Pedagogika specjalna

(6 III) Zagadnienia:

1. przedmiot, treści, zakres

2. podział na subdyscypliny

3. cele p.s.

4. uwarunkowania rozwoju p.s.

5. p.s w ujęciu historycznym

6. diagnoza w p.s. i klasyfikacja osób niepełnosprawnych

7. sytuacja społeczna i psychiczna osoby niepełnosprawnej

8. problemy rodziny wychowującej dziecko niepełnosprawne

9. współczesny sytem kształcenia specjalnego

10. problematyka integracji w p.s.

11. drogi oddziaływań rewalidacyjnych, zasady rewalidacji

12. wybrane zagadnienia rewalidacji dzieci z różnymi odchyleniami od normy

13. problematyka niedostosowania społecznego i resocjalizacji

14. działalność rewalidacji i resocjalizacji w poglądach wybitnych pedagogów specjalnych

Literatura:

1. Grzegorzewska M. „Wybór pism” 1964 r.

2. Dykcik W. redakcja „Pedagogika specjalna” 1997

3. Pickut-Brodzka Danuta, Kuczyńska-Kwapisz J. „Pedagogika specjalna dla pracowników specjalnych”

4. Sękowska Z. „Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej” 1998

5. Tomasik E. redakcja „Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej” 1997

Literatura uzupełniająca:

1. Bobka J. „Edukacja integracyjna dzieci pełnopsrawnych i niepełnosprawnych, założenia i rzeczywistość” 2001

2. Doroszewska J. „Pedagogika specjalna” 1998

3. Muersberg redakcja „Dzieje szkolnictwa specjalnego i pedagogiki specjalnej”

4. Obuchowska I. „Dziecko niepełnosprawne w rodzinie”

5. Pytka „Pedagogika resocjalizacyjna” 2000

6. Żadczyńska E. „M. Grzegorzewska - pedagogika w służbie dzieciom niepełnosprawnym” 1995

Pedagogika specjalna jest dyscypliną pedagogiki, która funkcjonuje tak samo jak inne pedagogiki. Dynamicznie się rozwija. Teoria i praktyka nauczania osób niepełnosparwnych i niedostosowanych. Czasami się ją nazywa edukacją specjalną (USA, defektologia - ZSRR, pedagogika lecznicza - początkowa wersja, zmieniona po II wojnie światowej).

1861 -Georges w książce po raz pierwszy wspomniał o ped leczniczej.

Pedagogika specjalna - pomoc osobom z odchyleniami od normy.

Jest podzielona na rewalidację i resocjalizację

Rewalidacja

Resocjalizacja

- całokształt oddziaływań wychowawczych ukierunkowany na osoby niepełnosprawne w celu doprowadzenia do najbardziej optymalnego rozwoju i w miarę możliwości normalnego życia w dpołeczeństwie osób pełnosprawnych - przywrócenia chorego lub niepełnosprawnego do zdrowia lub stanu pełnopsrawności. Kompleksowe działanie, doprowadzienie dzieci lub dorosłych przez złożone oddziaływanie fizyczne, psychiczne, psołeczne i pedagogiczne do stanu umożliwiającego samodzielne (względne) życie wśród osób pełnosprawnych. Rehabilitacja(habilitas-zdatny) przywracanie do zdatności. WHO - kompleksowe i skoordynowane stosowanie środków medycznych, psychicznych, pedagogicznych do właściwego funkcjonowania.

Przywrócenie do życia społecznego. Działanie pedagogiczne ukierunkowana na osobę społecznie niedostosowaną w celu przywrócenia do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie

Niepełnopsarwność - nie jest odchyleniem od normy. W pedagogice psecjalnej - interesują nas osoby z odchyleniem od normy w zakresie rozwoju umysłowego, fizycznego, psychicznego, sensorycznego i społecznego.

Odnosi się do utraty lub ograniczeniu możliwości pełnego uczestniczenia danej osoby w życiu społecznym.

Upośledzenie jest faktem społeczno-kulturowym. Jest to osoba z odchyleniami od normy u której występują trudności rozwojowe, poznawania świata, w przystosowanius ię do środowiska społecznego. Jest to osoba,która bez pomocy specjalisty nie może osiągnąć pełni rozwoju (J.Doroszewska) - o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Wg Dykcik - to osoba która z powodu urazu, choroby, wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykonywać czynności, którą osoba w tym samym wieku zazwyczaj jest zdolna wykonywać, czyli jest to osoba, która w skutek upośledzenia napotyka trudności w nauce, w szkole normalnej, w wykonywaniu czynności życia codziennego, w pracy zawodowej, w życiu społecznym oraz w zajęciach w czasie walnym od pracy.

