5. Instytucje ue, Instytucje UE


Parlament Europejski

Parlament Europejski (PE) to organ Wspólnot Europejskich, będący ponadnarodowym zgromadzeniem przedstawicieli społeczeństw państw człon­kowskich. PE został utworzony na mocy Traktatu ustanawiającego Europej­ką Wspólnotę Węgla i Stali jako Wspólne Zgromadzenie i rozpoczął działal­ność 1952. Zawierając traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej i Euratomie (1957), sygnatariusze podpisali Konwencję o niektórych wspólnych instytucjach, na mocy której Europejska Wspólnota Gospodarcza i Europejska "wspólnota Energii Atomowej 1957 została przekształcona w Europejskie Zgro­madzenie Parlamentarne, wspólne dla wszystkich 3 Wspólnot Europejskich. W 1962 przyjęło nazwę PE. Oficjalnie nazwa ta została użyta dopiero Jednolitym Akcie Europejskim.

Do 1979 deputowani do PE byli delegowani przez parlamenty narodowe państw członkowskich. W1976 na konferencji Rady Europejskiej zdecydowano 3 konieczności przeprowadzenia wyborów powszechnych i bezpośrednich, które odbyły się po raz pierwszy 7-10 VI 1979. Do chwili obecnej nie istnieje jednolita ordynacja wyborcza do PE - wybory odbywają się wg różnych proce­dur. Kadencja PE wynosi 5 lat i nie może zostać skrócona. Liczba posłów PE wzrastała wraz z kolejnymi rozszerzeniami Wspólnot Europejskich. W 1952 wynosiła ona 78 osób, po przystąpieniu 1973 Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii 198 po pierwszych wyborach bezpośrednich 1979 - 410, po rozszerzeniu o Grecję w 1981 - 434, o Hiszpanię i Portugalię 1986 - 518, po przystąpieniu 1995 Szwecji, Finlandii i Austrii - 626, po kolejnym rozszerzeniu 2004 wyniosła 732 deputowanych. Liczba posłów z poszczególnych państw członkowskich jest zróżnicowana i przedstawia się aktualnie w sposób następujący: Niemcy -99, Francja, Wielka Brytania, Włochy - po 87, Hiszpania - 64, Holandia - 31, Belgia, Grecja, Portugalia - po 25, Szwecja - 22, Austria - 21, Dania, Finlandia po 16, Irlandia - 15, Luksemburg - 6. Organy PE: przewodniczący, prezydium, rozszerzone prezydium, komisje, sekretariat generalny.

Kadencja ich trwa 2,5 roku. Działalnością PE kieruje prezydium, złożone z przewodniczącego wybieranego przez PE i 14 wiceprzewodniczących. Członkami prezydium są także kwestorzy, którzy zajmują się sprawami administracyjnymi i finansowymi dotyczącymi posłów, i stanowią, wraz z przewodniczącymi grup politycznych, rozszerzone prezydium. W PE istnieją 3 rodzaje komisji: stałe, specjalne i ad hoc. Komisje są powoływane w zależności od rozpatrywanych problemów. W kadencji parlamentu 1999-2004 istnieje 20 stałych komisji, m.in.: Spraw Zagranicznych, Praw Człowieka, Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, ds. Prawnych, Rynku Wewnętrznego. Posłowie w Parlamencie zasiadają nie wg narodowości, ale przynależności do frakcjach politycznych, zbieżnych ideologicznie ich własnym partiom narodowym. Frakcje polityczne mają szeroką autonomię wewnętrzną. Posiedzenia plenarne odbywają się co miesiąc, z wyjątkiem sierpnia, i trwają od poniedziałku do piątku. Obrady toczą się w 11 (przed 1 V 2004) oficjalnych językach UE.

Uprawnienia PE dzielą się na legislacyjne, budżetowe, kontrolne i kreacyjne. Zgodnie z art. 192 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską upraw­nienia w procesie legislacyjnym realizowane są wg 4 procedur: konsultacji, zgody, współpracy, współdecydowania. Uprawnienia legislacyjne PE polegają na uczestnictwie wspólnie z Radą UE w procesie uchwalania nowych aktów nor­matywnych, na którego wynik może on wpływać w stopniu zależnym od zasto­sowanej w danym wypadku procedury. Uprawnienia budżetowe polegają na zaangażowaniu się PE w proces uchwalania budżetu, włącznie z prawem do proponowania modyfikacji budżetu oraz w skrajnych przypadkach - do odrzu­cenia budżetu. W dziedzinie uprawnień kontrolnych PE dokonuje demokra­tycznej kontroli wszystkich przejawów działalności Wspólnoty. Środkami kon­troli są zapytania kierowane w formie ustnej lub pisemnej do Rady UE i Komisji Europejskiej (KE), debata nad rocznym sprawozdaniem KE i udzielanie jej absolutorium oraz możliwość uchwalenia większością kwalifikowaną 2/3 gło­sów wotum nieufności wobec KE, powodującego jej odwołanie. Kompetencje kreacyjne PE polegają na wyrażaniu zgody na powołanie członków KE oraz powoływaniu -> Ombudsmana, mającego prawo do przyjmowania skarg od wszystkich obywateli UE, jak również od osób fizycznych i prawnych mieszka­jących lub mających swoją siedzibę na jej terenie.

