Pielęgnowanie chorego leczonego metodą dializy otrzewnowej.
Zasady leczenia, pielęgnowanie, edukacja.
Mgr Aleksandra Grzelewska
DEFINICJA
DIALIZA OTRZEWNOWA -leczenie nerkozastępcze polegające na wymianie wody i substancji średnio i drobnocząsteczkowych między krwią pacjenta a płynem dializacyjnym, przez naturalną błonę dializacyjną, jaką jest otrzewna.
definicja
Zjawisko dyfuzji zachodzi pomiędzy krwią przepływającą w sieci drobnych kapilar w otrzewnej a płynem dializacyjnym, zgodnie z gradientem stężeń.
Produkty przemiany materii znajdują się we krwi, również w naczyniach włosowatych zapewniających ukrwienie otrzewnej.
Włośniczki błona otrzewnowa
płyn dializacyjny
Definicja cd.
Zjawisko ultrafiltracji (usuwania nadmiaru wody) jest osiągane przez wytwarzanie różnicy stężeń ciśnienia osmotycznego , dzięki zastosowaniu glukozy, (polimerów glukozy, aminokwasów) w płynie dializacyjnym.
Powoduje to przechodzenie cząsteczek wody przez błonę otrzewnową do płynu dializacyjnego i usuwanie wody wraz ze zużytym dializatem.
Definicja cd.
Im większe stężenie glukozy -tym większa ultrafiltracja.
RODZAJE DO
CADO -ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa.
Płyn dializacyjny znajduje się w organizmie pacjenta przez 24 godziny/dobę.
Płyn dializacyjny wpuszczony do jamy otrzewnej przez cewnik przebywa tam przez 5-6 godzin (czas leżakowania), nasycając się toksynami mocznicowymi.
Po tym czasie należy wymienić płyn na nowy
(wymiana).
Jedno napełnienie jamy otrzewnej wymaga około 2 l płynu.
Rodzaje DO -CADO
CADO - metoda ręczna polega na wykonaniu od 3- 5 wymian w ciągu doby, każda trwa około 30 min.
Objętość płynu i liczba wymian są zmienne - zależnie od wyników leczenia i zlecenia lekarskiego.
W tej metodzie wypływ i napływ odbywa się dzięki sile grawitacji.
Objętość worków z płynem to 1.5, 2.0, 2.5, 3.0 l.
Rodzaje do - ado
ADO - AUTOMATYCZNA DIALIZA OTRZEWNOWA -jest pojęciem wspólnym dla wszystkich typów dializy otrzewnowej z użyciem cyklera.
NDO- nocna dializa otrzewnowa -wykonywana wyłącznie w nocy. Podczas wymiany następuje całkowity wypust i wpust płynu.
CCDO- ciągła cykliczna dializa otrzewnowa -wykonywana w nocy, z dodatkową wymianą w ciągu dnia.
PDO -przerywana dializa otrzewnowa, o łącznym czasie trwania około 24h, podzielone na 3 lub więcej sesji.
TIDAL - niecałkowite opróżnianie w dzień, wymiany w nocy
Wskazania do dializy otrzewnowej
Dzieci
Pacjenci z chorobami krążenia
Chorzy ze skłonnościami do hipotonii
Chorzy z cukrzycą
Pacjenci młodzi, aktywni zawodowo
Duże trudności z wytworzeniem dostępu naczyniowego
Pacjenci mieszkający daleko od ośrodka dializ
Skazy krwotoczne
Przeciwskazania do dializy otrzewnowej
Zrosty i duże blizny po zabiegach operacyjnych
Stomia jelitowa lub moczowa
Choroby niedokrwienne jelit
Przepukliny
Znaczna otyłość
Ropne zakażenia skóry
Niewydolność oddechowa
Niechęć pacjenta do metody
Otępienie, choroba psychiczna
Złe warunki mieszkaniowe
Cewnik tenckhoffa
Cewnik do dializy otrzewnowej -miękka silikonowa rurka, zaopatrzona w dakronowe mufki, które stymulują włóknienie i wrastanie w swój obręb tkanki, utrzymując w ten sposób cewnik w odpowiednim położeniu.
Jest zakładany na stałe, ale w razie wystąpienia powikłań można go wymienić.
Zakłada się go podczas niewielkiego zabiegu chirurgicznego, najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Optymalny czas rozpoczęcia dializowania to 2-3 tygodnie po implantacji.
Zadania pielęgniarki w cado
Przygotowanie sprzętu potrzebnego do DO
Przygotowanie pomieszczenia i powierzchni
Podłączenie pacjenta do zestawu drenów i wymiana płynów
Kontrola stanu pacjenta i informowanie go o etapach zabiegu
Kontrola bilansu płynowego
Przestrzeganie zasad aseptyki
Szkolenie pacjenta w zakresie samoopieki
Informowanie lekarza o przebiegu DO
Prowadzenie dokumentacji, analiza ocena skuteczności
edukacja
EDUKACJA - najważniejszy element leczenia w DO. Bez prawidłowo przeprowadzonej edukacji pacjent będzie popełniał błędy, co prowadzi do powikłań i spadku efektywności leczenia.
Pacjent wykonuje dializę samodzielnie w domu, przyjeżdżając do ośrodka co 4-6 tygodni.
