Hiperdynamika prowadzi do: zaniżenia odporności ustroju i przyczynia się do łatwości zapadania na choroby, zwłaszcza infekcyjne. -w sporcie wyczynowym na skutek ciężkiego treningu dochodzi do przetrenowania. (Pogorszenie samopoczucia, apatia, bezsenność, brak apetytu, zaniżona sprawność, wydolność, dłuższy czas reakcji, spadek masy ciała.
Optymalny poziom aktywności fizycznej - zalecenia WHO: dorosły mężczyzna- dla utrzymania minimum kondycji: spacer szybki przez 1,5h, kobieta 1h lub 10-15min biegu z ćwiczeniami oddechowymi (80%) intensywności. Cendrowski Lansował 3x50x180, potrzeby dziecka 5x20x140.
CZYNNIKI- zespół bodźców, które działając systematycznie przez pewien czas na organizm wywołują w nim długotrwałe zmiany. 1) Czynniki społeczne: środowisko, tradycje, media, szkoła, rodzina 2) czynniki fizyczne a) mechaniczne (złe ubranie, ciasne obuwie) b)chemiczne (homeostaza, skład powietrza na sali gimnastycznej, nadmiar Co2, siarkowodoru, amoniaku) c) termiczne (stała ciepłota ciała zapewnia najkorzystniejsze warunki dla procesu ogólnej przemiany materii, prawidłowe funkcje układu krążenia, wydzielania d) energia promieniowania (słońce ma 3 rodzaje promieni: świetlne, cieplne i chemiczne. Dodatkowo 1 energię promienistą: promienie podczerwone.- Wit C, D, działanie bakteriobójcze. e) teren: dostarcza bodźców do uprawiania sportów (teren naturalny, przystosowany do ćwiczeń ruchowym, zamieszkały)
ŚRODKI- przedmioty i zjawiska, które ułatwiają lub umożliwiają odpowiedni dobór i właściwe stosowanie czynników kształtowania człowieka (woda, przyboru, sprzęt i urządzenia, formy ruchowe takie jak bieg, rzut, pełzanie, różne formy ćw. Zabawy, gry)
WARUNKI - elementy na które nauczyciel wf w ogólne czy też w danym momencie wpływu nie ma i mieć nie może, a które wymuszają na nim potrzebę odpowiedniego doboru środków wychowawczego i kształcącego postępowania.
Podział warunków - a) pozaosobnicze: warunki bytu i pracy, warunki terenowe i klimatyczne, obiekty sportowej ,sprzęt i przybory, aparatura diagnostyczna i pomoce dydaktyczne b) osobnicze (wiek, płeć, konstytucja ciała, stan zdrowia, rasa)
Wiek- wychowanka w znaczącej mierze wytycza sposób postępowania i warunkuje dopuszczalne granice siły oddziaływania bodźców na ustrój. a) Wiek kalendarzowy- chronologiczny, nietykalny) b) wiek rozwojowy- miara dojrzałości biologicznej organizmy, wyraża stopieć zaawansowania rozwoju osobnika. Wiek rozwojowy określa się przez oceny: -wiek morfologiczny, kostny, zębowy, drugorzędnych cech płciowych, wiek fizjologiczny, rozwoju motorycznego.
Powody, które sprawiają że właściwy rozwój ruchowy i praca nad własnym ciałem są psychologiczne i społecznie ważne: 1. ćw. bezpośrednio wpływają na polepszenie zdrowia fiz. i psych. 2. dzieci mogą wyładować nadmiar energii 3. dobry rozwój ruchowy dzieci daje poczucie pewności, zadowolenia 4. umiejętności ruchowe mogą zapewnić dziecku lepszą rozrywkę 5. właściwy rozwój ruchowy ułatwia akceptację społeczną
Motoryka - pojęcia obejmujące całokształt czynności ruchowych człowieka. Obejmuje sferę ruchowej aktywności, poruszania się, zmienny położenia ciałą lub poszczególnych jego części wobec siebie. Psychomotoryka - obejmuje zjawiska i procesy psychiczne związane z ruchową działalnością. Okres sensytywny - to ten odcinek czasu, który charakteryzuje się szczególną wrażliwością na działanie czynników środowiskowych. Okres krytyczny- odnosi się jedynie do odcinka fazy sensytywnej, po przekroczeniu której trudno już osiągnąć najbardziej pożądane efekty. Rozwój osobniczy wg. Osińskiego a) okres noworodkowy- do 1 ms. życia b) niemowlęcy -do ok. 1 roku życia c) poniemowlęcy- do ok. 3 lat d) przedszkolny- od 4-5 lat e) młodszy szkolny- 7-12lat) f) pokwitowania - do 17lat g) młodzieńczy- do 24lat h) wieku dorosłego i dojrzałego - do ok. 45-55lat) i) okres starzenia się i starości
PŁEĆ- Dymorfizm płciowy- ukształtowanie się osobnika związane z płcią przejawiające się różnicami morfologicznymi, fizjologicznymi, motorycznymi i psychicznymi. Różnice te warunkują się genetycznie. Różnice: a) pierwszorzędne (różnice narządów płciowych) b)drugorzędne (różnice wielkości i proporcji ciała, rozwoju owłosienia) c) trzeciorzędne (zachowania seksualne) d) czwartorzędowe (zachowania płci mają uwarunkowania kulturowe i cywilizacyjne)
Różnice somatyczne: 1) morfologiczne - K- wyższa częstość tętna, mniejsza pojemność wyrzutowa i minutowa serca, niższa zawartość hemoglobiny i czerwonych ciałek krwi, niższa pojemność życiowa płuc, oddychają piersiowo M- większa umieralność, oddychają brzusznie, większa głowa, pocą się, nie wytrzymują takich samych temp. 2) psychiczne - M- zachowania chłopców dość gwałtowne, rozsadzająca energia życiowa, większa ilość testosteronu, wieksza ilość kubków smakowych K- cechuje je błyskotliwy świat zwierzeń 3) motoryczne- różnice w wytrzymałości i sile. K- chorują na choroby przewlekłe M- częściej na nowotwory żołądka. Alkoholizm i palenie papierosów.