Wybory do Parlamentu Europejskiego.

Wybory europejskie odbywają się co 5 lat. Od momentu powstania 1952 na mocy Traktatu ustanawiającego Europej­ską Wspólnotę Węgla i Stali, przekształconego 1958 w Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne - organ wszystkich 3 Wspólnot Europejskich - PE składał się z deputowanych delegowanych przez parlamenty narodowe krajów członkowskich. Pierwsze wybory bezpośrednie do PE odbyły się w czerwcu 1979 na podstawie przepisów Aktu o Wyborach Europejskich z 20 IX 1976. Znalazły się w nim regu­lacje ustalające pięcioletnią kadencję deputowanych oraz termin jej rozpoczęcia, dystrybucję mandatów między państwa członkowskie oraz ramy czasowe dla prze­prowadzenia wyborów w krajach członkowskich UE. Akt zezwala na łączenie man­datu deputowanego do PE i do parlamentu narodowego zabraniając jednak jedno­czesnego piastowania stanowisk w rządach państw członkowskich, KE, Europej­skim Trybunale Sprawiedliwości, Trybunale Obrachunkowym oraz innych instytuc­jach Wspólnot Europejskich. Kolejno podejmowane próby stworzenia jednolitej ordynacji wyborczej, kończyły się niepowodzeniem. Szczegółowe regulacje doty­czące reguł prawa wyborczego do PE zostały przekazane do kompetencji państw członkowskich. Ich zestawienie przedstawia tabela: Zestawienie podstawowych reguł prawa wyborczego do Parlamentu Europejskiego Stosowanych przez kraje członkowskie Unii Europejskiej, str. 274.