(13 III)

Przedmiot p.s.: wszelka działalność skierowana na człowieka i środowisko.

Podmiot p.s.: osoba, na którą jest skierowana działalność

(Wg Dykcika) głównym przedmiotem zainteresowań p.s. w wymiarze praktycznym jest konsekwentne kształtowanie poprawnych i kożystnych kontaktów osób niepełnosprawnych z otoczeniem, adaptowanie do wymagań środowiska a także stymulujący wpływ na środowisko umożliwiający uprawnioną samodzielność i autonomię osób niepełnosprawnych.

Podmiotem p.s. są ludzie,których rozwój jest lub może być utrudniony w stopniu, w którym jednostka za pomocą własnych mechanizmów psychicznej regulacji a nie rutynowe metody postępowania pedagogicznego nie są w stanie utrudnień tych wyeliminować. Owe szczególne utrudnienia ograniczające możliwości rozwojowe jednostki mogą dotyczyć wyłącznie lub jednocześnie

- sfery funkcjonowania fizycznego (motoryczna i somatyczna niesprawność)

- II - II psychicznego (niesprawność sensoryczna i umysłowa)

- społeczna (niesprawność w zakresie realizacji zachowań zgodnie z normami współżycia w społeczeństwie)

Treści:

- Teoretyczne (jej miejsce w systemie nauk - metodologia, klasyfikacja), powiązanie z innymi naukami, uwarunkowania i kierunki rozwoju, systematyka, podmiot zainteresowania i jej funkcjonowanie,predyspozycje, teoria rewalidacji i resocjalizacji, samodzielność, nauczyciel)

- Praktyczne (diagnoza i klasyfikacja, jak przygotować kadrę pedagogiczną)

Problematyka:

- etiologia (przyczyny)

- fenomenologia (zjawisko, objawy)

- profilaktyka (zapobieganie)

- terapia wychowawcza (leczenie, usprawnianie)

Zakres:

Rozszerzenie na maleńkie dzieci, osoby niepełnosprawne w każdym wieku i z każdym upośledzeniem. Osoby ze specjanymi potrzebami edukacyjnymi.

Dyscypliny (tradycyjny podział): Obecnie:

- rewalidacja - wybitnie zdolne

- resocjalizacja - z pogranicza

• Ped zdolnych i uzdolnionych (psychopedagogika kreatywności)

• Rewalidacyjna (rehabilitacja)

- oligofrenopedagogika (niep intelektualnie)

- tyflopedagogika (niewidomych)

- surdopedagogika (głusi)

- terapeutyczna pedagogika (choroby przewlekłe, dysfunkcje narządu ruchu, autyzm i zespoły psychozopodobne)

• Resocjalizacyjna

• Korekcyjna (trudności w uczeniu się, parcjalne zaburzenia w rozwoju, zaburzenia mowy, emocjonalne ADHD)

• Logopedia

• Andragogika specjalna (osoby dorosłe niepełnosprawne i ludzie starzy niepełnosprawni)

(20 III) Cele p.s.:

Teleologia (cel), deontologia (obowiązki w etyce) - ukazywnaie prawdy o niepełnosprawności

Wychowanie specjalne - działalność świadoma, celowa (ma wiedzieć jakie cele ma osiągać) skierowana na dzieci o specjalnej trosce.

Nurt humanistyczny - myślenie personalistyczne o człowieku

Jest to trudna sytuacja, lecz ludzka. Towarzyszenie osobie. Ukazanie, że tą sytuację można przemienić w coś pozytywnego.

Cele: (jak na osobę tak i na społeczeństwo)

- humanitarny (skierowany na osobę, pomoc w tym aby ta osoba mogła zaakceptować swoą sytuację, poczuć się pełnowartościową i osiągnąć najw poziom rozwoju)

- ekonomiczny/społeczny (przygotowanie do życia, aby zdjąć ją z opieki społecznej)

- wychowawczy/pedagogiczny (wszechstronne kształcenie, aby w przyszłości mógł spełniać swoje obowiązki)

Nurt instrumentlany

Podsumowanie: p.s. to teoria i praktyka kształcenia i wychowania osób z odchyleniami psychofizycznymi. Problematyka p.s. obejmuje etiologię niepełnosprawności, fenomenologię, profilaktykę i terapię pedagogiczną. P.s. obejmuje wszystkie osoby niepełnosprawne potrzebujące oddziaływania pedagogicznego bez względu na wiek, rodzaj i stopień niepełnosprawności. Główne cele działalności pedagoga specjalnego - to humanitarny, społeczny i pedagogiczny.

