ROZWÓJ ŚRÓDMACICZNY

I TRYMESTR, I miesiąc (zawiązki poszczególnych układów)

I tydzień:

Bruzdkowanie - pierwszy etap rozwoju zarodkowego; seria mitotycznych podziałów zapłodnionej komórki jajowej na coraz mniejsze komórki — blastomery; w wyniku bruzdkowania powstaje morula, a następnie blastocysta (w stadium blastocysty zarodek zagnieżdża się w śluzówce macicy). W czasie bruzdkowania ani masa, ani objętość, ani zasadniczy kształt zarodka nie ulegają zmianie.

nieco ponad 0,1mm

Wędrówka wzdłuż jajowodu do macicy, implantacja w ok. 7 dniu

II tydzień:

Zmienia się sposób biologicznego kontaktu z matką; w obrębie zarodka formują się grupy komórek tzw: listki zarodkowe, z których wykształcą się poszczególne tkanki i narządy

tydzień III:

wykształca się tzw. cewka nerwowa, 2/3 stworzy mózg, 1/3 rdzeń kręgowy;

widać kulisty zawiązek głowy; grudki komórek tydzień miejscu mózgu, serca, kręgosłupa

tydzień IV:

zarodek składa się z głowy, tułowia i ogonka, który zostanie wchłonięty przez obrastające go tkanki.

Zawiązki ramion i nóg; serce powstałe ze zrośnięcia 2 rurek zaczyna pompować krew

ok. 4 mm (10 tys razy większy niż po poczęciu)

II miesiąc (intensywna organogeneza)

V tydzień: Powstają łuki skrzelowe: podniebienie, język, mięśnie twarzy, cz. Żuchwy; Zarys nosa, ust, oczu (po bokach); mózg pączkuje; płetwy 0 zarodki dłoni i stóp;

VI tydzień 15-20mm Głowa największą cz. ciała; rozwinięte ucho wewnętrzne - reakcja na ruch; szkielet chrzęstny, początki procesu kostnienia; pigment w oku; powieki

VII tydzień:

Półkule mózgowe, międzymózgowie z przysadką; rysy twarzy; zawiązki gruczołów i narządów płciowych;

Przegrody, błony, początki układy pokarmowego

41. dzień - pierwsze odruchy nerwowe, ruchy spontaniczne

43. pierwsze oznaki fal mózgowych

VIII tydzień: Głowa: ½ dł. ciała; rozwój gruczołów dokrewnych i kubków smakowych; 40 - 80 uderzeń serca/min; podstawowe narządy wewnętrzne ukształtowane, spełniają swoje funkcje;

III miesiąc (okres płodowy)

IX tydzień Prostują się plecy; doskonalą się narządy płciowe; grubieje skóra i mięśnie; pojawia się meszek płodowy; zawiązki paznokci; szybko rośnie wątroba, odpowiedzialna za wytwarzanie krwi;

X tydzień: Dziecięce proporcje; wątroba traci funkcje na rzecz szpiku kostnego; doskonali się wrażliwość na dotyk; ruch-chroni przed przylgnięciem do macicy;

XI tydzień:
Kształtowanie i doskonalenie budowy narządów, podejmowanie przez nie funkcji; uogólniona reakcja na dotyk (górna część); receptory powonienia; kciuk bierze udział w zaciskaniu pięści;

XII tydzień: Intensywne kostnienie kręgów i żeber; rozwinięte struny głosowe; wydzielanie hormonów przez przysadkę i korę nadnerczy; dziecko zaczyna połykać wody płodowe; aktywność, rozwój ruchowy;

II TRYMESTR

IV miesiąc (intensywny wzrost, niewielki przyrost masy: brązowa, a nie biała tk. tłuszczowa; doskonalenie)

XIII tydzień: Ukształtowanie się kości, stawów, mięśni, pojawia się maź stawowa - swobodne, płynne ruchy; narządy wykonują wiele funkcji; organizm syntezuje wszystkie białka; wrażliwość całego ciała na dotyk;

XIV tydzień: Ciało pokrywa się meszkiem, do którego łatwo przyklei się maź płodowa zabezpieczając przed zmacerowaniem; dziecko kołysane ruchem i oddechem matki ćwiczy zmysł równowagi;

XV tydzień: Poduszeczki dotykowe na palcach, linie papilarne; serce dziecka bije dwukrotnie szybciej niż matki; szpik rozpoczyna produkcje krwinek;

XVI tydzień:

Odczuwalne ruchy dziecka; rozwój połączeń nerwowych, mapa ruchowa i czuciowa ciała; w tyle noska czynne są komórki przystosowane do reagowania na cząsteczki chemiczne związane z zapachem;

