W-1

Komórka - najmniejsza funkcjonalna i strukturalna jednostka organizmu

Cechy organizmu: odżywianie

Metabolizm (m.in. oddychanie)

Wydalanie

Wzrost

Ruch

Reakcja na bodźce

Rozmnażanie

Usuwanie resztek pokarmowych (wydzielanie)

Budowa komórkowa

• przetwarzamy i powstają materiały budulcowe, zapasowe i to co niepotrzebne, szkodliwe wydalamy

WYDALANIE- usuwanie związków zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii

WYPRÓŻNIANIE- usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych (wielokomórkowce i jednokomórkowce) egzocytoza (opróżnienie fagosomu)= defekacja

- ruch- nie równa się przemieszcznie roślini i grzybyruch cytoplazmatyczny; mitoza, mejoza

• rekcja na bodźce `obok Bliklego pączek fruwa';) wzrokowe, dźwiękowe, dotykowe

Komórki ewoluują w różnych kierunkach:

Eukariotyczne- mają mrawdziwe ; waściwe jądra komórkowe

Prokariotyczne- nie wykształciły w ewolucji jądra komórkowego. `pro'- przed jądrowymi, komórki przedjądrowe

• Erytrocyt ssaków- bezjądrowy ale nie jest prokariota bo miał jądro i zatracił je (bezjądrzasty); w procesie apoptozy wyrzucił jądro śladem po jądrze jest zapadnięcie w środku

Eukariota- roślinne, zwierzęce, grzybowe, kom. protistów

Prokariora- bakteryjne, sinice to bakterie chemoautotroficzne

ściana kom.- rośliny, bakterie (niektóre), protisty (niektóre), grzyby

podzxiał wg. Funkcji- jednokomórkowe- wszystkie funkcje a inne wyspecjalizowane- określone funkcje.

Nukleoplazma + cytoplazma = protoplazma

Retikulum

Aparat Golgiego

Rybosomy (polisomy na powierzchni RER)

Diktiosom - jeden stos (cysterna) w ap. Golgiego. Aparat to wiele diktiosomów połączonych

Mitochondria (wpuklenia błony wewnętrznej, płaskie lub tubularne)

Peroksysomy

Proteasomy - kompleksy enzymatyczne o aktywności proteazowej; biorą udział w wewnątrzkomórkowycm trawieniu białek

Na cytoplazmę składają się: cytozol, organella, cytoszkielet oraz wtrąty komórkowe

Rzęski, wici, akrosom plemnika czy parzydełko w komórkach parzydełkowych też są organellami

Tkanki człowieka:

• łączna

• mięśniowa

• nerwowa

• nabłonkowa

TKANKA- zespół komórek o określonej budowie i określonej funkcji i zajmujących określone miejsce w organizmie

TKANKA ŁĄCZNA

• zespół kom. o określonej budowie, najczęściej w dużej ilości substancji międzykomórkowej która jest wydzieliną tych komórek osocze nie jest wydzieliną komórek krwi zespół leżący w dużej ilości substancji międzykom. (to krew!) nie ma tkanki płynnej

NABŁONEK

• pierwsza w rozwoju

• wszystkie zwierzęta pokryte są nabłonkiem

• pokrywa ciała zwierząt i wyścieła jamy ciała

• wsztstkie komórki nabłonka spoczywają na błonie podstawnej

• zwarta organizacja i polaryzacja budowy ( część apikalna - szczytowa i podstawna)

• regularna budowa

Kształt:

• płaskie- szerszy niż wyższy; inny kształt jądra

• sześcienne- równie szeroki jak wysoki

• walcowate- wyższy niż szerszy

• prawie wszystkie kręgowce pokryte są nabłonkiem jednowarstwowym nowe komórki powstają z sąsiadujących

• u wielowarstwowych nowe komórki powstają z podziałów komórek poniżej komórki podstawne a wyżej warstwa rozrodcza; cały czas się dzielą zewnętrzne warstwy złuszczają się; wszystkie wielowarstwowe się złuszczają te nabłonki niektóre rogowacieją a niektóre nie rogowacenie-odkłąda się w nich substancja rogowa (keratyna) nabłonki skeratynizowane pojawienie się zrogowaciałego nabłonka związane z wyjściem na ląd; płazy wyszły na ląd. wylinka - u gadów zrzucanie nabłonka zrogowaciałego

• ryby nie mają nabłonka zrogowaciałego

Skóra właściwa

• jest pod błoną podstawną naskórek nabłonki na skórze właściwej u większości bezkręgowców nabłonek jednowarstwoey; lancetnik pokryty nabłonkiem jednowarstwowym bo jest bezkręgowcem

• nabłonek leży na skórze właściwej /9jeden który ma naskórek, reszta bezkręgowców nie ma)

• nabłonki wyściełają powierzchnie wewnętrzne organizmu nabł. Jednowarstwowy

nabłonek jamy ustnej wielowarstwowy nierogowaciejący te co są we wnętrzu ciała i wnikają do wnętrza się niezrogowaciałe i w pierwszych odcinkach wielowarstwowy... np. końcowy odcinek jelita i końcowe odc. Narządów rozrodczych

nabłonek wielowarstwowy na powiece, rogowaciejący, przechodzi w rogówkę

pierwsze odcinki wielowarstwowe , nierogowaciejące

• nabłonki wielorzędowe- w n. Jednowarstwowych wszystkie kom. stykają się a w wielowarstwowych tylko warstwa rozrodcza się styka w n, wuekirz ediwtn jednowarstwowe nabłonek tchawicy- urzęsiony

