Choinka w kolorze nadziei

Przewidywane osiągnięcia ucznia:

• zna tradycje i zwyczaje polskie oraz wybrane tradycje innych narodów, związane z Bożym Narodzeniem,

• czyta ze zrozumieniem, wykorzystuje zdobyte wiadomości, rozwiązując rebusy, zagadki, zadania konkursowe,

• zna zasady pisowni nazw świąt wielką literą oraz pisownię wybranych wyrazów z ó, u, ch, h, rz, ż; potrafi wyszukać hasła w słowniku,

• kreśli wzory na płaszczyźnie, doskonaląc orientację przestrzenną i kierunkową,

• śpiewa piosenkę i twórczo współpracuje z zespołem.

Potrzebne będą: „Świerszczyk” nr 24/2006, słownik języka polskiego dla dzieci, karteczki z nazwami symboli bożonarodzeniowych, albumy i kalendarze ścienne z reprodukcjami obrazów przedstawiających krajobrazy zimowe, litery do ułożenia wyrazu choinka, schematy ćwiczeń grafomotorycznych (choinka), arkusze zielonego papieru formatu A4, pięć kolorowych papierowych bombek do wynotowania informacji z czasopisma, magnesy, kredki akwarelowe, nożyczki, klej, przybory do pisania, nagrania kolęd i pastorałek, CD „Już w szkole” klasa 3. semestr 1. nr 7

Przebieg zajęć:

◙ Świąteczne skojarzenia.

Uczniowie losują kartki z nazwami charakterystycznych symboli bożonarodzeniowych i przypinają je do ubrań, tak by wszyscy mogli odczytać napisy. Wyrazy muszą być dobrane w taki sposób, by uczniowie mogli je właściwie połączyć w pary, np.: choinka - drzewo iglaste; żłobek - siano; wieczerza wigilijna - kolacja; łańcuch - ozdoba choinkowa; dzielenie się opłatkiem - składanie życzeń; pasterka - msza święta; ryba - karp; pierwsza gwiazdka - gwiazda betlejemska; Trzej Królowie - Kacper, Melchior, Baltazar; puste miejsce przy stole - miejsce dla niespodziewanego gościa; barszcz czerwony - zupa; biały obrus - stół; Święty Mikołaj - prezenty.

Po dobraniu się dzieci w pary, każda dwójka odczytuje swoje napisy na etykietach. Uczniowie wspólnie porządkują zebrane informacje, mówią, co wiedzą na temat Bożego Narodzenia.

◙ Polska Wigilia - praca z tekstem wiersza Małgorzaty Strzałkowskiej „Wigilia”

(„Świerszczyk” s. 2).

• Czytanie i opowiadanie treści utworu.

• Wyjaśnienie pojęcia wigilia (słownik języka polskiego dla dzieci) i zapisanie objaśnień w zeszytach:

1. Wigilia - dzień przed dniem Bożego Narodzenia (nazwę tego święta piszemy wielką literą),

2. wigilia - uroczysta kolacja, którą się spożywa w Wigilię,

3. wigilia - dzień poprzedzający jakieś święto,

• Charakterystyczne cechy opisanej pory roku (zimy)

Zwrócenie uwagi na język poezji: opady śniegu - zasypało świat na biało, silny mróz - tka koronkę, skrzy kwiatami na szybach, wiatr wieje - wiatr gra, przykryta śniegiem choinka - choinka srebrem lśni.

Oglądanie w albumach lub na kalendarzach ściennych reprodukcji obrazów przedstawiających zimowe krajobrazy oraz dobieranie tych, które najbardziej, zdaniem dzieci, pasują do wiersza.

• Zwyczaje wigilijne (np. pierwsza gwiazdka na niebie, choinka, opłatek na stole, życzenia) - przypomnienie zwyczajów wigilijnych wspomnianych w wierszu i kultywowanych w domach rodzinnych uczniów.