We wszystkich krajach UE obowiązuje proporcjonalny system wyborczy (PR). Dla ustalenia wyników wyborów najczęściej stosowaną metodą jest metoda d'Hondta, ale niektóre kraje stosują in. metody, takie jak: Hagenbacha-Bischoffa, Sainte-Lague, Hare'a, Hare'a-Niemayera czy STV (pojedynczego głosu przechod­niego). Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi UE, który ukończył 18 rok życia. Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat w Danii, Finlandii, Holandii, Hiszpanii, Portugalii, Niemczech i Szwecji, 19 lat - w Austrii, 21 - w Belgii, Grecji, Irlandii, Luksemburgu i Wielkiej Brytanii, 23 lata we Francji oraz 25 lat we Włoszech. W 4 ordynacjach wyborczych wprowadzono progi wyborcze: w Austrii i Szwecji - 4%, w Niemczech i Francji — 5%. W 10 krajach umożliwiono wyborcom zmianę kolejności kandydatów na lis­tach wyborczych (głosowanie porządkujące - GP) przez zastosowanie: głosowania preferencyjnego (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Włochy, Holandia, Szwecja), w tym metody przeniesionego głosu pojedynczego - STV. (Irlandia i Irlandia Północna) i metody Panachage. Doniosłe znaczenie dla wyborów do Parlamentu Europejskie­go miało wejście w życie Traktatu o Unii Europejskiej, w którym przyznano bierne i czynne prawo wyborcze w wyborach do PE każdemu obywatelowi mieszkającemu na terenie państwa członkowskiego, którego nie jest obywatelem, wg tych samych reguł, co obywatelowi tego państwa. Zapis ten stał się podstawą działań zmierzają­cych do wprowadzenia obywatelstwa europejskiego. Przyznając bierne i czynne prawo wyborcze każdemu obywatelowi UE, dokonano uniwersalizacji podmioto­wych praw wyborczych w opisywanym przedmiocie. W ostatnich wyborach europejskich, które odbyły się w czerwcu 1999, 298 min obywateli z 15 krajów członkowskich wybrało 626 deputowanych. Na listach wyborczych znalazło się 10 527 kandydatów, w tym 30% kobiet. W ich wyniku powstało 7 frakcji politycz­nych oraz grupa posłów niezrzeszonych. Najwięcej, bo aż 233 mandaty, otrzymała Europejska Partia Ludowa i Europejskich Demokratów, Partia Europejskich Socja­listów otrzymała 180 mandatów, Europejska Partia Liberalno-Demokratyczna i Reformatorska uzyskała 51 mandatów, 48 mandatów zdobyli Zieloni/Wolne Euro­pejskie Przymierze, 42 mandaty stały się udziałem Zjednoczonej Lewicy Europej­skiej/Nordyckiej Zielonej Lewicy, 30 zaś Unii na rzecz Europy Narodów, 16 manda­tów otrzymała Europejskich Liberałów, Demokratów i Reformatorów. Do PE weszło również 26 posłów, którzy nie znaleźli się w żadnej z frakcji politycznych. Kolejne wybory odbędą się 13 VI 2004. Nowi członkowie UE ustalają ordynacje wybor­cze do PE. Polacy wybiorą 54 deputowanych. Głosowanie w Parlamencie Europejskim. Forma podejmowania decyzji, pole­gająca na opowiedzeniu się członków PE za jednym z proponowanych rozstrzyg­nięć lub na powstrzymaniu się od podjęcia decyzji. Na podstawie art. 198 TWE, PE podejmuje decyzje bezwzględną większością oddanych głosów, z wyjątkiem posta­nowień odmiennych. Należą do nich unormowania: dotyczące stosowania zasady podejmowania decyzji zwykłą większością głosów; przewidziane w traktatach w ściśle określonych wypadkach, dotyczące podejmowania decyzji większością kwalifikowaną (przeważnie 3/5 lub 2/3 głosów) i podwójną większością kwalifiko­waną - oprócz konieczności uzyskania odpowiedniej liczby głosów wymagane jest otrzymanie ponad 1/2 głosów ogólnej liczby członków PE. Prawo głosowania przy­sługuje wyłącznie osobie deputowanego. Zabronione jest przekazywanie prawa głosu pełnomocnikom. Jeśli traktat nie stanowi inaczej, PE działa z mocy art. 199 TWE wg regulaminu wewnętrznego, przyjętego większością głosów. Regulamin PE z mocy art. 198 TWE określa kworum. Aktualnie jest wymagana obecność 1/3 ogól­nej liczby deputowanych, stanowiących kworum niezbędne dla zachowania waż­ności decyzji podejmowanych przez PE w drodze głosowania. W procedurach legis­lacyjnych podjęcie decyzji jest poprzedzone 1 lub 2 czytaniami projektu aktu nor­matywnego. W wypadkach wymagających 2 czytań, po pierwszym czytaniu w gło­sowaniu stosowana jest zasada zwykłej większości głosów, natomiast w drugim czy­taniu - procedura szczególna. Drugie czytanie w PE dotyczy „wspólnego stanowis­ka" przedstawionego przez Radę UE. PE może przyjąć propozycję Rady UE bez poprawki, odrzucić ją lub przyjąć z poprawkami. W pierwszym wypadku PE może podjąć decyzję bez potrzeby przeprowadzania głosowania na sesji plenarnej. Wów­czas, przy braku innych propozycji, przewodniczący PE składa Radzie UE deklara­cję przyjęcia „wspólnego stanowiska". Prawo zgłaszania poprawek przysługuje jedy­nie frakcjom politycznym PE, komisji parlamentarnej odpowiedzialnej za daną spra­wę lub co najmniej 23 deputowanym. Przyjęcie „wspólnego stanowiska" z popraw­kami lub jego odrzucenie, wymaga uzyskania w głosowaniu bezwzględnej więk­szości głosów. Zwykła większość głosów wymagana jest ponadto w głosowaniach nad sprawami niemającymi charakteru legislacyjnego (ustawodawczego). Odstęp­stwem od tej reguły są np.: głosowanie nad wotum zaufania dla KE, udzielenie KE absolutorium z wykonania budżetu oraz głosowanie nad poprawkami do regulami­nu PE, które wymagają większości głosów ogólnej liczby członków PE; głosowanie nad wotum nieufności wobec KE, które wymaga uzyskania podwójnej większości kwalifikowanej, tj. 2/3 głosów, stanowiących większość głosów ogólnej liczby człon­ków PE. W drodze głosowania zwykłą większością głosów w PE mogą również być podejmowane uchwały przygotowane przez komisje parlamentarne, przedstawiają­ce opinie lub będące wyrazem własnej inicjatywy. Uchwała PE może zawierać wnioski wieńczące debaty poświęcone sprawom pilnym lub aktualnym oraz wszyst­kim innym kwestiom, w których PE ma prawo kontroli lub konsultacji. Uchwały PE w tych sprawach przyjmują zwykle formę rezolucji PE i nie mają charakteru legisla­cyjnego. Są 2 główne sposoby przeprowadzania głosowań na posiedzeniach ple­narnych PE: przez podniesienie ręki oraz głosowanie elektroniczne. Metoda głoso­wania elektronicznego polega na użyciu kart magnetycznych, umieszczanych w urządzeniu do głosowania i naciśnięciu odpowiedniego przycisku do głosowania na „tak", „nie" lub „wstrzymuję się". Ponadto regulamin PE rozróżnia głosowania tajne i imienne. Głosowanie tajne może być zarządzone przez przewodniczące PE na wniosek 1/5 deputowanych. Głosowanie imienne polega na odczytywaniu listy obecności w porządku alfabetycznym, a wyczytani deputowani odpowiadają „tak", „nie" lub „wstrzymuję się". Procedura ta jest niezwykle czasochłonna, stosuje się ją w nielicznych przypadkach określonych w regulaminie. Głosowanie imienne może być zarządzone na wniosek frakcji politycznej, najczęściej aby oficjalnie zademonstrować własne stanowisko w sprawie lub ujawnić niezdyscyplinowanie frakcji opozycyjnych, także by zapewnić sobie kontrolę nad obecnością własnych deputowanych w trakcie głosowania.

Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej to główny międzyrządowy organ decyzyjny Wspólnot Europejskich (WE); funkcjonuje na podstawie art. 7 i art. 202-210 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE; wersja skon­solidowana) i Regulaminu proceduralnego, przyjętego 31 V 1999.