Najważniejszym celem jest osiągnięcie wysokiego poziomu odpowiedzialności chorego za swoje zdrowie i przekonanie o chęci leczenia DO.
Edukacja cd.
Etapy edukacji:
Przeddializacyjna - 3 spotkania, potem po założeniu cewnika , kończy się egzaminem
W czasie trwania leczenia - permanentna
Reedukacja -co kilka miesięcy
Cele edukacji
Nabycie umiejętności i wiedzy koniecznej do przeprowadzenia dializy
Wyrobienie umiejętności radzenia sobie z problemami w czasie leczenia
Wyrobienie odpowiedzialności za własne zdrowie
Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, elminacja lęku
Przygotowanie do samoopieki i życia z DO
Treści edukacji
Przygotowanie mieszkania -dostosowanie miejsca do wymian, stolika, zakup wagi, poduszki elektrycznej, lub miejsca do ustawienia cyklera. Zestawy opatrunkowe i środki odkażające , miejsce do przechowywania płynów.
Higiena pomieszczeń -miejsce do dializ sprzątane codziennie, bez zasłoń, kwiatów, zwierząt.
Higiena osobista i dbanie o cewnik -dokładne procedury mycia rąk, zasady aseptyki i antyseptyki, procedura właściwego wykonania zabiegu, zmiany opatrunku, unikanie długich kapieli, otwartych akwenów wodnych. Opatrunek musi być czysty, suchy, zmieniany co 2- 3 dni, lub w razie potrzeby. Oceniamy ujście cewnika przy każdej zmianie opatrunku. (strup, wydzielina, zaczerwienienie, ból)!!!
Treści edukacji cd.
Ocena stanu nawodnienia -codzienne pomiary wagi ( zawsze z płynem, lub zawsze bez), pomiar RR, obserwacja objawów odwodnienia lub przewodnienia. Jeśli wystąpi DUSZNOŚĆ, WZROST RR, DUŻE OBRZĘKI -PACJENT POWINIEN ZGŁOSIĆ SIĘ DO SZPITALA. Jeśli objawy są średnio nasilone -i nie ma duszności, pacjent stosuje wymianę płynu z wyższym stężeniem glukozy, ogranicza ilość płynów.
Obserwacja powikłań -przepuklina pachwinowa, pępkowa.
Obserwacja objawów zapalenia otrzewnej !!!!! - pacjent MUSI ZNAĆ objawy i sposób postepowania.
Treści edukacji cd.
Dieta - ograniczenia są bardziej liberalne, ponieważ dializa odbywa się w sposób ciągły.
BIAŁKO - istnieje większa utrata białka przez otrzewną, jego podaż powinna wynosić 1,2 -1,3/kg/mc/dobę.
POTAS, SÓD, FOSFOR nadal ogranicza się wg. zaleceń lekarskich
PŁYNY - około 1 - 1,5 l/dobę -zależnie od obecności resztkowej funkcji nerek.
SŁODYCZE I WĘGLOWODANY PROSTE -ograniczenie, jeść okazjonalnie
BŁONNIK -należy zwiększać ilość w diecie
Edukacja cd.
PRZYJMOWANIE LEKÓW - EPO, leki wiążące fosforany, hipotensyjne itd..
ĆWICZENIA FIZYCZNE - po uzgodnieniu z lekarzem
POSTĘPOWANIE ZE SPRZĘTEM, techniczne aspekty wykonania dializy, postępowanie z workami z płynem - przechowanie, postępowanie po użyciu.
Obowiązuje reedukacja co kilka miesięcy !!!
Powikłania
Infekcja miejsca ujścia cewnika - obrzęk, zaczerwienienie, strup, wyciek krwisty, surowiczy, ropny, ból, pieczenie, świąd
Infekcja tunelu cewnika - bolesność w miejscu przebiegu cewnika, zaczerwienienie, wyciek
Dializacyjne zapalenie otrzewnej - jest najpoważniejszym powikłaniem dializy otrzewnowej . Może przebiegać w łagodny sposób, ale również z bardzo nasilonymi objawami „ostrego brzucha”, stanowiąc zagrożenie dla życia. Etiologia DZO to bakterie Gram (+) i Gram (-) oraz grzyby.
OBJAWY : BÓL BRZUCHA, WYMIOTY, BIEGUNKA, MĘTNY PŁYN ,GORĄCZKA
POWIKŁANIA CD.
DIALIZACYJNE ZAPALENIE OTRZEWNEJ - POSTĘPOWANIE:
PRZYJĘCIE NA ODDZIAŁ - pomiar RR, temperatury, wagi
Ocena ujścia cewnika i tunelu
Uzupełnienie wywiadu 9okoloiczności wystąpienia, błędy w zabiegu)
Powiadomienie lekarza
Pobranie do badań krwi i dializatu
Założenie wenflonu na kończynie niedominującej
Podawanie antybiotyków , leków przeciwbólowych, heparyny
Dieta lekkostrawna, zwiększenie podaży białka
Powikłania cd.
Przepukliny
Zaparcia
Zacieki płynu do powłok brzusznych
Bóle kręgosłupa
Niedożywienie i niedobory białkowe
Zły stan psychiczny, brak motywacji do leczenia
depresja
Zestaw pediatryczny