TEOLOGIA BIBLIJNA
Temat zajęć: namaszczenie
Wprowadzenie
Teologia biblijna rozpoczyna się od okresu reformacji. Oczywiście istniała ona wcześniej (np. u Ojców Kościoła), ale nikt jej nie definiował. Teologia biblijna powstała na styku dwóch dyscyplin: teologii dogmatycznej i egzegezy Pisma św. Między protestantami a katolikami dochodziło do sporów i dyskusji. Dyskusja toczyła się wokół pytania: czy Pismo św. służy temu, by wyjaśniać i potwierdzać dogmaty?
Pierwszym etapem tworzenia się teologii biblijnej było wyodrębnianie się jej z teologii systematycznej (dogmatycznej). Teologia dogmatyczna bazowała na Piśmie św. i tekstach Ojców Kościoła. Teologia biblijna bazowała tylko na Piśmie św. Dlatego teologia biblijna swe początki ma w protestantyzmie.
Na początku teologia biblijna była antologią czyli zestawieniem tekstów biblijnych. Od XIX w. teologia biblijna stała się religioznawstwem. Teologia biblijna zajmowała się historią religii ST i NT, gdyż tak podzieliła się ta dyscyplina, na teologię biblijną ST i teologię biblijną NT. Aż do lat 70. XX w. teologia biblijna badała religijność, którą spotykamy na kartach Pisma św. Dochodzi do kryzysu teologii biblijnej. Childs zauważa problem i wydaje książkę pt. „Kryzys teologii biblijnej”. Głównym problemem, który zauważa autor, jest rozdzielenie na ST i NT. Oprócz tego problemu Childs wymienia jeszcze 4 inne. Do tej pory nie uporano się z tymi problemami. Nie ma wypracowanej metodologii teologii biblijnej. W obecnych czasach możemy mówić o teologiach biblijnych. Do tej grupy możemy zaliczyć:
leksykalną teologię biblijną - wszelkie słowniki teologii biblijnej;
teologia biblijna typu tematycznego - zajmuje się poszczególnymi zagadnieniami, tematami;
teologia biblijna typu syntetycznego - teologia systematyczna mająca charakter religioznawczy (zajmuje się historią danej religii, np. ST czy wczesnochrześcijańską).
Księga rodzaju 1 - 5
W pierwszych dwóch rozdziałach mamy do czynienia z dwoma opowiadaniami o stworzeniu:
pierwsze pochodzi z tradycji kapłańskiej (ok. V w. przed Chr.);
drugie pochodzi z tradycji jahwistycznej (ok. IX w. przed Chr.).
Są to dwa opowiadania o stworzeniu człowieka. Człowiek jest w centrum tych opowiadań. Teksty te posiadają wiele różnic i kilka podobieństw. Powstaje pytanie dlaczego posiadamy dwa opowiadania o stworzeniu człowieka? Autor pierwszego opowiadania uznaje wartość tego starszego, dlatego postanawia go pozostawić mimo różnic. Pozostawił to drugie opowiadanie również ze względów dydaktycznych, gdyż informacja dwa razy powtórzona, ma większe szanse dotarcia do człowieka i pozostania w nim.
Pierwsze opowiadanie sytuuje stworzenie człowieka w tym samym dniu co zwierzęta (ale nie ryby i ptaki), ale nie jest zwierzęciem. Jest to wyraźnie określone. Człowiek powstaje w wyniku deliberacji (dialogu) wewnętrznej Boga. Jest on powołany do życia inaczej jak zwierzęta. Oprócz tego jest stworzony i powołany do tego, aby nie stać się zwierzęciem. Człowiek może uchronić się od tego przez seksualność. Dobrze panując nad swoją seksualnością powoduje, że nie staje się zwierzęciem. W dodatku ma panować nad zwierzętami. W dalszych rozdziałach synonimem grzechu jest zwierzę (patrz Rdz 4,7). Człowiek ma panować nad tym co w nim zwierzęce.
W drugim opisie (starszym i bardziej prymitywnym) człowiek powstaje z ziemi. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem (Rdz 1,2). W dalszym ciągu opowiadania jest mowa o uprawianiu ziemi. Uprawa ziemi oznacza rozszerzanie jej - rozszerzanie jej granic. Występuje tu również gra słów Adam i adamah (z hebr. ziemia). Człowiek ulepiony z gliny dostaje tchnienie życia przez nozdrza (w kulturze semickiej nos jest uważany za siedlisko życia). Nie tylko ciało jest ulepione z prochu ziemi, ale cały człowiek. Tchnienie życia oznacza tylko pewien pierwiastek Boski w człowieku.