V miesiąc

XVII tydzień: Płuca niemal całkowicie wykształcone, ćwiczenia oddychania: wdychanie i wydychanie wód płodowych, czkawka; ćwiczenia ruchów ssących warg;

XVIII tydzień: Zaczynają pracować gruczoły łojowe; maż płodowa;

XIX tydzień: Regularny rozkład doby, pora snu i czuwania; reakcje na dźwięki, światło, zmianę temperatury: przyspieszenie akcji serca, zmiana pozycji ciała, wzmożona ruchliwość;

XX tydzień:

Powstają białe ciałka krwi; skóra coraz mniej przezroczysta; wzmocnienie mięśni karku: głowa prosto;

VI miesiąc

XXI tydzień:

Wyglądem i zachowaniem przypomina noworodka, pokryte ciemnymi włoskami i mazią płodową;

XXII tydzień: Ćwiczenia mięśni: rozpychanie się, kopanie, fikanie koziołków; wyraźne, ale nie natychmiastowe reakcje na bodźce zewnętrzne;

XXIII tydzień: Nadal brak tkanki tłuszczowej; dziecko magazynuje substancje potrzebne mu do wzrostu i życia poza łonem matki ( wapń, żelazo, białaka, ciałka odpornościowe)

XXIV tydzień: 50% dzieci reaguje na głośny dźwięk opóźnioną rekcją przestrachu; dojrzałe receptory równowagi;

Faza REM-marzeń sennych: intensywne porządkowanie i integracja sygnałów, doświadczeń i odczuć;

III TRYMESTR

VII miesiąc

XXV tydzień: 1kg Zaczyna gromadzić pod skórą zasoby tłuszczu; wykształca się siatkówka;

XXVI tydzień: formują się zwoje mózgowe;

XXVII tydzień: Tłuszcz chroni przed utratą ciepła, regulacja temperatury; skóra nieco wygładza się i wybiela; rozwinięty system nerwowy: reakcja w ułamku sekundy;

XXVIII tydzień: coraz mnie miejsca w macicy-mniejsza siłą i gwałtowność ruchów; pozycja embrionalna; zstępowanie jąder u chłopców;

VIII miesiąc

Płuca potrafią się rozprężać i mają powierzchnię odpowiednią do wymiany gazowej; ruchy dziecka mogą być bolesne; odruch zwężania źrenic; skóra staje się gładka i zaróżowiona; rozwój w ostatnich tygodniach spowolniony; ćwiczenia umiejętności potrzebnych po narodzinach;

IX miesiąc: ok. 50 cm, 3,5kg

Intensywny wzrost i przyrost wagi; 60%czasu spędza we śnie; zanika meszek i maź płodowa; przygotowania do narodzin: główka kieruje się w stronę kanału rodnego; dno macicy się obniża; nadnercza wytwarzają kortyzol pobudzający płuca

Błony płodowe - błony otaczające płód (owodnia, omocznia, kosmówka, pęcherzyk żółtkowy), powstają z zygoty, ale nie stanowią
części składowych zarodka.

Owodnia wypełniona płynem. Tworzy środowisko wodne dla rozwoju dziecka.

• zabezpiecza płód przed wysychaniem, wahaniami temperatury

• amortyzuje wstrząsy, naciski, chroni przed obrażeniami mechanicznymi

• izoluje dziecko przed silnymi bodźcami docierającymi ze świata zewnętrznego, np. głośnymi dźwiękami

• stanowi barierę dla drobnoustrojów znajdujących się w pochwie

Omocznia jest uchyłkiem prajelita, magazynuje szkodliwe produkty metabolizmu. Ma zdolność resorpcji wody z jamy omoczni, dzięki czemu możliwe jest krążenie wody w obiegu zamkniętym.
Pęcherzyk żółtkowy otacza żółtko zarodka, magazynuje pokarm. Podczas rozwoju zarodek zużywa żółtko, więc pęcherzyk zmniejsza się i zostaje wcielony do pępowiny.
Kosmówka zewnętrzna błona płodowa, pełni rolę ochronną, bierze udział w tworzeniu łożyska.

ŁOŻYSKO powstaje w wyniku wrastania kosmyków kosmówki w ścianę macicy. Jest to narząd,
w którym krew matki i dziecka przepływają bardzo blisko siebie, ich naczynia krwionośne się niemal przeplatają, ale krew obu tych osobników nigdy się nie miesza. Dziecko łączy się z łożyskiem przez pępowinę.

