0166

Systemy polityczne współczesnego świata

w Kongresie. Sytuacja zmieniła się po wyborach w 1998 r., kiedy to koalicja prezydencka zapewniła sobie kontrolę 58% miejsc w Izbie Deputowanych oraz ponad 77% w Senacie. W Brazylii zasadą stało się więc tworzenie szerokich koalicji gabinetowych oraz parlamentarnych, których konfiguracja często zmienia się w okresie kadencji tego samego prezydenta. Z reguły jednak trzon koalicji proprezydenckich stanowią trzy największe partie polityczne: Socjaldemokratyczna Partia Brazylii (PSDB), która zdobywa średnio 65 miejsc w Izbie Deputowanych, Partia Frontu Liberalnego (PFL) - 100 mandatów, oraz Partia Brazylijskiego Ruchu Demokratycznego (PMDB) - 142 mandaty. Jako dopełniające pojawiają się m.in. Partia Liberalna (PL), np. w gabinetach prezydenckich Fernando Cardoso (od 1994 r.), Brazylijska Partia Pracy (PTB), np. w gabinetach Jose Sarneya i Fernando Cołlor de Mello, czy Brazylijska Partia Socjalistyczna (PSB) w gabinecie Itamar Franco.

Bardzo podobny do brazylijskiego mechanizm rywalizacji ukształtował się w Boliwii. Tam też regułą stały się gabinety koalicyjne tworzone z inicjatywy prezydenta jako sposób wpływania na proces strukturyzacji działań parlamentu. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii w izbie niższej wynosi 4,2, co może sugerować występowanie bardziej skoncentrowanego systemu partyjnego niż w Brazylii. Jednak w wyborach w 1997 r. jego wartość wzrosła do poziomu 5,5. Do 1997 r. status największej partii w Kongresie miał Ruch Narodowo-Rewolucyjny (MNR), partia o charakterze centrowym, która kontrolowała średnio blisko 35% mandatów (w Izbie Deputowanych). Po wyborach z 1997 r. straciła tę pozycję na rzecz konserwatywnego Przymierza Narodowo-Demokratycznego (ADN), partii, która regularnie stanowiła drugą siłę w Kongresie. Znaczący poziom relewancji osiągnęły również Ruch Rewolucyjnej Lewicy (MIR) oraz dwa relatywnie nowe ugrupowania: Sumienie Ojczyzny (Condepa) i Unia Solidarności Obywatelskiej (UCS). Dominującą pozycję w gabinetach koalicyjnych zajmowały MNR (w latach 1985-1989 oraz 1993-1997), który w ten sposób wspierał swoich prezydentów (Victora Paz Estenssoro i Gonzalo Sanchez de Lozado), lub ADN, a właściwie koalicja zwana Porozumieniem Patriotycznym (AP), stworzona przez ADN i MIR (np. w latach 1989-1993). Po rozpadzie AP obie partie stały się trzonem koalicji prezydenckiej Hugo Banzera Suareza (od 1997 r.), polityka desygnowanego przez ADN. W mechanizmie rywalizacji politycznej ujawniają się więc dwa wzorce zachowań. Pierwszy - bardziej polaryzacyjny i oparty na dystansowaniu się ADN i jego sojuszników (zwłaszcza MIR) od MNR, co znajdowało wyraz w pozostawieniu tego ostatniego ugrupowania jako siły opozycyjnej (schemat ten widoczny jest np. po wyborach w 1997 r.). Drugi schemat o wyraźnie kooperacyjnych cechach przyjmował formę tworzenia koalicji opartych jedynie na

162