W - 3

TKANKA ŁĄCZNA

• komórki najczęściej zanurzone w dużej ilości substancji pozakomórkwoej najogólniejsza definicja tkanki łącznej

• łączą różne narządy i tkanki

• zapewnia strukturalną i metaboliczną bazę dla wszystkich narządów organizmu

• łączy i spaja inne tkanki, narządy, układy

• jeśli do definicji tkanki łącznej dodamy stwierdzenie, że substancja pozakomórkowa, w której zanurzone są komorki jest ich wytworem - wtedy krew i limfa nie pasują do niej

• Wg. Czubaja krew to tkanka łączna o właściwościach swoistych w substancji międzykomórkowej nie ma włókien i sama ona (osocze) nie jest jej produktem

Tkanki łączne dzielimy na:

WŁAŚCIWE:

• zarodkowa > mezenchyma > galaretowata (tworzy masę sznura pępowinowego)

• siateczkowata(zrąb szpiku kostnego)sieć, w oczkach elementy morfotyczne krwi

• tłuszczowa> biała=żółta , brunatna

• włóknista > luźna > zbita (o układzie nieregularnym lub regularnym)

OPOROWE;

• chrząstka > szklista > sprężysta > włóknista

• kość

• zębina

Szpik kostny jest narządem !!!! - to tkanka łączna z elementami morfologicznymi krwi

• tkanki właściwe

• tkanka tłuszczowa biała - występuje głównie w utkaniu podskórnym , ale też czasem dookoła mięśni szkieletowych, jelita lub nerwów; jak się raz pojawiła to liczba komórek tłuszczowych zostaje taka sama do końca życia'trach! Mitozy jedna po drugiej i idzie w pupę i pierchy':) komóry z granulą tłuszczową, cytoplazma zepchnięta na obwód, małe jądro

• tkanka tłuszczowa brunatna - zapas tłuszczu występujący dookoła jam z krwią występuje u zwierząt hibernujących i niemowląt pozwala na szybkie i efektywne ogrzanie organizmu (śródpiersie, wątroba, nerki itp.) dużo granul tłuszczowych; w 2-gim roku życia zamienia się na białą, wydziela ciepło, w okolicach tętnic szyjnych , serca, wątroby, nerek

• tkanka włóknista - luźna występuje dookoła narządów zbita - regularna, w ścięgnach,- nieregularna - skóra właściwa, utkanie podskórne składa się z włókien kolagenowych, ich odmiany - siatecznkowatych i elastynowychwystępują w substancji międzykomórkowej

• tkanki oporowe (=szkieletowe) zawierają ogromną ilość włókien- wypełniają one prawie całą substancję pozakomórkową

• zębina - występuje pod szkliwem zębów (=dentyna) tworzy ich zrąb w budowie jest podobna do kości substancja międzykomórkowa jest zmineralizowana szkliwo zęba jest wydzieliną komórek nabłonkowych

• chrząstka szklista - tworzy powierzchnie stawowe kości, chrząstki tchawicy i zrąb nosa pod mikroskopem nie widać włókien

• chrząstka sprężysta - zawiera dużo włókien elastynowych pojawia się tam gdzie występują napięcia , występuje np. w małżowinie usznej

• chrząstka włóknista - krążki międzykręgowe, pełnią funkcję amortyzacyjną jest bardzo dobrze uwodniona

• kość - podobnie jak w zębinie jej substancja pozakomórkowa i włókna kolagenowe jest zmineralizowana węglanami i fosforanami wapnia i zawiera włókna kolagenowe; osseina nie istnieje- to kolagen który buduje kość

część trzonu ma dość luźną strukturę - istota gąbczasta w kościach długich reszta jest istotą zbitą ściana istoty zbitej zbudowana jest z osteonów - walcowatych struktur mają one w środku kanał z naczyniami krwionośnymi i nerwami dookoła tych kanałów występują pierścieniowate blaszki kości z substancji międzykomórkowej tworzonej przez osteocyty komórki te są zamurowane między kolejnymi blaszkami i łączą się poprzez wypustki cytoplazmatyczne (umożliwiają przekazywanie substancji odżywczych do komórek najbardziej oddalonych od naczyń krwionośnych)

w kanale osteonu są fagocyty - osteoklasty (komórki kościogubne) odżywiające się martwymi osteocytami i substancją międzykomórkową

poprzeczne kanały odżywcze pojawiają się gdy osteocytom brakuje pożywieniaosteoklasty drążą wtedy do nich tunel, za nimi tworzy się odpączkowujące naczynie krwionośne otoczone osteoblastami odkładającymi substancję międzykomórkową na nowe osteony

SZKIELET

Podział kości ze względu na kształt:

• k. Długie ( jeden wymiar znacznie większy niż dwa pozostałe; służą głównie jako dźwignie dla mięśni: obojczyk, łokciowa, promieniowa, k. Palców ręki, udowa, piszczelowa, strzałka, k. Palców stopy)

• k. Płaskie (dwa wymiary przewyższają trzeci; głównie funkcja ochronna ale i krwiotwórcza: kości sklepienia czaszki , łopatka, mostek, biodrowe zewnątrz istota zbita wewnątrz gąbczasta)

• k. Krótkie ( trzy wymiary mniej więcej jednakowe; tworzą mocne, ruchome struktury: kości nadgarstka i stopy tam gdzie mocna budowa łączy się z ograniczoną ruchomością)

• k. Różnokształtne (po prostu inne; kości trzewioczaszki i kręgi)

• k. Pneumatyczne (maja jamy wysłane błoną śluzową; występują w obrębie czaszki; ma to na celu zmniejszenie ich masy; kość klinowa, czołowa z istoty zbitej)

KRĘGOSŁUP

• 7 12 5 5 1-3

• L K L K

• 7 kręgów szyjnych 12 - piersiowych 5- lędźwiowych 5- kość krzyżowa 1-3 kość guziczna

• kręgi to kolumny z rdzeniem kręgowymegzamin rysunek który krąg jest który!!

• wygięcia szyjne i lędźwiowe skierowane są wypukłością do przodu- lordozy

• kifozy - to wygięcia w tył w odcinkach piersiowym i krzyżowym

• budowa kręgu trzon, łuk kręgu obejmujący rdzeń kręgowy, wyrostek kolczysty (skierowany do tyłu), 2 wyrostki poprzeczne, 4 wyrostki stawowe (górne i dolne)

• krąg szyjny- łuk z wyrostkiem kolczystym, rozdwojony, wyrostki poprzeczne z otworami tych wyrostków ( naczynie tętnica) są otwory, trzon mały

• w odcinku piersiowym wyrostki poprzeczne maja dołki żebrowe, a cały kręg ma trzon w kształcie podkowy

• kręg lędźwiowy ma nerkowaty trzon; wyrostek kolczysty jakby zaznaczony szwem oraz ostro zakończone wyrostki poprzeczne, nie ma otworów, małe rozdwojenie, wyrostek żebrowy trzon jak przekrój przez nerkę

• Atlas - pierwszy krąg szyjny- pozbawiony jest trzonu (który srósł się z kręgiem drugim - obrotnikiem)

• Kość krzyżowa - wyrostki poprzeczne szerokie, wachlarzowate; trzon owalny; w częściach bocznych otwory krzyżowe

KLATKA PIERSIOWA

• skłąda się z kręgów piersiowych, mostka i 12 par żeber

• w mostku możemy wyróżnić: rzon, rękojeść, oraz wyrostek mieczykowaty

• pierwsze żebra łączą się z mostkiem (1-7) żebra prawdziwe żebra łączące się z żebrem 7 to żebra rzekome 2 pary żeber niepołączonych z mostkiem to żebra wolne

• mostek u kobiet szerszy bo oddychają przy udziale mięśni międzyżebrowych a mężczyźni mają wiekszą przeponę

• żebra I pary łączą się chrząstką żebrową z rękojeścią mostka, II pary z połączeniem rękojeści i trzonem żebra III - VII pary z samym trzonem pary VIII-X zrastają się chrząstkami z chrząstkami par VI i VII- są to żebra rzekome. 2 ostatnie pary nie zrastają się ani z mostkiem ani z innymi żebrami- żebra wolne

• żebra połączone są głową żebra z kręgami kręgosłupa, torebki stawowe przylegają do powierzchni

• żebra łączą się z kręgami w dwóch miejscach do tego służą wyrostki poprzeczne tymi miejscami są guzek na końcu żebra i wyrostek poprzeczny w jego pobliżu

KOŃCZYNA GÓRNA

• obojczyk, łopatka, kość ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kość nadgarstka, śródręcza i palców