Zadaniem RUE jest realizacja celów WE wynikających z traktatów oraz reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich. Powstała na miejsce Specjalnej Rady Ministrów Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), Rady Europejskiej Wspólnoty Europejskiej (WE) i Rady Europejskiej Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euroatom) na podstawie Traktatu o fuzji, podpisanego 8 IV 1965. Obecna nazwa - RUE - została przyjęta na podstawie decyzji samej Rady z 8 XI 1993 (Decyzja 93/591, DzU WE z 1993, L 281/18). RUE w sensie prawnym nie jest organem Unii Europejskiej (UE).

Siedzibą RUE jest Bruksela, ale w kwietniu, czerwcu i październiku posiedzenia odbywają się w Luksem­burgu. RUE składa się z przedstawicieli państw członkowskich szczebla minis­terialnego (art. 203 TWE), którzy w imieniu rządów swoich państw są upoważ­nieni do zaciągania zobowiązań. Postanowienia Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) umożliwiają także delegowanie ministrów ponadnarodowych organiza­cji terytorialnych. Posiedzenia odbywają się w ok. 20 różnych składach. Skład podstawowy to ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, któ­rzy spotykają się raz w miesiącu - tworzą Radę do Spraw Ogólnych. Skład pozo­stałych jest uzależniony od przedmiotu obrad - są tworzone Rady Szczegóło­we, w których uczestniczą ministrowie odpowiednich resortów. Istnieje także możliwość powołania innych ciał wspomagających prace RUE (np. komitety).

Przewodnictwo w RUE rotacyjnie pełnią poszczególne państwa w okre­sach półrocznych. Przewodniczącym jest zawsze minister spraw zagranicznych kraju, który przewod­niczy UE. W strukturze administracyjnej wyróżnia się także Sekretariat Gene­ralny, Komitet Stałych Przedstawicieli, grupy robocze. Sekretariat Gene­ralny - organ administracyjny - zapewnia ciągłość prac RUE. Na jego czele stoi Sekretarz Generalny (powoływany jednomyślną decyzją RUE). Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi Traktatem amsterdamskim Sekretarz Generalny został Wysokim Przedstawicielem UE ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bez­pieczeństwa. Pracami Sekretariatu kieruje zastępca Sekretarza Generalnego.

Sekretariat składa się ze służb prawnych oraz Dyrekcji Generalnych, zajmują­cych się różnymi zagadnieniami, m.in.

Zadania RUE określa TWE. Aby realizować cele WE, koordynuje ogólną polityką gospodarczą państw członkowskich (art. 202 TWE), ma prawo podejmowania decyzji (art. 202, 205 TWE), w przyjmowanych przez siebie aktach prawnych przeka­zuje Komisji Europejskiej (KE) kompetencje do wykonywania ustanowio­nych przez siebie przepisów prawnych - może określić sposób wykonywania tych obowiązków, może także zastrzec sobie kompetencję do samodzielnego sprawowania funkcji wykonawczych).

Rada Unii Europejskiej:

Komitet Stałych Przedstawicieli jest organem pomocniczym RUE. Zanim spra­wa trafi do tego Komitetu, jest omawiana przez grupy robocze, które skła­dają się z przedstawicieli państw członkowskich, będących profesjonalistami w danych dziedzinach. Grupy robocze dokonują pierwszej weryfikacji propo­zycji. Grupy kierują sprawozdania do Komitetu Stałych Przedstawicieli, który doprowadza do pierwszych kompromisów ułatwiających RUE podjęcie decyz­ji.

RUE jest wyrazem interesów narodowych. Jest postrzegana jako „hamulec" w postępie procesu integracyjnego, jest też najczęściej wskazywana jako źród­ło deficytu demokracji w Unii Europejskiej, gdyż nie ma bezpośredniej legi­tymizacji - przy istotnej roli w procesach decyzyjnych.

Projekt Traktatu usta­nawiającego konstytucję dla Europy (TUKĘ) zawiera zmiany zasad funkcjono­wania R. UE (Tytuł LV, art. 22-24). Zaproponowano powrót do nazwy Rada Ministrów, ma pozostać główną instytucją prawodawczą i wykonywać funkcje budżetowe. Zmienić się ma struktura. W skład R. UE ma wchodzić Rada ds. Legislacyjnych i Ogólnych (ma przygotowywać spotkania R. UE, ma być także łącznikiem z KE). Utworzona ma być także Rada ds. Zagranicznych, na której czele ma stanąć minister spraw zagranicznych. Wydłużono do 1 roku czas spra­wowania prezydencji. TUKĘ eliminuje głosy ważne przy podejmowaniu decy­zji większością kwalifikowaną. Wprowadzono regułę podwójnej większości: większość państw i większość demograficzna.

Głosowanie w Radzie Unii Europejskiej - forma podejmowania rozstrzygnięć, polegająca na opowiedzeniu się członków RUE za jednym z proponowanych roz­wiązań lub na powstrzymaniu się od podjęcia decyzji. Nadanie decyzji mocy wiążą­cej jest uzależnione od uzyskania odpowiedniej liczby głosów popierających pro­ponowane rozstrzygnięcie.

