201030Image0066

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

genów. Dlatego do pielęgnacji skóry suchej zaleca się mydlą klasyczne lub detergenty M. syntetyczne, do których można zaliczyć substancje wytwarzane na bazie produktów kondcn. sacji hydrolizatów białkowych z kwasami tłuszczowymi.

Sole peptydów ocylowonych kwasami tłuszczowymi

Wzór ogólny soli peptydów acylowanych kwasami tłuszczowymi przedstawiono na ryci-nie 160.

Ryc. 160. Sole peptydów acylowanych kwasami tłuszczowymi

Detergenty peptydowe powstają w wyniku reakcji acylacji hydrolizatów białkowych chlorkami odpowiednich kwasów tłuszczowych, a następnie zobojętniania zasadami nieorganicznymi lub trójetanoloaminą. Występujące w tych detergentach łańcuchy polipeptydowe mają masę cząsteczkową od 350 do 2000, natomiast czynnikami acylujacymi są najczęściej kwasy: laurynowy, mirystynowy, undecylenowy, oleinowy, izostearynowy lub mieszanina kwasów otrzymanych z oleju kokosowego.

W porównaniu z mydłami klasycznymi wodne roztwory soli sodowych oraz potasowych detergentów peptydowych wykazują odczyn słabo alkaliczny. Jednocześnie tenzydy takie mają bardzo dobre właściwości myjące, pianotwórcze i zaliczają się do wysokiej klasy, nie drażniących, słabo odtłuszczających i dobrze tolerowanych przez skórę i błony śluzowe, detergentów anionowych. Są one zalecane szczególnie do pielęgnacji skóry delikatnej oraz wrażliwej i występują w łagodnych środkach myjących, w tym również przeznaczonych dla dzieci.

W preparatach kosmetycznych detergenty o budowie kondeasatów kwasów tłuszczowych z hydrolizatami białkowymi są spotykane pod nazwami handlowymi, m.in. Satina, Lanrcpo-ne, Collapone. Niektóre z tych detergentów, ze względu na specyficzne właściwości reszty acy-lowej, mogą dodatkowo wykazywać inne, pożądane dla celów kosmetycznych działania Na przykład, Lamepon UD jest solą potasową kondensatu kwasu undecyienowego z hydrolizatem kolagenowym i ze względu na właściwości przeciwgrzybicze kwasu undecyienowego (ryc. 38; rozdz. 2.1), detergent ten jest stosowany w szamponach przeciwłupieżowych. Z kolei Lamepon PA-TR, mający formę soli trójetanoloamoniowej kondensatu kwasu abietynowego (ryc. 161) z hydrolizatem kolagenowym, jest detergentem występującym w szamponach, gdyż jednocześnie opóźnia przetłuszczanie się włosów. Przyjmuje się bowiem, że kwas abietynowy sprzyja wzrostowi bakterii rozkładających wydzielinę gruczołów łojowych.

Wykorzystywane do otrzymywania detergentów peptydowych hydrolizaty białkowe uzyskuje się na drodze hydrolizy chemicznej lub enzymatycznej białek zwierzęcych (kolagenu, elastyny, keratyny). Przez odpowiednią modyfikację procesu hydrolizy rozszczepienie łańcuchów peptydowych można zatrzymać na etapie krótkołańcuchowych polipeplydów.

118

Rozdział?

Warto tym w miejscu nadmienić, że w kosmetyce często są stosowane również same hydrolizaty białkowe, które dodaje się do szamponów i wielu innych artykułów przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów. Hydrolizaty białkowe wykazują bowiem powinowactwo do keratyny i wiążąc się z nią, łagodzą wpływ innych, agresywnych składników preparatu. Można więc powiedzieć, że obecność hydrolizatów białkowych w takich preparatach działa na skórę i włosy osłaniająco. Poprawiają one również właściwości myjące i pianotwórcze zasadniczych detergentów.

Hydrolizaty białkowe, w zależności od surowca używanego do ich wytwarzania, występują pod różnymi nazwami handlowymi. Na przykład Nutrilan, Collagen CLR oraz Crotein CAA są hydrolizatami kolagenowymi, nastomiast Crotein HKP keratyny.

Aminokwasy ocylowane kwasami tłuszczowymi

Podobne właściwości i zastosowanie jak kondeasaty peptydów z kwasami tłuszczowymi (ryc. 160) mają produkty acylacji samych aminokwasów kwasami tłuszczowymi

Detergenty takie rozpatrywać można jako mydła, w których w łańcuch węgłowy kwasu tłuszczowego został wbudowany mostek karbamoilowy (-CON<; ryc. 162). W porównaniu z mydłami, aminokwasy acylowane kwasami tłuszczowymi są mniej wrażliwe na wodę twardą i znacznie mniej drażnią skórę, bowiem ich roztwory reagują słabo alkalicznie. Ponadto roztwory tych detergentów są znacznie mniej wrażliwe na wpływ środowiska kwaśnego niż mydła, z których wolne kwasy tłuszczowe zaczynają strącać się już przy pH~4.

Do kosmetycznych detergentów o budowie aminokwasów acylowanych kwasami tłuszczowymi zaliczyć można pochodne sarkozyny oraz kwasu glutaminowego.

Nazwą sarkozyna określa się N-metyłoglicynę, czyli kwas N-metyloaminooctowy (CHjNHCHjCOOH), natomiast budowę wywodzących się z niej detergentów sarkozyno-wych, zwanych też sarkozydami, opisuje wzór ogólny na rycinie 162.

Detergenty sarkozydowe są stosowane w formie soli (ryc. 162), występująca w ich strukturze reszta acylowa (RCO-, ryc. 162) może natomiast pochodzić od jednego kwasu tłuszczowego lub też stanowić mieszaninę reszt różnych kwasów tłuszczowych. Obecność tych związków nie wymaga dodatkowego stosowania środków konserwujących, gdyż stężone roztwory detergentów sarkozydowych same działają konserwująco.

Detergenty sarkozydowe zaliczane są do wysokiej jakości, delikatnych i dobrze pieniących się tenzydów anionowych, stosowanych m.in. w szamponach (Mediolan KF. KA) i in-

119

Rozdzia) 7