Człowiek zapada w głęboki sen. Nie jest to zwyczajny sen. Jest to sen oznaczający wizję, taką jak miał, np. Jakub w czasie snu. W czasie tego snu powstaje kobieta jako pomoc (w tłumaczeniu można to określić jako obronę, a nawet tarczę). Adam określa kobietę jako podobną do siebie, ale nie tożsamą. Są nadzy, ale nie odczuwają wstydu. Mimo odmienności żyją w jedności, bo aby ludzie mogli żyć w jedności potrzebna jest odmienności.
Rodzi się pytanie: czy kobieta ma w sobie tchnienie życia, bo tekst nic o tym nie mówi? Tchnienie oznacza doświadczenie Boga w samym sobie. Adam nie musi szukać doświadczenia Boga na zewnątrz. Adam mówiąc: Ta jest dopiero kością z moich kości i ciałem z mego ciała, nie stwierdza faktu, ale nadaje doświadczenie wewnętrzne Boga, kobiecie.
Jaki związek z namaszczeniem mają te teksty? Namaszczenie często kojarzy się z polaniem olejkiem. Jest to tylko pewien znak. A co jest istotą namaszczenia? Jest to doświadczenie Boga, Jego obecności. Jak podają to opowiadania człowiek może doznawać i przeżywać obecność Boga w sobie. Kolejne opowiadania o pierwszym grzechu i Kainie i Ablu pokazują, że po grzechu człowiek doświadcza Boga poza sobą. Nie jest w stanie doświadczyć Go inaczej. Słowa ta jest ciałem… są pierwszymi słowami konsekracji czyli namaszczenia. Opowiadanie o grzechu mówi jeszcze o nagości i wstydzie. Człowiek od tego momentu nie może stanąć przed Bogiem takim jaki jest. Człowiek od tego momentu nie ma zdolności przekazywania namaszczenia drugiemu. Ludzie między sobą odczuwają wstyd. Nie potrafią podzielić się doświadczeniem obecności Boga.
W Piśmie św. tak jak są dwa opowiadania o stworzeniu, tak też są dwa opowiadania o grzechu pierworodnym. Grzech Adama i Ewy oraz zabicie Abla przez jego brata Kaina. Znakiem obecności Boga między Kainem i Ablem jest miłość braterska, której nie potrafią przeżyć. Różnią się oni między sobą rodzajem pracy, ofiarami składanymi Bogu i przyjęciem przez Boga tych ofiar. Kain zabija Abla dlatego, że nie może przeżyć tej odmienności. Nie potrafi darzyć miłością braterską brata. Nie potrafi również podzielić się doświadczeniem Boga.
Nicią łączącą NT i ST jest namaszczenie. Bóg chce obdarować namaszczeniem wszystkich ludzi - namaszczeniem, a więc doświadczeniem Jego obecności. To namaszczenie dokonywało się w czasach ST na poszczególnych osobach, np. Abrahamie, Mojżeszu, Saulu, Dawidzie, innych królach i prorokach. Ale Bóg chciał tym namaszczeniem obdarować wszystkich i dokonał tego w dniu Pięćdziesiątnicy.
VII Niedziela zwykła rok C: 1 Sm 26,2-23; 1 Kor 15,45-49; Łk 6,29-38
Celem zgromadzenia niedzielnego jest aktualizacja Jezusa Chrystusa Zmartwychwstałego. Czytania dobierane do liturgii są dobierane w kluczu chrystologicznym.
Pierwsze czytanie: 1 Sm 26,2-23:
Jest to historia skłóconego Saula i Dawida. Obaj są namaszczeni na króla. Saul jest pierwszym królem Izraela, którego pragną lud. Bóg był przeciwny ustanowieniu króla oraz całej instytucji królewskiej. Bóg nie zmienia decyzji co do instytucji królestwa mimo, że Dawid zostaje namaszczony na króla. Dawid często jest określany jako idealny władca. Oznacza to, że Dawid jest przykładem negatywnym dla Boga.
Dawid jest w trudnej sytuacji. Jest następcą króla, namaszczonym. Związał się sojuszem z Jonatanem, synem Saula. To nie podoba się Saulowi. Nie bał się o siebie, bo wiedział, że zostanie królem do śmierci. Bał się o potomka. Chciał utworzyć monarchię dynastyczną mimo, że sam wybrany został przez Boga. To samo zrobił później Dawid wybierając swego syna na króla.