Artykuł 205 TWE rozróżnia 3 rodzaje głosowań, w dro­dze których RUE podejmuje decyzje:

Ponadto dla decyzji podejmowanych w obszarze II i III fila­ru UE zaakceptowano rozwiązanie nazwane konstruktywnym wstrzymaniem się od głosu. Regulamin RUE określa kworum konieczne do zachowania ważności głosowań w RUE; przy 25 państwach członkowskich UE jest wymagana obecność 17 członków RUE. Nieobecni ministrowie mogą wysłać w swoim zastępstwie stałe­go przedstawiciela lub współpracownika bez prawa głosu. Prawo głosu może zostać przekazane innemu członkowi RUE, przy czym jeden członek RUE może przejąć głosy co najwyżej jednego z pozostałych członków. Rodzaj spraw rozstrzyganych w drodze głosowania w RUE i określenie sposobu głosowania są unormowane w prawie wspólnotowym, a przyjęcie rodzaju głosowania nie leży w gestii organu głosującego. Dlatego też w każdym przypadku przy podejmowaniu decyzji należy wskazać podstawę prawną stosowanego systemu głosowania.

Określenie zasad gło­sowania w RUE ma duże znaczenie praktyczne i polityczne. Głosowanie większością zwykłą, nie wymagające konsensusu (zgody), przewidziane jest gł. dla spraw organizacyjnych i proceduralnych. W wypadku głosowania z zastosowaniem zasady większości kwalifikowanej, wola państw - o odmiennym od większości interesie politycznym może być przegłosowana. Państwa, głosujące przeciw uchwale będą związane przyjętym aktem prawnym. Konsekwencja takiego głosowania prowadzi do budowania koalicji państw członkowskich bazujących na zgodzie dla jednej pro­pozycji, w zamian za ustępstwa w innych dziedzinach, niekiedy odległych meryto­rycznie. Zakres działań RUE objęty zasadą głosowania większością kwalifikowaną rozszerza się kosztem głosowania jednomyślnego. Wymaganie jednomyślności równa się przyznaniu prawa weta państwu członkowskiemu, niezadowolonemu z proponowanego rozwiązania. Jednomyślność jest wymagana w sprawach o dużym znaczeniu dla Wspólnot Europejskich i UE oraz w sprawach drażliwych politycznie.

Na forum RUE często nie dochodzi do formalnego głosowania, co jest wynikiem starań o uzyskiwanie jak najszerszego porozumienia w gronie decyden­tów. Decyzje podejmowane w drodze konsensusu mają zapobiegać powstawaniu różnic interesów i zapewniają pełne stosowanie stanowionego prawa. Szczegól­nym, nieformalnym zabiegiem praktycznym, ułatwiającym osiągnięcie ogólnego porozumienia członków R. UE, jest głosowanie orientacyjne. Jest ono stosowane w sytuacjach wymagających pozyskania informacji o stanowisku państw członkow­skich wobec danej sprawy. Traktaty nie przewidują tego trybu głosowania - nie wywiera ono skutków prawnych i nie jest podawane do wiadomości publicznej.

Komisja Europejska

Komisja Europejska (KE) to ponadnarodowy organ zarządzająco-wykonawczy Unii Europejskiej (UE), z siedzibą w Brukseli. Jej odpowiednikiem w Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali była Wysoka Władza, a w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej i Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej - Komisje. Traktat o fuzji usytuował Komisję jako organ wspólny 3 Wspólnot Europejskich. Od wejścia w życie Traktatu o Unii Europejskiej Komisja, włas­ną decyzją, przyjęła nazwę „Komisja Europejska", a jej działania regulują art. 211-219 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE).

Liczbę członków określa art. 213 TWE. Zgodnie z ustaleniami Traktatu nicejskiego (Tn), po rozszerzeniu UE w 2004 roku , każde państwo członkowskie ma po 1 komisarzu. Członkowie KE są niezależni od rządów państw, działają w ogólnym interesie UE. W wypełnianiu obowiązków przewodniczącego wspiera 1 lub 2 wiceprzewodniczących.

Do głównych zadań przewodniczącego KE należy:

Prace KE wspierają jednolite służby admi­nistracyjne, w tym:

Posiedzenia KE odbywają się zwykle raz w tygodniu i są tajne.

Zadania KE zostały określone w art. 211 TWE. Należą do nich:

KE przedstawia sprawozdania z wykonywania swych obowiązków wobec PE i Rady UE, w tym sprawozdania z rocznego funkcjonowania Wspólnoty Europejskiej. KE jest ini­cjatorem działań zmierzających do pogłębienia procesu integracji europejskiej, przedstawiając m.in. białe księgi, zielone księgi i in. dokumenty o charakterze opinii i zleceń.

Do głównych funkcji pełnionych przez KE należy także repre­zentowanie interesów UE na zewnątrz. KE jest odpowiedzialna za utrzy­mywanie stosunków dyplomatycznych z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi, zawieranie umów międzynarodowych, prowadzenie negocjacji w imieniu Wspólnoty i w granicach mandatu ustalonego przez Radę UE. KE pełni także funkcję reprezentowania interesów UE do wewnątrz, co ma miejsce w wypadku postępowania przed Europejskim Trybunałem Spra­wiedliwości. Sprawując przypisane funkcje, KE działa w interesie całej Wspól­noty, a nie państw członkowskich, czy swoim własnym.

