Wykład Filozofia Indii - dr Leszek Kleszcz 14.03.1998
Bhagawadgita to fragment VI księgi Mahabharatty.
Generalnie jej sens opiera się na odnalezieniu celu w życiu (cel ten to uwolnienie). Gita stwarza nadzieję, że nie jesteśmy do końca uzależnieni od biernego przepływu naszego czasu (życie jest smutne, „dołujące”, ale my mamy na to życie wpływ).
Celem jest również dostrzeganie boskiego pierwiastka w drugiej osobie.
Uwolnienie się od uwikłania w ten świat, ponieważ wszelkie nasze istnienie w tym świecie jest złem. Uwolnienie się od ciągu reinkarnacji.
Lektury:
Erwin Goffman „Człowiek w teatrze życia codziennego”
E. Berne „W co grają ludzie”
Jeżeli sobie uświadomię to, od czego zależę to mogę się od tego uniezależnić. Poznając swojego wroga możemy go pokonać.
Wg Bhagawadgity:
Drogi do uwolnienia, do wyzwolenia:
medytacja - dhyana joga
droga wiedzy - sankhja
droga czynu - karma joga
droga mądrości - jnana joga
droga miłości - bhakti joga
droga królewska - raja joga
Sztuka jest tylko pewnym znakiem odsyłającym do transcendencji. Wyrzeczenie się owoców zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych (przekonanie o tym, że się jest inteligentnym, wrażliwym, mądrym).
Droga medytacji - dhyana joga - jest uwalnianiem się od pragnienia życia.
Bezstronność może oznaczać obojętność albo głęboki wgląd w strony.
Dhammapadam czyli ścieżka prawdy.
Buddyzm
Budda żył ok. V-VI w. ok. 80 lat. Pochodził z królewskiego rodu. Matka Maja - zmarła przy porodzie. Ojciec Buddy chciał, żeby był wielkim władcą i dlatego wychowywał go w specyficzny sposób w pałacu wśród dóbr w osamotnieniu.
Do 29 roku życia Budda pędził takie radosne życie, potem zapragnął wyjść poza pałac. Trzy spotkania Buddy:
ze starcem - Budda zobaczył starość (wszyscy ludzie dorastają i starzeją się)
z człowiekiem chorym (nic nie chroni człowieka przed chorobą, niezależnie od stanu)
z pogrzebem - umarłym (istnieje śmierć)
Budda po powrocie do pałacu zaczął to rozważać (wewnętrznym okiem umysłu). Zobaczył ascetę. Postanowił (Budda) znaleźć wyzwolenie z sytuacji - symbolizowanej przez trzy spotkania - w którą uwikłany jest każdy człowiek.
Nauka Buddy opiera się na tym, że człowiek powinien uniezależnić się od ciała i skupić na ATMANIE. Jednak nauka o ATMANIE nie rozwiązuje problemu cierpienia.
Następnie inny mędrzec uczył go jogi (medytacja, zaklęcia) - te też nie przekonały Buddy.
Kolejny krok - udanie się do lasu i uprawianie praktyk ascetycznych. Okres ten trwał 6 lat (Sithanta Gauthamaz z rodu Sakja). Po tych 6 latach wcale nie był bliższy wyzwolenia (tak uznał).
Potem, po pomocy z zewnątrz - odżył.
W czasie ostatniej medytacji objawiła mu się istota buddyzmu - 4 szlachetne prawdy:
istnieje cierpienie - życie, narodziny, śmierć, choroba
co jest przyczyną cierpienia - żądza, pożądanie, pragnienie
istnieje wyzwolenie - drogą wyzwolenia jest uwolnienie
droga uwolnienia - właściwe postępowanie, odpowiednia dyscyplina umysłu, mądrość (słuszne myślenie, moralne cele, uwaga, koncentracja)
Budda działał na północy Indii (północnym wschodzie).
W trakcie medytacji Budda miał być kuszony przez demona zła - MAARA. Wszystkie próby wzbudzenia w nim lęku rozbijały się o jego spokój. 40 dni był w tym stanie (por. Jezus).
Benares - święte miejsce nad Gangesem.
Urodziny Buddy - tak jak Chrystus - znaki świadczące o tym, że rodzi się władca świata (tak chciał ojciec) albo władca ducha (tak chciał Budda).
Pierwsze kazanie Buddy - Dharma - Prawda.
Symbol buddyzmu - koło Dharmy.
5 uczniów Buddy - od momentu wygłoszenia pierwszego kazania rozpoczęła się wspólnota buddyjska - SANGHA.
W Sanghi wyróżnia się mnichów lub ludzi świeckich (kobiet, mężczyzn).
Potrójne wyznanie buddyzmu:
Wyznaję Buddę (wiarę w osobę), Dharmę (prawdy głoszone przez Buddę), Sanghę (wspólnotę).
„Pamiętajcie o nietrwałości rzeczy i nie ustawajcie w wysiłkach - trzy drogi:
Mały wóz (Hina jana) - osobiste jednostki - Cejlon
Duży wóz (Maha jana) - wyzwolenie wszystkich istot - Japonia
Diamentowy wóz (Wadża jana) - droga, związana z krótkimi medytacyjnymi praktykami - Tybet
Jednak są to bardzo podręcznikowe, schematyczne podziały
Dhammapadam - psychiczna istota nas samych - z ducha pochodzi wszelki zamysł. „Duch jest wszystko” - cytat z Dhammapadam.
Budda twierdzi, że wydobywanie własnego Ja jest złudzeniem, bo JA tak naprawdę nie istnieje. Istota jego (Buddy) nauki polega na odkryciu, iż JA jest tylko złudzeniem.
W buddyzmie bardziej istnieje umysł niż duch.
Trudność w pogodzeniu z reinkarnacją. Człowiek jest jakby trafiony zatrutą strzałą (albo opatrza ranę - dobra droga, albo zastanawia się kto strzelił - zła droga.
Zająć się sobą a potem światem.
Rzeczywisty sens naszych działań jest inny niż nam się wydaje - klimat egzystencjalny.
Szeroki umysł - to on stanowi nasz umysł, ale nie jesteśmy tego świadomi.
Tylko jeżeli sam w stosunku do siebie jestem w porządku, jestem dla siebie szlachetny to dojdę do spokoju, do swojego umysłu
2