Wykład 3: Badanie psychologiczne jako interakcja: „badacz - osoba badana”.

- Specyfika badania psychologicznego

Czynniki pośredniczące w interakcji: badacz - osoba badana:

1. Związane z osobą psychologa (dwojakiego rodzaju): pierwsze o charakterze psychologicznym, tj. poczucie kontroli nad zachowaniem badanego; percepcja podobieństwa badanego do badacz; atrybucja „pozytywów i negatywów” (zw. Z OIB). Drugie charakteryzujące sytuację badawczą (tło interakcji: badacz - badany) - są to: paralingwistyczne cech wypowiedzi badacza; mimika pantomimika klinicysty (gesty zachęcające i zniechęcające); charakterystyka sytuacji badawczej (wygląd pomieszczenia do badań i sam badacz)

2. Związane z osobą badanego (też dwa rodzaje) pierwsze to: system wartości i przekonań, zgodność z systemem badacza (współpraca); poziom inteligencji (wyczulenie na niewerbalne przekazy badacza); postrzeganie kontrolo nad własnym zachowaniem; poczucie własnej wartości (cecha ta jest odporna na zmiany); status motywacyjny (zgłoszenie przymusowe/dobrowolne). Czynnik drugiego rodzaju to LPO.

Status motywacyjny OB. - psychologiczny portret ochotnika wg Rosenthala i Rosnowa (nie jest to typowy rozkład populacji).

Ochotnicy - ich cechy:

1. Dobrze udokumentowane: wyższy poziom wykształcenia; wyższy status społeczny; wyższy poziom inteligencji; wyższy poziom zmiennej aprobaty społecznej; wyższe socjalizowanie.

2. Średnio udokumentowane: zwiększona tendencja do poszukiwania stymulacji; zwiększona tendencja do zachowań niekonwencjonalnych; ochotnikami są raczej kobiety, ale w przypadku badań nad stresem - mężczyźni; niższy poziom automatyzmu; ochotnikami są raczej Żydzi niż protestanci i raczej protestanci aniżeli katolicy; niższy poziom konformizmu, ale w przypadku kobiet biorących udział w badaniach o profilu klinicznym jest odwrotnie.

3. Najmniej udokumentowane: ochotnicy pochodzą z mniejszych miast; zwiększone zainteresowanie religią; większy poziom altruizmu; bardziej otwarci; w badaniach typu medycznego niższy poziom przystosowania; ochotnicy są młodzi, chyba ,że badania mają charakter laboratoryjny - są to starsze kobiety.

- Osobliwości badania psychologicznego wg Saula Rosenzwiga

1. Osoba badana może przyjmować status eksperymentatora

2. Osoba badana może reagować na cały kontekst postępowania eksperymentalnego a nie tylko na jego programowe elementy

3. Osoba badana może reagować na osobowość badacza

Sytuacja badania naukowego stanowi „problem psychologiczny” zarówno dla osoby badanej jak i dla badacza.

Interakcyjny układ „badacz - osoba badana” uwikłany jest w określony kontekst społeczny, który staje się ważnym modyfikatorem tej relacji.

---