Uwarunkowania rozwoju pedagogiki specjalnej. Wpływ i powiązania

Dyscypliny pokrewne:

- ped ogólna

- psychologia (kliniczna)

- medycyna

- prawo

- technika

- społeczne nauki

Pedagogika ogólna ujmuje w sposób naukowy ogólne zagadnienia dotyczące nauczania i wychowania. Pedagogika specjalna - ped zwykła stosowana w trudnych warunkach. Cele są te same, tylk że poszerzone o rewalidację i resocjalizycję.

Zasady postąpowania rewalidacyjnego i resocjalizacyjnego ustaliła M. Grzegorzewska:

- dynamizowanie mechanizmów przystosowawczych i kompensacyjnych u osób niepełnosprawnych

- koregowanie nieprawidłowych wyobrażeń, pojęć motoryki

- odwarunkowywanie i zwalnianie napięć związanych ze stresem

- defrustracja - kształtowanie pozytywnych mechanizmów obronnych

- aktywizowanie poprzez wyzwalanie motywacji, aspiracji do kształcenia się, samorealizacji

- motoryzacja środowiska osoby niepełnosparwnej, kształtowanie akceptujących postaw społecznych umożliwiających integrację osób niepełnosprawnych.

Pedagogika specjalna jest wyspecjalizowanym działem pedagogki ogólnej.

- rozpoznanie upośledzenia i jego skutków, diagnoza i weryfikacja, efektywność medycyny komputerowej, terapia psychiczna i psychiatryczna

- korzystanie p.s. z medycyny (diagnostyka, ustalenie stopnia niepełnosprawności, lokalizacja uszkodzeń, podstawy biologicznego rozwoju); dla medycyny (usprawnienie psychiczne pacjenta, ustalenie wurunków ochrony wzroku i słuchu)

- współdziałanie (pomoc prawna, ochronne ustawy, w p. resocjalizacyjnej)

- protezy rehabilitacyjne, aparaty, przekazywanie inf

- badania środowiskowe i jego wpływu na osoby niepełnosprawne, profilaktyka społeczna

(27 III) Pedagogika specjalna w ujęciu historycznym

1) okres do połowy XIX w

• pierwsze próby kształcenia niepełnosprawnych ( Komeński. Lock)

• pierwsze szkoły

1. okres od połowy XIX w do II wojny światowej

• rozwój teorii PS (przełom XIX\XX w)

• rozwój szkolnictwa specjalnego

• znaczenie PIPS -u

ad 1)Starożytność;

• zabijano dzieci

• Didimus

O niepełnosprawności pisali:

* Platon

* W dokumentach Kościoła

* W średniowieczu specjalne sale dla niepełnosprawnych

* Zgromadzenia zakonne

* XVII w wydana książka na temat metod pracy z osobami niepełnosprawnymi, -1629 Bonet ( Hiszpan) książka „ O wychowaniu głuchych”. Uczył on jednego głuchego chłopca był to jednostkowy przypadek

• N. Anderson wykładowca na Cambridge( mat. Fiz) był osobą niewidomą , zajmował się przygotowaniem dydaktycznym dla niewidomych

• Rozwój myśli filozoficznej i pedagogicznej ( J. A. Komeński) „ Wilka dydaktyka”; nauczanie powinno być dostępne dla wszystkich warstw społ. w j. Narodowym. Domagał się by kształceniem objęto wszystkie dzieci niezależnie od płci, klasy społ.

• J. Lock: zajmował się możliwościami poznawczymi człowieka, doświadczenie wew i zew, sprzeciwił się przekazywaniu wartości w sposób genetyczny( tabula rasa)

• 1636 pierwszy zakład w Warszawie dla dzieci trudnych, opuszczonych zaniedbanych

* 1770 Paryż szkoła dla niesłyszących ( Michał de Leppee) dzieci były uczone przy pomocy języka migowego

*W.Hauy, Paryż pierwsza szkoła dla niewidomych. Pismo drukowane w sposób wypukły

*1817 -Ks. J. Falkowski, Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie

*1837 -E.Seguin szkoła dla dzieci niedorozwiniętych umysłowo(lekki stopień, Paryż)

* 1997- szkoła dal dzieci głęboko upośledzonych

ad 2) bardziej kojarzono edukację z leczeniem, PS, jako dyscyplina jeszcze nie istniała

• pierwsze placówki dla osób niepełnosprawnych

• nauczanie indywidualne

• 1861 Georgens i Deinchard pracowali z dziećmi upośledzonymi pod Wiedniem. Zorganizowali konferencje poświęconą osoba upośledzonym umysłowo i połączyli to z wydaniem książki „Pedagogika lecznicza ze szczególnym uwzględnieniem idiotyzmu i zakładów dla idiotów”. Rozwój PS nabrał tempa , teoria szybko zaczęła się rozwijać.