Funkcje:

• transport składników odżywczych, takich jak: witaminy, aminokwasy, glukoza, substancje mineralne, jak również tlenu - wszystkie te składniki przenikają przez błony półprzepuszczalne naczyń włosowatych i przedostają się do krwi płodu.

• szkodliwe/zbędne produkty przemiany materii dziecka transportowane, organizmie nastpnie rozkładane są w organizmie matki

• chroni płód przed wstrząsami, urazami

• wytwarza takie hormony, jak: gonadotropina kosmówkowa, laktogen łożyskowy, progesteron
  i estrogeny: estron, estradiol, estriol - jest zatem gruczołem wydzielania wewnętrznego.

• dzięki łożysku organizm kobiety nie odrzuca obcych antygenów, występujących u dziecka, więc stanowi barierę odpornościową. Nie jest w stanie jednak ochronić przed silniejszymi wirusami,
  jak np. różyczki czy HIV.

wiek	Długość ciała (cm)	Masa (g)
8 weeks	1.6 cm	1 gram
9 weeks	2.3 cm	2 grams
10 weeks	3.1 cm	4 grams
11 weeks	4.1 cm	7 grams
12 weeks	5.4 cm	14 grams
13 weeks	7.4 cm	23 grams
14 weeks	8.7 cm	43 grams
15 weeks	10.1 cm	70 grams
16 weeks	11.6 cm	100 grams
17 weeks	13 cm	140 grams
18 weeks	14.2 cm	190 grams
19 weeks	15.3 cm	240 grams
20 weeks	16.4 cm	300 grams
20 weeks	25.6 cm	300 grams
21 weeks	26.7 cm	360 grams
22 weeks	27.8 cm	430 grams
23 weeks	28.9 cm	501 grams
24 weeks	30 cm	600 grams
25 weeks	34.6 cm	660 grams
26 weeks	35.6 cm	760 grams
27 weeks	36.6 cm	875 grams
28 weeks	37.6 cm	1005 grams
29 weeks	38.6 cm	1153 grams
30 weeks	39.9 cm	1319 grams
31 weeks	41.1 cm	1502 grams
32 weeks	42.4 cm	1702 grams
33 weeks	43.7 cm	1918 grams
34 weeks	45 cm	2146 grams
35 weeks	46.2 cm	2383 grams
36 weeks	47.4 cm	2622 grams
37 weeks	48.6 cm	2859 grams
38 weeks	49.8 cm	3083 grams
39 weeks	50.7 cm	3288 grams
40 weeks	51.2 cm	3462 grams

Czynniki zaburzające rozwój prenatalny

Szkodliwość danego czynnika dla rozwijającego się organizmu zależy od:

1. Właściwości matki oraz łożyska,

2. Właściwości konstytucyjnych dziecka, które czynią go mniej lub bardziej podatnym na szkodliwe czynniki,

3. Okresu rozwojowego, w którym dany czynnik zadziałał

4. Innych czynników, działających uprzednio lub w tym samym czasie, co zwiększa działanie głównego czynnika negatywnego,

5. Rodzaju, siły i długości czasu działania bodźca uszkadzającego.

Im wcześniejszy etap w rozwoju, tym szybsze tempo wzrostu, intensywne dojrzewanie, słabsza obrona kosmówkowa lub łożyskowa oraz odporność dziecka, stąd bardziej rozległe i poważne efekty patogenne działających czynników, które mogą zaburzyć kształtowanie się tego, co zostało dziedzicznie przekazane.

Warunki związane z matką	Możliwy skutek
Wiek	nastoletnie matki oraz kobiety powyżej 35 roku życia mają dzieci z niższa wagą urodzeniową niż matki w optymalnym wieku rozrodczym, prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z syndromem Downa rośnie wraz z wiekiem
Alkohol	uszkodzenia mózgu, serca, zahamowanie wzrostu, opóźnienie umysłowe, płodowy zespół alkoholowy
Cukrzyca	trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wszystkich typów wad wrodzonych, nie wyłączając takich jak: bezmózgowie, rozszczepienie kręgosłupa, wady wrodzone serca
Niedożywienie	wzrost prawdopodobieństwa zahamowania wzrostu, wcześniactwo, kłopoty z koncentracj a uwagi, małe zdolności społeczne, szczególnie wtedy gdy matka była niedożywiona w okresie poprzedzającym ciążę
Fenyloketonuria	opóźnienia rozwojowe mózgu i głowy, opóźnienie umysłowe, wady serca
Papierosy	zahamowanie wzrostu, wcześniactwo

---