Rodzi się pytanie, dlaczego Dawid nie zabił Saula mimo, że ma dwukrotną szansę, żeby to zrobić? Ważne jest najpierw zrozumienie kim jest pomazaniec Pański. Namaszczenie jest udziałem tylko królów, oraz takich instytucji jak arcykapłani, kapłani oraz prorocy. Namaszczenie nie jest rytem rdzennie Izraelskim. Jest zapożyczony z Egiptu. Był to ryt dworski. Nabrał on jednak charakteru religijnego w Izraelu. Namaszczenie przeżywało ewolucję, nie było stałe. Rozwijało się w Izraelu i nabierało coraz to innego znaczenia.
Dawid nie staje się wzorem króla. Naród Izraelski nigdy później nie pragnął odrodzenia monarchii (patrz czasy Machabejskie). Również prorocy nie odwoływali się do instytucji króla Dawida. To co pozostało to jego psalmy.
Dawid nie podnosi ręki na Saula, ponieważ jest on pomazańcem Bożym. Co więcej czytając dalej tę historię dowiadujemy się, że Dawid karze zabić tych, którzy podnieśli rękę na pomazańca. Dawid nie podnosi ręki na pomazańca ponieważ boi się zemsty i odwetu. Ten, kto podnosi rękę na pomazańca ściąga na siebie zemstę.
Ewangelia: Łk 6,29-38:
Jest to fragment z pierwszej część Ewangelii wg św. Łukasza (obejmuje rozdziały: 1 - 9,50). Jest to nauczanie uniwersalne na temat królestwa. Jest to również nauczanie misyjne.
Posłanie przez Jezusa oraz przez późniejszy Kościół zawsze dotyczy par (po dwóch). Nigdy uczniowie nie są wysyłani pojedynczo. Św. Paweł, który głosił Ewangelię także nigdy nie był sam. Najpierw był z Barnabą, później z Sylasem i Tymoteuszem. Dlaczego? Ponieważ realizacja przykazania miłości może odbywać się tylko we wspólnocie (co najmniej 2 osoby). A przecież po tym ludzie mogą poznać uczniów Chrystusa, jeżeli uczniowie będą się wzajemnie miłowali.
Fragment Ewangelii przez nas rozważany pochodzi z tzw. kazania na nizinie. Należy ten fragment porównać z kazaniem na górze z Mt. Odwołują się one do wspólnego źródła Q, którego nie zna Mk. Kazanie na górze jest dłuższe i bogatsze, ale Łk uzupełnia mowę Jezusa o pewne ważne szczegóły, np. przekleństwa oprócz błogosławieństw. Zestawienie przekleństw i błogosławieństw oznacza podkreślenie, że Jezus jest Prorokiem, bo prorocy ogłaszali przekleństwa i błogosławieństwa. Jest to więc mowa prorocka. Błogosławieństwa i przekleństwa znajdują się zaraz przed omawianym przez nas fragmentem - oznacza to, że znajdujemy się w mowie prorockiej, która stanowi trzon Ewangelii, jej serce.
Przykazanie miłości nieprzyjaciół składa się z czterech części: miłujcie…, dobrze czyńcie…, błogosławcie… i módlcie się… Jest to typowy paralelizm składający się z czterech wersetów. Wszystkie wersety mają wspólną treść. Kolejne zdania to przykład czynów miłości wobec nieprzyjaciół. Skoro jest to mowa prorocka, a nie dekret, prawo, to znaczy, że proroctwo to, może się wypełnić w naszym życiu.
Złotą zasadą jest więc tracenie dla innych, bo tego oczekują od nas ludzie. Tego chcemy, aby nam inni czynili. Jest to wiec mentalność tracenia, przeciwstawiona egoizmowi. Miłość nieprzyjaciół jest więc możliwa w naszym życiu.
Po ukazaniu przykładów z życia na temat miłości nieprzyjaciół następuje podsumowanie wy natomiast miłujcie waszych nieprzyjaciół… Dalej Jezus mówi o nagrodzie: będziecie synami Najwyższego.