• 50 lata XX w PS przestała być odrębna i została włączona do pedagogiki

• XIX\XX wprowadzono obowiązek szkolny rozwój nauk medycznych, biologicznych, technicznych i itd.

$ pierwsze klasyfikacje osób upośledzonych

$ L. Strimpel „Pedagogiczna patologia lub nauka o błędach dzieci”

wyróżnił 4 grupy osób upośledzonych.

1. zaburzenia psychiczne

2. zaburzenia psychiczne

3. niedostosowanie do norm kształcenia

4. upośledzenia złożone

• Okres międzywojenny- PS trafia jako przedmiot wykładowy na uczelnie wyższe

$ 1922 powstaje PIPS= Roczne Seminarium Pedagogiki Specjalnej Grzegorzewskiej + Państwowy Instytut Fonetyczny Tytusa Beniego

(3 IV) Diagnoza w pedagogice specjalnej i klasyfikacja osób niepełnosprawnych

1. początki działalności diagnostyki

2. znaczenie wczesnej diagnozy

3. pierwsze próby klasyfikacji upośledzeń

4. kryteria klasyfikacji

5. tradycyjna klasyfikacja osób niepełnosprawnych

6. diagnoza i orzecznictwo współczesne

ad 1) okres międzywojenny. Diagnozowano dzieci tylko w wieku szkolnym. Powstają pierwsze poradnie i komisje. Brakowało jednak wczesnej i przedszkolnej. Duże znaczenie położyła pracownia w PIPSie. Tam badano dzieci z całego kraju. Zwracano także uwagę na diagnozę środowiska. Nie najlepsze były także diagnozy medyczne.

Etapy badań:

- obserwacja dziecka i pełne poznanie go w środowisku domowym i szkolnym. Dzięki temu widziano jak dziecko funkcjonuje w szkole.

- badania na terenie ośrodka selekcyjnego u upośledzionych umysłowo - to badania medyczne i intelektualne. Trzeba zgromadzić materiały:

- obserwacja nauczyciela (diagnostyka pedagogiczna)

- obserwacja dodmowa i rodzinna

- materiały medyczne - orzeczenia lekarza

- orzeczenie psychologa

- pomoc pedagoga dziecku

- cały rozwój od poczęcia (dokumentacja)

- dokumentacja pracy dziecka (plastyczne, zeszyty). Analiza tych dokumentów, wnioski, dopiero pozwala na pełną diagnozę. Jest to długi proces.

Ad 2) Wczesne rozpoznanie niepełnosprawności jest gwarantem skuteczniejszej pomocy. Owszem tam gdzie jest to możliwe (np aparat słuchowy najlepiej do 8 m-ca)

Wczesne diagnozowanie umożliwia skuteczniejszą profilaktykę przed rozwijaniem upośledzenia na skutek złego prowadzenia.

W dalszym rozwoju pomaga wczesna pomoc dzięki temu możemy uniknąć wysyłania do szkoły specjalnej. Tam w wielu wypadkach łączy się to z pobytem w internacie, co często jest bardzo złe.

Ad 4) aby wydać właściwą diagnozę konieczne jest gromadzenie dokumentacji

- obserwacja pedagogiczna - kryterium

- kryterium psychologiczne (badanie inteligencji, emocji)

- ważna diagnoza medyczna (przyczyny i stopień)

- zbadanie środowiska rodzinnego (kryterium socjologiczne)

Aby postawić właściwą diagnozę muszą być spełnione te 4 kryteria (ped, psych, med, socjol).

Ad 3) pierwszej próby klasyfikacji podjął się L. Sztringberg

Klasyfikacja Halzermana

• pedagogiczna jednostka z upośledzeniem w zakresie percepcji

- słuchu

- wzroku

• pedagogiczna jednostka z upośledzeniem centralnego układu nerwowego (CUN), endokrynologicznymi i zachowaniami rozwoju

- upośledzenie umysłowe

- trudności wychowawcze na tle zaburzeń CUN

• pedagogiczna jednostka z upośledzeniem aparatury ekspresji

- motoryczne

- mowy

Nie przystaje one do systemu wychowawczo-szkolnego-

M. Grzegorzewska dokonuje modyfikacji na potrzeby praktyczne w szkolnictwie. Punkt wyjścia jest stopień upośledzenia. Rodzaj niepełnosprawności decyduje o pedagogice specjalnej.

