0276

Systemy polityczne współczesnego świata

gdzie stosuje się proporcjonalny system STV - zob. szerzej rozdział V). Dotyczy to zarówno sytuacji, w których elekcji dokonuje parlament, jak i wyborów powszechnych. Tak np. w Grecji Izba Deputowanych podejmuje dwie próby wyboru prezydenta większością 2/3 głosów. Jeśli się one nie powiodą, wystarczy większość 3/5. Jeśli nie uda się jej osiągnąć, parlament zostaje rozwiązany. Również konstytucja turecka przewiduje, że prezydent winien być wybrany przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów, a jeśli się to dwukrotnie nie uda - bezwzględną większością ogólnej liczby deputowanych (próbę taką przeprowadza się również dwukrotnie, przy czym w drugim głosowaniu uczestniczą już tylko dwaj kandydaci). Gdy czwarte głosowanie nie przyniesie rezultatu, zgromadzenie ulega rozwiązaniu. Decyzja o wyborze prezydenta Włoch zapada większością 2/3, a w trzecim głosowaniu bezwzględną większością głosów deputowanych obu izb. W Izraelu i RPA, w przypadku gdy żaden z kandydatów nie osiągnie bezwzględnej większości głosów, eliminuje się kolejno tych, którzy zdobyli ich najmniej - aż do uzyskania przez jedną osobę więcej niż połowy ważnie oddanych głosów. W Estonii przewidziano możliwość odbycia czterech tur, w których zwycięstwo wymaga osiągnięcia 2/3 głosów (w ostatnich dwóch turach uczestniczą tylko dwaj najsilniejsi kandydaci). Jeżeli nikt nie zdobędzie wymaganej większości, wówczas parlament zastępowany jest przez Zgromadzenie Elektorów, obejmujące - prócz deputowanych - także reprezentantów samorządu lokalnego. Głosuje ono w kolejnych dwóch turach; w pierwszej wymagana jest bezwzględna, w drugiej natomiast wystarcza względna większość głosów. Do wyboru prezydenta w Czechach potrzebna jest zgoda bezwzględnej większości - liczonej od ogólnej liczby deputowanych - uzyskana w obu izbach (dodajmy, że czeski Senat ukonstytuował się dopiero pod koniec 1996 r. i prezydent Vaclav Havei został wybrany w 1993 r. wyłącznie głosami członków Izby Poselskiej). Jeśli kandydat na prezydenta takiej większości nie uzyska, przewidziana jest druga tura głosowania, w której biorą udział wyłącznie dwaj kandydaci. Zwycięzcą zostaje ten, kto uzyska bezwzględną większość głosów (liczoną w stosunku do obecnych) w Izbie Poselskiej i w Senacie. Prezydent węgierski wyłaniany jest przez jednoizbowe Zgromadzenie Krajowe w trzech turach głosowania. W pierwszych dwóch wymagana jest większość kwalifikowana (2/3 głosów wszystkich deputowanych), natomiast w turze trzeciej wystarczy większość zwykła, bez względu na liczbę obecnych. Do 1998 r. konstytucja słowacka postanawiała, że parlament wybiera prezydenta większością 3/5 głosów (jak już wspomniano, w 1998 r. zmieniono tę zasadę, wprowadzając system wyborów powszechnych, co wiązało się z kryzysem politycznym 1997 r., kiedy to parlament nie był w stanie dokonać wyboru nowego prezydenta po upływie ka-

272