W rozważaniach musimy odwołać się do chrztu Jezusa w Jordanie oraz poczęcia Jezusa przy zwiastowaniu Maryi. Jezus zostaje konsekrowany w czasie tych dwóch wydarzeń. Namaszcza sam Bóg Ojciec, a znakiem namaszczenia jest Duch Święty. Dlaczego Jezus jest namaszczony dwa razy? Ponieważ nad Jordanem rozpoczęła się publiczna działalność Chrystusa, i dlatego tam też dokonało się namaszczenie wobec ludzi. Namaszczeniu towarzyszy ujawnienie, ze Jezus jest Synem Bożym. Namaszczenie jest pewnym ujawnieniem czegoś nowego - bycia synem Bożym. Jezus doskonale wiedział o swoim posłannictwie. Uświadomienia potrzebowali ludzie, że i oni odtąd mogą stać się synami Boga. Jezus zainaugurował nowy czas. Podkreślone to zostaje jeszcze wyraźniej przez opis uwięzienia Jana Chrzciciela i zamknięcia pewnego etapu. Chrzest jest inauguracją nowego czasu.
Po chrzcie następuje genologia Jezusa, która nie jest bez znaczenia. Ewangelista chciał wykazać, że Jezus jest prawdziwym Człowiekiem i prawdziwym Bogiem.
Scena z Nazaretu, kiedy Jezus odczytuje fragment z Izajasza: Duch Pański nade mną… jest wieloznaczna. Mówi o tym, że Jezus będzie nieprzyjmowany, odrzucany przez ludzi. Mówi również o tym, że Jezus jest namaszczony, według proroctw, które się wypełniły. Tekst ten uważany jest za pewną inaugurację działalności - pierwsze wystąpienie Jezusa. Autor chce wytłumaczyć, dlaczego Jezus nie rozpoczął działalności od swojego miasta rodzinnego. Powodem było odrzucenie.
Jakie jest powiązanie między pierwszym czytaniem a Ewangelią? Najważniejsze jest to, żeby zwrócić uwagę na to, że namaszczenie w rozumieniu Jezusa nie jest przywilejem, godnością, tak jak to widział Saul i Dawid. Namaszczenie pozwala nam stawać wobec trudnych doświadczeń tracenia dla innych. Dzięki namaszczeniu w trudnych doświadczeniach odrzucenia oraz tracenia, Bóg przypomina nam o tym, że jesteśmy Jego synami, tak jak przypominał Jezusowi.
Drugie czytanie: 1 Kor 15,45-49:
W liście tym Paweł pisze o udziale chrześcijan w zmartwychwstaniu. Paweł pisze, że jesteśmy ludźmi tak jak Adam, ponieważ pochodzimy od niego. Autor chce nas jednak uświadomić, że naszym udziałem może być zmartwychwstanie.
Podsumowanie:
VII Niedziela zwykła w liturgii jest locus teologicus. Przekazuje nam informacje na temat namaszczenia. To namaszczenie jest siłą w przeciwnościach. Jest to nowe spojrzenie na namaszczenie.
XXIX Niedziela zwykła rok A: Iz 45,1-6; 1 Tes 1,1-5; Mt 22,15-21
Pierwsze czytanie: Iz 45,1-6:
Lektura znajdująca się w lekcjonarzu jest krótsza (skrócona o dwa wersety). Dobór czytania oraz jego skrócenie jest zamierzone. Autor lekcjonarza prawdopodobnie chciał podkreślić słowa, które pozostawił przez skrócenie tekstu. Księga Izajasza nie jest jednolitym dziełem. Można je podzielić przynajmniej na trzech autorów: Proto-Izajasza, Deutero-Izajasza i Trito-Izajasza (obecnie często wspomina się o czwartym autorze). Izajasz jako prorok żył na przełomie VIII/VII w. przed Chr. Był związany z dworem królewskim.
Trzech autorów tej księgi prawdopodobnie nie napisało żadnego fragmentu tej księgi (może poza tekstami lirycznymi). Złożenia dokonał redaktor. Tych trzech autorów prezentowało podobną ideę, i dlatego zostali włączeni do tej samej księgi. Iz jest najbardziej poczytną księgą starotestamentalną przez chrześcijan. Iz jest najczęstszą księgą cytowaną przez NT. Dlatego niewątpliwie jest to bardzo ważna księga dal chrześcijan.
Rozdział 45, który rozważamy jest autorstwa Deutero-Izajasza. Znajdujemy się więc w wieku VI przed Chrystusem. Czas niewoli oraz odzyskania wolności jak wskazuje na to tekst przez nas rozważany.