1. upośledzenia umysłowe:

- idioci

- imbecyle

- debile

2. głusi

- całkowicie

- z resztą słuchu

- niedosłyszący

- głusi + upośledzenie umysłowe

3. niewidomi

- całkowicie

- z resztą wzroku

- ociemniali

- niedowidzący

- niewidomi z upośledzeniem umysłowym

4. społecznie niedostosowani

- zaburzenia charakteru

- moralnie zaniedbani

- zaburzenia wyższych czynności nerwowych (psychopaci i zaburzenia nerwowe)

5. kalecy (wrodzone i nabyte) w zakresie narządów ruchu

6. przewlekle chory (ile chorób ile grup)

Klasyfikacje

Tradycyjna - Zofii Sękowskiej (patrz książka)

Dychcik - dziś najbardziej stosowana, nowy podział pedagogiki specjalnej.

Ze względu na rozwój pedagogiki specjalnej rozszerza się grupa osób, którymi ta nauka się interesuje.

Ad 6) rozbudowane poradnie, natomiast model pozostał podobny. W powiatach powinne być już poradnie psychologiczno-pedagogiczne.

Podstawowy zakres pomocy w poradni:

- pomoc rodzinie w wychowaniu

- pomoc małym dzieciom i rodzinom w zakresie wczesnej interwencji

- pomoc logopedyczna

- rozpoznawanie trudności szkolnych

- pomoc uczniom wybitnie zdolnym

- orzecznictwo specjalne i kierowanie uczniów do kształcenia specjalnego

- włączenie dzieci niepełnosprawnych do nauczania w szkołach integracyjnych i ogólnodostępnych

- pomoc w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej i zawodowej

- doradztwo dla młodzieży w PDż

- profilaktyka i pomoc w uzależnieniach

Poradnie pomagają rodzinom, bo te często dziś czują się niepewnie. Często organizują jakieś warsztaty. Uwrażliwia się wychowawczo na potrzeby dzieci. Diagnoza musi się koncentrować na rozwoju somatycznym itd.

Placówka diagnostyczna wydaje orzeczenia na podstawie którego oragan administracyjny szkoły za zgodą rodziców kieruje dziecko do określonej placówki kształcenia specjalnego.

Za zgodą rodziców - powoduje to często utrudnienia, bo często nie kierują się oni dobrem dziecka.

Dokumenty związane

1999 -Rozp MEN 15.02.1999 Dz Ust Nr 14 poz 132

Zapleczem nie administracyjnym tylko metodycznym jest Centrum Pomocy Psychiczno - Pedagogicznej MEN

(17 IV) Jakie postawy wobec niepełnosprawności występują

1. negatywne: odizolowanie się ------ wyszydzenie

2. pozytywne: przekształca się w pozytywne działanie

3. obojętność - neutralne

Co warunkuje kształtowanie się tych postaw

• kontakt wnosi emocje (nawet przez film, literaturę)

• wartościowanie światopoglądu

• rodzaj niepełnosprawności (łatwiej akceptuje się kogoś, kto coś daje niż ta, której trzeba tylko pomagać)

• wiedza

Znaczenie postaw społecznych dla osób niepełnosprawnych

- budowanie obrazu własnego siebie

- przekładają się na działanie

- ustawy, pomoc finansowa

- wpływają na rehabilitację

Znaczenie postaw społecznych dla osób pełnosprawnych - rozwój własnego człowieczeństwa, własnych postaw.

Kształtowanie postaw pozytywnych wobec osób niepełnosprawnych

- rozwój psychiczny - ważne aby doszło do momentu akceptacji własnej niepełnosprawności. Akceptacja jako pogodzenie się a polubienie siebie jako osoba niepełnosprawna.

Każdy ma problem z zaakceptowaniem siebie samego. Są też i tacy, którzy nigdy siebie niezaakceptują - co to znaczy akceptować siebie: widzieć o plusach i minusach.

Osoby niepełnosprawne mają także różną sytuację, wpływa na to stopień niepełnosprawności i ich rodzaj. To w jakim wieku niepełnosprawność powstała. Jest tu już akceptacja i obraz siebie. Trudna jest rehabilitacja.

Ważna jest pomoc otoczenia i rodziny (uwaga na nadopiekuńczość).

Istotna jest indywidualna konstrukcja sysetemu nerwowego.

Każda z osób niepełnosprawnych przechodzi przez te fazy do ostatecznego stadium psychologicznego przystosowania się. Jest to ważne w procesie rewalidacji i rehabilitacji, plus rozpoczyna się gdy uświadamia sobie co straciła lub gdy zaczyna się porównywać z innymi (tu rola otoczenia). Różny jest także czas trwania, zależy to od 4 czynników.

