0208

Systemy polityczne współczesnego świata

koalicyjny oparty na współpracy LDS i Słoweńskiej Partii Ludowej (SLS). To drugie ugrupowanie ma charakter chadecki i plasuje się bardziej na prawo od centrum systemu. Można więc określić tę koalicję mianem centroprawicowej. Podobny charakter miała kolejna koalicja gabinetowa, którą stworzyły SLS, SKD oraz SDSS. Mimo obecności socjaldemokratów, ciąży ona bardziej ku prawicowej opcji programowej niż dwie poprzednie. W rządzie nie znalazła się LDS. W systemie partyjnym najsłabsza wydaje się być opcja prawicowa, której największym reprezentantem jest konserwatywna i nacjonalistyczna Słoweńska Partia Narodowa (SNS).

Na odrębne potraktowanie zasługuje styl rywalizacji politycznej - bo z pewnością trudno jest mówić o istnieniu systemu partyjnego - w reżimach prezydenckich. Chodzi m.in. o Rosję i Ukrainę. Podobnie jak ma to miejsce w krajach np. Ameryki Południowej czy niektórych republikach zakaukaskich (lepszy przykład), zasadniczym łupem w rywalizacji politycznej staje się urząd prezydenta. Oznacza to m.in., że siły polityczne w parlamencie będą znajdować się pod ogromną presją silnego prezydenta, co w konsekwencji musi doprowadzić do ujawnienia się dwubiegunowej konfiguracji przetargów. Prezydent, który zamierza prowadzić aktywną i kreatywna politykę - co wcale nie musi oznaczać polityki prodemokratycznej - powinien zapewnić sobie poparcie większości w parlamencie względnie doprowadzić do jego marginalizacji politycznej (przypadek białoruski). Sytuacja taka nie sprzyja procesowi instytucjonalizacji zasad gry politycznej między partiami, gdyż o ich charakterze decyduje prezydent. Proces „parlamentaryzacji" polityki postępuje wyjątkowo powoli, jeżeli w ogóle, i w konsekwencji nie mamy do czynienia ze zjawiskiem instytucjonalizacji systemu partyjnego. Na Ukrainie po wyborach parlamentarnych w 1998 r. blok partii lewicowych ponownie stworzył opozycję parlamentarną wobec prezydenta L. Kuczmy, a jego zasadniczym celem stało się „sfabrykowanie” tzw. większości prezydenckiej. Podobny schemat działań politycznych dominuje w Rosji. Zresztą w tych dwóch krajach (oraz na Białorusi) istota polityki sprowadza się do pytania, czy parlament zaryzykuje konfrontację z silnym prezydentem.

Patrząc na systemy partyjne ukształtowane na poszczególnych kontynentach, można wskazać na pewne „regionalne” prawidłowości czy też tendencje w charakterystyce ich formatu i mechanizmu. W Afryce zdecydowanie dominują układy wielopartyjne, jednak w sytuacji dominacji jednego ugrupowania. Ta dominacja przybiera niekiedy formę predominacji, a w innych przypadkach - postać raczej oscylacyjną. Systemy wielopartyjne z partią dominującą występują zarówno w środowisku demokratycznym, jak i niedemokratycznym. Bardzo rzadko występują systemy partyjne o ukła-

204