0000036

288 Badanie kliniczne w neurologii

nięcie w sprawę chorobową jest szczególnie prawdopodobne. Jeśli niedowład nie jest wyraźny, powinno się odstawić leczenie na kilka godzin przed badaniem. Badanie można wykonywać na mięśniu okrężnym oka oraz na rozmaitych mięśniach kończyn zaopatrywanych przez nerwy dostępne drażnieniu.

Ponieważ próby farmakologiczne opisane w rozdziale 18 (str. 298) są zwykle miarodajne i stosunkowo łatwe do wykonania w klinice, badanie elektro-miograficzne na miastenię nie musi stanowić zwykłego postępowania rozpoznawczego. Nabiera ono jednak użyteczności, gdy wyniki innych badań są nie-

Ryc. 75. Potencjały czynnościowe grupy mięśni kłębu palca małego wywoływane drażnieniem nerwu łokciowego w rytmie 2 na sekundę. Przedstawione odpowiedzi odnoszą się do miastenii, przed podaniem neostygminy (na lewo) i po podaniu neostyg-miny (na prawo). Skala czasowa wynosi 10 cykli na sekundę

pewne lub gdy wskazane jest badanie obiektywne, ponieważ rezultaty klinicznego badania chorego są niemiarodajne lub trudne do interpretacji, nawet przy uwzględnianiu reakcji na placebo.

Niezwykłą nużliwość obwodowego układu nerwowo-mięśniowego można wykryć elektromiograficznie również w innych niż miastenia chorobach. Nużliwość ta występuje niekiedy (lecz nie z reguły) w mięśniach niedowladnych u osób z chorobą Heinego-Medina, stwardnieniem bocznym zanikowym, postępującym zanikiem mięśni i jamistością rdzenia. W tych sprawach nużliwość doznaje pewnej poprawy pod działaniem neostygminy czy tensilonu, jednak podawanie tych środków rzadko powoduje wyraźną poprawę kliniczną. Zwiększoną szybkość nużenia się można obserwować podczas reinerwacji mięśnia. W miotonii znamienny spadek amplitudy potencjału czynnościowego, odmienny od spadku w miastenii, idzie w parze z rozwijaniem się skurczu miotoniczncgo w toku repe-tytywnego drażnienia nerwu. Wykrywanie tych zjawisk nie przedstawia szczególnej użyteczności rozpoznawczej.

KRZYWA NATĘŻENIE-CZAS

Mięśnie unerwione i odnerwione różnią się pod względem progu pobudzania przez prądy elektryczne. Różnica ta znajdowała zastosowanie w szeregu badań wykonywanych dla wykrycia zwyrodnienia i regeneracji nerwów. Odnośne próby obejmują klasyczne badanie faradyczno-galwanicznc, oznaczanie chronaksji, sporządzanie krzywej moc-długość lub krzywej moc-częstotliwość, oraz szereg prób na zdolność przystosowywania się mięśnia do prądów powoli narastających. Spośród tych badań najbardziej użyteczne okazało się wykreślanie krzywej moc-długość (zwanej również krzywą „natężcnie-czas”). Nie jest to metoda równie czuła jak elektromiografia, gdy chodzi o określenie stanu obwodowego neuronu ruchowego. Nierzadko dostarcza ona jednak wcześniejszych oznak od-nerwienia po urazie nerwu i może ujawnić odnerwicnie w przewlekłym schorzeniu obwodowego neuronu ruchowego, gdy wykrycie samoistnej fibrylacji nastręcza trudności.

Czas — milisekund

Ryc. 76. Krzywe natężenie-czas: A — prawidłowa; B — odnerwienie częściowe;

C — odnerwienie całkowite

Dla sporządzenia krzywej natężenie—czas, prostokątne uderzenie prądu elektrycznego o zmiennej mocy i długości kieruje się na mięsień w jego punkcie najbardziej pobudliwym, w punkcie ruchowym. Przy użyciu uderzenia prądu o długim trwaniu (300—1000 milisekund) oznaczamy moc prądu niezbędną do wywołania minimalnego skurczu mięśnia. Moc tę (mierzoną w woltach lub mili-amperach) nazywamy „reobazą’. W kolejnych badaniach, czas działania prądu elektrycznego zostaje skracany do 100, 30, 3, 1, 0,3, 0,1, 0,03 i 0,01 milisekund, przy czym oznacza się moc prądu niezbędną do wywołania minimalnego skurczu przy każdym poszczególnym czasie działania. Otrzymane wartości zostają graficznie zestawione, tworząc krzywą natężenia i czasu działania prądu warunkujących uzyskiwanie skurczu minimalnego (ryc. 76). Krzywe omówione w dalszych ustępach sporządzono przy użyciu stymulatora o „stałym woltażu”. War-