Zmiana składu lub właściwości krwi
1.Wzrost szybkości opadania krwinek czerwonych (OB)
i wzrost liczby leukocytów
wzrost ilości białek osocza -stan zapalny
2. Zwiększanie się liczby monocytów
przewlekłe infekcje, tyfus, malaria
3. Wzrost liczby granulocytów obojętnochłonnych (neutrofilów)
zapalenie płuc, zapalenie wyrostka robaczkowego
4. Wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych (eozynofilów)
obecność pasożytów, stany alergiczne, astma
Grupy krwi
ANTYGEN PRZECIWCIAŁO
(aglutynogen) (aglutynina)
błony erytrocytarne osocze lub surowica
AGLUTYNACJA
Aglutynacja (zlepianie krwinek czerwonych czyli erytrocytów) zachodzi między:
-antygenami (aglutynogenami zlokalizowanymi na błonach erytrocytarnych) krwi dawcy
oraz
-przeciwciałami (aglutyninami zlokalizowanymi
w osoczu lub surowicy) krwi biorcy
Transfuzja krwi
Dawca Biorca
Grupa A A β A, AB A, O
Grupa B B α B, AB B, O
Grupa O - α, β A, B, AB, O O
Grupa AB A, B - AB A,B,AB,O
Żyłami płucnymi krew z tlenem (tętnicza)
napływa do przedsionka lewego
Żyłami głównymi (czczymi)- górną i dolną krew z dwutlenkiem węgla (żylna) napływa do przedsionka prawego
Tętnicą główną (aortą) krew z tlenem (tętnicza) wypływa z lewej komory na całe ciało
Tętnicą płucną (pniem płucnym) krew z dwutlenkiem węgla wypływa z prawej komory do płuc
Generalna zasada odnośnie kierunku krążenia krwi i rodzaju krwi dopływającej do serca i odpływającej z serca:
-krew napływa do przedsionków żyłami
-krew wypływa z komór tętnicami
niezależnie od rodzaju krwi.
Krew tętnicza -krew transportująca głównie tlen
Krew żylna -krew transportująca głównie dwutlenek węgla
Serce lewe (L.P +L.K) = serce tętnicze,
gdyż przepływa przez nie tylko krew tętnicza (z tlenem)
Serce prawe (P.P+P.K)=serce żylne,
gdyż przepływa przez nie krew żylna (z dwutlenkiem węgla)
Zastawki:
Między lewym przedsionkiem i lewą komorą -zastawka dwudzielna
Między prawym przedsionkiem i prawą komorą -zastawka trójdzielna
U podstawy ujścia aorty i tętnicy płucnej -
zastawki półksiężycowate
TYPY KRĄŻENIA
Krążenie duże - zaczyna się w lewej komorze
i kończy w prawym przedsionku-ma za zadanie dostarczyć tlen do każdej komórki ciała, a z komórek odebrać dwutlenek węgla
Krążenie małe (płucne) - zaczyna się w prawej komorze i kończy w lewym przedsionku -
ma za zadanie dostarczyć do płuc krew z dwutlenkiem węgla, a w płucach pobrać tlen
Układ tkanki bodźco-twórczej i bodźco-przewodzącej
1.Węzeł zatokowo-przedsionkowy -REGULATOR RYTMU
w prawym przedsionku (u podstawy ujścia żył głównych)
2. Węzeł przedsionkowo-komorowy
3. Pęczek Hisa (Palladino-Hisa) i włókna Purkiniego
rozchodzące się po ścianach komór
Cykl pracy serca
1.Skurcz przedsionków (prawego i lewego)
2.Skurcz komór (prawej i lewej)
z równoczesnym rozkurczem przedsionków
3. Rozkurcz komór (prawej i lewej)
4. Pauza
EKG-elektrokardiogram
Załamek P- będący efektem depolaryzacji włókien mięśniowych w przedsionkach-
bezpośrednio przed ich skurczem
Zespół załamków QRS - będący efektem depolaryzacji włókien mięśniowych w komorach- w początkowym okresie skurczu komór
Załamek T -repolaryzacja komór i rozkurcz komór
Polaryzacja -stan spoczynku mięśnia sercowego
Depolaryzacja -w jej wyniku skurcz mięśnia sercowego
Repolaryzacja -powrót ze stanu skurczu do stanu spoczynku
TYPY KRĄŻENIA
Krążenie wieńcowe -krążenie własne mięśnia sercowego
Od łuku aorty odchodzi tętnica wieńcowa, wnika do lewej komory, następnie po oddaniu tlenu i substancji odżywczych komórkom mięśnia sercowego przechodzi w żyłę wieńcową, która uchodzi do prawego przedsionka
Krążenie wrotne- krążenie „na usługach” przewodu pokarmowego
Kapilary w jelicie cienkim -żyła wrotna-wątroba -żyła wątrobowa- ujście do żyły głównej dolnej (krążenie duże
Choroba wieńcowa
Organiczne, przewlekłe schorzenie tętnic wieńcowych.