KE wydaje akty prawnie wiążące (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje) oraz niewiążące (zalecenia, opinie), a także dokumenty robocze i komunikaty. Zgod­nie z zapisami projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy przyjętego przez Konwent Europejski, KE ma się składać (jeśli konstytucja zostanie przyjęta) z przewodniczącego, ministra spraw zagranicznych UE, wice­przewodniczącego i 13 komisarzy europejskich wybranych na podstawie równej rotacji między państwami członkowskimi (zgodnie z systemem ustanowionym na mocy decyzji Rady Europejskiej) z prawem udziału w głosowaniach oraz komisarzy bez prawa głosu, pochodzących z pozostałych państw członkow­skich. Maksymalną liczbę komisarzy określono na 27 członków. W zapropono­wanej przez Konwent formule działania, KE podejmuje uchwały większością liczby członków kolegium, kworum określa regulamin wewnętrzny KE.

Wybór Komisji Europejskiej - decyzja kreacyjna rządów państw członkowskich, wymagająca zatwierdzenia przez PE w drodze głosowania. Procedura powołania Komisji Europejskiej (KE) składa się z kilku etapów unormowanych w art. 214 TWE, w brzmieniu ustalonym Traktatem amsterdamskim. Procedurę inicjuje wyznaczenie przez rządy państw członkowskich w drodze konsensusu (zgody) osoby, którą zamierzają mianować Przewodniczącym KE. Nominacja podlega zatwierdzeniu przez PE. Zgodnie z Regulaminem PE kandydat na stanowisko Prze­wodniczącego KE składa oświadczenie poprzedzające debatę na forum PE. Izba przeprowadza głosowanie imienne podejmując decyzję większością oddanych gło­sów. Przewodniczący PE przedstawia wyniki glosowania przewodniczącemu Rady Europejskiej oraz rządom państw członkowskich jako opinię PE. W wypadku nega­tywnego wyniku głosowania nad zgłoszoną kandydaturą, przewodniczący PE zwra­ca się do rządów państw członkowskich o wycofanie kandydatury i przedstawienia nowej. Dotychczas PE nie wyraził negatywnej opinii. Akceptacja kandydata na Prze­wodniczącego KE otwiera etap wyznaczania przez rządy państw członkowskich w porozumieniu z kandydatem na Przewodniczącego KE, 27 osób do nominacji na członków KE. Kandydatura Przewodniczącego KE i pozostałych osób wymaga zatwierdzenia w drodze głosowania przez PE. Regulamin PE przewiduje procedurę udzielania wotum zaufania dla KE wymagającą przesłuchania poszczególnych członków KE w komisjach parlamentarnych właściwych do zakresu ich przyszłych kompetencji. Wnioski komisji są przedkładane przewodniczącemu PE. Zatwierdze­nie składu KE odbywa się na posiedzeniu plenarnym PE, z udziałem Rady UE w składzie szefów państw i rządów, na którym kandydat na Przewodniczącego KE przedstawia program przyszłej KE. Udzielenie wotum zaufania dla KE wymaga większości oddanych głosów w głosowaniu imiennym. Po zatwierdzeniu składu KE, przewodniczący PE notyfikuje (podaje do wiadomości) rządom państw członkow­skich możliwość powołania KE. Mianowanie w drodze wspólnej zgody rządów państw członkowskich Przewodniczącego i pozostałych członków KE, zwanych Komisarzami, kończy procedurę wyboru KE, która wyłania spośród swoich człon­ków 1 lub 2 wiceprzewodniczących. Kadencja Komisarzy pokrywa się z kadencją PE. Wybór KE następuje po każdych wyborach do PE, odzwierciedlając w składzie KE układ polityczny PE. W tym trybie KE wybrano po raz pierwszy w 1999, tj. po wybo­rach do PE i po wejściu w życie Ta.

Zmiany w zasadach wyboru Przewodniczącego KE i pozostałych członków KE powoływanych po 2004 wprowadził Tn. Jeśli zasady te nie ulegną dalszym zmianom, osobę na Przewodniczącego KE wyznacza więk­szością kwalifikowaną Rada UE w składzie szefów państw i rządów. Desygnacja ta wymaga zatwierdzenia przez PE. Następnie Rada UE, w porozumieniu z kandyda­tem na Przewodniczącego KE, przyjmuje listę kandydatów na pozostałych człon­ków KE. Każde państwo członkowskie ma prawo przedstawić swojego kandydata. Oznacza to zwiększenie liczby członków KE. Osoby desygnowane na członków KE wraz z jej Przewodniczącym poddawani są jako ciało kolegialne zatwierdzeniu przez PE. Po uzyskaniu wotum zaufania Przewodniczący i pozostali Komisarze są miano­wani kwalifikowaną większością głosów przez Radę UE.