1. stadium doznania niepełnosprawności - szok uraz psychiczny, bardzo burzliwe, reakcje stresowe, negatywne emocje

2. stadium uświadomienia sobie ograniczenia żal za utraconą sprawnością, porównywania siebie do innych, wszysto tłumaczymy przez niepełnosprawność,może pojawić się depresja. Konieczna jest opieka

3. stadium funkcjonowania z niepełnosprawnością, zależy od otoczenia, zaczyna się aktywizować, może to wywolać pozytywny przykład o kimś kto, jest podobny. Tak samo odniesienie dobrego sukcesu, widzi efekty swojej pracy. Dostrzega, widzi efekty swojej pracy. Dostrzega, że pomimo braków może działać.

4. stadium przystosowania się do niepełnosprawności, procesy już rozpoczęte. Zmienia się obraz własnej osoby. Rozwijają się. Akcpetuje siebie i zaczyna się cieszyć.

Czy jest to proces trwały? Różnie.

(24 IV) Problemy rodziny wychowującej dzieci niepełnosprawne

1. pojawienie się dzieci niepełnosprawnych w rodzinie - znaczenie informacji

2. kryzysy psychiczne rodziców

3. syndrom wypalenia się sił

4. postawy rodzicielskie

5. sytuacja rodzeństwa

6. potrzeba pomocy i sposób jej udzielania

ad 1) Rodzina determinuje życie takiego dziecka (brak rodziny też). Spełnia ona ważne fukcje - psychologiczną (poczucie bezpieczeństwa, obraz samego siebie, specyficne spostrzeganie świata).

Co się dzieje w rodzinie:

- wytrącenie z równowagi (przecież każdy oczekuje zdrowe dziecko)

- szok psychiczny

Ważnym momentem jest przekazanie inf o niepełnosprawności, od tego jak to zostanie uczynione, zależne jeste też zdrowie psychiczne rodziców.

Modele przekazywania informacji o niepełnosprawności (oprac wg psychologów amerykańskich):

- warunki intymności - sposób delikatny i życzliwy

- przekazana obojgu rodzicom jednocześnie

- informacja musi być rzetelna, poparta wiedzą i zakończona nadzieją - nie są sami, są środki wspomagające

Wszyscy przechodzą ten kryzys, lecz nie wszyscy jednakowo. Większość potrzebuje pomocy z zewnątrz.

ad 2) fazy przechodzenia kryzysu przez rodziców:

- kryzys nowości (szok psychiczny, negatywne emocje, zmiana myślenia o sobie jako o rodzicach)

- kryzys osobistych wartości (ambiwalencje uczuciowe - kochają a odrzucają, poczucie wstydu wobec społczeństwa, stres)

- kryzys rzeczywisty (wiąże się z problemami, które powstają z powodu pojawienia się dziecka niepełnosprawnego)

Emocje towarzyszące:

- lęk (o życie dziecka)

- niepokój (o rozwój i przyszłość)

- zagubienie i niepewność spowodowane brakiem informacji medycznej, pedagogicznej, rahabilitacyjnej)

- uczucie osamotnienia (izolacja społeczeństwa, napiętnowanie)

- irracjonalne poczucie winy

- poczucie krzywdy ( niesprawiedliwość losu)

- napięcie (zachwianie ról poszczególnych członków rodziny)

- zmęczenie (spowodowane odpowiedzialnością, wisiłku fizycznego, brakiem perspektyw)

ad 3) skrajny przypadek - wypalenie się fizyczne (Sullivan)

- psychiczne objawy (depresja - wycofanie się z życia, niechęć)

- somatyczne (choroby o podłożu stresowym, zaburzenia przewodu pokarmowego, okołokręgosłupowe)

ad 4) niewłaściwe postawy rodzicielskie (Ziemska)

Prawidłowe:

- akceptująca

- uznawania praw dziecka

- współdziałania

- rozumnej swobody

Nieprawidłowe:

- odtrącająca

- unikająca (spychanie problemu ze świadomości)

- zbyt wymagająca

- nadmiernie chroniąca (najwięcej ilościowo)

Większość wykształca nieprawidłowe postawy.

ad 5) sytuacja rodzeństwa - trudna.

Młodsze rodzeństwo - zapewnienie opieki dla dziecka niepełnosprawnego w przyszłości. Rodzice nie chcą rozdzielać miłości i troski.