Główna przyczyna: miażdżyca tętnic
Czynniki ryzyka:
Zaburzenia gospodarki tłuszczowej -hiperlipoproteinemia
Cukrzyca
Nadciśnienie tętnicze
Otyłość, palenie tytoniu, siedzący tryb życia, nieprawidłowe odżywianie, stres
Czynniki genetyczne
Zawał serca
Zahamowanie krążenia krwi we własnym (wieńcowym) układzie krwionośnym w obrębie serca
Objawy:
Silny dławiący ból za mostkiem (trwający kilka godz. do 2 dni)- połączony z uczuciem ogromnego lęku
Przyspieszenie tętna
Uczucie drętwienia prawej ręki
Pomoc- ”złota godzina” -pierwsza godzina po wystąpieniu zatkania naczynia wieńcowego
Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego
Schorzenie naczyń wieńcowych o wieloczynnikowej etiologii (miażdżyca, stan zapalny, guzkowate zapalenie tętnic, choroba zakrzepowo-zatorowa), którego konsekwencją jest upośledzenie prawidłowej perfuzji (ukrwienia mięśnia serca)
Kryteria subiektywne: wywiad z pacjentem -ból lub jego ekwiwalent: duszność, nudności
Kryteria obiektywne: stwierdzenie upośledzonego ukrwienia mięśnia sercowego w badaniach:
-NIEINWAZYJNYCH: badanie echokardiograficzne,
scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego
Angio-CT (tomografia komputerowa)
NMR (badanie razonansu mięśnia sercowego)
-INWAZYJNYCH
Angiogragia tętnic wieńcowych -koronagrografia
NADCIŚNIENIE
Ciśnienie prawidłowe: 120/80 mmHg
120-ciśnienie skurczowe
80 -ciśnienie rozkurczowe
Nadciśnienie:
ciś. skurczowe130-140 mmHg- wysokie prawidłowe
(możliwość obniżenia bez leków)
Ciś. Skurczowe-powyżej 140 mmHg
Ciś. Rozkurczowe-powyżej 90 mmHg
(konieczność stosowania leków)
Zapis i wynik badania
„pętla: przepływ-objętość”
Rodzaje hemoglobiny
Hem
Fe +2 przyłączenie tlenu bez zmiany wartościowości Fe +2
oksyhemoglobina -fizjol.
Fe +2 przyłączenie tlenu ze zmianą wartościowości Fe +3
methemoglobina -patolog.
Fe +2 przyłączenie tlenku węgla Fe +2-CO
karboksyhemoglobina -patolog.
Globina
aminokwas + CO2 = karbaminhemoglobina -fizjolog.
Rodzaje zaburzeń wentylacji
1 OBTURACJA -ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe:
- oskrzela centralne (główne)- średnica wew.
większa niż 2 mm
-oskrzela drobne (małe)- średnica wew.