• Opisane w wierszu uczucia towarzyszące Wigilii (obecność Anioła Stróża daje poczucie opieki boskiej i nadprzyrodzonej, wyjątkowej mocy tego wieczoru; zgromadzona przy wigilijnym stole rodzina staje się sobie bliższa, serdeczniejsza, okazuje ciepłe uczucia). Zwrócenie uwagi na sposób ich opisania, język (np. radość wchodzi do domu, gniew zniknął, smutek zasnął) i określenie nastroju wiersza.

• Głośne czytanie tekstu przez dzieci ze zwróceniem uwagi na znaki interpunkcyjne.

◙ Układanie z rozsypanki literowej hasła związanego z występującym w tekście omówionego wiersza wyrazem choinka.

Po ułożeniu wyrazu choinka i przypięciu liter magnesami do tablicy (litery są ustawione pionowo) wszyscy wspólnie sporządzają akronim (akronim - wyraz sztucznie utworzony z pierwszych liter lub zgłosek innych wyrazów), np.:

C - cały rok na nią czekamy,

H - historia tego świątecznego drzewka ma ponad 100 lat,

O - oczekujemy jej z niecierpliwością,

I - i cieszy nas lampkami, ozdobami,

N - na jej czubku mocujemy gwiazdę,

K - kolędy i pastorałki towarzyszą jej obecności w domach,

A - a jej kolor to kolor nadziei.

Zielony, wedle wielu ludzi, to kolor nadziei. W okresie Bożego Narodzenia zielone, pachnące lasem drzewko w domu ma wymiar szczególny. Wspomnienie o nim przechowujemy całe życie, by przekazać tę cudowną radość kolejnym pokoleniom. To przy choince spotyka się rodzina, by w bezpiecznej, świątecznej atmosferze domu rodzinnego składać sobie życzenia. Panuje zgoda i serdeczność między ludźmi. Wszystkie kłopoty i troski dnia codziennego stają się możliwe do pokonania. Miłość - dar Dzieciątka Jezus - łączy wszystkich i niesie nadzieję.

◙ Ćwiczenia grafomotoryczne.

Dzieci rysują choinkę obiema rękami jednocześnie. Potem ozdabiają ją według własnego pomysłu. Wieszają swoje choinki w klasowej galerii.

◙ „Chcę wiedzieć więcej... o choince” - praca z tekstem ( „Świerszczyk” s. 6-7).

• „Łańcuch” - zabawa ruchowa (cel: budowanie zaufania w grupie).

Dzieci stoją w kręgu jedno za drugim (prawymi ramionami zwrócone do środka). Powoli zacieśniają krąg tak, by stykać się z osobami stojącymi z przodu i z tyłu. Każdy chwyta w talii osobę stojącą przed nim i zgina kolana do momentu, gdy czuje, że opiera się na kolanach osoby z tyłu (wszyscy wykonują to ćwiczenie jednocześnie). Jeśli uda się wykonać ćwiczenie, a nie jest to łatwe, to cała grupa podtrzymuje się nawzajem i każda osoba siedzi na kolanach tego, kto jest za nią. Potem można zaproponować uczniom trudniejsze warianty tej zabawy: dzieci mogą lekko pochylić się do środka koła i unieść lewe nogi, podnieść jednocześnie obie ręce, próbować razem kroczyć (bardzo trudne).

• Czytanie tekstów z „Chcę wiedzieć więcej… o choince”.

Dzieci pracują w pięciu zespołach. Każda grupa czyta inny tekst ze s. 6-7: Kradzione drzewko (zespół 1.), Podłaźniczka na szczęście (zespół 2.), Piękne i pyszne (zespół 3.), Nasza choinka (zespół 4.), Prezenty, prezenty! (zespół 5.). Następnie członkowie każdego zespołu prezentują informacje pozostałym uczniom, a najistotniejsze wiadomości wypisują na kolorowych, papierowych bombkach, które przypinają magnesami do tablicy.

• Po prezentacji zespołów uczniowie kończą zdania wypowiadane przez prowadzącego, np.: Choinkowy zwyczaj przybył do nas z…; Podłaźniczka to ścięta górna część sosny lub jodły, zawieszana…; Zielone gałęzie choinki były symbolem…; Podłaźniczka miała zapewnić rodzinie dostatek, zdrowie i powodzenie, gdyż „podłazić” to znaczy przynosić komuś…; Dawne ozdoby choinkowe robiono własnoręcznie z…; Choinka powinna sięgać do…; Z choinką można się pożegnać dopiero…; W wieczór wigilijny w Polsce prezenty rozdaje…; W innych krajach na prezenty trzeba czekać do…; Między niektórymi miastami przyjął się zwyczaj….

