WSTEP DO POLITOLOGII

Wyklady Prof.Ryszarda Skarzynskiego

POLITYKA I ZJAWISKA POLITYCZNE

Polityka - organizacja państwa pod określoną władzą

Człowiek polityczny - oznacza człowieka zręcznie poruszającego się w gąszczu ludzkich interesów dążąc jednocześnie do realizacji własnych interesów .

Istnieją dwie szkoły myślenia politycznego :

1. optymistyczna - utopijna - człowiek dobry z natury

2. pesymistyczna - mówi ,że człowiek jest zły i potrzebuje władzy

Istnieją trzy koncepcje polityki :

1. KONSERWATYWNA - oznacza ,że punktem wyjścia jest to ,że człowiek jest zły z natury. Do zapewnienia porządku potrzeba dyktatury. Bez kata nie ma władzy.

2. LIBERALNA - wszelka aktywność człowieka jest dobra . Powszechne prawo człowieka to prawo do ochrony samego siebie , prawo do głoszenia własnych poglądów . Człowiek pracując dla siebie pracuje dla społeczeństwa . Polityka jest drogą do kształtowania stosunków społecznych.

3. MARKSISTOWSKA - jest ukierunkowana na emancypację ludności . Jest niemożliwa do spełnienia w całości. Polityka jest skoncentrowana na ekonomii . Polityka jest zawsze odbiciem własności , czyli ten kto ma produkty osiąga zysk . Polityka pojmowana jest jako zniesienie ucisku , który jest trudny do realizacji .

Polityka opiera się na 2 mitach :

1. Władza pochodzi od Boga

2. Przez działanie polityczne można wyzwolić ludzkość

Różne definicje pojęcia polityki

1. ma na celu poruszyć ludzkie emocje

2. jest naturalnym życiem i świadomością człowieka

3. jest najdawniejsza sztuka ludzkiej aktywności

4. jest bezbolesną sztuka rozwiązywania problemów

5. jest realizacja dobra społecznego

6. walka o przetrwanie władzy

7. walka o egzystencję człowieka

WŁADZA POLITYCZNA

Funkcje władzy

1. obrona ładu i gwarancja bezpieczeństwa

2. rozstrzyganie konfliktów

3. rozdziela dobra , czyli zajmuje się dystrybucja dóbr

4. stawia zadania do wykonania

5. reprezentuje kraj na arenie międzynarodowej

6. inicjuje , albo zapobiega zmianom

władza polityczna - (wg Johna Locke) - jest to uprawnienie do tworzenia praw włącznie z karą śmierci i wszystkimi innymi karami w celu określenia i zachowania własności , a także użycia siły społeczności do wykonania tych praw oraz obrony wspólnoty przed zagrożeniem publicznym , a wszystko to dla dobra publicznego .

cechami władzy są ;

1. suwerenność zewnętrzna

2. suwerenność wewnętrzna

istnieją trzy rodzaje władzy ;

1. Sprawowana

2. Kontrolowana

3. Realna

Sfera polityczna - jest to co dotyczy relacji między podmiotami politycznymi . Sfera polityczna żywi się sfera ekonomiczną. Relacje zależą od systemu politycznego .

SUWERENNOŚĆ - atrybut władzy państwowej odróżniający ją od innych systemów władzy publicznej i niepublicznej . Jest to władza nieograniczona , ciągła , niezbywalna i bezwarunkowa , której treść wyraża się w uprawnieniu do stanowienia prawomocnych rozkazów .

LEGITYMIZACJA - uprawomocnienie władzy

POLITYKA A PRAWO

Prawo - norma , która reguluje zachowania ludzi

Samo prawo w polityce nic nie znaczy , dopóki nie będzie władzy. Prawo może ograniczyć inna władza . Relacja władza - prawo zależy od systemu politycznego

Pojecie administracji

Administracja - zarządzanie masami ludzkimi w celu zapewnienia porządku . Wprowadzanie w życie decyzji określonej władzy

POLITYKA A MORALNOŚĆ

Polityka ma na celu zapewnić egzystencję . Nie może być relacji polityka - moralność . Polityka działa poza moralnością , ale teoretycznie działa pomiędzy dobrem i złem

PODMIOTOWOŚĆ POLITYCZNA

Jest to atrybut bytów społecznych , które dysponują pełnym zniesieniem swobody . Podmiotowość ta jest najwyższym poziomem podmiotowości .

Cechy podmiotowości politycznej :

1. świadomość wlasnej odrębności interesów i możliwości

2. zdolność do podejmowania decyzji i działań politycznych

Typy podmiotowości

1. Państwo

2. Imperium

3. Unia

4. Partie polityczne

5. Grupy narodowo - klasowe

6. Małe grupy społeczne

7. Instytucje ekonomiczne

8. Jednostki

9. Tajne związki

10. Związki nieformalne

NATURA MYŚLENIA POLITYCZNEGO

Myślenie polityczne - rozważania nad tym co ma fundamentalne znaczenie dla podmiotu politycznego .

