Przemiany męskości w kulturze współczesnej

Małgorzata Fuazara

Bibliografia

Brannon Linda. Psychologia rodzaju, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2002

Dzido Dominika. Mężczyzna do oglądania, *Artmix", marzec-wrzesień 2003, nr 5 Giddens Anthony. Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, PWN, Warszawa 2004 Meiosik Zbigniew, Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Oficyna Wydawnicza Impuls, Poznań 2002

Krzysztof Arcimowicz

Przemiany męskości w kulturze współczesnej

W świecie nie stało się jeszcze nic rozstrzygającego, ostatnie słowo świata i o świacie jeszcze nie zostało wypowiedziane, świat nadal ma drogę otwartą i wolną, wszystko jeszcze jest przed nim i zawsze tak będzie. Michał Bachtin¹

Dwie wizje męskości

Społeczeństwa były i — w większości wypadków - są nadal konstytuowane na podstawie męskich wartości. Jednak wiele wskazuje na to, iż dominacja mężczyzn, biorąc pod uwagę dzieje ludzkości, jest stosunkowo nowym zjawiskiem. Najprawdopodobniej w okresie młodszego paleolitu i neolitu istniały kultury matriarchalne. Patriarchat nie trwa dłużej niż pięć tysiącleci, co w zestawieniu z ponad dwudziestoma tysiącami łat, w czasie których społeczności Europy i Azji organizowały się wokół żeńskich wartości, jest dosyć krótkim okresem². Od ponad dwóch wieków podejmowane są w różnych częściach świata - z różnym powodzeniem - działania, zmierzające do zastąpienia systemu patnarchalnego nowym ładem społecznym³.

Można powiedzieć, że obecnie w kulturze Zachodu istnieją dwa konkurujące ze sobą paradygmaty męskości⁴. Tradycyjny paradygmat ujmuje

' M. Bachtin. Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, Warszawa 1970. s. 252.

² Wielu autorów podkreśla, la analiza sytuacji jednej pid jest możliwa jedyni# w kontekście uzupełniającej refleksji na temat płci drugiej (np.: M.S. Krmmel, RetNnking MascuHnlty. New D/rectlons In Research, [w:J Changing Men. New D/rect/ons in Research on Men and Mascullnlty. rad. M.S. Kimmel, Newbury Park 1987; Siudo kobiece i psychologii, filozofii l socjologii, red. J. Miluska. E. Pakszyaz. Poznań 1995; Z. Melosik, Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Poznań 2002; tenże, Tożsamość dało i wiedza: teksty kultury popUameJ Jako (konteksty pedagogiczne. Poznań-Tonrń 1996). Uważam, że kategorie jnęsfcoścT i JcobiecoścT są konstruowane w relacji do siebie - zdefiniowanie jednej z nich wpływa na definicję drugiej. Dlatego w niniejszym tekście wszędzie, gdzie jest to konieczne, piszę takie o kobietach.

* J. Brach-Czaina. Uprowadzania. Bogn. Neolityczne zabytki Mady / Gezą far] Od kobiety do mężczyzny I z powrotem: rozważania optd wkufturze. red. J. BrachCzaina. Białystok 1997, a. 7-11.15-45; M. Gunbutas. The Language of the Goddess. San Francisco 1969; Kronia kobiet, red. B. Michalik, M. Żmigrodzka-Wołska. tłum. zespół pod MarunMam M. Źmigrodzkiej-Wołsfciej. Warszawa 1993.

W niniejszym tekście wykorzystałem moja badania dotyczące męskości w kulturze współczesnej, opUrikowone w książce mojego atforstwa. Obraz mężczyzny wpołsJdch metkach. Prawda - taisz — stereotyp. Gdańsk 2003.