Głosowanie w Komisji Europejskiej - forma podejmowania decyzji, polegająca na opowiedzeniu się członków KE za jednym z proponowanych rozstrzygnięć lub na powstrzymaniu się od podjęcia decyzji. Nadanie decyzji mocy wiążącej jest uza­leżnione od uzyskania odpowiedniej liczby głosów popierających proponowane rozstrzygnięcie. Zgodnie z art. 219 TWE w związku z art. 213, ust. 1 TWE KE podej­muje decyzje większością głosów członków KE. Każdy członek KE dysponuje 1 gło­sem. Na podstawie art. 218 TWE KE przyjmuje regulamin wewnętrzny, określający zasady jej działania. Zgodnie z jego unormowaniami KE jest organem kolegialnym - wszystkie decyzje są decyzjami wspólnymi, za które odpowiedzialność ponosi cała instytucja. Regulamin KE określa kworum. Przy 15 państwach członkowskich UE jest wymagana obecność 11 komisarzy, stanowiąca kworum konieczne dla waż­ności głosowania. W rzeczywistości większość decyzji podejmowanych przez KE jest przyjęta jednomyślnie, nawet jeśli nie jest to warunek formalny. Stosowanie zasady jednomyślności odzwierciedla kolegialny charakter KE. Ponadto jednomyśl­ność jest wymagana w sytuacji, gdy istnieje potrzeba wprowadzenia nowego punk­tu do porządku posiedzenia KE. Regulamin KE wyróżnia 3 procedury podejmowa­nia decyzji bez wyraźnego ich przypisania do materii decyzyjnej: ustną, obiegową i delegacja uprawnień. Procedura ustna dotyczy podejmowania decyzji na posie­dzeniach plenarnych. Jedynie ok. 5% wszystkich decyzji jest podejmowane w tym trybie. Około 25% decyzji przyjmuje się w trybie procedury obiegowej. Procedurę tę stosuje się w kwestiach niebudzących kontrowersji i dla usprawnienia pracy KE. Projekt proponowanej decyzji jest przesyłany do gabinetów poszczególnych komi­sarzy. W określonych terminach mogą napływać uwagi do projektu (termin nor­malny - 5 dni, termin pilny - 3 dni, nagłe przypadki - 12 godzin). Procedura ta została dodatkowo uproszczona przez wprowadzenie możliwości przesyłania doku­mentów i uwag drogą elektroniczną (sieć wewnętrzna - Intranet). Pomaga to w nawiązaniu dyskusji między komisarzami, skraca czas dochodzenia do rozwiązań kompromisowych. Jeżeli w wyznaczonym czasie nie zostaną zgłoszone opinie nega­tywne lub propozycje poprawek, uznaje się, że projekt został przyjęty. Procedura delegacji uprawnień polega na upoważnieniu jednego komisarza do podjęcia decyzji w imieniu całej KE. Wniosek w tej sprawie powinien być złożony przez odpowiednią Dyrekcję Generalną do KE. Podpisanie wniosku przez komisarza nad­zorującego prace danej Dyrekcji Generalnej oznacza przyjęcie uchwały przez KE. W trybie delegacji uprawnień jest podejmowanych ok. 70% wszystkich decyzji KE. Decyzja podjęta w tym trybie jest odnotowywana w protokole najbliższego posie­dzenia KE. W obszarach polityk Wspólnot, w których są podejmowane decyzje w trybie procedury delegacji uprawnień, znajdują się: Wspólna Polityka Rolna, prawo antydumpingowe, prawo kartelowe, wspólna polityka handlowa.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS), Trybunał Sprawied­liwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Sprawiedliwości, to główny organ sądowniczy Wspólnot Europejskich (WE), z siedzibą w Luksemburgu. ETS jest jednym z najstarszych organów WE. Początkowo istniał jako trybunał Europej­skiej Wspólnoty Węgla i Stali. Po utworzeniu 2 kolejnych Wspólnot przyjęto zasa­dę, iż ETS będzie jednolitym, wspólnym organem WE, a dokonano tego na mocy Umowy w sprawie wspólnych instytucji z 25 Vl 1957, dołączonej do traktatów rzymskich.

Podstawy prawne funkcjonowania ETS stanowią: art. 220-245 Trak­tatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, statut z 17 IV 1957 (o randze protokołu), regulamin proceduralny (obowiązujący regulamin przyjęto 19 VI 1991, skodyfikowaną jego wersję opublikowano 1999). ETS jest sądem wewnętrznym WE i działa w jej imieniu.

Do jego kompetencji należy:

Stroną sporu przed ETS mogą być:

ETS pełni jedno­cześnie funkcję:

Orzeczenia ETS są podejmowane większością głosów pod­czas obrad tajnych i są prawnie wiążące. W wypadku niezastosowania się do nich, ETS ma prawo obciążyć stronę grzywną. Do czasu powołania Sądu Pierwszej Instancji ETS był sądem pierwszej i ostatniej instancji. Obecnie jest instancją odwoławczą w stosunku do orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji.

ETS jest organem kolegialnym. Członkowie ETS są powoływani za wspólną zgodą rządów państw członkowskich, na podstawie wypracowanego konsen­susu (zgody). Procedurę powoływania członków ETS normuje art. 223 TWE. Stanowi on ponadto, że kandydatami mogą być osoby, które dają gwarancję niezależności, spełniają w swym państwie warunki wymagane do powołania na najwyższe stanowisko w sądownictwie lub są uznanymi specjalistami z zakresu prawa.