Funkcje myślenia politycznego ;

1. Rozpoznawanie rzeczywistości społecznej pod kątem politycznym

2. Wyodrębnianie wroga i sojusznika

3. Ma za zadanie uzasadnianie egzystencji ludzkiej

4. Tworzenie uzasadnienia własnych działań

5. Tworzenie uzasadnienia własnych interesów i roszczeń

6. Tworzenie uzasadnienia preferowanego przez dawny podmiot wartości i modelu ładu

7. Tworzenie stwierdzeń i teorii pozwalających zdezawuować wroga i system jego działania

8. Tworzenie interpretacji wydarzeń i zachodzących procesów

FORMY UZASDANIENIA POLITYCZNEGO

1. Ideologia

2. Tradycja

3. Religia

4. Prawo

5. Ideologia krótkotrwała

6. Ideologia długotrwała

IDEOLOGIA - Fałszywa świadomość (K.Marks)

LIBERALIZM

• ideologia silnego mężczyzny

• stawia na człowieka

• człowiek jest wolny

• jeśli człowiek będzie się starał to odniesie sukces

• indywidualizm i wolność

• racjonalizm

• rozumem człowiek działa

• idea dla silnych

KONSERWATYZM

• obrona istniejącego ładu

• indywidualizm to nic dobrego

• ludzie żyją w ramach wspólnoty

• Ludzie cieszą się z życia w wspólnocie

• Człowiek jest niesamodzielny

• Zmiany są zbędne

SOCJALIZM

• istniejące społeczeństwo jest niesprawiedliwe

• trzeba wprowadzić dobre dla ludzi zmiany

• sprawiedliwość i równość

• życie trzeba zmienić za pomocą reform lub rewolucji

ANARCHIZM

• brak władzy

• człowiek powinien żyć w małych grupach

• wolność samodzielnego decydowania

KOMUNIZM

• rewolucje ma zrobić partia

• od każdego według jego możliwości i każdemu według jego potrzeb

• silna władza państwowa

• idea elity partyjnej

FASZYZM

• wyższość jednych nad drugimi

• władza absolutna

• naczelna wartość to państwo

• człowiek musi służyć państwu

• państwo jest najważniejszą instytucja realizującą interesy narodowe

CHADECJA

• chrześcijańskie wartości

• demokratyczna wolność

• trochę o Bogu

• socjalistyczne ograniczenia

• pokazać sprawiedliwe społeczeństwo

• brak wyzysku kapitalistów

PAŃSTWO I JEGO ORGANIZACJE POLITYCZNE

Teorie powstania państwa :

1. Państwo pochodzi od Boga

2. Państwo pochodzi z umowy społecznej tzn., że istniał pewien stan natury i ludzie żyli na własną rękę

3. Państwo jest rezultatem nadwyżki produkcyjnej (Marks)

4. Państwo jest dziełem ras i narodów

5. Państwo jest bytem , które powstało z rodziny

PAŃSTWO - to suwerenna organizacja polityczna społeczeństwa zamieszkującego terytorium o określonych granicach , której głównym składnikiem jest hierarchiczna władza publiczna wyposażona w aparat przymusu dążąca do osiągnięcia monopolu i jego stosowania.

PAŃSTWA

JEDNOLITE FEDRACYJNE

Cechy państwa

1. Suwerenność - możliwość swobodnego stosowania przemocy oraz kształtowania ustroju państwowego . O suwerenności rozstrzygają zasoby finansowe i technologiczne.

2. Przejmuje monopol na przymus i kontrolę

3. Demokracja - triumf doktryny suwerenności ludu , który jest najwyższym suwerenem

Funkcje państwa

1. Wewnętrzna - wiąże się z przetrwaniem państwa i jego ładu wewnętrznego

2. Zewnętrzna - wiąże się z przetrwaniem państwa i regulacją stosunków z innymi państwami i organizacjami

3. Organizacyjno - gospodarcza - polega na organizacji systemu finansowego oraz prowadzeniem działalności gospodarczej

4. Socjalna - redystrybucja dochodu narodowego. Zabieranie jednym dawanie drugim

5. Ideologiczna - polega na zachowaniu istniejących wyobrażeń o społeczeństwie do wyobrażeń władzy

6. Narodowa - dbanie o utrzymanie dominującej pozycji narodu (znaczenie tej funkcji powoli upada)

Typy i formy państwa

1. Monarchia - źródłem władzy jest tradycja i wiara w prawomocność władzy

2. Dyktatura - związana z nagłym przejęciem władzy . Opiera się na stworzonej zawczasu ideologii . Najczęściej jest wynikiem słabości monarchii

3. Demokracja - (rządy ludu) - źródłem władzy jest wola ludu lub narodu . Władzę powołuje lud , a system ma służyć społeczeństwu. Do istoty demokracji należy pluralizm polityczny . Każdy może udzielać się politycznie , głosić hasła nawet antydemokratyczne. Istnieje opozycja legalna. W demokracji zachodzą ciągłe zmiany .