• nabłonek sześcienny- kolisty na przekroju, nabłonek w tarczycy

• walcowate- w jelicie, mikrokosmki

• naskórek - wielowarstwowy, rogowaciejący

• desmosomy - połączenia międzykomórkowe `kolce' warstwa kolczysta

pomiędzy kom. warstwy rozrodczej są melanocyty zawierające melaniny (kilka rodzajów) różne kolory skóry- różna ilość melanin określonych kolorówzdolność do opalania chroni przed promieniowaniem UV które powoduje zmiany mutagenne w DNA ochrona warstwy rozrodczej komórka jest najbardziej kapitalistyczną z kapitalistyczntcg najmniej pracy, energii ale skuteczna

położenie melanocytów w naskórku UV pobudza do produkcji melaninyprodukowana na dole w melanocycie keratynocty pochłaniają fragmenty cytoplazmy melanocytów lub tworzą się mostki i melanina przelewa się z cytoplazmą kolejne warstwy nabywają melaniny kolejne warstwy wypychane; brązowa skóra koniec wszystkie warstwy zawierają melaninę później melanina w warstwie górnej a na dole mniej melaniny bo ni ema słońca, złuszczamy warstwę z melaniną i kolejne kom. tej melaniny nie zawierają produkcja witaminy D

• nabłonki tworzą różne twory nabłonkowewłosy, paznokcie gruczoły (łojowe , potowe, mlekowe, wątroba-największy)

Funkcje:

• ochronnopowłokowa

• wyściełająco- ochronna

• wydzielnicza (wszystkie gruczoły są pochodzenia nabłonkowego)

• transportująca

• lokomotoryczna (tchawica, jajowody)

• potrafi przekształcać się w twory nabłonkowe: włosy, paznokcie, gruczoły potowe, łojowe, mlekowe, soczewka oka

• w kom. nabłonkowych centriole wędrują do części szczytowej i tworzą bazy dla wici i rzęsek

• tkanka nabłonkowa może być pochodzenia ektodermalnego (np. skóra) endodermalnego (jelito) lub mezodermalnego (otrzewna)

• nabłonki można podzielić na rogowaciejące ( u kręgowców, które wyszły na ląd) i nierogowaciejące zrogowaciale są wyłącznie nabłonki wielowarstwowe

• wszystkie kręgowce są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym, bezkręgowce mają nabłonek jednowarstwowy

TKANKA MIĘŚNIOWA

• dwa typy: gładka i prążkowana ( sercowa i szkieletowa)

• obecność prążków jest powodowana przez obecność aktynu i miozyny przyczepionych do prążka Z

• występuje izotropowy prążek jasny (jednołomny) i ciemny prążek anizotropowy(dwułomny)

• skurcz polega na wślizgiwaniu się włókien miozyny między aktynę

• obszar pomiędzy jednymprążkem Z a drugim to sarkomer

• nie ma włókien kurczliwych !!!

• Miofibryle - pęczki włókien poprzedzielane i otoczone cysternami gładkiej siateczki śródplazmatycznej zawierającymi wapń, który powoduje skurcz

• Mioblasty w czasie rozwoju zlewają się w syncytia - wielojądrowe włókna mięśniowe

• Komórki mięśnia sercowego są jedno czasem dwujądrowe są połączone ze sobą połączeniami jonowymi i desmosomalnymi - wstawkami

• Mięsień gładki ma jedno jądro filamenty przyczepione do tzw.ciałek gładkich tworzą mechanizm skurczu (zasada ślizgowa podobna do tej w mięśniu prążkowanym)

• Nie istnieje aktywny roskurcz działają grupy antagonistyczne (nie tylko inny mięsień może być antagonistą) mięśnie potrafią się tylko kurczyć, przy rozkurczu muszą być rozciągane `na siłę'

• Poprzecznie prążkowana szkieletowa, sercowa i gładka

• Obecność prążków wynika z regularnego ułożenia aktyny i miozyny ciemne- miozyna; jasne- aktyna

• Linia Z- do tego przyczepione prążki

• W czasie skurczu filamenty aktynowe wsuwają się pod miozynowe

• Szerokość prążka ciemnego jest bez zmian; zmianie ulega szerokość prążka jasnego

• Nie ma rozkurczu mięśnia!!! rozciągnięcie = relaksacja

• Wyciąfanie filamentów aktynowych spod miozynowych grupy antagonistyczne

• Mięśnie prążkowane są zbudowane z włókien mięśniowych

• Fuzja mioblastów tworzących włókna

• Wiele milionów jąder we włóknie

• Włókna zakotwiczone od przyczepu do przyczepu

• Wstawka między połączenia kardiocytów (m. Sercowe) 1 jądro komórkowe a gładkie też jedno w gładkich nie widać prążków mechanizm skurczu taki sam, ślizgowy

TKANKA NERWOWA

• z neuronów

• odbiór i przekaz bodźców do mięsni, sygnał do gruczołu lub jego kom. mięśniowych efektor to zawsze miesień

• 1 akson wiele dendrytów, najczęściej

• narządy zmysłów nie ma nabłonków zmysłowych!!!

• Komórki pręcikonośne i czopkonośne odbierają bodziedz wzrokowy kom. siatkówki

• Kubki smakowe komórki bez aksonu i dendrytu ale to jest komórka nerwowa.