W tekście występuje król Cyrus, władca perski. Podbił on Babilon i przez to pojawiła się nowa nadzieja na odzyskanie wolności dla narodu Izraelskiego. I rzeczywiście naród Izraelski dostaje pozwolenie na odbudowę swojej gospodarki.
Babilon upada a Królestwo Persji rozpoczyna panowanie. Wobec takiej historii i przebiegu wydarzeń, Izrael szuka odpowiedzi na pytanie: dlaczego się tak dzieje potoczyły? Co Bóg chce przez to powiedzieć?
Król Nabuchodonozor był wcielonym złem dla Izraelitów. Tego króla pobił Cyrus - nowy król. Rodzą się nowe pytania: kim jest Cyrus i kim jest Izrael wobec takich wydarzeń? Jakie jest znaczenie tego wydarzenia dla Izraela? Tekst zdaje się odpowiadać na te pytania. Pierwsza część tekstu mówi o Cyrusie pomazańcu. Odpowiedź na pytanie kim jest Cyrus?, brzmi: pomazańcem Bożym. Druga część tekstu odpowiada na pytanie kim jesteśmy my (chodzi o Izraelitów)? Tekst odnosi się do początków narodu izraelskiego. Bóg nadaje imię swojemu narodowi. Stało się to w momencie wyjścia z Egiptu. Lud wychodząc z Egiptu nie miał nazwy. Dopiero po wyjściu hebrajczycy stali się ludem Pana i nadane mu zostało imię.
Autor nawiązuje więc do wyjścia z Egiptu i aktualizuje je w nowej rzeczywistości pojawienia się Cyrusa. Jest to wiec nowe wyjście dla Izraela.
Lud nie jest dla pomazańca, ale pomazaniec jest dla ludu. Tekst ten oprócz idei pomazańca Cyrusa przekazuje ważną informację: pokazuje wartość ludu izraelskiego.
Instytucjami idolatrycznymi dla Izraela były np. królestwo, świątynia, wąż miedziany, nawet Arka Przymierza oraz Mojżesz, dlatego nie wszedł do Ziemi Obiecanej. W Izraelu zawsze istniały tendencje idolatryczne. Izrael bardzo często odchodził od Jahwe i szukał Boga w innych rzeczach, instytucjach lub osobach. Bóg pokazuje, że otrzymują oni pomazańca Bożego oraz godność ze względu na swoją wartość jako ludu wybranego.
Ewangelia: Mt 22,15-21:
Ewangelia wg św. Mateusza powstała po roku 70 (po zniszczeniu Jerozolimy). Księga powstała między 80 a 90 rokiem. Odbiorcami tekstu była wspólnota judeochrześcijańska. Wspólnota ta geograficznie nie znajdowała się w Palestynie. Prawdopodobnie odbiorcami tekstu była wspólnota z Antiochii lub szerzej z Syrii. Papiasz podaje, że tekst powstał w języku hebrajskim, ale jest to szerokie pojęcie. Prawdopodobnie przekład grecki, który obecnie posiadamy, został przetłumaczony z j. aramejskiego, który był żywy na terenie ówczesnej Syrii. Jeżeli chodzi o autora to jest nim niewątpliwie chrześcijanin ze wspólnoty judeochrześcijańskiej.
Cechą charakterystyczną Mt jest jej struktura. Składa się z prologu i pięciu ksiąg o królestwie Bożym. Te pięć ksiąg z literackiego punktu widzenia są mowami. Mowy te w większości pochodzą z jednego źródła Q. Mowy są programowe i stanowią bloki. Są one tak zredagowane z powodu teologicznego. Pięć mów stanowi odwzorowanie Pięcioksięgu. Jest to nowy Pięcioksiąg dla nowego Izraela (Kościoła). Jezus jest więc typem nowego Mojżesza (np. interpretacja Dekalogu na górze Błogosławieństw).
Dla Mt krzyż jest wypełnieniem woli Bożej. I to jest klucz Mt. Chrystus jest tym, który pełni wolę Boże. Stąd w tekście Mt znajduje się wiele cytatów ze ST i zaznaczenie, że w Chrystusie się one wypełniły.
