Bez nazwy 2

EDUKACJA RECtONALNA

l jego języka, a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej. Opiera się na założeniu, Ze najbliższe otoczenie człowieka, nazywane przez Stanisława Ossowskiego prywatną ojczyzną”, jest jednocześnie światem ogólnoludzkim, globalnym. Sama zaś edukacja regionalna nabiera cech odwrotności do edukacji globalnej. Jako punkt wyjścia edukacji regionalnej uznaje autor realny świat człowieka, uniwersalność IJcdnoczcśnie niepowtarzalność spraw ludzkich, uwikłanych w różnicę widzianą z perspektywy bycia. Zdaniem autora edukacja regionalna nie odrzuca wartości edukacji globalnej. Jest Jednak skierowana przede wszystkim .na człowieka", podczas gdy. jak twierdzi, edukacja globalna .na-kierowanajest na świat*. Ogólnoludzki sens edukacji regionalnej wiąże K. Kossak-•Główczewskl z faktem, że region jest światem ogólnoludzkim, a regionalizm to jeden z podstawowych, aktywnych sposobów i elementów rozumienia świata.

Kazimierz Kossak-Gtówczewski możliwości realizacji edukacji regionalnej upatruje w odwołaniu się do pedagogii C. Freineta”, jego zdaniem bowiem pedagogia ta spełnia warunki, które określa edukacja regionalna; warunek realności i warunek „antydualności sfer żyda człowieka". Powodami dla odwołania się do tej pedagogii. zdaniem K. Kossak-Glówczewsklego są w szczególności: swobodna ekspresja, spełniająca u Freineta rolę komunikacji, dialogu. Uznając ekspresję jako działanie ku porozumieniu, ku drugiemu człowiekowi i odwołując się do Habermasa, zaliczającego ten aspekt do sfery porozumienia, komunikacji, ekspresja staje się, jak to autor nazywa - „przedrozumienicm", dzięki któremu człowiek staje się zdolny do porozumienia z drugim człowiekiem”.

Powodem drugim przyjęcia tej pedagogii ma być samorządność i spółdzielczość, stanowiąca ważną Jej kategorię*. Kategoria ta ułatwia opis l rozumienie czynników tworzenia przestrzeni społecznej, .w której toczą się nieustające dyskusje, rozmowy i spor/ poza instytucjami władzy, w cen sposób wytwarzają się tzw. sfery publlc2-ne*¹¹. Te zaś, będąc pochodną kategorii regionalności. stanowią kategorię edukacji regionalnej. ^{1 2}

Za trzeci powód odwołania się do pedagogii Freineta uznaje K. Kossak-Głów-czewski kategorie emancypacyjności i krytycznoścl - jako kategorie niezgody na narzucane interpretacje oraz rozumienia świata. Stwierdza on, źe edukacja regionalna Jest zaangażowana te zmianę, tym samym więc zgodna Jest 2 ideą freinetow-_ską. Podobnie leż pedagogię Freineta można trciktowaćjako pedagogikę rozumienia. z Inspiracją zawartą w hermeneutyce; tym samym więc jest to ujęcie zgodne z edukacją regionalną. Zdaniem K. Kossak-Cłówczewkicgowłaśnic pedagogia Frc-incta zapewnia szansę realizowania w edukarjł regionalnej doświadczeniom j dzza-TahlóHrwświede®:

Analizując prace Kazimierza Kossak-Cłówczcwsklego dotyczące edukacji regionalnej, można zauważyć', żc autor ten, obok aspektu teorctyczno-metodycznego ujmującego Istotę edukacji regionalnej. Jak wyżej przytoczyłem Jako powrót do domu, do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł Jego etyki i Języka, zatem do źiódcl kulimy domowej, lokalnej I regionalne), wyróżnia także i inne aspekty¹⁵. W sensie antropologiczno-społecznym cdukarja regionalna nawiązuje do odradzania się ruchów etnicznych, określanego mianem .nowej etnicznoścl", czyli uświadomionego powrotu do źródeł własnej kultury'. Nie można jednak nic zauważy*!, źe teza o budzeniu się świadomości etnicznej jest fenomenem schyłku XX wieku, jest nieco wątpliwa, zwłaszcza w kontekście światowym, a także ł genezy regionalizmu w ogóle, do czego nawiązuję także w innych częściach tej pracy. W kontekście aspektu tożsamościowego K. Kossak-Główczewski mówi o powrocie do zapomnianych przc-strzeni, tożsamość zaś postrzega Jako świadomościową identyczność z wartościami kultury regionalnej, narodowej ł:p. bądź z jej nosicielami. Zatem podstawowym elementem tożsamości Jest dostrzeganie różnic, odmienności w stosunku do innych kultur. Autor ten wymienia różne poziomy tożsamości, przez które przechodzi jednostka: od tożsamości rodzinnej poprzez tożsamość etniczną, cmiczno-rc-gionalną, narodową do ogólnoludzkiej. Każdy kolejny poziom tożsamości może być budowany wyłącznic w oparciu o poziom „niższy". Dwa kolejne aspekty to aspekt etyczny - związany z odpowiedzialnością za dobór treści w toku edukacji regionalnej 1 aspekt językowy, w którym Język Jest środkiem poznawania I rozumienia Świata. Ważne Jest w tym miejscu stwierdzenie o posługiwaniu się dwoma, co naj-

" Ibidem,.. 264.

” Por. m.tn. K. Kul²k-GtÓw<7c*iki. Pytania o nUktSn atfakty ntadrine) edukacji regionalnej. |v.J Edukacjo abematywna. Dylemat) lectu I [taktyki red. B. Sliwerskl. KrakOw 1992.

41

1

^,T S. Ouowłki. AnclUa sozologicznapefiao cpsytny. L&dl 1946; Idem. O Ofrzyin* j    Wina-

1934.

” K. Koswk-GlOwciewskl. op.dt.. u 26! I n.

” Ibidem. ». 263.

2

A. Lewin, żnidla, podiiaaty I gbSirtu tUrunt) kenttpcp ptdUigogUzn*) C frttruto. [k] Pedagogika CtUttyna Fninsta - diUio t mjpimeja, red. Vf. Frankiewicz. Gdartsk J99S. ». 28!

*' K. KouakCtówcwwski. op.cU..». 263.