Prawo konstytucyjne - wykład 4..doc

• Do art. 4 Konstytucji należy dodać art. 90 Konstytucji (upoważnienie do wyzbycia się kompetencji organów władzy państwowej). Art. 90 jest antytezą art. 4!!!

• Możemy się pozbyć części suwerenności (mówiąc swobodnie) ← organy władzy państwowej mogą przekazać swoje kompetencje organizacji międzynarodowej.

• KLAUZULA EUROPEJSKA naszej Konstytucji → art. 90 - nazwa trochę myląca, bo w tym przepisie nie pada słowo, zwrot Unia Europejska, europejski, ale przepis ten służy podstawom uczestnictwa Polski w UE (w 1997 r. przepis trochę wyśmiewany przez krytyków, mówiących, że Polska może wstąpić np. do ZBIRa)

ORZECZNICTWO TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

2005 r. - traktat akcesyjny z Aten w ich uzasadnieniach wyłożona suwerenność narodu

22 lipca 2010 r. - dotyczy traktatu lizbońskiego polskiego w warunkach uczestnictwa Polski w UE

W jaki sposób poszczególne państwa europejskie (dzisiejsza nauka prawna, orzecznictwo) radzą sobie z tym rozszczepieniem (schizis)?

Po jednej stronie władza najwyższa w rękach narodu

Po drugiej stronie kompetencje przekazane UE

W różny sposób tę niespójność wyjaśnimy:

1. we Francji wykoncypowano podział na suwerenność państwa i suwerenność narodu; suwerenność narodu była i jest najwyższa, nie podlega żadnej zmianie, naród francuski sprawuje najwyższą władzę ← klasyczne rozumienie suwerenności;

suwerenność państwa podlega stopniowaniu, pozbywa się jej cząstki w różnych traktatach, itp.

U nas mówimy o suwerenności narodu (nie ma rozróżnienia na suwerenność państwa i suwerenność narodu)

2. 
   również koncepcja francuska → wyróżnia się w Konstytucji danego kraju taką garść przepisów, które NIGDY nie mogą być zmienione (nie zmienialne, ponad konstytucyjne, ponad prawne) - przepisy ponad konstytucyjne (z fr. Suprakonstytucyjne)

przepisy nigdy nie zmienialne, nie podlegają żadnej zmianie, żadnemu uszczupleniu

np. przepis, że Francja jest republiką, przepis, że Francja jest republiką świecką ← przepisy konstytucyjne, w żadnej integracji nie można ich zmienić

3. koncepcja niemiecka

doktryna z lat 70. i 80.; koncepcja SOLANGE (dopóty dopóki, o tyle o ile) → orzecznictwo niemieckiego sądu konstytucyjnego, które polega na warunkowym uznaniu prymatu prawa europejskiego w Niemczech przed prawem niemieckim, pod warunkiem, że prawo europejskie nie pogarsza standardu, jaki jest już zawarty w prawie niemieckim (nie może psuć, pogarszać) w zakresie praw człowieka.

W Europie, szczególnie w Polsce, na Węgrzech mówimy o solangizacji w relacji prawo krajowe - prawo europejskie

4. koncepcję czwartą można podciągnąć pod punkt drugi → chodzi o to, że w kilku państwach (raczej dość powszechne) w latach po 2000 r. powstała przed sądami konstytucyjnymi koncepcja polegająca na tym, że sądy na zachodzie Europy stosują taką koncepcję jak tożsamość konstytucyjna danego państwa. Polski TK zastosował w orzecznictwie 22 listopada 2010 r. → Ta doktryna polega na tym, że polski TK w tym wyroku przedstawił jakie przepisy Konstytucji RP określają tożsamość państwa polskiego (takie przepisy są i się z nich nie wycofamy, nawet jeżeli UE będzie tego chciała).