Rozdział 22 ma miejsce już w Jerozolimie. Jezus przybył na święto Paschy. Toczy On spory z przeciwnikami. Ukazuje, że królestwo Boże zostanie przekazane innemu ludowi. O tym świadczą dwie przypowieści. Po tych mowach ktoś zadaje pytanie Jezusowi. Pytanie to jest niezwykle ważne. Jezus za nim opowiedział przypowieść zawsze stawiał pytanie - pytanie egzystencjalne. Teraz sam usłyszał pytanie od przeciwników. Nie jest to pytanie o poglądy Jezusa albo pytanie akademickie (teoretyczne). Jest to pytanie głęboko egzystencjalne. Sam Jezus domyśla się, że jest to tego rodzaju pytanie, gdyż stwierdza, że zostaje wystawiony na próbę (z gr. peiradzo - kuszony).
Faryzeusze i zwolennicy Heroda zadają pytanie: jak ci się zdaje. Chrystus bardzo często stawiał to pytanie przed opowiedzeniem przypowieści. Jest to bardzo głębokie pytanie. Oznacza, że mamy do czynienia z jakimś kazusem. Chrystus po postawieniu tego pytania podaje obraz w postaci przypowieści.
Chrystus dostrzega, że zostaje wystawiony na próbę (dokładnie kuszony - patrz kuszenie Jezusa na pustyni). Jezus określa swoich przeciwników jako hipokrytów. Termin hipokryta związany jest ściśle z religią, ale nie z moralnością. Oznacza osobę, która mając prawdziwy obraz Boga objawiony przez Niego samego mówi, że ma swój własny obraz, od którego nie chce odstąpić.
Słowa czemu Mnie kusicie są centrum tej perykopy. Na krańcach tej przypowieści jest ruch - czasowniki podeszli i odeszli. Pytanie Jezusa, dlaczego Mnie kusicie hipokryci, wskazuje, że jest to sytuacja religijna, wcale niedotycząca podatków. Wystawiający na próbę Jezusa są zdemaskowani przez ujawnienie ich intencji. Nie jest to typ dysputy mądrościowej. Jest to raczej zdarzenie, które ukazuje Jezusa historycznego. Jezus nie ośmiesza, nie potępia, ale demaskuje człowieka.
Boga, który demaskuje człowieka możemy spotkać w Rdz. Po pierwszym grzechu Bóg woła do Adama: gdzie jesteś?, nie dlatego, że nie wie gdzie on jest. Bóg pragnie zdemaskować grzech, ale nie skompromitować człowieka. Człowiek znalazł się w beznadziejnej sytuacji, a Bóg chce mu pokazać prawdę. Tylko Bóg zna prawdę o człowieku, człowiek jej nie zna. Podobną sytuację spotykamy w historii Kaina i Abla.
We fragmencie przez nas omawianym, Jezus demaskuje przeciwników w prosty sposób. Wszyscy znajdują się w miejscu świętym, w Jerozolimie. Pierwszy rodzaj odkrycia prawdy o przeciwnikach, to pokazanie monety podatkowej. Okazuje się, że posiadają oni monetę, która nie należy do nich, a w dodatku posiadają ją w miejscu świętym. Jezus demaskuje ich pokazując, że nie wypełniają tego co sami na siebie nałożyli.
Na monecie znajduje się napis i obraz Cezara. Chrystus mówi, żeby oddać własność właścicielowi. Z tego dialogu da się wyprowadzić jedno pytanie, które w domyśle stawia Chrystus swoim rozmówcą: gdzie jest obraz Boga? Wiadomo gdzie znajduje się obraz Cezara, ale gdzie jest obraz Boga. Rozmówcy odchodzą dotknięci. Czasownik dotknięci, który został użyty w tym fragmencie, jest używany w momencie kiedy rozmówcy odchodzą od filozofów oraz w momencie uzdrowienia człowieka. W tych dwóch przypadkach ludzie odchodzą zdziwieni. Również przeciwnicy Jezusa odchodzą zdziwieni religijnie.
Gdzie jest więc obraz Boga? Rozmówcy zdumieli się ponieważ dostrzegli obraz Boga w Chrystusie. W Nim znajduje się prawdziwy obraz Boga. Chrystus uświadamia rozmówcą, że nie należy On do nich, ale do Boga. Hipokryzja polega na tym, że człowiek chce zawładnąć Bogiem. Tylko, że człowiek nie może tego uczynić, jeśli Bóg nie pozwoli na to. W momencie, gdy Bóg pozwala sobą zawładnąć, człowiek jest zdolny aż do zabicia Boga. Tak też się stało z Jezusem Chrystusem. Kuszenie jest więc próbą zawładnięcia Bogiem.
