asertywności

- operowania informacjamiStandardy kompetencji:

- prakseologiczne- komunikacyjne- współdziałania

- kreatywne- informatyczne- moralne

Zadania zawodowe:- orientacyjne- decyzyjne- wykonawcze

- kontrolno-korektywne

Stopnie awansu:- stażysta- kontraktowy- mianowany- dyplomowany

- honorowy profesor oświaty

Nauczyciel stażysta powinien:- poznać organizację danej placówki

- jakie dokumenty są w szkole- uczestniczyć jako obserwator w

zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu

- prowadzić lekcje w obecności opiekuna stażu lub dyrektora

Wymagania:

- znajomość organizacji szkoły- umiejętność prowadzenia zajęć

- znajomość środowiska uczniów- umiejętność prowadzonych i obserwowanych zajęć

Rozmowa kwalifikacyjna

Stażysta:- przedstawia sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego

- odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań

Komisja kwalifikacyjna:- analizuje dorobek- przeprowadza rozmowę

Dokumentacja załączona do wniosku o podjecie postępowania

kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego

Ocenianie

Sprawdzanie, ocenianie, ewaluacja osiągnięcia uczniów, sprawdzanie ich i ocenianie

Ocenianie (szersze pojęcie) sprawdzanie (węższe pojęcie)

Ocenianie społeczno-wychowawcze Ocenianie dydaktyczne

Składowe oceny szkolnejOcena szkolna to informacja o wyniku

kształcenia, wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku

Ocena dla ucznia:- poznanie możliwości- rozwój psychofizyczny

- budowa motywacji- kształtowanie zainteresowań- nabywanie wiedzy

Koncepcja testu to zbiór decyzji dotyczących:-przeznaczenia- treści- formy



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zsumowanie pytan dyd bio, UMK, dydaktyka biologii
Dydaktyka biologii ZAGADNIENIA
hand-out agresja, BIOLOGIA UJ LATA I-III, ROK III, dydaktyka, psychologia, Nowy folder
dydaktykaaa, Dydaktyka Biologii
konspekt - ćwiczenia terenowe, Dydaktyka Biologii
protokół-skrót zmiany 2012, biotechnologia 2 sem rok2, pobrane z góry DS 7, z góry, Rok II, Dydaktyk
plan testu, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum, sprawdzian
karta odpowiedzi-gr.II, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum, sprawdzian
biologia Układ pokarmowy, Liceum, Materiały Dydaktyczne, Biologia
karta odpowiedzi-gr.I, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum, sprawdzian
konspekt-biologia6, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum
sprawdzian-gr II, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum, sprawdzian
Klasa I Gim, dydaktyka, biologia-praktyki, II gimnazjum
konspekt-biologia2, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum
Wzór konspektu lekcji, biotechnologia 2 sem rok2, pobrane z góry DS 7, z góry, Rok II, Dydaktyka bio
Środki dydaktyczne umożliwiające poznanie fizycznych i biologicznych własności środowiska
Budowa chemiczna organizmow, dydaktyka, biologia-praktyki, II gimnazjum
Uklad pokarmowy, biotechnologia 2 sem rok2, pobrane z góry DS 7, z góry, Rok II, Dydaktyka biologii
konspekt-biologia3, dydaktyka, biologia-praktyki, I gimnazjum

więcej podobnych podstron