* jakiś wariant suprakonstytucyjności

ZASADA TRÓJPODZIAŁU WŁADZ

Zasada trójpodziału władzy jest wyrażona w art. 10 Konstytucji

Sposób rozpatrywania tej zasady

Klasyczne, tradycyjne (oświeceniowe) ujęcie zasady trójpodziału władzy

Trójpodział władzy w okresie integracji europejskiej

To klasyczne ujęcie zawdzięczamy Monteskiuszowi - 1748 r. O duchu praw, a jeszcze wcześniej (100 lat wcześniej w Anglii) tworzył John Locke - jest on takim projcem Monteskiusza (1689 r. Dwa traktaty o rządzie)

Monteskiuszowi chodziło o to (był on skromnym sędzią), że królowie francuscy uciskają swój lód. Idea fix - idea Monteskiusza, aby ustrój Francji zmienić to należy tę władzę króla podzielić na mniejsze części, takie mniejsze władze, które mają ze sobą konkurować, rywalizować → wtedy to władza w Paryżu zajmie się sobą, a ludzie mieszkający w mniejszych/większych miejscowościach będą spokojnie żyć. Monteskiuszowi chodziło o osłabienie władzy króla (osłabić silną centralną władzę, aby ludzie mieli zachowane swoje prawa człowieka - jak się król zajmie sobą, to zostawi ludzi w spokoju). To nie ma być zwykłe tępe podzielenie władzy, ale ma nieść realne skutki - spokojne życie ludzi.

Elementy klasycznej konstrukcji:

1. Podział władzy w sensie przedmiotowym

Całość władzy w państwie podlega podziałowi na USTAWODAWCZĄ, WYKONAWCZĄ i SĄDOWNICZĄ - projekcja Monteskiusza, a dzisiaj art. 10 Konstytucji RP. Zdaniem Polskiego Trybunału Konstytucyjnego podział ten nie jest wyczerpujący (zostaje jeszcze jakaś reszta, która nie mieści się w tym podziale):

1. Samorząd terytorialny został przywrócony w Polsce w 1990 r. → znajduje się on poza trójpodziałem władzy;

2. Konstytucja zna taką kategorię jaką są organy kontroli państwowej, np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Najwyższa Izba Kontroli i te organy kontroli państwowej nie mieszczą się w żadnej z tych trzech „szufladek”

* ten podział Monteskiusza jest trochę za wąski dla współczesnego państwa

2. Podział władzy w sensie podmiotowym

Każda z tych trzech władz ma własne organy państwowe:

Ustawodawcza → Sejm i Senat

Wykonawcza → Prezydent RP, Rada Ministrów

Sądownicza → Sądy i Trybunały

3. Zakaz łączenia funkcji i stanowisk między organami poszczególnych władz

Np. art. 103 Konstytucji określa jakich stanowisk nie można łączyć

* chociaż u nas zakazy te nie są tak rozbudowane tak jak np. w USA, jest dużo wyjątków od tej nipołączalności

4. Władze ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza oraz ich organy są w takiej relacji, którą nazywamy SYSTEMEM HAMOWANIA I RÓWNOWAŻENIA SIĘ WŁADZ

Monteskiuszowi i naszej Konstytucji chodzi o to, aby żadna z tych władz nie zdobyła przewagi nad innymi, one mają się ze sobą ścierać

* w Polsce (są to takie polskie osobliwości), gdy mamy władzę ustawodawczą, którą tworzą Sejm i Senat, istnieje jeszcze trzeci byt (tego typu organ), a mianowicie Zgromadzenie Narodowe

* czasami jest taka sytuacja, kiedy powołuje się zgromadzenie posłów i senatorów nie będące Zgromadzeniem Narodowym.

Sądy i Trybunały → zdaniem TK władza sądownicza podlega separacji - nie tylko ma miejsce podział władzy, ale Sądy i Trybunały są silniej odłączone od pozostałych władz i TK nazywa to separacją władzysądowniczej.

3

---