Powszechnie panuje przekonanie, że człowiek jest obrazem Boga. Prawdą jest, że człowiek nosi w sobie ten obraz, tylko, że hipokryzja powoduje, że człowiek nie staje się tym obrazem. Dopiero zdemaskowanie jej powoduje zwrócenie się w stronę Boga.
Drugie czytanie: 1 Tes 1,1-5:
Jest to najstarsze dzieło literackie chrześcijan, które dotarło do naszych czasów. Datuje się je na 51 r. lub 49/50 r. po Chrystusie. Znajdujemy się na początku listu, który zaczyna się od zaznaczenia kto jest autorem (Paweł, Sylwan i Tymoteusz) oraz do kogo się zwracają (chrześcijan w Tesalonice).
Doświadczenie umiłowania ze strony Boga i doświadczenie wybrania jest wynikiem rzeczywistego spotkania, a nie tylko usłyszenia słów Ewangelii. Paweł jest więc nie tylko głosicielem, ale również fundatorem nowej wspólnoty.
Podsumowanie:
Chrystus nie wskazuje na obraz Boga, który jest w człowieku, ale na siebie. Chrześcijanie są namaszczonymi w chrzcie św. Tego namaszczenia udziela Chrystus. Paweł jest głosicielem tego faktu, ale nie sprawcą. Namaszczenie chrześcijańskie nie jest powrotem do początków, do momentu odejścia od Boga. Namaszczenie chrześcijańskie jest czymś nowym. Dokonuje się przez Ewangelię, a namaszcza Duch Święty - Duch Chrystusa.
Cyrus jest namaszczony choć nie należ do ludu izraelskiego, ale jest wybrany przez Boga na pomazańca. Bóg więc zrywa panujące schematy, demaskuje hipokryzję. Jeszcze dobitniej Jezus wyraża to w Ewangelii. Demaskuje rozmówców i mówi, że obraz Boga jest w Nim. Demaskuje u rozmówców ich religijność, która chce zawładnąć Bogiem.
Św. Paweł jest przykładem wypełniania się obietnic Bożych. Wybranymi przez Boga stają się poganie. Paweł zakłada Kościół w Tesalonice, a więc poza Palestyną.
Zakończenie
Klasyczna teologia biblijna zajmuje się terminologią, a więc słownictwem. Naszym terminem kluczowym jest polski termin: namaścić oraz pokrewne: namaszczony i namaszczenie. Nie jest to oczywiście całość tematu, ponieważ należałoby zbadać terminy: pieczęć, obraz Boży, wybranie, wylanie Ducha Świętego, itd. My zajmiemy się podstawowymi terminami związanymi z namaszczeniem. Wśród terminów hebr. należy wziąć pod uwagę czasownik (rdzeń), który występuje 70 razy w Piśmie św. - meszach. Jest on używany w różnych kontekstach, np. wcierania oleju, polania olejem, pomalowania olejem, opieczętowania olejem. Jak można zauważyć, bardzo często występuje w związku z olejem. Termin ten używa się również w znaczeniu medycznym, a ściślej pielęgnacji ciała. Czyli jest to termin nie koniecznie związany z religią (nie posiada korzeni religijnych).
Czasem namaszczenie oznacza pewną dedykację Bogu, np. słupy, zwierzęta, które mają być złożone w ofierze oraz osoby takie jak, kapłan, król i prorok. To namaszczenie ludzi nie ma charakteru medycznego, ale dotyczy pewnej funkcji, posługi.
Namaszczenie jest związane z wybraniem. Namaszczane są osoby wybrane. Nie zawsze dotyczy to jednostek. Wybrana jest ludzkość w Rdz, wybierani są poszczególni ludzie sprawiedliwi (patrz Noe) oraz wybrany zostaje Abram. Od Abrahama wybranie skupia się na jednej osobie. Jest to tzw. cienka nić historii zbawienia, jak to określa teologia biblijna po śmierci Abrahama lud traci wybranego, ale od tego momentu wybierana przez Boga będzie zawsze jedna osoba z pośród społeczeństwa, aby prowadziła lud (np. Mojżesz).
Bóg wybrał naród izraelski ze względu na całą ludzkość, cały świat. Nie jest to wybranie dla korzyści narodu, pewne uprzywilejowanie dla Izraela. Wiele na ten temat mówili szczególnie prorocy. Naród izraelski jest wybrany przez Boga dla innych. Jest to wybranie dla korzyści kogoś innego. Dlatego właśnie od tego narodu jest tak wiele wymagane, i dlatego Izrael ponosi cięższą karę za błędy niż inne narody. Abraham nie został wybrany dla siebie samego, ale dla potomstwa, które miało wyjść od niego. Dawid przeżył kryzys, aby zrozumiał, że nie został wybrany dla siebie samego.
