LEKI STOSOWANE W LECZENIU CUKRZYCY
Trzustka
Wątrobazmniejszenie produkcji glukozy w wątrobie
Mięśniezwiększenie wychwytu glukozy przez mięśnie
Hiperglikemia
wzrost:
-katecholaminy
-glikokortykoidy
-hormon tarczycy
-glukagon
-hormon wzrostu
spadek przepływ przez trzustkęsekrecja insuliny
spadek:
-glukoneogeneza
-wychwyt glukozy
Objawy hiperglikemii
-nadmierne pragnienie
-częste oddawanie moczu
-wzmożone łaknienie
-senność
-przemęczenie i.lub zaburzenia widzenia
-zmniejszenie masy ciała
Objawy hipoglikemii:
-drżenie ciała
-bladość skóry
-nadmierna potliwość
-kołatanie serca
-dezorientacja
-zaburzenia widzenia
-bóle głowy i uczucie głodu
TYPY CUKRZYCY
1.cukrzyca pierwotna
-typ 1 -ok.10%
-typ 2p-ok.90%
*80% towarzysząca otyłości
*10% bez otyłości
-cukrzyca ciężarnych
2.cukrzyca wtórna
-choroby trzustki (przewlekłe stany zapalne)
-zaburzenia hormonalne (wzrost ACTH, T3/T4, KA)
-leki (tiazydy, diazoksyd)
-zaburzenia czynności receptora Ins (insulinowego)
-zespoły uwarunkowane genetyczne
-cukrzyca wywołana nieprawidłowym żywieniem
Cukrzyca typu 1
Zniszczenie komórek
Cukrzyca typu 2
Upośledzenie sekrecji Ins
Oporoność na Ins
Defekt receptora?
Upośledzenie mechanizmów postreceptorowych?
względny niedobór insuliny
Często towarzyszy otyłości, hiperlipoproteinemii, nadciśnieniu
Przebiega z hiperinsulinomią
Powikłania cukrzycy
mikroangiopatie (dot. małych naczyń)
-retinopatie
-nefropartie
-neuropatie
Makroangiopatie (dotyczą dużych naczyń)
-miażdżyca tętnic
-choroba wieńcowa
-udar mózgu
-stopa cukrzycowa
Leczenie cukrzycy
1.leczenie niefarmakologiczne
-ruch, zmniejszenie masy ciała, dieta
*15% białka, 25% tłuszczów, 60% węglowodanów
*bogato włóknikowa
2.leczenie farmakologiczne
-insulinoterapia
-doustne leki przeciwcukrzycowe
Insulina jest polipeptydem wytwarzanym w trzustce w komórkach beta wysp trzustkowych Langerhansa
Preparaty insuliny
-krótko działające 5-12h
-o przedłużonym działaniu (16-24h): Humalin N
-insuliny długo działające (24-36h)
Działąnia niepożądane:
-hipoglikemia
*wtórna hiperadrenolinemia: głód, pobudzenie, osłabienie, poty częstoskurcz, bladość, wzrost ciśnienia krwi
*objawy niedocukrzenia OUN: niepokój, splątanie, niepamięć, mania, delirium, zaburzenia mowy, widzenia, skurcze mięśni, utrata przytomności i śpiączka hipoglikemiczna
-lipodystrofia tj. zanik tkanki tłuszcz w miejscu podawania
-uczulenia na insuline w postaci wczesniej lub opóxnioenj
-wystapienie insulin oporności na skutek pojawienia się przeciwciał skierowanych przez insulkienie lub spadku wrażliwości tkank
-zatrzymanie wody (nadwzroczność i obrzeki)
-niedociśnienie ortostatyczne
Doustne leki przeciwcukrzycowe
1.poch biguanidu
Mech działania
-hamują glikoneogenezę wątrobową, zwiększają liczbę receptorów Ins
-hamują absorpcję Glc w jelicie, zwiększają wychwyt Glc przez tkanki obwodowe
nie jest konieczne zachowanie czynności komórek wysp trzustkowych
nie powoduja hipoglikemii
Wskazania:
-cukrzyca typu 2, zwłaszcza u osób otyłych
Preparaty:
*metformina
*bufor mina
*fenformina
2.pochodne sulfonylomocznika
Mechanizm działania:
-blokowanie ATP- zależnego kanału K+ pobudzanie sekrecji Ins
Wskazania
-cukrzyca typu 2 w monoterapii lub w terapii z Ins
Działania niepożądane
-hipoglikemia, odczyny alergiczne, uszkodzenie szpiku, zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Podział:
I generacja:
*tolbutamid
*chlorpropamid
*tolazolamid
II generacja
*glikozyd
*glipizyd
*glibenklamid
III generacja
*glimepiryd
3.inhibitory reduktazy aldolazy
Mechanizm działania
Hamują przemianę glukozy do sorbitowi. W warunkach hiperglikemii sorbitol może powodować nadmierny wzrost ciśnienia osmotycznego i uszkadzać przewodnictwo nerwowe
Wskazania:
Stosowane w leczeniu retinopatii, neuropatii i nefropatii cukrzycowej
Preparat:
*tolrestat
4.inhibitory alfa-glukozydazy
Mech dział:
Hamują alfa-glukozydazy ściany jelita zahamowanie trawienie polisacharydów
zmniejsza ilość wchłanianej glukozy
Wskazania:
Leczenie uzupełniające cukrzycy typu 2 w skojarzeniu z odpowiednią dietą
Działania niepożądane:
-bóle brzucha
-wzdęcia
-biegunki
Preparaty:
*akarboza
*miglitol
5.pochodna kwasu benzoesowego
*repaglinid
Mechanizm działania podobne jak pochodnych sulfynylomocznika (1 grupa) pobudzanie sekrecji Ins zwłaszcza po posiłku
6.związki hamujące wchłanianie glukozy
*guma guar
-guma składa się z wielkocząsteczkowych polisacharydów. Hamuje wchłanianie cukrów z przewodu pokarmowego po posiłku i zapobiega hiperglikemii.