◙ Zabawy artykulacyjne i oddechowe.

Nauczyciel wypowiada tekst, a dzieci wykonują ćwiczenia zgodnie z jego wskazówkami.

Pada śnieg (dzieci dotykają czubkiem języka górnej, następnie dolnej wargi, a potem różnych miejsc na podniebieniu). Jest mroźno (chuchają w złożone rączki, aby się rozgrzać, i mówią: chu, chu, chu). Dzieci idą z rodzicami kupić choinkę. Oglądają malutkie drzewo (wysuwają czubek języka z buzi), potem wyższą choinkę (dzieci wysuwają połowę języka) i bardzo wysoką (wysuwają język jak najdalej z buzi). Wybierają największą choinkę. Cała rodzina wraca do domu. Niestety, winda jest zepsuta i trzeba wnieść choinkę po schodach (dzieci liczą schody, dotykając językiem górnych, potem dolnych zębów). Potem dzieci ubierają drzewko, zawieszają bombki (nabierają powietrza i robią z policzków baloniki). Niestety, kilka bombek się tłucze (dzieci wypuszczają z policzków powietrze). Na zakończenie wszyscy śpiewają kolędy (dzieci na melodię popularnej kolędy śpiewają: la la la la la).

◙ „Klasowa choinka” - alternatywne prace plastyczne.

• Uczniowie odrysowują swoje dłonie na zielonych kartonach, wycinają i przyklejają papierowe dłonie na drzwiach klasy, formując choinkę. Nauczyciel wycina i przykleja gwiazdę. W czasie pracy dzieci słuchają nagrania piosenki „Święta, święta, święta” (CD „Już w szkole” klasa 3. semestr 1. nr 7) lub wybranej kolędy. Na kolejnych zajęciach mogą wykonać łańcuchy na choinkę (według instrukcji w „Świerszczyku”, s. 20) i udekorować nimi choinkę lub klasę.

• Wycinanie paseczków (ok. 10 cm długości) zielonego papieru, owijanie ich wokół palców, skręcanie i łączenie skręconych pasków w kępki, a następnie naklejenie na kartonie w formie choinki (ćwiczenie usprawniające motorykę rąk).

◙ „Piernikowa Wyspa” - zabawa detektywistyczna kończąca zajęcia.

Prowadzący stoi na środku sali i zaprasza dzieci do spędzenia z nim świąt Bożego Narodzenia na Piernikowej Wyspie. Może znaleźć się tam każdy, kto rozszyfruje kod dostępu na wyspę, czyli rozpozna temat wypowiedzi i ułoży wypowiedź według kodu zastosowanego przez nauczyciela. Dzieci muszą skupić uwagę na słowach wypowiadanych przez nauczyciela, a informacje podane przez niego muszą być czytelne, np.:

Nauczyciel: Jest zielona, pachnie lasem. (dzieci zastanawiają się, jakich informacji oczekuje prowadzący, i kolejno wypowiadają zdania na temat choinki; nie mogą podać tematu informacji - wyrazu choinka, lecz powinny tak sformułować swoją wypowiedź, by jej tematem też była choinka)

Uczeń: Gości w domu podczas Bożego Narodzenia.

Uczeń: Jest ozdabiana łańcuchami, jabłkami, piernikami.

Kolejni zgłaszający się uczniowie, którzy odkryli zasadę kodowania, przekazują informacje o choince i są zapraszani przez prowadzącego na Piernikową Wyspę. Powinni znaleźć się tam wszyscy uczniowie. Jeśli dzieci nie będą już miały nowych informacji o choince lub znajdą się wśród nich osoby, którym nie uda się rozszyfrować kodu, wszyscy wspólnie z nauczycielem wskazują klucz do zaszyfrowanego kodu: tym kluczem są informacje o choince.

Iwona Śliwińska

---