Starsze rodzeństwo - odrzucane, są odpowiedzialne za rodzeństwo.

ad 6) wspomaganie psycho-emocjonalne

socjalno-usługowe

opiekuńczo-wychowawcze

(8 V) Współczesny sytem kształcenia specjalnego

W 1770 powstała pierwsza szkoła dla dzieci niesłyszących

System kształcenia specjalnego UNESCO:

To elastyczny system ułatwień wychowawczych stosowany wobec uczniów, którzy mają różnego rodzaju i w rożnym stopniu trudności w nauce, spowodowane czynnikami zewnętrznymi, zaburzeniami fizycznym lub psychicznymi.

PRL- zbudowano szkoły specjalne, bano się dzieci z zaburzeniami społecznymi.

Lata 80- szkoły specjalne były wyizolowane, segregowane, tendencja do zakładania szkół dla dzieci z małymi zaburzeniami.

Cele ogólne:

• przygotować do dalszego życia, w srodowisku osób pełnosprawnych

• są zgodne z celami pedagogiki specjalnej: humanitarny, ekonomiczny, wychowawczy

• są też cele specjalne np. dla dzieci niesłyszących- nauka mowy ustnej, dzieci niewidome- orientacja w przestrzeni

• optymalny rozwój

Cele kształcenia specjalnego:

- cel humanitany - zapewnienie praw do pomocy, poczucie wartościowego życia

- cel ekonomiczno-społeczny - przygotowanie do sytuacji życiowych, zawodowych; przygotowanie do samodzielności

- cel wychowawczy - spełnienie określonych ról, zasad życia w społczeństwie

Formy organizacyjne kształcenia specjalnego:

- przedszkola

• szkoły podstawowe specjalne

• gimnazja specjalne

• zasadnicze szkoły zawodowe specjalne

• ośrodki szkolno-wychowawcze jako zespół szkól z internatem

• realizacja indywidualna w domu

• świetlice integracyjne

• tzw. Grupy rewalidacyjno- wychowawcze

• szkoły życia

Ścieżki edukacyjne:

1. upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim

• szkoły podstawowe

• gimnazja

• zasadnicze szkoły zawodowe

• program: okrojony w porównaniu do szkól normalnych, nie ma języków obcych, fizyki jest przyroda, ujęcie praktyczno- techniczne

• kompensacja

2. umiarkowane i znaczne

• im większe tym większa specyfika kształcenia specjalnego

• w przedszkolu przebywa do 10 roku życia

• kształcenie wydłuża się w czasie

• szkoły podstawowe, gimnazja specjalne- tzw. szkoła życia, przygotowanie do praktycznego życia do 21 roku życia

• trzy poziomy razem

• 6-8 uczniów w szkole życia

• indywidualne podejście do ucznia

• duża rozpiętość programowa, jest bardzo ramowy program dopasowany do indywidualnych potrzeb ucznia( bardzo praktyczny program_

• funkcjonowanie w środowisku

3. głębokie

• warsztaty terapii zajęciowej

• grupy rewalidacyjno- wychowawcze

Organizacja programu w szkołach specjalnych zależy od rodzaju niepełnosprawności.

Założenia programowo-organizacyjne:

- indywidualizacja nauczania oparta na znajomości potrzeb i umiejętności uczniów

- łączenie nauczania z wychowaniem

- formowanie bogatego środowiska wychowawczego

- nauczyciel musi być odpowiednio przygotowany z zakresu praw fizjologiczno-psychologicznych

- wspieranie dzieci chorych

- nacisk na fizyczne usprawnianie dzieci

- w szkołach dla niepełnosprawnych, nacisk kładnie się na wytworzenie pozytywnych postaw

1999 ustawa oświaty, pozycje 125, 129, 130 i rozporządzenie ministra edukacji z 1995 r - tu są zawarte ramowe plany nauczania dotyczące szkół specjalnych.

Problematyka nauczania integracyjnego

lata 90 pierwsze próby zakładania przedszkoli , ku integracji

USA, Wielka Brytania, Włoch, Niemcy pierwsze szkoły integracyjne

Lata 70 prof. ALEKSANDER HULEK

Propagator zakładania szkól integracyjnych, integracyjny system kształcenia i wychowania, polega na maksymalnym włączeniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwyczajnych szkół i placówek oświatowych, umożliwiające im w miarę możliwości wzrastanie w gronie zdrowych rówieśników.

Lata 90 Jadwigi Bogudzkiej- pierwsze specjalne przedszkole w Warszawie, tzw. Hamburski model integracyjny

NAUCZANIE INTEGRACYJNE(scalać, łączyć łac.)

Połączenie dzieci niepełnosprawnych z pełnosprawnymi, wspólne uczenie się oparte na obustronnych korzyściach. Celem jest współdziałanie, należy dążyć do integracji społecznej. Każde dziecko ma prawo do wychowania we własnej rodzinie i we własnym środowisku. Budowanie społeczeństwa gdzie jest miejsce dla osób niepełnosprawnych od najmłodszych lat.