ETS składa się z 15 sędziów i 8 rzeczników generalnych, wybieranych na kadencję sześcioletnią. Liczba sędziów ETS jest wyrazem ukształtowanej praktyki, zgodnie z którą każde państwo członkowskie WE przedstawiało kan­dydaturę swojego obywatela na funkcję sędziego. Co 3 lata skład ETS podlega częściowemu odnowieniu: co 3 lata przemiennie zmienia się w składzie sędziowskim 8 i 7 sędziów; co 3 lata zmienia się 4 rzeczników. Dopuszcza się ponowny wybór sędziów i rzeczników na kolejne kadencje.

Zmiana treści art. 221 TWE dokonana Traktatem nicejskim (Tn) jest przygotowaniem ETS do funkcjonowania UE po rozszerzeniu: w skład ETS wchodzi 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego. Sędziowie wybierają spośród siebie przewodniczącego Trybunału na okres 3 lat. Dopuszczalny jest ponowny wybór. Parlament Euro­pejski nie ma wpływu na powoływanie sędziów ETS i rzeczników. Status prawny sędziów i rzeczników generalnych jest zbliżony, z tą różnicą, że rzecznicy poma­gając w merytorycznym przygotowaniu sprawy, proponują rozwiązania, ale przy­gotowaną opinię formułują we własnym imieniu, sędziowie, występują w imie­niu ETS. Poza tym rzecznik generalny nie uczestniczy w zamkniętym posiedze­niu ETS. Członkowie ETS nie mogą wykonywać żadnych funkcji politycznych, administracyjnych i działalności zawodowej, chyba że Rada UE wyrazi na to zgodę. Z chwilą objęcia funkcji składają przyrzeczenie.

Sędziowie i rzecznicy generalni korzystają z przywilejów i immunitetów WE, do których należą min.:

Sędziowie wybierają spośród siebie prezesa ETS (przewodniczącego) na 3 lata z prawem reelekcji. Prezes kieruje i organizuje prace ETS, wydaje zarządzenia, reprezentuje ETS na zewnątrz i przewodniczy sesjom plenarnym. ETS orzeka w pełnym składzie albo w izbach (każdy sędzia może być członkiem więcej niż jednej izby). Plenum jest właściwe dla rozpatrywania spraw wnoszonych przez państwa członkowskie lub instytucje wspólnotowe, a także dla wydawania orze­czeń wstępnych, chyba że przepisy szczególne przewidują możliwość wydania ich przez izbę. W pozostałych sprawach rozstrzygają izby, chyba że sprawa jest poważna albo że pozwane państwo lub instytucja WE zażąda rozpatrzenia spra­wy przez pełny skład ETS.

Sekretariatem ETS kieruje sekretarz (powoływany przez sędziów i rzeczników na okres 6 lat), odpowiada za przepływ i przecho­wywanie korespondencji ETS oraz za przygotowywanie protokołów posiedzeń i rozpraw. Tn przewiduje powołanie izb specjalistycznych, które zajmowałyby się orzekaniem tylko w jednym zakresie prawa wspólnotowego (np. prawo konkurencji). Zgodnie z art. 221 Tn, po rozszerzeniu UE o nowe państwa, w skład ETS w dalszym ciągu będzie wchodził jeden sędzia z każdego kraju członkowskiego. Orzeczenia ETS są publikowane w Zbiorze orzeczeń Trybu­natu Sprawiedliwości i sygnowane literą „C", orzeczenia trybunału ukazują się obecnie w serii ECRI. Językiem urzędowym ETS jest język francuski.

Funkcje Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

Sąd Międzynarodowy

rozstrzyga spory pomiędzy państwami członkowskimi

Sąd Konstytucyjny

gwarantuje jednolitą interpretację prawa wspólnotowego

Sąd Administracyjny

rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy organami

Sąd Apelacyjny (także kasacyjny)

istnieje możliwość odwołania od wyroku Sądu Pierwszej Instancji (możliwa kasacja wyroku)

Sąd Cywilny i Pracy

naprawa szkód wyrządzonych przez organy wspólnot



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Instytucje i organy UE
Odpowiedzi do tego drugiego ca dałem i jest na 38 pytań, instytucje i źródła prawa w UE
Zasada subsydiarności w Unii Europejskiej, instytucje i źródła prawa UE
zif sciaga, Studia UE Katowice FiR, II stopień, Semestr I, Zarządzanie instytucjami finansowymi
6. Proces poszerzenia UE, Instytucje UE
zagadnienia z ćwiczeń instytucje ue
Instytucje UE integracja druk (2)
7. Reforym instytucjonalne, Instytucje UE
Zasada pomocniczości, instytucje i źródła prawa UE
Unia Europejska1, instytucje i źródła prawa UE
Instytucje i żródła prawa UE
Instytucje i procesy?cyzyjne UE egzamin
Prawo instytucjonalne UE ćwiczenia nr 2 z dn  10 2011r
Instytucje UE-TABELKA, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
odp na zagadnienia, Instytucje i źródła prawa UE
EWOLUCJA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ, instytucje i źródła prawa UE
3 Instytucje i organy UE 2010 2011(2), Wszystko i nic
PE, Instytucje i źródła prawa UE
INSTYTUCJE UE, WSPOL, I rok semestr II, UE
Instytucje i źródła UE, zagadnienia

więcej podobnych podstron