HORMONY GRUCZOŁU TARCZOWEGO
*T3
*T4
Niedoczynność gruczołu tarczowego
Wrodzona
kretynizm (brak T3 i T4)
*niedorozwój OUN
Nabyta
pierwotna (brak wytwarzania T3 i T4)
Postacie i przczyny:
-wole obojętne-niedoczynnosc
-wole endemiczne-brak jodu
-choroba Hashimoto (autoimmunizacja)
-choroba Riedla -zmiany zapalne i włókniste
wtórna brak wytwarzania TSH i TRH
Przyczyna
-uszkodzenie przysadki i podwzgórza
Wole (struma) powiuekszenie tarczycy wwoane przez rozne czynniki
Umiejscowienie:
-szyjne
Leki stosowane wleczeniu niedoczynności tarczycy
*tyroksyna
*trójjodotyronina (działa 5 razy silniej)
*lewo tyroksyna
*liotyronina
Wskazania:
Stany chorobowe związane z niedoczynnością gruczołu tarczowego (obrzęk śluzowaty, kretynizm, wole proste ) jako terapia zastępcza.
Działania niepożądane:
-przyspieszenie akcji serca, nasilenie objawów dławicy, zawał
-zaburzenia rytmu
-bezsenność, bóle głowy
-reakcje alergiczne
Nadczynność gruczołu tarczowego
pierwotna
-nadmierne wydzielanie T3 i T4 przez gruczolak w tarczycy
wtórna
-przedawkowanie hormonów gruczołu tarczowego lyb wytwarzanie LATS
wydzielanie ekotopowe
-nadmiere wydzielanie TSH przez niektóre nowotwory
LATS (długo działajacy …
-przeciwciało powstające w uczulonych limfocytach pod wpływem antygenu pochodzącego z gruczołu tarczowego
-LATS podobnie jak TSH pobudza czynność gruczołu tarczowego
-duze stezenie T3 i T4 nie hamuje wydzielania LATS
-wpływ LATS na czynność tarczycy jest podobna do TSH, substancje te działaja na te same receptory w komórkach gruczołu tarczowego.
Tyreoglobulina-swoiste białko niezbędne do syntezy T3 i T4
-glikoproteina zawierająca 4 łańcuchy polipeptydowe
-syntetyzowana w rybosomach komórek nabłonka pęcherzykowego
-w aparacie Golgiego stepuje dołączenie cząsteczek węglowodanów
-w jednej cząsteczce występuje ok.120 grup tyrozynowych, które mogą ulegać jodowaniu
Leki hamujące wytwarzanie T3 i T4
1.inhibitory wychwytu jodu:
*rodanki (NaSCN, KSCN)
-hamują wbudowywanie jodu do gruczołu tarczowego oraz usuwają jodki z tarczycy które nie zostaly zuzyte do jodowania tyrozyny w tyreoglobulinie
2.pochodne tiouracylu
-hamują wytwarzanie T3 i T4w gruczole tarczowym przez hamowanie aktywności enzymów warunkujących jodowanie tyrozyny w tyreoglobulinie
*metylotiouracyl
*propylotiouracyl
3.pochodne tioimidazolu
-hamuja aktywność enzymó powodujących jodowanie grup tyrozynowych w tyreoglobulinie oraz hamuja reakcje kondensacji MIT i DIT
-są zw mniej toksycznymi niż pocodne tiouracylu i znalazły szersze zastosowanie
*Tiamazol
*Karbamizol
4.preparaty jodu
-jod jest niezbędny do produkcji T3 i T4 jego niedobór powoduje powstanie wola
-w małych dawkach jod pobudza wytwarzanie htmonów gruczołu tarczowego natomiast w duzych doprowadza do inwolucji rozrośniętego nadczynnego gruczołu tarczowego oraz hamuje wytwarzanie hormonów tarczycy jst to efekt Wolffa
-mechanizm leczniczego dził jodu jest zwiazany z hamowaniem hydrolizy tyreoglobuliny i hamowaniem działania TSH