mniejsza niż 2 mm
Obniżone (poniżej 70%N ) parametry przepływowe
2 RESTRYKCJA- ubytek czynnej tkanki płucnej lub zaburzenie mechaniki oddechowej (przepona mięśnie oddechowe)
Obniżone (poniżej 70%N )parametry objętościowe
Zapis badania spirometrycznego
TRZUSTKA
Gruczoł dokrewny mieszany-wytwarza substancje hormonalne i nie hormonalne (enzymy trawienne)
ENZYMY-wytwarzane przez trzustkę a działające w dwunastnicy
Amylaza trzustkowa-trawi węglowodany
Lipaza trzustkowa -trawi tłuszcze
Trypsynogen i chymotrypsynogen - trawi białko w dwunastnicy po przejściu w formę czynną - trypsynę i chmotrypsynę
Hormony:
Insulina -Wyspy β -obniża stężenie glukozy we krwi
Glukagon- Wyspy α- podnosi stężenie glukozy we krwi
Sprzężenie zwrotne
Podwyższone stężenie glukozy we krwi
↓
Insulina
Spadek stężenia glukozy poniżej normy
↓
Glukagon
CUKRZYCA
Cukrzyca-choroba przemiany materii, w której stwierdza się stałe przecukrzenie krwi i/lub cukromocz.
Przyczyny:
Niedostateczne wytwarzanie insuliny przez β-wysepki Langerhansa trzustki
Nadmierna czynność innych gruczołów wydzielania wewnętrznego (przysadki, tarczycy nadnerczy),
czyli nadprodukcja hormonów: tyroksyna, kortyzon, adrenalina
(tzw. antagoniści insuliny)
Kryteria rozpoznawania cukrzycy
(wg. American Diabetes Association 2002)
Kliniczne objawy cukrzycy i przygodne stężenie glukozy w osoczu -200mg/dl (11.1 mmmol/l)
„przygodne” oznacza pomiar glikemii o jakiejkolwiek porze dnia, bez względu na czas jaki upłynął od ostatniego posiłku.
Klasyczne objawy cukrzycy obejmują wielomocz, wzmożone pragnienie i niewyjaśnioną utratę masy ciała
lub
1.Stężenie glukozy na czczo(co najmniej 8 godz. po posiłku)-
126 mg/dl (7.0 mmol/l)
2. Stężenie glukozy po 2 godz. po obciążeniu glukozą (test tolerancji glukozy)
Typy cukrzycy
1.Dziedziczna -dziedziczenie autosomalne, recesywne -TYPU 1
Czynniki przyspieszające rozwój choroby:
Otyłość, zakażenia, zatrucia, urazy, ciąża, choroby trzustki
2. Niedziedziczna (nabyta, wtórna)- TYPU 2
Może być następstwem chirurgicznego usunięcia trzustki, zniszczenie trzustki przez procesy chorobowe,
nadmierna aktywność przysadki, tarczycy, kory nadnerczy
Przyczyną jest względny lub zupełny niedobór czynnej insuliny,
Lub obecnością antyinsulinowych przeciwciał czy substancji antagonistycznych w stosunku do insuliny
Okresy rozwoju cukrzycy
Stan przedcukrzycowy
Cukrzyca przemijająca
Cukrzyca utajona
Cukrzyca jawna
Objawy:
-zwiększone pragnienie i wielomocz
-swędzenie skóry
-czyraczność
-upośledzone gojenie się ran
-chudnięcie, zwiększony apetyt, ale także tycie (niezależne od jedzenia)
-Świąd sromu i narządów rodnych
Rodzaje cukrzycy
1.Młodzieńcza-ujawnia się w dzieciństwie i w młodości
Szybki postęp choroby, szybko narastająca hyperglikemia i cukromocz oraz ketonemia i kwasica ketonowa
Występuje odwodnienie i chudnięcie
Chorzy wymagają leczenia insuliną.