łopatka - przykrywa żebra od II do VII na powierzchni grzbietowej jest grzebień łopatki, kończący się wyrostkiem barkowym, który łączy ją z obojczykiem w bocznej części na górze znajduje się wydrążenie stawowe,a nad nim wyrostek kruczy

kość ramienna - głowa łączy się z wydrążeniem stawowym łopatki szyjka anatomiczna jest między głową a guzkiem większym; chirurgiczna zaś między nim a trzonem kości na końcu dalszym można wyróżnić nadkłykcie: przyśrodkowy i boczny, a pomiędzy nimi bloczek i s tyłu dół wyrostka łokciowego

kość promieniowa- przebiega po stronie kciuka, ma wyraźnie zaznaczoną głowę i szyjkę, poniżej której znajduje się guzkowatość promieniowa na dalszym końcu można wyróżnić wyrostek rylcowaty

kość łokciowa - przebiega po stronie palca piątego od tyłu ma duży wyrostek łokciowy, z przodu mniejszy wyrostek dziobasty koniec dalszy nosi nazwę głowy i również ma wąski wyrostek rylcowaty

kości nadgarsta - układają się w dwóch rzędach.Patrząc od strony promieniowej

I szereg: k. Łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta i grochowata

II szereg: czworoboczna większa, czworoboczna mniejsza, główkowata oraz haczykowata

Kości śródręcza i palców ręki - kości śródręcza jest 5, każda ma podstawę i trzon palec pierwszy ma 2 paliczki- bliższy i dalszy; pozostałe cztery- bliższy, środkowy i dalszy

KOŃCZYNA DOLNA

• kość miedniczna, kość udowa, rzepka, k. Piszczelowa, k. Strzałkowa, kości stępu, śródstopia i palców stopy

miednica - powstaje ze zrośnięcia się kości biodrowej, kulszowej i łonowej kość biodrowa składa się z talerza i trzonu kość kulszowa dzieli się na trzon i gałąź a kość łonowa na trzon, gałąź dolną i gałąź górną

kość udowa - głowa osadzona pod kątem w stosunku do trzonu, szyjka anatomiczna między głową a krętarzem większym, szyjka chirurgiczna międzi nim i trzonem na końcu dalszym wyróżniamy kłykieć przyśrodkowy i kłykieć boczny i pośrodku z przodu powierzchnia rzepkowa

rzepka- jest jedna z największych trzeszczek u góry ma płaską podstawę i skierowany w dół wierzchołek

kość piszczelowa- na końcu bliższym wyróżniamy kłykcie:przyśrodkowy i boczny oraz wyniosłość międzykłykciową na dalszym końcu są : powierzchnia stawowa dolna i kostka przyśrodkowa

kość strzałkowa- ma charakterystyczną głowę i małą średnicę-> na końcu dalszym znajduje się kostka boczna

KOŚCI CZASZKI

• część mózgowa: kość potyliczna, klinowa, kości skroniowe, kości ciemieniowe, kość czołowa, kość sitowa

• część twarzowa (trzewioczaszka): małżowiny nosowe dolne, kości łzowe, kości nosowe, jarzmowe, podniebienne, szczęka, lemiesz, żuchwa 3 ostatnie połączenie dwóch elementów

• kości pochozenia skórnegona podłożu łącznotkankowym i błoniastym lub na podłożu chrzęstnym kręgosłup (kości zastępcze) - chrząstka zastępowana przez kość

• kości trzewioczaszko to pochodne ektomezenchymy

• wyrostek sutkowaty to element kości skroniowej dowód na zmiany kości pierwotnie to płaska powierzchnia trening mięśniowy spowodował przemodelowanie i osoby ćwiczące mają przemodelowane kości

**** różnice w budowie miednicy mężczyzny i kobiety:

• u kobiet talerze kości biodrowych są ustawione bardziej płasko, płaszczyzna wchodu ma kształt owalny miednica jest płytsza, kości delikatniejsze, słabiej zaznaczone są odbicia mięśni kąt jaki tworzą gałęzie górne kości łonowych jest rozwarty większe jest pochylenie miednicy

KOSTNIENIE

• kościec rozwija się z mezodermy otaczającej strunę grzbietową

• kości kończyn powstają z mezenchymatycznych zgrubień na bocznych ścianach zarodka

• czaszka rozwija się z chrząstek, które pojawiają się obok struny grzbietowej

Kostnienie:

• na podłożu łącznotkankowym- w tkance łącznej w następstwie jej zwapnienia pojawiają się blaszki kostne w ten sposób powstają kości sklepienia czaszki i kości twarzy

• na podłoży chrzęstnym tak powstają wszystkie kości długie, krótkie i część płaskich nastpuje jednocześnie w dwóch miejscach:

wewnątrz chrząski powstaje punkt kostnienia, gdzie odkładają się sole wapnia

na powierzchni chrząstki- blaszka wewnętrzna ochrzęstnej tworzy warstwę kościotwórczą przekształcając się w kość>>> na granicy chrząski i ochrzęstnej powstaje cienka warstwa kości w kształcie mankietu>> wzrost kości na grubość następuję przez apozycję (nakładanie się)

później wgłąb chrząstki, do punktu kostnienia wrasta pasmo tkanki łącznej wraz z naczyniami

---