Dzień ostateczny jest określany jako objawienie sensu wybrania Izraela (patrz Joel). Nie jest to dzień katastrofy kosmicznej, końca świata. Dzień ostateczny jest dniem definitywnego ukazania sensu wybrania Izraela oraz możliwość uczestnictwa innych narodów w tym wybraniu.
Całe wybranie i dotychczasowe zapowiedzi się skupiają się w osobie Jezusa. Punktem zaś szczytowym jest krzyż.
Spotkanie Jezusa z Zacheuszem również zwraca naszą uwagę na krzyż. Jezus zapowiadając trzykrotnie swoją mękę mówił, że musi zostać wydany, wiele wycierpieć i umrzeć na krzyżu. W historii z Zacheuszem Jezus mówi, że musi się z nim spotkać, tak samo jak musi umrzeć na krzyżu. Słowa Jezusa skierowane do Zacheusza: dziś zbawienie stało się udziałem tego domu, pojawiają się później na krzyżu. Tym razem Jezus kieruje je do łotra.
Najważniejszym przesłaniem misji Jezusa jest zakończenie historii zbawienia. Punktem szczytowym jest krzyż. Chrystus po to przyszedł na świat. Również dzień ostateczny już nastąpił - jest to dzień zesłania Ducha Świętego.
W Dz czytamy, ze w Antiochii nazwano uczniów chrześcijanami (z gr. christianoi). Wszyscy są wiec wybranymi. Odtąd Kościół nie ma wrogów. Są tylko osoby, za które musi (a nie może) oddać życie, tak jak Chrystus musiał oddać życie z wszystkich ludzi.
Kluczowym czasownikiem w NT jest gr. chrio oraz rzeczownik chrisma. Ważny jest również czasownik aleifo oznaczający namaszczać. Również w LXX występuje ten termin, który tłumaczy czasownik hebr. związany z medycyną. Czasownik chrio występuje ok. 5-6 razy w NT.
Szczególnie ważny jest tekst z Dz - wypowiedź św. Piotra. Piotr mówi o Herodzie, Piłacie i poganach oraz pokoleniach izraelskich. Jezusa natomiast określa terminem namaszczony (gr. chrismatos). Nie jest to przypadkowe, że w mowie Piotra pojawia się ten termin, a nie przydomek Chrystus. Mówił o tym, że wszyscy odrzucili Chrystusa, zarówno poganie, jak i Izraelici. Termin chrio znajduje się w tradycji Łukaszowo-Pawłowej. U innych pisarzy termin ten nie pojawia się.
Wybranie chrześcijan oznacza odrzucenie przez świat oraz przez Żydów.
Namaszczenie jest również związane z wybraniem sprawiedliwego. To wybranie spotykamy w historii Noego. Tekst ten nie jest historią o złości Boga wobec ludzkości. Bóg zsyłając potop ma na celu uchronić jednego sprawiedliwego, aby się nie znieprawił. To nie arka uratowała Noego, ale wody potopu (mówi o tym autor 1P). Nawiązuje do tego później również Paweł. Pisze on, że chrzest zanurza nas w śmierć, ponieważ tylko śmierć może nas uratować przed znieprawieniem.
Rzeczownik chrisma występuje tylko dwa razy w 1J. Wiąże się ten rzeczownik ściśle z wiedzą, z oświeceniem. Jan powtarza jedną ważną rzecz: w chrześcijaństwie nie ma tajemnej wiedzy, nie ma kasty wybranych, którzy wiedzą więcej. Każdy chrześcijanin, wybrany, namaszczony ma dostęp do pełnej wiedzy i znajomości Boga. Św. Jan polemizuje z separatystami na łonie chrześcijańskim, którzy twierdzą, że mają pewną wiedzę. Autor listu mówi, że poznanie ziemskiego Jezusa jest niczym w stosunku do poznania, które ma każdy namaszczony (wybrany).
W LXX termin chrio pojawia się ok. 60 razy jako tłumaczenie hebr. meszach, ale w znaczeniu religijnym.
Studium słownictwa związanego z namaszczeniem potwierdza obraną drogę biblijną w oparciu o liturgię i rozszerzoną przez wybrane fragmenty Pisma św.
Ks. dr Cezary Korzec - Teologia biblijna
5