DEMOKRACJA

Zasady demokracji

1. Zasada reprezentacji - wynika z idei ,że nikt nie przyznaje władzy sobie . Ktoś tę władzę musi dać. Elity się zmieniają. Jeśli ktoś uporczywie trzyma się władzy to musi ją stracić . Powołania władzy dokonuje suweren czyli lud powołując swoich przedstawicieli , którzy będą spełniać interesy ludu. Zasada ta daje każdej grupie społecznej możliwość reprezentowania swoich interesów.

2. Zasada pluralizmu - cechuje się tym ,że istnieje w społeczeństwie wielość interesów , które są swobodnie artykułowane przez instytucje (partie). Istnieją ogromne ilości wartości . Dopuszcza wszystkie siły do słowa. Zawsze istnieje i działa opozycja . Istnieje specyficzny konflikt polityczny. Konflikt jest pielęgnowany.

3. Zasada podziału władzy - jest wielkim odkryciem w demokracji. Nie występuje w monarchii i dyktaturze . Zasada ta wiąże się z rozwojem imperializmu w XVI - XVII wieku. Zasadę tą skonstruował Monteskiusz wyodrębniając : ustawodawstwo , wykonawstwo i sądownictwo .

Demokracja jako system prawny :

Państwo prawa - 1) jest formą państwa powstała po upadku monarchii na bazie demokracji i liberalizmu

2) jest to konstrukcja polityczna pozwalająca oceniać stan faktyczny w stosunku do ideałów

3) aparat państwa działa w granicach ustanowionego prawa . Państwo takie może istnieć jedynie w systemie świeckim

Każdy podmiot jest tak samo podporządkowany prawu . System ten jest trudny do zrealizowania . Trzeba być wykształconym i bogatym . Prawo jest równe dla wszystkich niezależnie od rasy , płci i wyznania . Obywatele mogą odwołać się do niezawisłego sądu i żądać wyroku . Prawo ogranicza władzę podmiotów politycznych . Prawo samo nie ogranicza władzy , ale ogranicza je wtedy , gdy za nim stoi jakaś siła . Istnieje ściśle ustalona kompetencja państwowej władzy.

SYSTEMY POLITYCZNE W DEMOKRACJI

System polityczny - to układ działających legalnie i nielegalnie partii , grup nacisku oraz relacji zachodzących między nimi . W skład wchodzi wszystko co związane z państwem .

Rodzaje systemów politycznych

Prezydencki - system , w którym jest daleko posunięty rozdział pomiędzy władzą wykonawczą a ustawodawczą . Prezydent posiada szczególnie silną pozycję. Prezydent nie jest odpowiedzialny przed parlamentem . Może oddziaływać na Parlament . Prezydent pochodzi z wyboru ludu .

Parlamentarno- gabinetowy - cechuje się współpracą pomiędzy władzą wykonawczą i ustawodawczą .Szef rządu jest główną postacią polityczną. Prezydent wyłaniany jest przez Zgromadzenie Narodowe . Pełni funkcje reprezentacyjne . Występuje partyjnictwo .

SYSTEMY PARTYJNE W DEMOKRACJI

System partyjny - całokształt stosunków pomiędzy działającymi legalnie partiami politycznymi. Jest nierozerwalną częścią systemu politycznego.

System demokratyczny = wielopartyjny

System rozbicia partyjnego - jest szereg partii , które walczą o głosy ludu . Brak możliwości stworzenia stałej władzy

System ustabilizowany dwublokowy - jest wiele partii. Zawiązują się 2 koalicje - koalicja rządząca i koalicja opozycji .

System kooperacji - rywalizacja partii tylko w okresie wyborczym

System z partią dominującą - jedna partia dominująca wyprzedza rywali w określonym czasie

System dwóch partii dominujących - dwie partie posiadają jednakowo silną władzę , a inne nie mają szans .

SYSTEMY WYBORCZE W DEMOKRACJI

Większościowy - polega na tym ,że mandat otrzymuje osoba , która dostała największy procent głosów

Proporcjonalny - mandaty rozdziela się proporcjonalnie do otrzymanych głosów na listy partii politycznych .

Wybór systemu wyborczego zależy od tego , kto rządzi .

---