(15 V) organizacja nauczania integracyjnego

Podstawy prawne:

Ustawa z 1999r- kształcenie i placówki ogólnodostępne.

MEN 12, XII 2001 potrzeba specjalnej lub indywidualnej

PLAN HMBURSKI:

-klasa nie powinna liczyć więcej niż 17 uczniów

• 4 uczniów niepełnosprawnych

• dziś do 20 uczniów w tym 4 osoby niepełnosprawne

• klasę prowadzi dwóch pedagogów: ogólny i specjalny( wspomagający)

• pedagog ogólny: prowadzi lekcje

• pedagog specjalny: prowadzi zajęcia rewalidacyjne

KONCEPCJE KSZTAŁCENIA INTEGRACYJNEGO

• nie kładzie się głównego nacisku na realizacje programu, humanizacja wychowania

• zakłada zmianę metod nauczania( aktywizuje ucznia)

• dopasowuje się do potrzeb ucznia

• rozwój społeczny lepiej się kształtuje

• wszechstronny rozwój

UPOWSZECHNIENIE INTEGRALNEGO SYSTEMU EUKACYJNEGO + i -

+ dziecko może uczyć się w miejscu zamieszkania (szczególnie małe, niesłyszące lub niewidzące dzieci

+ dziecko niepełnosprawne przebywające ze zdrowymi dziećmi uczy się życia społecznego w świecie ludzi normalnych, uczą się miejesca osoby niepełnosprawnej w życiu społecznym

+uczą się odpowiedzi na negatywne postawy osób zdrowych

+eliminuje zagrożenie etykiety za szkoły specjalnej

+korzystna dla dzieci pełnosprawnych,, uczy tolerancji, właściwych postaw

Bariery -

• nie wszystkie dzieci upośledzone są w stanie dopasować się do warunków szkoły masowej

• niektóre dzieci wymagają specjalnej opieki, przygotowania terenu, aparatowania np. dzieci głuche czy niewidome

• kontakt z niepełnosprawnym nie zawsze ma rezultat korzystny, pozytywny a wręcz przeciwnie negatywny czy agresywny

• ograniczenie działania integracyjnego wyłącznie na terenie szkoły

Różnorodność edukacyjna do której trzeba w edukacji zmierzać to szkoły integracyjne i szkoły specjalne, które są potrzebne

DZIAŁALNOŚĆ, DROGI, KIERUNKI, ZASADY REWALIDACJI

REWALIDACJA- specjalne wychowanie osób niepełnosprawnych zmierzające do całkowitego rozwoju.

Podstawowe warunki działalności rewalidacyjnej, im większa niepełnosprawność tym indywidualizacja wyraźniejsza

1. diagnoza musi ją poznać i ją zanalizować

2. dodatkowe rozpoznania możliwości dziecka, zdolności, obserwacja dziecka

3. powtórzenie badań diagnostycznych

4. ukierunkowanie rewalidacji dziecka

3 KIERUNKI DZIAŁANIA REWALIDACYJNEGO

1. rozwijanie- maksymalne rozwinięcie sił biologicznych i tych dziedzin, które są najmniej uszkodzone (akceptowanie i dowartościowanie)

2. korygowanie- wzmocnienie i wspomaganie uszkodzonych zadatków, cech fizycznych czy psychicznych

3. wyrównywanie(kompensacja- zastępowanie braku innym czynnikiem)”zmysł przeszkód”- zdolność ostrzegania o przeszkodzie innymi zmysłami u osób niewidomych (WYOBRAŻENIA SUROGATOWE, zastępcze; wyobrażenia osób i zjawisk pełnosprawnych np. osoby niewidome wyobrażają zastępczo kolory zielony- zapach skoszonej trawy)

program dopasowany do możliwości dziecka, niepełnosprawność dziecka nie musi wypływać np. z uszkodzeń OUN ale np. zaniedbań środowiskowych

5 ZASAD REWALIDACJI:

1. AKCEPTACJI- odnosi się tylko do akceptacji= zrozumieć go , dziecka ale także rodziców, środowiska i akceptacji samego siebie

2. POMOCY- pomoc dziecku w jego rozwoju

3. INDYWIDUALIZACJI

4. TEORII PEDAGOGICZNEJ- może modyfikować zaburzenia

5. WSPÓŁPRACA Z RODZINĄ- zaakceptowanie sytuacji w której się znajdują

(29 V) M. Grzegorzewska

J. Doroszewska

Otton Lipkowski

Aleksander Hulek

11

---