Konstytucja ciała- zespół właściwości powiązanych oraz warunkujących strukturalno-czynnościową jedność organizmu. Do różnic strukturalnych należy: a) budowa morfologiczna decydująca o wyglądzie i kształcie ciała b) cechy fizjologiczne i biochemiczne, typ układu krążenia, czynności hormonalne c) cechy mówiące o aktualnym stanie tkanek d) typ układu nerwowego.
Typologia Galena: choleryczny, sangwistyczny, flegmatyczny, melancholijny Szkoła francuska: typ trzewny, oddechowy, mięśniowy, mózgowy Typologia Browna: postawa idealna, dobra, wadliwa, zła Wg. Kretschmera : a) typ leptosomatyczny (długie kończyny, szczupły, wąskie barkie, biodra, brak umięśnienia) b) atletyczny (proporcjonalna budowa, wąskie biodra, silne umięśnienie, owłosienie) c) pikniczny (mała głowa, krótka szyja, wąskie barki, szerokie biodra, otłuszczenie, krótkie dłonie) Somatotypy Sheldona- endomorficzny (skłonność do tłuszczów) mezomorficzny (dobry układ mięśniowy) ektomorficzny (delikatny)
ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE- określa się jako kompleks indywidualnych właściwości psychofizycznych rozwijających się na bazie wrodzonych zadatków biologicznych. Wyróżniamy: 1) zdolności o podłożu strukturalno-energetycznym (siłowe, szybkościowe, wytrzymałościowe) 2) Zdolności koordynacyjne (szybkość, orientacja przestrzenna, koordynacja wzrokowo-ruch., równowaga, czucie proprioreceptywne
Siła- zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwdziałania mu kosztem wysiłku. Rodzaje siły; eksplozywna, bezwzględna siła mięśnia, bezwgl. Siła mięśniowa, absolutna siłą mięśniowa, względna siła mięśniowa, siła względna. Siła zależy od: Powierzchni fizjologicznego przekroju mięśnia. Ilości i synchronizacji włókien mięśniowych. Długości mięśnia i prędkości jego skracania. Wytrzymałość: zdolność do długotrwałego wysiłku bez obniżenia wydajności. Jest zdolnością przeciwstawienia się zmęczeniu. Zależy od: 1. elementów psych. (motywacja, gotowość do znoszenia bólu) 2. elementy fizjologiczne 3. sprawność procesów termoregulacji ustroju 4. efektywności systemu nerwowego 5. sprawności mięśniowej. Etapy spadku wytrzymałości: znużenie, przemęczenie, wyczerpanie. W= t60m x 5 /t300m Szybkość: zdolność człowieka do wykonywania ruchów w jak najmniejszych odcinkach czasu, przy czym wykonywanie zadania nie twra długo i nie wywołuje zmęczenia. Zależy od: utajonego czasu reakcji (płeć, stopień wytrenowania), sprawności układu nerwowego, procesów biochemicznych
Moc- zdolność rozwijania max. Siły w jak najkrótszym czasie. Skoczność- pokonywanie ciężaru własnego ciałą w celu przeniesienia go jak najwyżej, jak najdalej. Zwinność- jest to umiejętność przemieszczenia całego ciała lub jego części w jak najkrótszym czasie Zręczność- umiejętność przemieszczenia całego ciała lub jego części, w jak najkrótszym czasie. Zręczność- umiejętność wykonywania szybkich ruchów rękoma Równowaga ciała- stan w którym suma sił pionowych, poziomych i suma momentów siła równa jest 0.