2. Cukrzyca dorosłych - ujawnia się po 40 roku życia
Występuje zwykle u ludzi otyłych, rozpoznanie-cz. przypadkowe
Przebieg-z reguły łagodny i powolny
Leczenie-dieta niskokaloryczna i leki doustne
3. Cukrzyca starcza- po 60 roku życia i kojarzy się z otyłością
Nie wykazuje skłonności do ketonemii- leki doustne
Powikłania cukrzycy
1. Śpiączka cukrzycowa-będąca następstwem głębokich zaburzeń metabolicznych i hiperglikemii oraz oddech Kussmaula
(oddech gonionego zwierzęcia)
2. Miażdżyca i stwardnienie tętnic-prowadzące do do zaburzeń ukrwienia kończyn , serca, nerek i mózgu
3. Zmiany neurologiczne (neuropatia cukrzycowa)-
najczęściej w postaci zapalenia wielonerwowego (polineuropatia)
4. Zaćma (zmętnienie soczewki oka)
5.Podatność na zakażenia bakteryjne i grzybicze
Leczenie
1.Dieta - w postaciach nie leczonych insuliną: niskocukrowa
( zapewniając jednocześnie odpowiednią ilość białka (1g/kgmc)
oraz ograniczając podaż tłuszczów zwierzęcych)
2.Leczenie insuliną -ciężkie postacie cukrzycy z powikłaniami
Insulina podawana jest podskórnie na 20-30 min przed posiłkiem, który zawsze powinien posiadać pewną ilość łatwo wchłanianych węglowodanów
Na noc nie podajemy insuliny, aby uniknąć hipoglikemii nocnej
3. Doustne leki - obniżające poziom cukru we krwi
np.pochodne sulfonylomocznika, kwasu benzoesowego
Samokontrola
Wykonywanie oznaczeń stężenia glukozy we krwi
Systematyczne oglądanie stóp (stopa cukrzycowa)
Odpowiednia dieta
Kontrola masy ciała
Aktywność fizyczna
Niepalenie tytoniu
DZIENNICZEK SAMOKONTROLI
Konsultacja z diabetologiem
Cukrzycowa karta ratownicza
Chorzy-głównie leczeni insuliną-posiadają specjalne cukrzycowe karty ratownicze, które powinni mieć zawsze przy sobie, wraz z kilkoma kostkami cukru
W przypadku zamroczenia,
-indukowanego hipoglikemią-
Można podać odpowiednią dawkę cukru
(zgodnie z instrukcją zawartą w karcie)
Bardzo ważne w przypadku dzieci.
Tarczyca, gruczoł tarczowy
Znajduje się na szyi, na poziomie 2-4 chrząstki tchawicy-zbudowana z 2 płatów.
Na tylnej powierzchni płatów tarczycy leżą gruczoły przytarczowe (przytarczyce)
Miąższ tarczycy składa się z różnej wielkości okrągłych pęcherzyków, które zawierają koloid z hormonem-tyroksyna
Tarczyca pozostaje pod nadzorem przedniego płata przysadki mózgowej - hormon tyreotropowy TSH,
TSH jest wytwarzane pod wpływem tyreoliberyny (TRH)
z podwzgórza
TYROKSYNA
Czterojodotyronina T4- pochodna aminokwasu tyrozyny-zawiera 4 atomy jodu
W postaci nieczynnej jest składnikiem tereoglobuliny-białka syntetyzowanego w tarczycy. Pod wpływem TSH z przysadki tyroksyna odszczepia się od tyreotropiny i jako czynny hormon jest uwalniana do krwi. Z tyreotropiny powstaje wówczas również trójjodotyronina T3
Działanie:
-pobudza procesy utleniania we wszystkich tkankach
-wzmaga wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i zużycie jej przez komórki
-pobudza rozkład trójglicerydów do kwasów tłuszczowych i glicerolu
-wpływa na czynność gruczołów płciowych
-zwiększa wydzielanie i efekty działania somatropiny i glikokortykoidów
Wole
Wole proste (struma)- powiększenie tarczycy bez zaburzenia jej czynności. Powstaje w związku z niedoborem jodu w ustroju:
okres dojrzewania, ciąża, okres przekwitania, karmienie .
Wyróżniamy wole:
Endemiczne, młodocianych, guzowate i wole występujące sporadycznie
Unormowanie trybu życia,
Odpowiednia dieta
Stosowanie preparatów jodu
NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY
Niedoczynność u dzieci-kretynizm
Niedoczynność u dorosłych: pierwotna (uszkodzenie tarczycy)
Wtórna: niedoczynność przysadki
Obniżenie procesów przemiany materii, tendencja do otyłości
Spowolnienie reakcji umysłowych
Zwolnienie czynności serca
Osłabienie popędu płciowego
Osłabienie, senność , powolna mowa, uczucie zimna
Obrzmienia powiek, twarzy, dłoni
Obrzęk śluzowaty
NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY
Choroba Basedowa